2014-04-13 09:00:09
του Αλέξανδρου Π. Μαλλιά *
A. Η Ευρώπη και εμείς : ευρωεκλογές και διλήμματα
Η Ελλάδα βρίσκεται τη περίοδο αυτή και πάλι σε προεκλογική περίοδο. Επίσημα και τυπικά για τις λεγόμενες ευρωεκλογές του Μαϊου. Εκλογές, που συμπίπτουν με τη δυσκολότερη μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας προσπάθεια να αποδείξουμε σαν συντεταγμένη κοινωνία, σαν χώρα και σαν έθνος ότι προσπαθούμε να βγούμε από τη κρίση. Ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Κυρίως όμως να αποδείξουμε ότι η υπέρβαση, η κοινωνική συνοχή, το κράτος δίκαιου και ο πολιτειακός και πολιτικός εκσυγχρονισμός θα διαδεχθούν την ηθική, κοινωνική, πολιτική και κυρίως εθνική παρακμή.
Σε ένα μεγάλο και πολιτικά σημαντικό μέρος της Ευρώπης, που επίσης ετοιμάζεται για την εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πολιτική αντιπαράθεση δεν γίνεται μόνο με ορούς ευρωπαϊκούς άλλα και με εθνικούς. Μπορεί να σφάλλω. Δεν θυμάμαι αν στο παρελθόν, στην Οδύσσεια της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ο εθνικός παρονομαστής και τα εσωτερικά ζητήματα και διλήμματα επηρέαζαν σε τόσο μεγάλο βαθμό την κατά τα άλλα εκτιμώμενη ως “χαλαρή” ψήφο.
1) Οι ευρωσκεπτικιστές, ο αριθμός των οποίων φαίνεται να αυξάνει συνεχώς και αναμφίβολα θα έχουν σημαντική εκπροσώπηση στο νέο Ευρωκοινοβούλιο, προέρχονται πλέον από όλο το φάσμα του πολιτικου κόσμου. Δεν είμαι σίγουρα ο μόνος που πιστεύει ότι, κατά τις ενδείξεις, μια άνευ προηγουμένου ισχυρή εκπροσώπηση τους στην Ευρωβουλή θα αποτελέσει εμπόδιο αντί προκριματος των αναγκαίων και σαρωτικών αλλαγών σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό θεσμικό και πολιτικό χώρο.
2) Οι φεντεραλιστές, στους οποίους ολοένα με μεγαλύτερους δισταγμούς εξακολουθώ να κατατάσσω τον εαυτό μου, εξακολουθούν να προωθούν μια άλλη Ευρώπη στην οποία όμως, για να είμαστε ρεαλιστές, όλο και λιγότερο πιστεύουν κυβερνήσεις, πολιτικές δυνάμεις και βεβαία και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες. Το σύνθημα “ναι στη Ευρώπη” δικαίως έπεται πλέον της σκληρής πραγματικότητας και ερωτηματος “ναι άλλα σε ποια Ευρώπη”; Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την εποχή της σύλληψης του σχεδίου του Jean Monnet και της διακήρυξης του Robert Schuman, ήταν δημιουργία, προϊόν αν προτιμάμε, των πολιτικών, οικονομικών και διοικητικών (γραφειοκρατικών) ελίτ. Για την ακρίβεια, είναι προϊόν συνεχών και αναγκαίων συμβιβασμών των εθνικών ελίτ. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Σήμερα, όμως, πεποίθηση μου είναι ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να προχωρήσει ερήμην των πολιτών της. Ελλείψει κοινής εξωτερικής πολιτικής είναι απούσα ως ενιαία πολιτική δύναμη διεθνώς. Ταυτόχρονα, γίνεται ολοένα και πιο απόμακρη από τους ίδιους τους πολίτες της. Δείχνει απόμακρη και απομονωμένη μέσα στο γυάλινο κτίριο της πλατείας Schuman στις Βρυξέλλες. Η Ευρώπη στην οποία τόσο πίστεψε η δική μου γενιά ήταν πόλος έλξης. Ήταν ταυτόχρονα πραγματικότητα και όραμα. Η σημερινή Ευρώπη δείχνει όλο και πιο πολύ να απομακρύνεται από τις αξίες και τις αρχές εκείνες που την ανέδειξαν στη λογική και στις καρδιές μας σαν την κοινή μας Ιθάκη.
3) Οι λεγόμενοι λαϊκιστές που μεταθέτουν και μεταφέρουν στο ευρωπαϊκό επίπεδο την αυταπάτη και την ουτοπία της επίλυσης της ατζέντας των εθνικών προβλημάτων. Προσφέρουν πολιτικό παραισθησιογόνο αντί λύσεων. Η κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ του ευρωπαϊκού βορρά και του ευρωπαϊκού νότου και αντίστροφα μεταξύ του ευρωπαϊκού νότου και του ευρωπαϊκού βορρά τροφοδοτεί και ενισχύει την εθνική, πολιτικη, κομματική και προσωπική τους ατζέντα.
Τις σκέψεις αυτές προτίμησα να καταγράψω με τη μορφή εισαγωγικών σκέψεων στο κείμενο αυτό. Θα μπορούσαν, κατά κάποιο τρόπο, να αποτελέσουν και τον επίλογο.
B. Η Ελλάδα στην Ευρώπη : για μια άλλη Ελλάδα σε μια διαφορετική Ευρώπη.
Το πολωτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται, για μια ακόμη φορά στην Ελλάδα, η συζήτηση για το μέλλον μας, για την Ελλάδα στην Ευρώπη, καθώς και για το μέλλον της ίδιας της Ένωσης, χαρακτηρίζουν μια χώρα και ένα σύστημα που, ενώ προσπαθεί να βγει από την απαξίωση της κρίσης, εξακολουθεί να συμπεριφέρεται με παρωχημένους όρους.
1) Δεν υπαρχει προοπτικη εξω απο την Ευρωπη
Ένα πράγμα πρέπει να είναι κατ' ευφημισμο θέσφατο, μιας και προέρχεται από σωστές ή λάθος ανθρώπινες αποφάσεις: οποίο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, από την επόμενη κιόλας ημέρα, οι Έλληνες και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα πρέπει από κοινού να αναζητήσουμε τις λύσεις που θα εγγυηθούν το μέλλον της Ελλάδας μέσα από την αναζωογόνηση, ανανέωση και θεσμικό εκσυγχρονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα δεν είναι υπαρξιακό μόνο για την Ελλάδα. Είναι συνάμα υπαρξιακό και για την ίδια την Ένωση.
Και κάτι ακόμη. Η θεραπεία τοσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και για την Ελλάδα δεν είναι καθόλου Ελλάδα ή λιγότερη Ευρώπη. Δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χρειαζόμαστε ταυτόχρονα περισσότερη και πιο δημοκρατική Ευρώπη η οποία θα δίνει σε κάθε ευρωπαίο πολίτη τουλάχιστον την ίδια σημασία με την αξία του ΕΥΡΩ. Χρειαζόμαστε μια δικαιότερη και πιο διαφανή Ευρώπη που θα στηρίζεται στις αξίες εκείνες που κάποτε με το κεφάλι ψηλά τις ονομάζαμε ευρωπαϊκό ουμανισμό. Δηλαδή, τη δικαιοσύνη,την αλληλεγγύη, την αλληλοπάθεια, και την ατομική και κοινωνική αξιοπρέπεια.
Θα ήθελα επίσης να περιλάβω και την ατομική ελευθεριά με κίνδυνο να χαρακτηριστώ υπερβολικός. Είμαι όμως; Ο κορυφαίος σύγχρονος Έλληνας φιλόσοφος της πολιτικής και πολιτικός φιλόσοφος Κωνσταντίνος Τσάτσος στην “ΠΟΛΙΤΙΚΗ” ξεκαθαρίζει, ότι η πολιτική εξουσία έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει σε κάθε άτομο τη “κοινωνική του υπόσταση”. Να του παρέχει το “κοινωνικό του κύρος”, που είναι απαραίτητο για να μπορέσει να αναπτύξει τη δημιουργική του υπόσταση. “Η πολιτική εξουσία οφείλει να διανέμη και τούτο το αγαθό με κριτήριο τη μεγαλύτερη δημιουργικότητα του συνόλου αλλά και του ίδιου του ατόμου” ..”στοχάζεται ο Κωνσταντίνος Τσάτσος (ΠΟΛΙΤΙΚΗ, δεύτερη έκδοση, 1975, Εκδόσεις των Φίλων, σελίδα 221). Εκείνο όμως το σημείο το οποίο, κατεξοχήν, θα έπρεπε να έχει κατά νου η ελληνική και αναμφίβολα η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη είναι η θεμελιώδης σημασία του δικαιώματος στην εργασία για την οποία ο Κων. Τσάτσος υπογραμμίζει ότι “...Η εργασία είναι χρέος και γι' αυτό κάθε άτομο έχει και δικαίωμα να του προσφέρεται από τη πολιτεία η δυνατότητα να εκληρώση αυτό το χρέος. Έχει δικαίωμα να ζητήσει να εργασθεί και δη εκεί όπου μπορεί πληρέστερα να αναπτύξη τη δημιουργικότητα του κοινωνικού συνόλου” (ΠΟΛΙΤΙΚΗ, σελ 223). Καταγράφει δε τη πεποίθηση του, αξιωματικό θεμέλιο μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ότι “η ελευθερία της εργασίας χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της δημοκρατίας του δυτικού τύπου”.
2) Επιστροφη στην ανθρωποκεντρικη πολιτικη
Πόσο αλήθεια συμβατές είναι οι αξιακές για το τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα προσεγγίσεις αυτές με τις σημερινές πολιτικές που υπαγορεύονται στην Ευρώπη και άτεγκτα, άκομψα και σε μεγάλο δε βαθμό και αναποτελεσματικά εφαρμόζονται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου; Ποιός είναι αλήθεια ο σύγχρονος ορισμός της πολιτικής που έχει επιλέξει να περιθωριοποιήσει τον άνθρωπο, από κατεξοχήν αντικείμενο και υποκείμενο της πολιτικής, σε άνεργο, υποαπασχολούμενο, περιστασιακά εργαζόμενο, επαίτη και απελπισμένο; Υπάρχει άραγε χώρος, νόημα και σκοπός για άλλη πολιτική πέραν της ανθρωποκεντρικής;
Γ.Η Ελλάδα, σήμερα και αύριο: ο κόσμος γύρω μας και εμείς
Σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι η κατάθεση μιας επιπλέον διαμαρτυρίαs. Είναι ελπίζω μια ταπεινή συμβολή, υποκειμενική αναμφίβολα, στη προσπάθεια εκτίμησης και αξιολόγησης της εικόνας της σημερινής Ελλάδας, σε συνδυασμό πάντοτε με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και στον ευρύτερο χώρο μας.
1) Αυτοαξιολογηση και εκτιμηση δυνατοτητων
Η ανάλυση θα είναι ατελής και εσφαλμένη αν δεν λαμβάνει υπόψη -στη κορυφή των παραμέτρων της εθνικής αυτοαξιολόγηση και εκτίμησης δυνατοτήτων- την έλλειψη κοινωνικής συνοχής, την κρίση ταυτότητας και αξιών, το ήθος της Ελληνικής Δημοκρατίας και τη αδυναμία του Κράτους (αυτού που αποκαλούμε Δημόσιο) να συμπεριφέρεται κατά τρόπο ορθολογικο και μη εχθρικό προς τους πολίτες. Επίσης, την σημασία του εξορθολογισμού της λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής μας Δημοκρατίας και της ανάγκης εκσυγχρνισμου του πολιτειακου και πολιτικου μας σσυστηματος με βάση τη πραγματική εικόνα της Ελλάδας και κυρίως το κοινό νου.
2) Η βελτιωση των οικονομικων δεικτων
Δεν έχω τη πρόθεση να αμφισβητήσω ότι αργά η γρήγορα θα υπάρξει βελτίωση ορισμένων οικονομικών δεικτών και δεδομένων. Στη καθημαγμένη Ιθάκη μας, τόσο οι κυβερνώντες όσο και οι μνηστήρες του θρόνου μας αδικούν. Οι μεν, διότι δίνουν υπερβολική σημασία στην ανάσχεση της κατακόρυφης πτώσης μας στην ύφεση και στην εθνική μας απαξίωση παρουσιάζοντας την περίπου ως σημαντικό επίτευγμα. Οι δε, διότι την αμφισβητούν και περίπου την αφορίζουν. Πιστεύουν προφανώς ότι αν επιβεβαιωθεί και επιτευχθεί σταθεροποίηση -στο κατώτερο σημείο των οικονομικών μας δυνατοτήτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας- η εξέλιξη αυτή αρκεί ή θα αρκούσε για να ανακόψει τη πορεία προς πολιτικές ανατροπές. Η Ελλάδα πάσχει από την έλλειψη του μέτρου.
