2014-05-10 07:40:32
του Γιάννη Παναγιωτόπουλου (*)
H σημασία τῆς ἐνσωμάτωσης τοῦ Ἁγίου Ὄρους στὸ Ἑλληνικὸ Κράτος εἶναι γνωστὴ καὶ μεγάλη, ὄχι μόνο γιατὶ προσδιορίζει τὴν πνευματικὴ σχέση τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνικοῦ λαοῦ μὲ τὸ Περιβόλι τῆς Παναγιᾶς, ἀλλὰ γιατὶ προσδιορίζει μὲ ἀκρίβεια τὴν ἱστορικὴ συνέχεια τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ὡς διαδόχου καὶ συνεχιστὴ τῆς τεράστιας Βυζαντινῆς Παράδοσης.
Εἶναι μιὰ ἀμοιβαία σχέση, ποὺ ἐνδυναμώνεται καὶ ἐνδυναμώνει τὴν κάθε πλευρὰ ἀναλόγως πρὸς τὶς ἱστορικὲς συνθῆκες!
Τὸ προνομιακὸ Καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τὸ Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, ὅπου μὲ σαφήνεια καθορίζεται ὅτι ἡ χερσόνησος τοῦ Ἄθω, ἀπὸ τὴ Μεγάλη Βίγλα καὶ πέρα, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν περιοχὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, εἶναι, σύμφωνα μὲ τὸ ἀρχαῖο προνομιακὸ καθεστώς του, αὑτοδιοίκητο τμῆμα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, τοῦ ὁποίου ἡ κυριαρχία πάνω σ᾽ αὐτὸ παραμένει ἄθικτη.
Ἀπὸ πνευματικὴ ἄποψη τὸ Ἅγιο Ὄρος διατελεῖ ὑπὸ τὴν ἄμεση δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.1Κατὰ τὴ νεώτερη περίοδο στὴ Συνθήκη τοῦ Βερολίνου (1878)2 ἀναγνωρίστηκε γιὰ πρώτη φορὰ διεθνῶς, τὸ εἰδικὸ καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου σημειωνόταν ὅτι οἱ ἐκεῖ εὑρισκόμενοι μοναχοὶ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ χώρα καταγωγῆς τους, διατηροῦν τὶς κτήσεις καὶ τὰ πρότερα πλεονεκτήματά τους καὶ χωρὶς καμία ἐξαίρεση ἀπολαμβάνουν ἀπόλυτη ἰσότητα δικαιωμάτων καὶ πλεονεκτημάτων.3
Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ ΙΘ´ αἰώνα εἶχε ἀρχίσει ἕνας ἰδιόμορφος ἀλλὰ σκληρὸς ἀγώνας στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁποῖος καὶ κορυφώθηκε κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα (1904-1908).
Ἡ προσπάθεια τοῦ κινήματος τοῦΠανσλαβισμοῦ νὰ ἐπιτύχει τὸν ἔλεγχο τοῦὌρους, ὑπῆρξε βασικὴ αἰτία τῆς σύγκρουσης, ποὺ ἔγινε ἀκόμη μεγαλύτερη μὲ τὴ δημιουργία τῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας (1870)4
. Στὴ δράση τῶν φυγόκεντρων δυνάμεων ποὺ ἀναπτύχθηκαν στὸ ἐσωτερικὸ τοῦὈρθοδόξου κόσμου τὸΟἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ἀντέδρασε μὲ τὴ Σύνοδος Κωνσταντινουπόλεως (1872), ὅπου καὶ καταδικάστηκε εὐθαρσῶς ὁ Ἐθνοφυλετισμός.5
Εἰδικά, ὅμως, ἡΤσαρικὴ Ρωσία ἐπιχείρησε νὰ ἀλλοιώσει τὴνπληθυσμιακὴ σύνθεση τοῦἉγίου Ὄρους, μὲ τὴν ἐγκατάσταση Ρώσων μοναχῶν, ποὺ συνοδευόταν ἀπὸ δωρεές, ποὺ εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα τὴ δημιουργία τεραστίων κτηριακῶν ἐγκαταστάσεων σὲδιάφορες «σκῆτες» τοῦ Ἄθωνα.