Επιπλέον, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία των συμπολιτών μας, έχω μάθει από τα λάθη μας -στα οποία περιλαμβάνω και τα δικά μου- να είμαι τουλάχιστον επιφυλακτικός στην ανάγνωση και ερμηνεία των αριθμών μέσα από τους πολυεστιακούς φακούς των πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Θυμάμαι, με ανάμεικτα συναισθήματα νοσταλγίας και απογοήτευσης, ότι σχεδόν μέχρι την ημέρα που έφυγα από την Ουάσιγκτον (Ιούνιος 2009) πρόβαλα ως πρέσβης τα ακόλουθα επιτεύγματα της Ελλάδος με βάση τα επίσημα στοιχεία:
- Το μέλος της ευρωζώνης με τη δεύτερη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του ρυθμού του Α.Ε.Π.
- Τη μείωση του προκληθέντος, μεταξύ άλλων και από τη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, ελλείμματος του προϋπολογισμού από από 7.5% (2004) σε 2.8% (2007).
Βλέποντας πρόσφατα τις σημειώσεις που χρησιμοποιούσα στις ομιλίες και δημόσιες εκδηλώσεις στην διάρκεια της θητείας μου στην Ουάσιγκτον, αισθάνομαι ότι ήμουν είτε αφελής είτε συνυπεύθυνος, ή και τα δυο. Τώρα πλέον, πέραν της αναγκαίας και απαραίτητης για τη “αυτοκάθαρση” αυτοκριτικής, έχω αναγκαστικά γίνει δύσπιστος. Προτιμώ να ερευνω αντι να πιστευω.
3) Η Χαμένη Γενιά των Ελλήνων
Με την ευκαιρία της πρόσφατης έκδοσης του βιβλίου μου έχω ακούσει και διαβάσει αρκετές κριτικές. Ορισμένοι, αρκετοί ομολογώ, μου λέγουν ότι ξαφνικά έγινα πολύ απαισιόδοξος. Επίσης, ότι η απαισιοδοξία και η απογοήτευση αναδύονται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου.
α. Διωχνουμε τους νεους
Ναι ειμαι απαισιοδοξος,Γιατι η σημερινη Ελλαδα διωχνει τη καλλιτερη ,τη πιο ικανη ,τη πιο εξωστρεφη καιτη πιο μορφωμενη γενια νεων.Τους λειει και στη πραξη τους δειχνει πως αυτη η χωρα δεν κανει πια γι'αυτους. Δεν θελει και δεν μπορει να τους κρατησει.Δεν εχουν μελλον σ'αυτη.Τους γυριζουμε τη πλατη.Τους κλεινουμε τη πορτα.Αυτη, τα παιδιθα μας δηλαδη, ειναι η χαμενη γενια της Ελλαδος. Μαλιστα,στη ρωτη δεκαετια του 21ου αιωνα.Ενω ολοι οι διεθνεις αναλυτες προσπαθουν να προβλεψουν τις εθνικες, περιφερειακες και παγκοσμιες εξελιξεις ,για την Ελλαδα ενα πραγμα δειχνει να γινεται σαφες. Το 2021, θα βρει την Ελλαδα με καλλιτερους μεν οικονομκικους δεικτες σε σχεση με σημερα, πλην ομως .χωρις το δυναμισμο και τη ζωτικοτητα της νεας γενιας.
Μιλω συχνα με ανεργους νεους αφου δεν απουσιαζουν πια απο καμμια ελληνικη οικογενεια.Για να ειμαι πιο ακριβης, δεν απουσιαζουν απο τη συντριπτικη πλειοψηφια των ελληνικων νοικοκυριων.Τι νιωθουν;Ντροπη γιατι εξαρτωνται απο το βοηθημα του πατερα η τη συνταξη του παππου. Απογοητευση, συχνα απογνωση ,θυμο και καταθλιψη.Μερικοι μοιαζουν να εγκαταλειπουν τη προσαθεια.Εχουν σε ηλικια εικοσιπεντε ετων χαρακτηριστικα της τριτης ηλικιας.Θα ημουν αναξιοπιστος αν ελεγα οτι ολοι ειναι στη κατασταση αυτη. Οχι.Υπαρχουν και οι εξαιρεσεις.Στην αναλυση ομως της εικονας της Ελλαδας σημασια εχει ο κανονας .
- Το δικο μου ομως ερωτημα ειναι αν ενας νεος εχει την ορεξη και τη δυνατότητα να φύγει τι να του πω βλέποντας γύρω μου την έλλειψη ελπίδας και ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο σε κάθε πρόοδο και καινοτόμο πρόταση που κατ' ευφημισμό λέγεται Κράτος;
β) Τα ευρηματα των δημοσκοπησεων
Δέχομαι ότι, πράγματι, η διεθνής εικόνα της Ελλάδος δείχνει να έχει βελτιωθεί το τελευταίο καιρό. Η χειρότερη όμως για τη κοινωνία και το μέλλον της χώρας μας εξέλιξη είναι ότι στην εσωτερική του λειτουργιά, απέναντι δηλαδή στους πολίτες, το Ελληνικό Κράτος, δείχνει ένα ολοένα και πιο σκληρό πρόσωπο που δεν συμβιβάζεται με το πολιτισμό μιας χώρας που εξακολουθεί να θέλει να λέγεται Ευρωπαϊκή. Για παράδειγμα, η φορολογική πολιτική δεν είναι ρεαλιστική και δεν συμβαδίζει με το κοινό νου.
Διάβασα προ καιρού στο “Βήμα της Κυριακής” τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης της “ΚΑΠΑ RESEARCH”. Ανέτρεξα στα αναλυτικά αποτελέσματα στον ιστότοπο της Εταιρείας. Είναι εντυπωσιακά. Πιστεύω ότι η αιτιολόγηση της απαισιοδοξίας μου να τεκμηριώνεται και μέσω των δημοσκοπήσεων. Αναφέρω μερικά στοιχεία:
- 55,6% των ερωτηθέντων, δηλαδή ένας στους δυο, απάντησαν ότι θα έφευγαν από την Ελλάδα αν είχαν την ευκαιρία. Προεξοφλώ ότι η ηλικιακή διαστρωμάτωση των αποτελεσμάτων δείχνει ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό στους νέους.
- Στο ερώτημα “σε ποια κατηγορία θα άνηκε ο σημαντικότερος 'Ελληνας του 2013”, το 59,6% απάντησε ο “ανώνυμος άνεργος”. Δεν απορώ διότι στην απαξιωτική κρίση των συμπολιτών μας, όπως δείχνει να καταγράφει η εν λόγω έρευνα, η επιλογή προσώπου της κατηγορίας “ακαδημαϊκός” (5%) έπεται ακόμη και αυτής της κατηγορίας “ένας πολιτικός” (9.1%) και “ένας επιχειρηματίας” (7,3%). Είναι και αυτή μια μορφής δημοσκοπικής απάντησης στην απουσία, πλην ορισμένων εξαιρέσεων, ενός αφυπνιστικού λόγου της συντεταγμένης και κατεστημένης πνευματικής “ηγεσίας” του τόπου, που να ανταποκρίνεται επιτέλους στη κρισιμότητα των περιστάσεων.
γ) Ανεργια και ''ελαστικοτητα'' εργασιας .Ενα ελληνικο επιτευγμα
Σύμφωνα με τις πλέον έγκυρες στατιστικές, η ανεργία των νέων της Ελλάδος βρίσκεται πάνω από το 60%, στη κορυφή δηλαδή μεταξύ όλων των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνω ότι σ' αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι νέοι που εργάζονται για παράδειγμα 15 ώρες την εβδομάδα με μισθό 200 ευρώ το μήνα. Χωρίς εργασιακούς όρους και χωρίς ασφάλιση. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων νέων είναι ανασφάλιστη.
Όταν ήμουν στην Ουάσιγκτον, σε κάθε συνάντηση Έλληνα υπουργού με τους αξιωματούχους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έμπαινε τακτικά από πλευράς του διεθνούς οργανισμού, το θέμα της βελτίωσης της λεγόμενης “ελαστικότητας στην αγορά εργασίας”.
Σήμερα, η Ελλάδα που αυτοπροβάλλεται ως “πετυχημένη ιστορία” (success story), μπορεί να καυχιέται ότι πράγματι έχει επιτύχει το πιο “ελαστικοποιημένο” εργασιακό καθεστώς μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Κυρίως ,σε ό,τι αφορά στην εργασία της νέας γενιάς.
Δεν πρέπει να εκπλήσσεται κανεις , που οι νέοι με τη σειρά τους γυριζουν τη πλατη στη πολιτική έκφραση και έκφανση, σε βαθμό μάλιστα επικίνδυνο . Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες της κοινής γνώμης είναι αποκαλυπτικά. Άλλωστε τι χρειαζόμαστε τις έρευνες; Όποιος θέλει πραγματικά να αφουγκρασθεί την ελληνική κοινωνία και τους νεους δεν έχει παρά να βγει έξω από το γυάλινο κόσμο που ζει, αποκομμένος από τη πραγματικότητα.
2. Κράτος συνταξιούχων και γηρασμένων με απαξιωμένη Δημόσια Διοίκηση
α)Απαξιωμενη δημοσια διοικηση
Ναι είμαι απαισιόδοξος. Γιατί η Ελλάδα που σήμερα κτίζεται θα ειναι αύριο μια χώρα κατά πλειοψηφία γηρασμένων, θυμωμένων συνταξιούχων, και κατά συντριπτική πλειοψηφία ανέργων ή υποαπασχολούμενων νέων. Θα έχει επίσης μια μικρότερη -ευτυχώς- δημόσια διοίκηση πλην ομώς απαξιωμένη και κυρίως αποδυναμωμένη. Από ποιους;
Μα από το φυσικό πατέρα της τερατογένεσης της, που δεν είναι άλλος απο το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Πρόκειται για ενα φαινόμενο οι επιπτώσεις του οποίου ισχυρίζομαι ότι θα γίνουν κάτι παραπάνω απο αισθητές στην αδυναμία της δημόσιας διοίκησης, του δημόσιου τομέα με αλλά λόγια, να φέρει την σημερινή Ελλάδα έξω απο τη κρίση και την αυριανή Ελλάδα στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό. Τα συνεχή κρούσματα διάλυσης και χαλάρωσης του κρατικού μηχανισμού, σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στο παρελθόν, δεν οφείλονται πλέον σε κομματικές παρεμβάσεις όσο, κυρίως, στην έλλειψη κινήτρων, στην αδιαφορία και στην ισοπέδωση των πάντων προς τα κάτω.
Χθες, η δημόσια διοίκηση έπασχε από πολιτική/κομματική υπερτροφία. Σήμερα και αύριο θα υποφέρει από το “σύνδρομο της απαξίωσης” και έλλειψης κινήτρων. Ο αποκεφαλισμός μιας δυσλειτουργικής δημόσιας διοίκησης με πολλά μείον, ελαττώματα και ανεπάρκεια, χωρίς όμως να έχει διασφαλισθεί η συνέχεια της με την απαραίτητη εμπειρία και γνώση, θα δημιουργήσει προβλήματα στο εγγύς μέλλον. Εύχομαι και ελπίζω να διαψευσθώ.
β) Η ταξη των υπουργικων συμβουλων
Παρά τη κρίση, υπάρχει ένα είδος που εξακολουθεί να ευδοκιμεί. Οι διάφοροι ετερόφωτοι σύμβουλοι, ειδικοί και μη. Κατακλύζουν διαχρονικά τα πάσης φύσεως Γραφεία της εξουσίας έχοντας, κατά δήλωση, αξιόλογους τίτλους σπουδών. Σπάνια όμως ξεχώρισαν για τη δυνατότητα τους να κινηθούν με ρεαλιστικό και πραγματιστικό στόχο. Εικονολάτρες, αποφεύγουν την όσμωση με τη διοίκηση, κατά κανόνα, επιδιώκουν να υποκαταστήσουν και να την αντικαταστήσουν. Διαρκούν ένα δωδεκάμηνο ή ένα εξάμηνο ανάλογα με το χρόνο που η πηγή της εξουσίας τους -υπουργός ή υφυπουργός- μένει στη θέση της. Συνήθως αποχωρούν όπως ακριβώς έρχονται, την ίδια μέρα αποπομπής ή μετακίνησης του υπουργού. Αν ο υπουργός μετακινείται σε άλλο θώκο, τον ακολουθούν ως οιονεί “κατά πάντα και δια πάντα” γνώστες και ικανοί.
Την επόμενη μέρα έρχονται άλλοι, καινούργιοι, που πρεσβεύουν νέα συνήθως πολιτική -συνήθως με κατασταλαγμένες απόψεις για ριζική αλλαγή όταν πρόκειται για αναδόμησή στην ίδια κυβέρνηση- ανατρέποντας τη προηγούμενη. Ακολουθώντας πιστά τη προσωπική γραμμή του νέου υπουργού στο προθάλαμο του οποίου έχουν εγκατασταθεί. “Όλα ξεκινούν σήμερα” είναι συνήθως το γενικό πρόσταγμα.
Αυτά συμβαίνουν ακόμη και σήμερα. Σε βαθμό μάλιστα ασύμβατο με την εικόνα της ανέχειας, της κρίσης και της ανάγκης για περιστολή των λειτουργικών δαπανών του δημοσίου. Μπορεί να διασφαλισθεί με το τρόπο αυτό συνεχεια και συνέπεια;
3. Όροι συμπεριφοράς του πολιτικού συστήματος
α. Σχεση πολιτικων με τη πολη και τους πολιτες
Ναι είμαι απαισιόδοξος: Γιατί η μείωση του δημοσίου τομέα χωρίς ανάλογη μεταβολή των όρων λειτουργίας, δράσης και συμπεριφοράς του πολιτικού μας συστήματος δεν θα μπορέσει και δεν θα αρκέσει να φέρει την υπέρβαση, την αισιοδοξία και την ελπίδα.
Είναι εθνική ανάγκη η ιθύνουσα πολιτική τάξη, αυτή που με τη δική μας σύμπραξη και συμμετοχή κυβερνά εδώ και τέσσερεις δεκαετίες και η άλλη που ετοιμάζεται να κυβερνήσει, να δώσουν το παραδειγμα. Όταν αναφέρω αυτά σε γνωστούς μου πολιτικούς συνήθως μου απαντούν: δεν βλέπεις ότι σήμερα έχουν γίνει τεράστιες αλλαγές, συλλαμβάνονται δικάζονται και καταδικάζονται πολιτικοί και πολιτικοί φίλοι. Συνέβαιναν αυτά χθες;
Ναι, σίγουρα είναι ένα βήμα μπρος. Αποδίδω όμως την ίδια και ακόμη μεγαλύτερη σημασία στη συνταγματική και θεσμική ανασυγκρότηση και μεταρρύθμιση των σχέσεων της Πόλης με τους Πολιτικούς και τους Πολίτες. Οι δίκες και οι καταδίκες σίγουρα δείχνουν απλά και μόνο ότι ο νόμος έχει αρχίσει να εφαρμόζεται. Όπως γίνεται σε κάθε ευνομούμενη Πολιτεία.
β). Κοινωνια δυο ταχυτητων
Επιμένω στη σημασία και στην ανάγκη δημιουργίας προτύπων στην ελληνική κοινωνία. Προτύπων αντί κακέκτυπων. Δεν είμαστε μόνο μια οικονομία σε συνεχή ύφεση. Είμαστε μια κοινωνία με πολίτες σε καθεστώς κατάθλιψης.
Δεν είναι δυνατό, ακόμη και σήμερα, να διατηρούμε και να συντηρούμε την Ελλάδα των δυο ταχυτήτων. Τόσο έναντι της απονομής δικαιοσύνης διατηρώντας το Νόμο Περί Ευθύνης Υπουργών, όσο και με τη διατήρηση μιας ανεξέλεγκτης και παράλληλης αγοράς εργασίας που αφορά μόνο ολίγους. Δηλαδή την υπαλληλία της Βουλής. Το κύρος και το αυτοδιοίκητο της Βουλής των Ελλήνων δεν κινδυνεύουν από το Α.Σ.Ε.Π. Κινδυνεύουν, αντιθέτως από την εμπέδωση της πεποίθησης ότι στελεχώνεται με ποσόστωση “ημετέρων και υμετέρων”. Εκτός του πλαισίου που ορίζει η νομοθεσία για όλους τους άλλους, τους πολλούς, για οποιαδήποτε θέση εργασίας στον δημόσιο.
γ).Οικονομικα και χρηματοδοτηση κομματων
Επιπλέον, τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων πρέπει τακτικά, ανά έτος, να ελέγχονται. Είτε από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, είτε από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Δεν είναι προς το συμφέρον του κύρους της πολιτικής και των πολιτικών -όποιο έχει απομείνει- των ίδιων των κομμάτων, καθώς και της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, να μην υπόκεινται σε έλεγχο. Αυτά που πρέπει να αλλάξουν είναι ανώδυνα μπρος στην οδυνηρή απαξίωση και περιφρόνηση που προκαλεί στη συνείδηση της κοινωνίας η εδραιωμένη αντίληψη για σπατάλη ή κακοδιαχείριση.
Κάτι ακόμη: αν ένας πολιτικός αρχηγός δεν μπορεί να έχει νοικοκυρεμένα τα οικονομικά ενός κόμματος, το όποιο σημειωτέον χρηματοδοτείται από τα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου, πως είναι δυνατόν να του εμπιστευθούμε τα οικονομικά και τη διακυβέρνηση της χώρας;
Εάν κάποιο κόμμα δεν θελήσει η αρνηθεί τον έλεγχο της οικονομικής διαχείρισης επί δυο συνεχή έτη, τότε αυτόματα θα αναστέλλεται η δυνατότητα της συνέχισης της χρηματοδότησης του από το Δημόσιο. Η χρηματοδότηση θα μπορεί να χορηγηθεί εκ νέου, εφόσον το συγκεκριμένο κόμμα συμμορφωθεί. Αναγνωρίζω τη σημασία και την ανάγκη μερικής χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων από το δημόσιο ταμείο. Μόνο όμως εφόσον δεχθούν τον διαχειριστικό-οικονομικό έλεγχο που άλλωστε υφίσταται οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Με άλλα λόγια, όχι δυο μέτρα και δύο σταθμά.
Επιπλέον, έχει γίνει φορολογικός έλεγχος εισοδήματος για τα λεγόμενα “επαγγελματικά κομματικά στελέχη” που μισθοδοτούνται από τα κόμματα; Έχουν υποβάλει κανονικά φορολογικές δηλώσεις τύπου Ε1; Ας γίνει ένας δειγματοληπτικός έλεγχος για τη τελευταία εικοσαετία.
Αυτό δεν είναι λαϊκισμός. Ειναι δικαιοσύνη. Ειναι παράδειγμα συμπεριφοράς. Έτσι δημιουργούνται πολιτικά πρότυπα. Δεν τα έχουμε σήμερα ανάγκη;
4. Η φυγή του ανθρώπινου κεφαλαίου και της τεχνογνωσίας.
Ναι είμαι απαισιόδοξος: Γιατί εκτός απο τους νέους, η σημερινή Ελλάδα διώχνει και επιτυχημένους επιστημονες, καθηγητές, γιατρούς, μηχανικούς και τόσους άλλους για τη μόρφωση και τη κατάρτιση των οποίων έχει επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ. Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό είναι η πιο δαπανηρή, άλλα και η πιο αποδοτική.
Προσπαθούμε να φέρουμε νέες επενδύσεις και διώχνουμε μακριά, φοβούμαι οριστικά, το ανθρώπινο κεφάλαιο, το ανθρώπινο δυναμικό στο οποίο έχουμε επενδύσει τη παιδεία, τη γνώση και την εμπειρία. Με λίγα λόγια το μέλλον μας. Το μέλλον του τόπου.
Έχει κοστολογηθεί πόσο έχει στοιχίσει στην Πολιτεία για παράδειγμα η επαγγελματική εκπαίδευση ενός γιατρού ή ενός μηχανικού; Το άθροισμα του πραγματικού συνολικού κόστους της φυγής, του διωγμού του ανθρώπινου κεφαλαίου από την Ελλάδα τι δείχνει; Κάθε νέος επιστημονας που φεύγει μαζί με τους χιλιάδες νέους, βάζει μια ακόμη σφραγίδα έλλειψης εμπιστοσύνης στο παρόν και στο μέλλον του τόπου αυτού. Στερεί επίσης την Ελλάδα του 21ου αιώνα από καινούργιες και καινοτόμες ιδέες. Αντίθετα, είναι μια έτοιμη μονάδα σκέψης, παραγωγής και ανάπτυξης στις χώρες υποδοχής.
5. Ο πολιτισμός
Απαντώ ναι: Γιατί σ'αυτή τη χώρα φεύγει, διώκεται και ο πολιτισμός. Το κατ'εξοχήν δηλαδή αγαθό που δίνει διαχρονικά στην Ελλάδα την προστιθέμενη αξία που της λείπει.
Το βιβλίο, η ιστορία, τo θέατρο και ο πολιτισμός είναι μεταξύ των θυμάτων της δικής μας στάσης και θέσης για να προσαρμοσθούμε προς τις απαιτήσεις των δανειστών μας.
Τρία παραδείγματα έχω υπόψη μου:
α. Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας, οπως με αγωνία έκρουσε προ μηνών το κώδωνα του κινδύνου ο καθηγητής Στέφαν Μίλλερ, κινδύνευε να κλείσει λόγω έλλειψης κονδυλίων για τη πρόσληψη φυλάκων.
β. Πριν απο μερικούς μήνες ήμουν στη Θεσσαλονίκη. Πληροφορήθηκα ότι το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, που δεν είναι μόνο Μουσείο άλλα έχει το πληρέστερο αρχείο για το Μακεδονικό Ζήτημα, κινδύνευε και αυτο να κλείσει λόγω έλλειψης πόρων.
γ) Κλείνει, κατά τα δημοσιευθέντα, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Αν αυτός δεν είναι ο ορισμός της πολιτισμικής παρακμής, τότε αλήθεια ποιος είναι; Τι νόημα έχει να βελτιώσουμε την οικονομική μας ανταγωνιστικότητα αν δεν έχουμε τις σταθερές αξίες και τον πολιτισμό μας;
Προτείνω μια λύση που θα έχει εκτιμώ δημοσιονομικό αποτέλεσμα ισοδύναμο της δαπάνης που απαιτείται για τη συντήρηση των δύο Μουσείων και τη διάσωση του Ε.ΚΕ.ΒΙ.: Να περικοπούν δύο θέσεις συμβούλων, ειδικών συμβούλων κλπ. από όλα τα υπουργικά και υφυπουργικά γραφεία, οι οποίες μάλιστα αυξήθηκαν με πρόσχημα και την ελληνική προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
6. Η μελαγχολία και κραυγή αγωνίας ενός διπλωμάτη
α. Επιπτωσεις της κρισης στη διεθνη εικονα της Ελλαδας
Δεν κρύβω ότι ανηκω σ'αυτους που δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την εικόνα της σημερινής Ελλάδας:
Χωρίς ή με περιορισμένη οικονομική ανεξαρτησία, με περιορισμένη ή υπό επιτήρηση και εποπτεία εθνική κυριαρχία, πολιτικά αδύναμη στην φυσική της οικογένεια στην Ευρώπη. Με μειωμένο κύρος και αξιοπιστία στα Βαλκανια.
Δεν θυμάμαι ποτέ στα τελευταία σαράντα χρονιά, μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας, η Ελλάδα να δέχθηκε τέτοια υποβάθμιση και τόσα πολλά κτυπήματα στη διεθνή της εικόνα.Η δύναμη και η αξιοπιστία μιας χώρας δεν μετριέται μόνο με το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων της. Εξαρτάται και από το τρόπο που μας υπολογίζουν ή δεν μας υπολογίζουν οι άλλοι.
Εξαρτάται από τη ηγεσία, από το ηθικό και από το κύρος. Είμαστε τουλάχιστον για μια τριετία πρωτοσέλιδο στο διεθνή τύπο. Η απαξιωτική και σκωπτική διάθεση δεν αφορούσε μόνο στο κράτος άλλα έπληξε και εθνικά μας χαρακτηριστικά.
Η επιδείνωση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδος -παρά τα όσα ισχυρίζονται ορισμένοι- έχει επηρεάσει και την εξωτερική της πολιτική. Έχει επίσης αρνητικά επιδράσει στις δυνατότητες της για διαμόρφωση ευνοϊκών ή αν προτιμάτε κατάλληλων συνθηκών για τη προώθηση των συμφερόντων μας.
Δεν είναι σιγουρα η πρώτη φορά που η Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο των διεθνών μέσων ενημέρωσης. Αυτό είχε συμβεί και στο παρελθόν, κατά τις τέσσερις δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Ποτέ όμως δεν πέσαμε τόσο χαμηλά, για τόσο μεγάλο διάστημα και στα μάτια και χείλη τόσων πολλών.
β. Η πτώση αυτή και οι συνέπειες της είναι ορατές ακόμη και σήμερα .Πάρα το γεγονός ότι υπάρχει αναμφίβολα βελτίωση, σε σύγκριση με τη περίοδο 2009-2012, στη διεθνή εικόνα και κυρίως στην άξια και σημασία της θέσης της χώρας. Όπως εξηγώ πιο κάτω, το σημαντικότερο ρόλο στην αναβάθμιση της σημασίας του Ελλαδικού χώρου έπαιξαν και παίζουν οι δραματικές και απρόοπτες ως προς το βάθος χρόνου και τις επιπτώσεις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική.
Ενδεικτικά και μόνο καταγράφω ορισμένες περιπτώσεις:
β1) Υπογραφη διεθνους συμφωνιας χωρις διαπραγματευση : Όταν η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας μου αποδέχεται και υπογράφει απροετοίμαστη και χωρίς επεξεργασμένη στρατηγική πρόβλεψη ή έστω μέθοδο τακτικής, χωρίς καν να την έχει διαβάσει και συζητήσει μια επαχθή διεθνή συμφωνία, αυτό δεν αποτελεί ένα “πρότυπο”, ένα μοντέλο διαπραγματευτικής συμπεριφοράς;
Αφήνω στην άκρη το περιεχόμενο της πρώτης δανειακής σύμβασης. Εξετάζω μόνο το τρόπο “διαπραγμάτευσης” και συνομολόγησης της. Θυμίζει περισσότερο τη Συμφωνία Ειρήνης των Παρισίων (συμφωνία μεταξύ νικητών και ηττημένων), ο τρόπος με τον όποιο επεβλήθη στην Ελλάδα.Αυτή είναι η ευρωπαϊκή εμπειρία. Καλό θα ήταν να το υπενθυμίζαμε σε όλους εκείνους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη και συμφέρον είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Ειδικά στην Ευρώπη.
β2) Όταν ο πρωθυπουργός της χώρας μου υφίσταται ανελέητο σφυροκόπημα από τους φυσικούς μας εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση -αποφεύγω να χρησιμοποιήσω τη λέξη ταπείνωση- επειδή ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει σε δημοψήφισμα, το πιο δημοκρατικό τρόπο έκφρασης της ελεύθερης βούλησης των πολιτών τι σημαίνει; Είναι αυτή χώρα με κύρος και αξιοπρέπεια;
Διαβάζω τις περιγραφές, ακριβείς ή κατά προσέγγιση της αληθείας, Ευρωπαίων πολιτικών για το τρόπο που αντιμετωπίσθηκε η Ελλάδα στη Συνάντηση Κορυφής της Νίκαιας και διερωτώμαι πως είναι δυνατό να υποστηρίζεται ότι δεν έχει υποστεί ζημιά η διεθνής εικόνα της πατρίδας μου;
β3). Όταν ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, την ίδια περίοδο, αντιμετωπιζόταν παγερά και περίπου απαξιωτικά από τους ομογάλακτους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης απλά και μόνο διότι προέβαλε τότε μια άλλη πολιτική, αυτό δεν δείχνει μείωση του κύρους της χώρας;
β4).Το ραπισμα της Χαγης : Το Δεκέμβριο του 2011, η Ελλάδα υπέστη μια διπλωματική ήττα στη Χάγη. Καταδικάσθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο, μετά από τη γνωστή προσφυγή της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Το κράτος που ορισμένοι με περιφρόνηση αποκαλούν “μόρφωμα” και άλλοι “κρατίδιο”.
Το κράτος αυτό επωφελήθηκε και από τις δικούς μας εσφαλμένους χειρισμούς και δικαιώθηκε. Η Ελλάδα καταδικάσθηκε. Προσθέτω ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ήταν ο θεσμός-πυλώνας της εξωτερικής μας πολιτικής μετά τη μεταπολίτευση.
Β5) Χωρις κυρο και εκτος των διεργασιων στα Βαλκανια : Η Ελλάδα στη κρίσιμη αυτή περίοδο περιθωριοποιήθηκε πολιτικα σε επικινδυνο σημειο στα Βαλκάνια. Τη περιοχή δηλαδή που θεωρούσε ως ναυαρχίδα των επιτυχιών της εξωτερικής της πολιτικής, περίπου για μια δεκαπενταετία. Περιθωριοποιήθηκε κυρίως πολιτικά. Είναι θετικό δείγμα αυτογνωσίας και ρεαλισμού το γεγονός ότι, ευτυχώς, αγνοήθηκε από τη κυβέρνηση η με τυμπανοκρουσιες ανακοινωθείσα τον Οκτώβριο 2009 “ΑΤΖΕΝΤΑ 2014”, στην οποία άλλωστε η σημερινή Ελλάδα λίγα θα μπορούσε να προσφέρει. Ιδίως σε σύγκριση με μια άλλη Ελλάδα Ένοιωσα ταπεινωμένος όταν τον Ιούνιο 2012, κατά τη διάρκεια ενός διεθνούς συνεδρίου στη Σόφια, άκουσα να χαρακτηρίζεται από τους βαλκάνιους γείτονες της η Ελλάδα σαν “failed state” (κράτος αποτυχία). Χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται για κράτη του μεγέθους του Αφγανιστάν, της Σομαλίας κλπ.
Επιπλέον η εκ μέρους της Αλβανίας υπαναχώρηση από τη Συμφωνία του 2009 για τις Θαλάσσιες Ζώνες αποτέλεσε, μεταξύ των άλλων λόγων, επίδειξη πολιτικής αυτοπεποίθησης και αίσθησης ισχύος εκ μέρους των Τιράνων.
Επίσης, η Ελλάδα είναι απούσα -διότι έτσι επέλεξε- από τη κρίσιμη διαδικασία συμφιλίωσης μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου και άβουλη στη κρίση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Κρίμα.
Β6 ) Κυπριακο : Διόλου τυχαία , το Κυπριακο μπαινει στη πιο κρίσιμη καμπή μετά το 2004. Η Ελλάδα, όπως άλλωστε και η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει μεν τη βούληση, πλην όμως δεν έχει τη στιγμή αυτή τη διαπραγματευτική ισχύ, το πολιτικό-διπλωματικό πλεόνασμα κεφαλαίου και την εμβέλεια που είχε στο παρελθόν. Δεν αμφισβητώ προθέσεις. Στέκομαι μόνο στο πλέγμα των παραμέτρων που προσδιορίζουν τη λεγόμενη “διαπραγματευτική ισχύ”. Η οικονομία, το κύρος και αξιοπιστία είναι ουσιώδεις παράμετροι του προσδιορισμού της. Δεν θα επεκταθώ.
Ευτυχώς , η στάση κυρίως του Τάσου Παπαδόπουλου το 2004, σε συμφωνία και συνεννόηση στη Λουκέρνη με το Κώστα Καραμανλή και το Πέτρο Μολυβιάτη, απέδειξε ότι υπάρχει πάντοτε ελπίδα. Ότι υπάρχει πάντα μια ευκαιρία μετά τη λεγόμενη “τελευταία ευκαιρία”. Το δημοψήφισμα είναι για μια ακόμη φορά η ισχυρότερη και ασφαλέστερη δικλείδα ασφαλείας.
Μια κακή λύση θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα στη Κύπρο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Νότιο-Ανατολική Μεσόγειο σε σύγκριση με τη παράταση της σημερινής κατάστασης.
Συνεκτιμώ βέβαια ότι και η Άγκυρα, λόγω της αλαζονείας, της καθεστωτικής πρακτικής και του ιδεολογικό-θρησκευτικού πλαισίου δράσης και αντίδρασης του κ.Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται τη στιγμή αυτή σε δυσχερη θέση στο εσωτερικό, σε μειονεκτική θέση στη Μέση Ανατολή (προβληματικές σχέσεις με Συρία, Ισραήλ, Αίγυπτο) και σε περίοδο με ερωτηματικά στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον.
Εν τούτοις, θα ήταν σοβαρό σφάλμα να υποθέσει ή να εκτιμήσει κάποιος ότι στο Κυπριακό ο κ.Ερντογάν σήμερα είναι εύκαπτος σε σχέση με το 2004. Η όψιμη και αναγκαστική του σύμπλευση με το κατεστημένο, τον φέρνει σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη πιο άκαμπτη θέση εδικά στο ζήτημα της Κύπρου. Αυτό άλλωστε δεν υπάρχει και ειδικός λόγος να αιτιολογηθεί.
Β7) Επίσης, παρά τις όποιες σοβαρές διαφορές τους, Ουάσιγκτον και Άγκυρα με τη συνδρομή και του Λονδίνου, είχαν κατά κανόνα κοινό τόπο σε σχέση με τη λεγόμενη πολιτική λύση του Κυπριακού.
Κλείνω με μια παραίνεση: Τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία να ρίξουν το ειδικό βάρος των δράσεων τους στο Κογκρέσο. Η ρήξη Τουρκίας-Ισραήλ μπορεί να πολλαπλασιάσει τα οφέλη της στήριξης που σε συγκεκριμένες περιστάσεις είχαμε στο CAPITOL HILL. Η στήριξη από το Κογκρέσο ήταν η “προστιθέμενη δύναμη της Ελλάδος” στην Ουάσιγκτον. Όταν βέβαια είχαμε τη διάθεση να ασχοληθούμε και να τρέξουμε, καθώς και τα αναγκαία μέσα .
β8) Ανεξάρτητα από τις πραγματικές συνθήκες που προσδιορίζουν τη σημερινή αποτύπωση ισχύος και κύρους, είναι δεδομένο ότι η απόλυτη σήμερα οικονομική εξάρτηση από τους δανειστές μας επηρεάζει και τα όρια της πολιτικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Μια χώρα είναι ή έστω συμπεριφέρεται ως κυρίαρχη όταν μπορεί να εξαγγείλει δημοψήφισμα ή εκλογές όταν εκείνη το αποφασίζει και όχι ευθυγραμμιζόμενη με τη βούληση εταίρων και δανειστών.
Εν τούτοις, ειδικά στη σημερινή Ελλάδα, ο ρόλος της ηγεσίας είναι καίριος. Γιατί; Αν η ηγεσία, οι κατά συνθήκην πολιτικοί ηγέτες, μπορούν να πείσουν και να εμπνεύσουν παρά τις αντιξοότητες και δυσκολίες, αν μπορούν να δώσουν ελπίδα και όραμα, αν μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα ήθους και αξιοπρέπειας, κύρους και συμπεριφοράς, τότε και μόνο τότε μπορούν να κινητοποιήσουν τη κοινή γνώμη και να στηριχθούν στο λαό.
Είναι θλιβερό στη χώρα που γέννησε τον ορισμό της πολιτικής στην υπηρεσία της αρετής και του πολίτη, σήμερα, δυστυχώς, να υπάρχει τέτοιο χάσμα μεταξύ πολιτικών και πολιτών. Το χάσμα αυτό έχει επιπτώσεις και στις δυνατότητες χειρισμού κρίσιμων θεμάτων εξωτερικής πολιτικής .
Ιδιαίτερα μάλιστα όταν στην Ελλάδα ο συμβιβασμός , έννοια-βάση κάθε διμερούς ή διεθνούς συμφωνίας, ερμηνεύεται ως μειοδοσία ή προδοσία. Αυτή τη παράμετρο ας μη τη λησμονάμε.
7. Η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο κόσμος γύρω μας
α.) Βαλκανια
Στα Βαλκάνια, μετα τρεις βαλκανικούς πολέμους στον εικοστό αιώνα, δυο στην αρχή και ενα δεκαετή στο τελος, η διαδικασία επούλωσης των πληγών έχει μεν ξεκινήσει αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Οι εχθροί του χθες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να συνδιαμορφώσουν την διαδικασία συμφιλίωσης. Το να μαθαίνεις να ζεις ειρηνικά με τους (νέους) γείτονες σου δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Παρά την οικονομικη, πολιτικη ασυμμετρία και το βαθύ χάσμα ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Βορρά και Νότο, η διαδικασία της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θεμελιώθηκε επι Ελληνικης Προεδριας στην Σύναντηση Κορυφής της InfoGnomon
A. Η Ευρώπη και εμείς : ευρωεκλογές και διλήμματα
Η Ελλάδα βρίσκεται τη περίοδο αυτή και πάλι σε προεκλογική περίοδο. Επίσημα και τυπικά για τις λεγόμενες ευρωεκλογές του Μαϊου. Εκλογές, που συμπίπτουν με τη δυσκολότερη μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας προσπάθεια να αποδείξουμε σαν συντεταγμένη κοινωνία, σαν χώρα και σαν έθνος ότι προσπαθούμε να βγούμε από τη κρίση. Ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Κυρίως όμως να αποδείξουμε ότι η υπέρβαση, η κοινωνική συνοχή, το κράτος δίκαιου και ο πολιτειακός και πολιτικός εκσυγχρονισμός θα διαδεχθούν την ηθική, κοινωνική, πολιτική και κυρίως εθνική παρακμή.
Σε ένα μεγάλο και πολιτικά σημαντικό μέρος της Ευρώπης, που επίσης ετοιμάζεται για την εκλογή των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, η πολιτική αντιπαράθεση δεν γίνεται μόνο με ορούς ευρωπαϊκούς άλλα και με εθνικούς. Μπορεί να σφάλλω. Δεν θυμάμαι αν στο παρελθόν, στην Οδύσσεια της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ο εθνικός παρονομαστής και τα εσωτερικά ζητήματα και διλήμματα επηρέαζαν σε τόσο μεγάλο βαθμό την κατά τα άλλα εκτιμώμενη ως “χαλαρή” ψήφο.
1) Οι ευρωσκεπτικιστές, ο αριθμός των οποίων φαίνεται να αυξάνει συνεχώς και αναμφίβολα θα έχουν σημαντική εκπροσώπηση στο νέο Ευρωκοινοβούλιο, προέρχονται πλέον από όλο το φάσμα του πολιτικου κόσμου. Δεν είμαι σίγουρα ο μόνος που πιστεύει ότι, κατά τις ενδείξεις, μια άνευ προηγουμένου ισχυρή εκπροσώπηση τους στην Ευρωβουλή θα αποτελέσει εμπόδιο αντί προκριματος των αναγκαίων και σαρωτικών αλλαγών σε ολόκληρο τον ευρωπαϊκό θεσμικό και πολιτικό χώρο.
2) Οι φεντεραλιστές, στους οποίους ολοένα με μεγαλύτερους δισταγμούς εξακολουθώ να κατατάσσω τον εαυτό μου, εξακολουθούν να προωθούν μια άλλη Ευρώπη στην οποία όμως, για να είμαστε ρεαλιστές, όλο και λιγότερο πιστεύουν κυβερνήσεις, πολιτικές δυνάμεις και βεβαία και οι ίδιοι οι Ευρωπαίοι πολίτες. Το σύνθημα “ναι στη Ευρώπη” δικαίως έπεται πλέον της σκληρής πραγματικότητας και ερωτηματος “ναι άλλα σε ποια Ευρώπη”; Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την εποχή της σύλληψης του σχεδίου του Jean Monnet και της διακήρυξης του Robert Schuman, ήταν δημιουργία, προϊόν αν προτιμάμε, των πολιτικών, οικονομικών και διοικητικών (γραφειοκρατικών) ελίτ. Για την ακρίβεια, είναι προϊόν συνεχών και αναγκαίων συμβιβασμών των εθνικών ελίτ. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Σήμερα, όμως, πεποίθηση μου είναι ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να προχωρήσει ερήμην των πολιτών της. Ελλείψει κοινής εξωτερικής πολιτικής είναι απούσα ως ενιαία πολιτική δύναμη διεθνώς. Ταυτόχρονα, γίνεται ολοένα και πιο απόμακρη από τους ίδιους τους πολίτες της. Δείχνει απόμακρη και απομονωμένη μέσα στο γυάλινο κτίριο της πλατείας Schuman στις Βρυξέλλες. Η Ευρώπη στην οποία τόσο πίστεψε η δική μου γενιά ήταν πόλος έλξης. Ήταν ταυτόχρονα πραγματικότητα και όραμα. Η σημερινή Ευρώπη δείχνει όλο και πιο πολύ να απομακρύνεται από τις αξίες και τις αρχές εκείνες που την ανέδειξαν στη λογική και στις καρδιές μας σαν την κοινή μας Ιθάκη.
3) Οι λεγόμενοι λαϊκιστές που μεταθέτουν και μεταφέρουν στο ευρωπαϊκό επίπεδο την αυταπάτη και την ουτοπία της επίλυσης της ατζέντας των εθνικών προβλημάτων. Προσφέρουν πολιτικό παραισθησιογόνο αντί λύσεων. Η κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ του ευρωπαϊκού βορρά και του ευρωπαϊκού νότου και αντίστροφα μεταξύ του ευρωπαϊκού νότου και του ευρωπαϊκού βορρά τροφοδοτεί και ενισχύει την εθνική, πολιτικη, κομματική και προσωπική τους ατζέντα.
Τις σκέψεις αυτές προτίμησα να καταγράψω με τη μορφή εισαγωγικών σκέψεων στο κείμενο αυτό. Θα μπορούσαν, κατά κάποιο τρόπο, να αποτελέσουν και τον επίλογο.
B. Η Ελλάδα στην Ευρώπη : για μια άλλη Ελλάδα σε μια διαφορετική Ευρώπη.
Το πολωτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο γίνεται, για μια ακόμη φορά στην Ελλάδα, η συζήτηση για το μέλλον μας, για την Ελλάδα στην Ευρώπη, καθώς και για το μέλλον της ίδιας της Ένωσης, χαρακτηρίζουν μια χώρα και ένα σύστημα που, ενώ προσπαθεί να βγει από την απαξίωση της κρίσης, εξακολουθεί να συμπεριφέρεται με παρωχημένους όρους.
1) Δεν υπαρχει προοπτικη εξω απο την Ευρωπη
Ένα πράγμα πρέπει να είναι κατ' ευφημισμο θέσφατο, μιας και προέρχεται από σωστές ή λάθος ανθρώπινες αποφάσεις: οποίο και αν είναι το αποτέλεσμα των εκλογών, από την επόμενη κιόλας ημέρα, οι Έλληνες και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας θα πρέπει από κοινού να αναζητήσουμε τις λύσεις που θα εγγυηθούν το μέλλον της Ελλάδας μέσα από την αναζωογόνηση, ανανέωση και θεσμικό εκσυγχρονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το πρόβλημα δεν είναι υπαρξιακό μόνο για την Ελλάδα. Είναι συνάμα υπαρξιακό και για την ίδια την Ένωση.
Και κάτι ακόμη. Η θεραπεία τοσο για την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και για την Ελλάδα δεν είναι καθόλου Ελλάδα ή λιγότερη Ευρώπη. Δεν υπάρχει εναλλακτική επιλογή έξω από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Χρειαζόμαστε ταυτόχρονα περισσότερη και πιο δημοκρατική Ευρώπη η οποία θα δίνει σε κάθε ευρωπαίο πολίτη τουλάχιστον την ίδια σημασία με την αξία του ΕΥΡΩ. Χρειαζόμαστε μια δικαιότερη και πιο διαφανή Ευρώπη που θα στηρίζεται στις αξίες εκείνες που κάποτε με το κεφάλι ψηλά τις ονομάζαμε ευρωπαϊκό ουμανισμό. Δηλαδή, τη δικαιοσύνη,την αλληλεγγύη, την αλληλοπάθεια, και την ατομική και κοινωνική αξιοπρέπεια.
Θα ήθελα επίσης να περιλάβω και την ατομική ελευθεριά με κίνδυνο να χαρακτηριστώ υπερβολικός. Είμαι όμως; Ο κορυφαίος σύγχρονος Έλληνας φιλόσοφος της πολιτικής και πολιτικός φιλόσοφος Κωνσταντίνος Τσάτσος στην “ΠΟΛΙΤΙΚΗ” ξεκαθαρίζει, ότι η πολιτική εξουσία έχει την υποχρέωση να εξασφαλίζει σε κάθε άτομο τη “κοινωνική του υπόσταση”. Να του παρέχει το “κοινωνικό του κύρος”, που είναι απαραίτητο για να μπορέσει να αναπτύξει τη δημιουργική του υπόσταση. “Η πολιτική εξουσία οφείλει να διανέμη και τούτο το αγαθό με κριτήριο τη μεγαλύτερη δημιουργικότητα του συνόλου αλλά και του ίδιου του ατόμου” ..”στοχάζεται ο Κωνσταντίνος Τσάτσος (ΠΟΛΙΤΙΚΗ, δεύτερη έκδοση, 1975, Εκδόσεις των Φίλων, σελίδα 221). Εκείνο όμως το σημείο το οποίο, κατεξοχήν, θα έπρεπε να έχει κατά νου η ελληνική και αναμφίβολα η ευρωπαϊκή πολιτική τάξη είναι η θεμελιώδης σημασία του δικαιώματος στην εργασία για την οποία ο Κων. Τσάτσος υπογραμμίζει ότι “...Η εργασία είναι χρέος και γι' αυτό κάθε άτομο έχει και δικαίωμα να του προσφέρεται από τη πολιτεία η δυνατότητα να εκληρώση αυτό το χρέος. Έχει δικαίωμα να ζητήσει να εργασθεί και δη εκεί όπου μπορεί πληρέστερα να αναπτύξη τη δημιουργικότητα του κοινωνικού συνόλου” (ΠΟΛΙΤΙΚΗ, σελ 223). Καταγράφει δε τη πεποίθηση του, αξιωματικό θεμέλιο μιας σύγχρονης ευρωπαϊκής δημοκρατίας, ότι “η ελευθερία της εργασίας χαρακτηρίζεται σαν ένα από τα μεγάλα πλεονεκτήματα της δημοκρατίας του δυτικού τύπου”.
2) Επιστροφη στην ανθρωποκεντρικη πολιτικη
Πόσο αλήθεια συμβατές είναι οι αξιακές για το τρόπο λειτουργίας της δημοκρατίας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα προσεγγίσεις αυτές με τις σημερινές πολιτικές που υπαγορεύονται στην Ευρώπη και άτεγκτα, άκομψα και σε μεγάλο δε βαθμό και αναποτελεσματικά εφαρμόζονται στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες του Ευρωπαϊκού Νότου; Ποιός είναι αλήθεια ο σύγχρονος ορισμός της πολιτικής που έχει επιλέξει να περιθωριοποιήσει τον άνθρωπο, από κατεξοχήν αντικείμενο και υποκείμενο της πολιτικής, σε άνεργο, υποαπασχολούμενο, περιστασιακά εργαζόμενο, επαίτη και απελπισμένο; Υπάρχει άραγε χώρος, νόημα και σκοπός για άλλη πολιτική πέραν της ανθρωποκεντρικής;
Γ.Η Ελλάδα, σήμερα και αύριο: ο κόσμος γύρω μας και εμείς
Σκοπός αυτού του κειμένου δεν είναι η κατάθεση μιας επιπλέον διαμαρτυρίαs. Είναι ελπίζω μια ταπεινή συμβολή, υποκειμενική αναμφίβολα, στη προσπάθεια εκτίμησης και αξιολόγησης της εικόνας της σημερινής Ελλάδας, σε συνδυασμό πάντοτε με τις εξελίξεις στην Ευρώπη και στον ευρύτερο χώρο μας.
1) Αυτοαξιολογηση και εκτιμηση δυνατοτητων
Η ανάλυση θα είναι ατελής και εσφαλμένη αν δεν λαμβάνει υπόψη -στη κορυφή των παραμέτρων της εθνικής αυτοαξιολόγηση και εκτίμησης δυνατοτήτων- την έλλειψη κοινωνικής συνοχής, την κρίση ταυτότητας και αξιών, το ήθος της Ελληνικής Δημοκρατίας και τη αδυναμία του Κράτους (αυτού που αποκαλούμε Δημόσιο) να συμπεριφέρεται κατά τρόπο ορθολογικο και μη εχθρικό προς τους πολίτες. Επίσης, την σημασία του εξορθολογισμού της λειτουργίας της αντιπροσωπευτικής μας Δημοκρατίας και της ανάγκης εκσυγχρνισμου του πολιτειακου και πολιτικου μας σσυστηματος με βάση τη πραγματική εικόνα της Ελλάδας και κυρίως το κοινό νου.
2) Η βελτιωση των οικονομικων δεικτων
Δεν έχω τη πρόθεση να αμφισβητήσω ότι αργά η γρήγορα θα υπάρξει βελτίωση ορισμένων οικονομικών δεικτών και δεδομένων. Στη καθημαγμένη Ιθάκη μας, τόσο οι κυβερνώντες όσο και οι μνηστήρες του θρόνου μας αδικούν. Οι μεν, διότι δίνουν υπερβολική σημασία στην ανάσχεση της κατακόρυφης πτώσης μας στην ύφεση και στην εθνική μας απαξίωση παρουσιάζοντας την περίπου ως σημαντικό επίτευγμα. Οι δε, διότι την αμφισβητούν και περίπου την αφορίζουν. Πιστεύουν προφανώς ότι αν επιβεβαιωθεί και επιτευχθεί σταθεροποίηση -στο κατώτερο σημείο των οικονομικών μας δυνατοτήτων και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας- η εξέλιξη αυτή αρκεί ή θα αρκούσε για να ανακόψει τη πορεία προς πολιτικές ανατροπές. Η Ελλάδα πάσχει από την έλλειψη του μέτρου.
Επιπλέον, όπως άλλωστε και η πλειοψηφία των συμπολιτών μας, έχω μάθει από τα λάθη μας -στα οποία περιλαμβάνω και τα δικά μου- να είμαι τουλάχιστον επιφυλακτικός στην ανάγνωση και ερμηνεία των αριθμών μέσα από τους πολυεστιακούς φακούς των πολιτικών σκοπιμοτήτων.
Θυμάμαι, με ανάμεικτα συναισθήματα νοσταλγίας και απογοήτευσης, ότι σχεδόν μέχρι την ημέρα που έφυγα από την Ουάσιγκτον (Ιούνιος 2009) πρόβαλα ως πρέσβης τα ακόλουθα επιτεύγματα της Ελλάδος με βάση τα επίσημα στοιχεία:
- Το μέλος της ευρωζώνης με τη δεύτερη μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση του ρυθμού του Α.Ε.Π.
- Τη μείωση του προκληθέντος, μεταξύ άλλων και από τη τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων, ελλείμματος του προϋπολογισμού από από 7.5% (2004) σε 2.8% (2007).
Βλέποντας πρόσφατα τις σημειώσεις που χρησιμοποιούσα στις ομιλίες και δημόσιες εκδηλώσεις στην διάρκεια της θητείας μου στην Ουάσιγκτον, αισθάνομαι ότι ήμουν είτε αφελής είτε συνυπεύθυνος, ή και τα δυο. Τώρα πλέον, πέραν της αναγκαίας και απαραίτητης για τη “αυτοκάθαρση” αυτοκριτικής, έχω αναγκαστικά γίνει δύσπιστος. Προτιμώ να ερευνω αντι να πιστευω.
3) Η Χαμένη Γενιά των Ελλήνων
Με την ευκαιρία της πρόσφατης έκδοσης του βιβλίου μου έχω ακούσει και διαβάσει αρκετές κριτικές. Ορισμένοι, αρκετοί ομολογώ, μου λέγουν ότι ξαφνικά έγινα πολύ απαισιόδοξος. Επίσης, ότι η απαισιοδοξία και η απογοήτευση αναδύονται μέσα από τις σελίδες του βιβλίου.
α. Διωχνουμε τους νεους
Ναι ειμαι απαισιοδοξος,Γιατι η σημερινη Ελλαδα διωχνει τη καλλιτερη ,τη πιο ικανη ,τη πιο εξωστρεφη καιτη πιο μορφωμενη γενια νεων.Τους λειει και στη πραξη τους δειχνει πως αυτη η χωρα δεν κανει πια γι'αυτους. Δεν θελει και δεν μπορει να τους κρατησει.Δεν εχουν μελλον σ'αυτη.Τους γυριζουμε τη πλατη.Τους κλεινουμε τη πορτα.Αυτη, τα παιδιθα μας δηλαδη, ειναι η χαμενη γενια της Ελλαδος. Μαλιστα,στη ρωτη δεκαετια του 21ου αιωνα.Ενω ολοι οι διεθνεις αναλυτες προσπαθουν να προβλεψουν τις εθνικες, περιφερειακες και παγκοσμιες εξελιξεις ,για την Ελλαδα ενα πραγμα δειχνει να γινεται σαφες. Το 2021, θα βρει την Ελλαδα με καλλιτερους μεν οικονομκικους δεικτες σε σχεση με σημερα, πλην ομως .χωρις το δυναμισμο και τη ζωτικοτητα της νεας γενιας.
Μιλω συχνα με ανεργους νεους αφου δεν απουσιαζουν πια απο καμμια ελληνικη οικογενεια.Για να ειμαι πιο ακριβης, δεν απουσιαζουν απο τη συντριπτικη πλειοψηφια των ελληνικων νοικοκυριων.Τι νιωθουν;Ντροπη γιατι εξαρτωνται απο το βοηθημα του πατερα η τη συνταξη του παππου. Απογοητευση, συχνα απογνωση ,θυμο και καταθλιψη.Μερικοι μοιαζουν να εγκαταλειπουν τη προσαθεια.Εχουν σε ηλικια εικοσιπεντε ετων χαρακτηριστικα της τριτης ηλικιας.Θα ημουν αναξιοπιστος αν ελεγα οτι ολοι ειναι στη κατασταση αυτη. Οχι.Υπαρχουν και οι εξαιρεσεις.Στην αναλυση ομως της εικονας της Ελλαδας σημασια εχει ο κανονας .
- Το δικο μου ομως ερωτημα ειναι αν ενας νεος εχει την ορεξη και τη δυνατότητα να φύγει τι να του πω βλέποντας γύρω μου την έλλειψη ελπίδας και ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο σε κάθε πρόοδο και καινοτόμο πρόταση που κατ' ευφημισμό λέγεται Κράτος;
β) Τα ευρηματα των δημοσκοπησεων
Δέχομαι ότι, πράγματι, η διεθνής εικόνα της Ελλάδος δείχνει να έχει βελτιωθεί το τελευταίο καιρό. Η χειρότερη όμως για τη κοινωνία και το μέλλον της χώρας μας εξέλιξη είναι ότι στην εσωτερική του λειτουργιά, απέναντι δηλαδή στους πολίτες, το Ελληνικό Κράτος, δείχνει ένα ολοένα και πιο σκληρό πρόσωπο που δεν συμβιβάζεται με το πολιτισμό μιας χώρας που εξακολουθεί να θέλει να λέγεται Ευρωπαϊκή. Για παράδειγμα, η φορολογική πολιτική δεν είναι ρεαλιστική και δεν συμβαδίζει με το κοινό νου.
Διάβασα προ καιρού στο “Βήμα της Κυριακής” τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης της “ΚΑΠΑ RESEARCH”. Ανέτρεξα στα αναλυτικά αποτελέσματα στον ιστότοπο της Εταιρείας. Είναι εντυπωσιακά. Πιστεύω ότι η αιτιολόγηση της απαισιοδοξίας μου να τεκμηριώνεται και μέσω των δημοσκοπήσεων. Αναφέρω μερικά στοιχεία:
- 55,6% των ερωτηθέντων, δηλαδή ένας στους δυο, απάντησαν ότι θα έφευγαν από την Ελλάδα αν είχαν την ευκαιρία. Προεξοφλώ ότι η ηλικιακή διαστρωμάτωση των αποτελεσμάτων δείχνει ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό στους νέους.
- Στο ερώτημα “σε ποια κατηγορία θα άνηκε ο σημαντικότερος 'Ελληνας του 2013”, το 59,6% απάντησε ο “ανώνυμος άνεργος”. Δεν απορώ διότι στην απαξιωτική κρίση των συμπολιτών μας, όπως δείχνει να καταγράφει η εν λόγω έρευνα, η επιλογή προσώπου της κατηγορίας “ακαδημαϊκός” (5%) έπεται ακόμη και αυτής της κατηγορίας “ένας πολιτικός” (9.1%) και “ένας επιχειρηματίας” (7,3%). Είναι και αυτή μια μορφής δημοσκοπικής απάντησης στην απουσία, πλην ορισμένων εξαιρέσεων, ενός αφυπνιστικού λόγου της συντεταγμένης και κατεστημένης πνευματικής “ηγεσίας” του τόπου, που να ανταποκρίνεται επιτέλους στη κρισιμότητα των περιστάσεων.
γ) Ανεργια και ''ελαστικοτητα'' εργασιας .Ενα ελληνικο επιτευγμα
Σύμφωνα με τις πλέον έγκυρες στατιστικές, η ανεργία των νέων της Ελλάδος βρίσκεται πάνω από το 60%, στη κορυφή δηλαδή μεταξύ όλων των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνω ότι σ' αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι νέοι που εργάζονται για παράδειγμα 15 ώρες την εβδομάδα με μισθό 200 ευρώ το μήνα. Χωρίς εργασιακούς όρους και χωρίς ασφάλιση. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων νέων είναι ανασφάλιστη.
Όταν ήμουν στην Ουάσιγκτον, σε κάθε συνάντηση Έλληνα υπουργού με τους αξιωματούχους του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έμπαινε τακτικά από πλευράς του διεθνούς οργανισμού, το θέμα της βελτίωσης της λεγόμενης “ελαστικότητας στην αγορά εργασίας”.
Σήμερα, η Ελλάδα που αυτοπροβάλλεται ως “πετυχημένη ιστορία” (success story), μπορεί να καυχιέται ότι πράγματι έχει επιτύχει το πιο “ελαστικοποιημένο” εργασιακό καθεστώς μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Κυρίως ,σε ό,τι αφορά στην εργασία της νέας γενιάς.
Δεν πρέπει να εκπλήσσεται κανεις , που οι νέοι με τη σειρά τους γυριζουν τη πλατη στη πολιτική έκφραση και έκφανση, σε βαθμό μάλιστα επικίνδυνο . Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες της κοινής γνώμης είναι αποκαλυπτικά. Άλλωστε τι χρειαζόμαστε τις έρευνες; Όποιος θέλει πραγματικά να αφουγκρασθεί την ελληνική κοινωνία και τους νεους δεν έχει παρά να βγει έξω από το γυάλινο κόσμο που ζει, αποκομμένος από τη πραγματικότητα.
2. Κράτος συνταξιούχων και γηρασμένων με απαξιωμένη Δημόσια Διοίκηση
α)Απαξιωμενη δημοσια διοικηση
Ναι είμαι απαισιόδοξος. Γιατί η Ελλάδα που σήμερα κτίζεται θα ειναι αύριο μια χώρα κατά πλειοψηφία γηρασμένων, θυμωμένων συνταξιούχων, και κατά συντριπτική πλειοψηφία ανέργων ή υποαπασχολούμενων νέων. Θα έχει επίσης μια μικρότερη -ευτυχώς- δημόσια διοίκηση πλην ομώς απαξιωμένη και κυρίως αποδυναμωμένη. Από ποιους;
Μα από το φυσικό πατέρα της τερατογένεσης της, που δεν είναι άλλος απο το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Πρόκειται για ενα φαινόμενο οι επιπτώσεις του οποίου ισχυρίζομαι ότι θα γίνουν κάτι παραπάνω απο αισθητές στην αδυναμία της δημόσιας διοίκησης, του δημόσιου τομέα με αλλά λόγια, να φέρει την σημερινή Ελλάδα έξω απο τη κρίση και την αυριανή Ελλάδα στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό. Τα συνεχή κρούσματα διάλυσης και χαλάρωσης του κρατικού μηχανισμού, σε αντίθεση με ότι συνέβαινε στο παρελθόν, δεν οφείλονται πλέον σε κομματικές παρεμβάσεις όσο, κυρίως, στην έλλειψη κινήτρων, στην αδιαφορία και στην ισοπέδωση των πάντων προς τα κάτω.
Χθες, η δημόσια διοίκηση έπασχε από πολιτική/κομματική υπερτροφία. Σήμερα και αύριο θα υποφέρει από το “σύνδρομο της απαξίωσης” και έλλειψης κινήτρων. Ο αποκεφαλισμός μιας δυσλειτουργικής δημόσιας διοίκησης με πολλά μείον, ελαττώματα και ανεπάρκεια, χωρίς όμως να έχει διασφαλισθεί η συνέχεια της με την απαραίτητη εμπειρία και γνώση, θα δημιουργήσει προβλήματα στο εγγύς μέλλον. Εύχομαι και ελπίζω να διαψευσθώ.
β) Η ταξη των υπουργικων συμβουλων
Παρά τη κρίση, υπάρχει ένα είδος που εξακολουθεί να ευδοκιμεί. Οι διάφοροι ετερόφωτοι σύμβουλοι, ειδικοί και μη. Κατακλύζουν διαχρονικά τα πάσης φύσεως Γραφεία της εξουσίας έχοντας, κατά δήλωση, αξιόλογους τίτλους σπουδών. Σπάνια όμως ξεχώρισαν για τη δυνατότητα τους να κινηθούν με ρεαλιστικό και πραγματιστικό στόχο. Εικονολάτρες, αποφεύγουν την όσμωση με τη διοίκηση, κατά κανόνα, επιδιώκουν να υποκαταστήσουν και να την αντικαταστήσουν. Διαρκούν ένα δωδεκάμηνο ή ένα εξάμηνο ανάλογα με το χρόνο που η πηγή της εξουσίας τους -υπουργός ή υφυπουργός- μένει στη θέση της. Συνήθως αποχωρούν όπως ακριβώς έρχονται, την ίδια μέρα αποπομπής ή μετακίνησης του υπουργού. Αν ο υπουργός μετακινείται σε άλλο θώκο, τον ακολουθούν ως οιονεί “κατά πάντα και δια πάντα” γνώστες και ικανοί.
Την επόμενη μέρα έρχονται άλλοι, καινούργιοι, που πρεσβεύουν νέα συνήθως πολιτική -συνήθως με κατασταλαγμένες απόψεις για ριζική αλλαγή όταν πρόκειται για αναδόμησή στην ίδια κυβέρνηση- ανατρέποντας τη προηγούμενη. Ακολουθώντας πιστά τη προσωπική γραμμή του νέου υπουργού στο προθάλαμο του οποίου έχουν εγκατασταθεί. “Όλα ξεκινούν σήμερα” είναι συνήθως το γενικό πρόσταγμα.
Αυτά συμβαίνουν ακόμη και σήμερα. Σε βαθμό μάλιστα ασύμβατο με την εικόνα της ανέχειας, της κρίσης και της ανάγκης για περιστολή των λειτουργικών δαπανών του δημοσίου. Μπορεί να διασφαλισθεί με το τρόπο αυτό συνεχεια και συνέπεια;
3. Όροι συμπεριφοράς του πολιτικού συστήματος
α. Σχεση πολιτικων με τη πολη και τους πολιτες
Ναι είμαι απαισιόδοξος: Γιατί η μείωση του δημοσίου τομέα χωρίς ανάλογη μεταβολή των όρων λειτουργίας, δράσης και συμπεριφοράς του πολιτικού μας συστήματος δεν θα μπορέσει και δεν θα αρκέσει να φέρει την υπέρβαση, την αισιοδοξία και την ελπίδα.
Είναι εθνική ανάγκη η ιθύνουσα πολιτική τάξη, αυτή που με τη δική μας σύμπραξη και συμμετοχή κυβερνά εδώ και τέσσερεις δεκαετίες και η άλλη που ετοιμάζεται να κυβερνήσει, να δώσουν το παραδειγμα. Όταν αναφέρω αυτά σε γνωστούς μου πολιτικούς συνήθως μου απαντούν: δεν βλέπεις ότι σήμερα έχουν γίνει τεράστιες αλλαγές, συλλαμβάνονται δικάζονται και καταδικάζονται πολιτικοί και πολιτικοί φίλοι. Συνέβαιναν αυτά χθες;
Ναι, σίγουρα είναι ένα βήμα μπρος. Αποδίδω όμως την ίδια και ακόμη μεγαλύτερη σημασία στη συνταγματική και θεσμική ανασυγκρότηση και μεταρρύθμιση των σχέσεων της Πόλης με τους Πολιτικούς και τους Πολίτες. Οι δίκες και οι καταδίκες σίγουρα δείχνουν απλά και μόνο ότι ο νόμος έχει αρχίσει να εφαρμόζεται. Όπως γίνεται σε κάθε ευνομούμενη Πολιτεία.
β). Κοινωνια δυο ταχυτητων
Επιμένω στη σημασία και στην ανάγκη δημιουργίας προτύπων στην ελληνική κοινωνία. Προτύπων αντί κακέκτυπων. Δεν είμαστε μόνο μια οικονομία σε συνεχή ύφεση. Είμαστε μια κοινωνία με πολίτες σε καθεστώς κατάθλιψης.
Δεν είναι δυνατό, ακόμη και σήμερα, να διατηρούμε και να συντηρούμε την Ελλάδα των δυο ταχυτήτων. Τόσο έναντι της απονομής δικαιοσύνης διατηρώντας το Νόμο Περί Ευθύνης Υπουργών, όσο και με τη διατήρηση μιας ανεξέλεγκτης και παράλληλης αγοράς εργασίας που αφορά μόνο ολίγους. Δηλαδή την υπαλληλία της Βουλής. Το κύρος και το αυτοδιοίκητο της Βουλής των Ελλήνων δεν κινδυνεύουν από το Α.Σ.Ε.Π. Κινδυνεύουν, αντιθέτως από την εμπέδωση της πεποίθησης ότι στελεχώνεται με ποσόστωση “ημετέρων και υμετέρων”. Εκτός του πλαισίου που ορίζει η νομοθεσία για όλους τους άλλους, τους πολλούς, για οποιαδήποτε θέση εργασίας στον δημόσιο.
γ).Οικονομικα και χρηματοδοτηση κομματων
Επιπλέον, τα οικονομικά των πολιτικών κομμάτων πρέπει τακτικά, ανά έτος, να ελέγχονται. Είτε από τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου, είτε από το Ελεγκτικό Συνέδριο. Δεν είναι προς το συμφέρον του κύρους της πολιτικής και των πολιτικών -όποιο έχει απομείνει- των ίδιων των κομμάτων, καθώς και της αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας, να μην υπόκεινται σε έλεγχο. Αυτά που πρέπει να αλλάξουν είναι ανώδυνα μπρος στην οδυνηρή απαξίωση και περιφρόνηση που προκαλεί στη συνείδηση της κοινωνίας η εδραιωμένη αντίληψη για σπατάλη ή κακοδιαχείριση.
Κάτι ακόμη: αν ένας πολιτικός αρχηγός δεν μπορεί να έχει νοικοκυρεμένα τα οικονομικά ενός κόμματος, το όποιο σημειωτέον χρηματοδοτείται από τα φορολογικά έσοδα του Δημοσίου, πως είναι δυνατόν να του εμπιστευθούμε τα οικονομικά και τη διακυβέρνηση της χώρας;
Εάν κάποιο κόμμα δεν θελήσει η αρνηθεί τον έλεγχο της οικονομικής διαχείρισης επί δυο συνεχή έτη, τότε αυτόματα θα αναστέλλεται η δυνατότητα της συνέχισης της χρηματοδότησης του από το Δημόσιο. Η χρηματοδότηση θα μπορεί να χορηγηθεί εκ νέου, εφόσον το συγκεκριμένο κόμμα συμμορφωθεί. Αναγνωρίζω τη σημασία και την ανάγκη μερικής χρηματοδότησης των πολιτικών κομμάτων από το δημόσιο ταμείο. Μόνο όμως εφόσον δεχθούν τον διαχειριστικό-οικονομικό έλεγχο που άλλωστε υφίσταται οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο. Με άλλα λόγια, όχι δυο μέτρα και δύο σταθμά.
Επιπλέον, έχει γίνει φορολογικός έλεγχος εισοδήματος για τα λεγόμενα “επαγγελματικά κομματικά στελέχη” που μισθοδοτούνται από τα κόμματα; Έχουν υποβάλει κανονικά φορολογικές δηλώσεις τύπου Ε1; Ας γίνει ένας δειγματοληπτικός έλεγχος για τη τελευταία εικοσαετία.
Αυτό δεν είναι λαϊκισμός. Ειναι δικαιοσύνη. Ειναι παράδειγμα συμπεριφοράς. Έτσι δημιουργούνται πολιτικά πρότυπα. Δεν τα έχουμε σήμερα ανάγκη;
4. Η φυγή του ανθρώπινου κεφαλαίου και της τεχνογνωσίας.
Ναι είμαι απαισιόδοξος: Γιατί εκτός απο τους νέους, η σημερινή Ελλάδα διώχνει και επιτυχημένους επιστημονες, καθηγητές, γιατρούς, μηχανικούς και τόσους άλλους για τη μόρφωση και τη κατάρτιση των οποίων έχει επενδύσει δισεκατομμύρια ευρώ. Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό είναι η πιο δαπανηρή, άλλα και η πιο αποδοτική.
Προσπαθούμε να φέρουμε νέες επενδύσεις και διώχνουμε μακριά, φοβούμαι οριστικά, το ανθρώπινο κεφάλαιο, το ανθρώπινο δυναμικό στο οποίο έχουμε επενδύσει τη παιδεία, τη γνώση και την εμπειρία. Με λίγα λόγια το μέλλον μας. Το μέλλον του τόπου.
Έχει κοστολογηθεί πόσο έχει στοιχίσει στην Πολιτεία για παράδειγμα η επαγγελματική εκπαίδευση ενός γιατρού ή ενός μηχανικού; Το άθροισμα του πραγματικού συνολικού κόστους της φυγής, του διωγμού του ανθρώπινου κεφαλαίου από την Ελλάδα τι δείχνει; Κάθε νέος επιστημονας που φεύγει μαζί με τους χιλιάδες νέους, βάζει μια ακόμη σφραγίδα έλλειψης εμπιστοσύνης στο παρόν και στο μέλλον του τόπου αυτού. Στερεί επίσης την Ελλάδα του 21ου αιώνα από καινούργιες και καινοτόμες ιδέες. Αντίθετα, είναι μια έτοιμη μονάδα σκέψης, παραγωγής και ανάπτυξης στις χώρες υποδοχής.
5. Ο πολιτισμός
Απαντώ ναι: Γιατί σ'αυτή τη χώρα φεύγει, διώκεται και ο πολιτισμός. Το κατ'εξοχήν δηλαδή αγαθό που δίνει διαχρονικά στην Ελλάδα την προστιθέμενη αξία που της λείπει.
Το βιβλίο, η ιστορία, τo θέατρο και ο πολιτισμός είναι μεταξύ των θυμάτων της δικής μας στάσης και θέσης για να προσαρμοσθούμε προς τις απαιτήσεις των δανειστών μας.
Τρία παραδείγματα έχω υπόψη μου:
α. Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεμέας, οπως με αγωνία έκρουσε προ μηνών το κώδωνα του κινδύνου ο καθηγητής Στέφαν Μίλλερ, κινδύνευε να κλείσει λόγω έλλειψης κονδυλίων για τη πρόσληψη φυλάκων.
β. Πριν απο μερικούς μήνες ήμουν στη Θεσσαλονίκη. Πληροφορήθηκα ότι το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, που δεν είναι μόνο Μουσείο άλλα έχει το πληρέστερο αρχείο για το Μακεδονικό Ζήτημα, κινδύνευε και αυτο να κλείσει λόγω έλλειψης πόρων.
γ) Κλείνει, κατά τα δημοσιευθέντα, το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Αν αυτός δεν είναι ο ορισμός της πολιτισμικής παρακμής, τότε αλήθεια ποιος είναι; Τι νόημα έχει να βελτιώσουμε την οικονομική μας ανταγωνιστικότητα αν δεν έχουμε τις σταθερές αξίες και τον πολιτισμό μας;
Προτείνω μια λύση που θα έχει εκτιμώ δημοσιονομικό αποτέλεσμα ισοδύναμο της δαπάνης που απαιτείται για τη συντήρηση των δύο Μουσείων και τη διάσωση του Ε.ΚΕ.ΒΙ.: Να περικοπούν δύο θέσεις συμβούλων, ειδικών συμβούλων κλπ. από όλα τα υπουργικά και υφυπουργικά γραφεία, οι οποίες μάλιστα αυξήθηκαν με πρόσχημα και την ελληνική προεδρία στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
6. Η μελαγχολία και κραυγή αγωνίας ενός διπλωμάτη
α. Επιπτωσεις της κρισης στη διεθνη εικονα της Ελλαδας
Δεν κρύβω ότι ανηκω σ'αυτους που δεν μπορούν να συμβιβαστούν με την εικόνα της σημερινής Ελλάδας:
Χωρίς ή με περιορισμένη οικονομική ανεξαρτησία, με περιορισμένη ή υπό επιτήρηση και εποπτεία εθνική κυριαρχία, πολιτικά αδύναμη στην φυσική της οικογένεια στην Ευρώπη. Με μειωμένο κύρος και αξιοπιστία στα Βαλκανια.
Δεν θυμάμαι ποτέ στα τελευταία σαράντα χρονιά, μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας, η Ελλάδα να δέχθηκε τέτοια υποβάθμιση και τόσα πολλά κτυπήματα στη διεθνή της εικόνα.Η δύναμη και η αξιοπιστία μιας χώρας δεν μετριέται μόνο με το αξιόμαχο των ενόπλων δυνάμεων της. Εξαρτάται και από το τρόπο που μας υπολογίζουν ή δεν μας υπολογίζουν οι άλλοι.
Εξαρτάται από τη ηγεσία, από το ηθικό και από το κύρος. Είμαστε τουλάχιστον για μια τριετία πρωτοσέλιδο στο διεθνή τύπο. Η απαξιωτική και σκωπτική διάθεση δεν αφορούσε μόνο στο κράτος άλλα έπληξε και εθνικά μας χαρακτηριστικά.
Η επιδείνωση της διεθνούς εικόνας της Ελλάδος -παρά τα όσα ισχυρίζονται ορισμένοι- έχει επηρεάσει και την εξωτερική της πολιτική. Έχει επίσης αρνητικά επιδράσει στις δυνατότητες της για διαμόρφωση ευνοϊκών ή αν προτιμάτε κατάλληλων συνθηκών για τη προώθηση των συμφερόντων μας.
Δεν είναι σιγουρα η πρώτη φορά που η Ελλάδα βρέθηκε στο στόχαστρο των διεθνών μέσων ενημέρωσης. Αυτό είχε συμβεί και στο παρελθόν, κατά τις τέσσερις δεκαετίες της μεταπολίτευσης. Ποτέ όμως δεν πέσαμε τόσο χαμηλά, για τόσο μεγάλο διάστημα και στα μάτια και χείλη τόσων πολλών.
β. Η πτώση αυτή και οι συνέπειες της είναι ορατές ακόμη και σήμερα .Πάρα το γεγονός ότι υπάρχει αναμφίβολα βελτίωση, σε σύγκριση με τη περίοδο 2009-2012, στη διεθνή εικόνα και κυρίως στην άξια και σημασία της θέσης της χώρας. Όπως εξηγώ πιο κάτω, το σημαντικότερο ρόλο στην αναβάθμιση της σημασίας του Ελλαδικού χώρου έπαιξαν και παίζουν οι δραματικές και απρόοπτες ως προς το βάθος χρόνου και τις επιπτώσεις εξελίξεις στην Μέση Ανατολή και Βόρειο Αφρική.
Ενδεικτικά και μόνο καταγράφω ορισμένες περιπτώσεις:
β1) Υπογραφη διεθνους συμφωνιας χωρις διαπραγματευση : Όταν η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση της χώρας μου αποδέχεται και υπογράφει απροετοίμαστη και χωρίς επεξεργασμένη στρατηγική πρόβλεψη ή έστω μέθοδο τακτικής, χωρίς καν να την έχει διαβάσει και συζητήσει μια επαχθή διεθνή συμφωνία, αυτό δεν αποτελεί ένα “πρότυπο”, ένα μοντέλο διαπραγματευτικής συμπεριφοράς;
Αφήνω στην άκρη το περιεχόμενο της πρώτης δανειακής σύμβασης. Εξετάζω μόνο το τρόπο “διαπραγμάτευσης” και συνομολόγησης της. Θυμίζει περισσότερο τη Συμφωνία Ειρήνης των Παρισίων (συμφωνία μεταξύ νικητών και ηττημένων), ο τρόπος με τον όποιο επεβλήθη στην Ελλάδα.Αυτή είναι η ευρωπαϊκή εμπειρία. Καλό θα ήταν να το υπενθυμίζαμε σε όλους εκείνους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι η δικαιοσύνη και συμφέρον είναι έννοιες ασυμβίβαστες. Ειδικά στην Ευρώπη.
β2) Όταν ο πρωθυπουργός της χώρας μου υφίσταται ανελέητο σφυροκόπημα από τους φυσικούς μας εταίρους στην Ευρωπαϊκή Ένωση -αποφεύγω να χρησιμοποιήσω τη λέξη ταπείνωση- επειδή ανακοίνωσε ότι θα προσφύγει σε δημοψήφισμα, το πιο δημοκρατικό τρόπο έκφρασης της ελεύθερης βούλησης των πολιτών τι σημαίνει; Είναι αυτή χώρα με κύρος και αξιοπρέπεια;
Διαβάζω τις περιγραφές, ακριβείς ή κατά προσέγγιση της αληθείας, Ευρωπαίων πολιτικών για το τρόπο που αντιμετωπίσθηκε η Ελλάδα στη Συνάντηση Κορυφής της Νίκαιας και διερωτώμαι πως είναι δυνατό να υποστηρίζεται ότι δεν έχει υποστεί ζημιά η διεθνής εικόνα της πατρίδας μου;
β3). Όταν ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, την ίδια περίοδο, αντιμετωπιζόταν παγερά και περίπου απαξιωτικά από τους ομογάλακτους πολιτικούς ηγέτες της Ευρώπης απλά και μόνο διότι προέβαλε τότε μια άλλη πολιτική, αυτό δεν δείχνει μείωση του κύρους της χώρας;
β4).Το ραπισμα της Χαγης : Το Δεκέμβριο του 2011, η Ελλάδα υπέστη μια διπλωματική ήττα στη Χάγη. Καταδικάσθηκε από το Διεθνές Δικαστήριο, μετά από τη γνωστή προσφυγή της πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας. Το κράτος που ορισμένοι με περιφρόνηση αποκαλούν “μόρφωμα” και άλλοι “κρατίδιο”.
Το κράτος αυτό επωφελήθηκε και από τις δικούς μας εσφαλμένους χειρισμούς και δικαιώθηκε. Η Ελλάδα καταδικάσθηκε. Προσθέτω ότι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης ήταν ο θεσμός-πυλώνας της εξωτερικής μας πολιτικής μετά τη μεταπολίτευση.
Β5) Χωρις κυρο και εκτος των διεργασιων στα Βαλκανια : Η Ελλάδα στη κρίσιμη αυτή περίοδο περιθωριοποιήθηκε πολιτικα σε επικινδυνο σημειο στα Βαλκάνια. Τη περιοχή δηλαδή που θεωρούσε ως ναυαρχίδα των επιτυχιών της εξωτερικής της πολιτικής, περίπου για μια δεκαπενταετία. Περιθωριοποιήθηκε κυρίως πολιτικά. Είναι θετικό δείγμα αυτογνωσίας και ρεαλισμού το γεγονός ότι, ευτυχώς, αγνοήθηκε από τη κυβέρνηση η με τυμπανοκρουσιες ανακοινωθείσα τον Οκτώβριο 2009 “ΑΤΖΕΝΤΑ 2014”, στην οποία άλλωστε η σημερινή Ελλάδα λίγα θα μπορούσε να προσφέρει. Ιδίως σε σύγκριση με μια άλλη Ελλάδα Ένοιωσα ταπεινωμένος όταν τον Ιούνιο 2012, κατά τη διάρκεια ενός διεθνούς συνεδρίου στη Σόφια, άκουσα να χαρακτηρίζεται από τους βαλκάνιους γείτονες της η Ελλάδα σαν “failed state” (κράτος αποτυχία). Χαρακτηρισμός που χρησιμοποιείται για κράτη του μεγέθους του Αφγανιστάν, της Σομαλίας κλπ.
Επιπλέον η εκ μέρους της Αλβανίας υπαναχώρηση από τη Συμφωνία του 2009 για τις Θαλάσσιες Ζώνες αποτέλεσε, μεταξύ των άλλων λόγων, επίδειξη πολιτικής αυτοπεποίθησης και αίσθησης ισχύος εκ μέρους των Τιράνων.
Επίσης, η Ελλάδα είναι απούσα -διότι έτσι επέλεξε- από τη κρίσιμη διαδικασία συμφιλίωσης μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου και άβουλη στη κρίση της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης. Κρίμα.
Β6 ) Κυπριακο : Διόλου τυχαία , το Κυπριακο μπαινει στη πιο κρίσιμη καμπή μετά το 2004. Η Ελλάδα, όπως άλλωστε και η Κυπριακή Δημοκρατία, έχει μεν τη βούληση, πλην όμως δεν έχει τη στιγμή αυτή τη διαπραγματευτική ισχύ, το πολιτικό-διπλωματικό πλεόνασμα κεφαλαίου και την εμβέλεια που είχε στο παρελθόν. Δεν αμφισβητώ προθέσεις. Στέκομαι μόνο στο πλέγμα των παραμέτρων που προσδιορίζουν τη λεγόμενη “διαπραγματευτική ισχύ”. Η οικονομία, το κύρος και αξιοπιστία είναι ουσιώδεις παράμετροι του προσδιορισμού της. Δεν θα επεκταθώ.
Ευτυχώς , η στάση κυρίως του Τάσου Παπαδόπουλου το 2004, σε συμφωνία και συνεννόηση στη Λουκέρνη με το Κώστα Καραμανλή και το Πέτρο Μολυβιάτη, απέδειξε ότι υπάρχει πάντοτε ελπίδα. Ότι υπάρχει πάντα μια ευκαιρία μετά τη λεγόμενη “τελευταία ευκαιρία”. Το δημοψήφισμα είναι για μια ακόμη φορά η ισχυρότερη και ασφαλέστερη δικλείδα ασφαλείας.
Μια κακή λύση θα προκαλέσει περισσότερα προβλήματα στη Κύπρο, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στην Νότιο-Ανατολική Μεσόγειο σε σύγκριση με τη παράταση της σημερινής κατάστασης.
Συνεκτιμώ βέβαια ότι και η Άγκυρα, λόγω της αλαζονείας, της καθεστωτικής πρακτικής και του ιδεολογικό-θρησκευτικού πλαισίου δράσης και αντίδρασης του κ.Ταγίπ Ερντογάν βρίσκεται τη στιγμή αυτή σε δυσχερη θέση στο εσωτερικό, σε μειονεκτική θέση στη Μέση Ανατολή (προβληματικές σχέσεις με Συρία, Ισραήλ, Αίγυπτο) και σε περίοδο με ερωτηματικά στις σχέσεις της με την Ουάσιγκτον.
Εν τούτοις, θα ήταν σοβαρό σφάλμα να υποθέσει ή να εκτιμήσει κάποιος ότι στο Κυπριακό ο κ.Ερντογάν σήμερα είναι εύκαπτος σε σχέση με το 2004. Η όψιμη και αναγκαστική του σύμπλευση με το κατεστημένο, τον φέρνει σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη πιο άκαμπτη θέση εδικά στο ζήτημα της Κύπρου. Αυτό άλλωστε δεν υπάρχει και ειδικός λόγος να αιτιολογηθεί.
Β7) Επίσης, παρά τις όποιες σοβαρές διαφορές τους, Ουάσιγκτον και Άγκυρα με τη συνδρομή και του Λονδίνου, είχαν κατά κανόνα κοινό τόπο σε σχέση με τη λεγόμενη πολιτική λύση του Κυπριακού.
Κλείνω με μια παραίνεση: Τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία να ρίξουν το ειδικό βάρος των δράσεων τους στο Κογκρέσο. Η ρήξη Τουρκίας-Ισραήλ μπορεί να πολλαπλασιάσει τα οφέλη της στήριξης που σε συγκεκριμένες περιστάσεις είχαμε στο CAPITOL HILL. Η στήριξη από το Κογκρέσο ήταν η “προστιθέμενη δύναμη της Ελλάδος” στην Ουάσιγκτον. Όταν βέβαια είχαμε τη διάθεση να ασχοληθούμε και να τρέξουμε, καθώς και τα αναγκαία μέσα .
β8) Ανεξάρτητα από τις πραγματικές συνθήκες που προσδιορίζουν τη σημερινή αποτύπωση ισχύος και κύρους, είναι δεδομένο ότι η απόλυτη σήμερα οικονομική εξάρτηση από τους δανειστές μας επηρεάζει και τα όρια της πολιτικής κυριαρχίας και ανεξαρτησίας. Μια χώρα είναι ή έστω συμπεριφέρεται ως κυρίαρχη όταν μπορεί να εξαγγείλει δημοψήφισμα ή εκλογές όταν εκείνη το αποφασίζει και όχι ευθυγραμμιζόμενη με τη βούληση εταίρων και δανειστών.
Εν τούτοις, ειδικά στη σημερινή Ελλάδα, ο ρόλος της ηγεσίας είναι καίριος. Γιατί; Αν η ηγεσία, οι κατά συνθήκην πολιτικοί ηγέτες, μπορούν να πείσουν και να εμπνεύσουν παρά τις αντιξοότητες και δυσκολίες, αν μπορούν να δώσουν ελπίδα και όραμα, αν μπορούν να αποτελέσουν πρότυπα ήθους και αξιοπρέπειας, κύρους και συμπεριφοράς, τότε και μόνο τότε μπορούν να κινητοποιήσουν τη κοινή γνώμη και να στηριχθούν στο λαό.
Είναι θλιβερό στη χώρα που γέννησε τον ορισμό της πολιτικής στην υπηρεσία της αρετής και του πολίτη, σήμερα, δυστυχώς, να υπάρχει τέτοιο χάσμα μεταξύ πολιτικών και πολιτών. Το χάσμα αυτό έχει επιπτώσεις και στις δυνατότητες χειρισμού κρίσιμων θεμάτων εξωτερικής πολιτικής .
Ιδιαίτερα μάλιστα όταν στην Ελλάδα ο συμβιβασμός , έννοια-βάση κάθε διμερούς ή διεθνούς συμφωνίας, ερμηνεύεται ως μειοδοσία ή προδοσία. Αυτή τη παράμετρο ας μη τη λησμονάμε.
7. Η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο κόσμος γύρω μας
α.) Βαλκανια
Στα Βαλκάνια, μετα τρεις βαλκανικούς πολέμους στον εικοστό αιώνα, δυο στην αρχή και ενα δεκαετή στο τελος, η διαδικασία επούλωσης των πληγών έχει μεν ξεκινήσει αλλά δεν έχει ακόμα ολοκληρωθεί. Οι εχθροί του χθες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να συνδιαμορφώσουν την διαδικασία συμφιλίωσης. Το να μαθαίνεις να ζεις ειρηνικά με τους (νέους) γείτονες σου δεν είναι εύκολη υπόθεση.
Παρά την οικονομικη, πολιτικη ασυμμετρία και το βαθύ χάσμα ανάμεσα στον ευρωπαϊκό Βορρά και Νότο, η διαδικασία της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία θεμελιώθηκε επι Ελληνικης Προεδριας στην Σύναντηση Κορυφής της InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γιατί να θηλάσω το μωρό μου;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