Ἡ νέαπραγματικότητα ἐρχόταν σὲπλήρη ρήξη μὲτὸ παρελθὸν τῆςἉγιορείτικης Πολιτείας, ἡ ὁποία στηριζόταν στὴνόμιμη κτήση δικαιωμάτων ἀποδοθέντων μὲ αὐτοκρατορικὰ χρυσόβουλα καὶ πατριαρχικὰ σιγίλια, ποὺ ἀναγνωρίστηκαν στὴ συνέχεια ἀπὸτοὺς Ὀθωμανούς.
Ἡ ὥρατῆς ἐλευθερίας, ὅμως, ἔφθανε, ἡἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὸἙλληνικὸ Πολεμικὸ Ναυτικὸ πραγματοποιήθηκε στὶς 2 Νοεμβρίου τοῦ 2012, ὅταν κατέπλευσε καὶἐγκυροβόλησε στὸν ὅρμο τῆς Δάφνης ἡναυαρχίδα τοῦ Ἑλληνικοῦ στόλου, τὸ Θωρηκτὸ Ἀβέρωφ συνοδευόμενο ἀπὸἄλλα πλοῖα τοῦστόλου.
Ἡ παρουσία τοῦ Ἑλληνικοῦ ἀγήματος συνοδεύτηκε ἀπὸ τὶςχαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες τῶνκαμπανῶν τῶν Ἱερῶν Μονῶν, ποὺ ἀντελήφθησαν τὴν προσόρμιση τοῦἙλληνικού στόλου.
Ὁ Καϊμακάμης Ἀλῆ Ταλαὰτ ΒέηΜουνλαζιδὲ παραδόθηκε στὸν ἐπικεφαλῆς τοῦ ἀγήματος, σημαιοφόρο τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ Γεώργιο Παπαγεργίου, μαζὶ μὲ τὴν ὀλιγομελὴ φρουρά καὶ τοὺς ὑπαλλήλους τῆς Ὀθωμανικῆς διοίκησης, χαρακτηριζόμενοι ὡςαἰχμάλωτοι πολέμου ἄνευ πολεμικῆς τινὸς ἐνέργειας, ἐνῶ ἀκολούθησε ἡ ὕψωση τῆς Ἑλληνικῆς σημαίας!
Ἀκολούθησε δοξολογία στὸν Ἱερὸ Ναὸτοῦ Πρωτάτου, ὅπου ὁ Γραμματέας τῆςἹερᾶς Κοινότητος ἐξεφώνησε πανηγυρικό.
Μὲ μοναδικὴ παρρησία, ἐκπροσωπώντας τὴσυνείδηση τοῦ συνόλου τῶν μοναχῶν εἶπε: κατὰ τὴν ἱστορικὴν καὶ εὔσημον ἡμέραν τῆς ἀφίξεως ὑμῶν εἰς τὸν Ἱερὸν ἡμῶν Τόπον, ἥτις ἐστιν ἡμέρα τῆςἀπολυτρώσεως ἡμῶν, χαρᾶς καὶἀγαλλιάσεως πληροῦται ἡκαρδία πάντων καὶἰδίᾳ τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Κοινότητος τῶν Κ´ Ἱερῶν καὶ Βασιλικῶν Μονῶν, ἐντολῇ τῆς ὁποίας ὡς ἀρχιγραμματεὺς αὐτῆς μετὰ ψυχικῆς συγκινήσεως προσφωνῶν ὑμῖν τὸ «ὡς εὖ παρέστητε».
Σᾶς ὀφείλομεν αἰωνίαν εὐγνωμοσύνην καὶεὐλογοῦμεν τὰ ὀνόματα ὑμῶν διότι ἔρχεσθε ἔχοντες ἀναπεπταμένον τὸλάβαρον τῆς νίκης ὅπως συντρίψετε τὰδεσμὰ τῆς μακραίωνος δουλείας καὶ δωρήσητε ἡμῖν τὴν ἐλευθερίαν6.
Ἐνῶ στὴσυνέχεια ἀναφερόμενος στὴμακραίωνη τουρκοκρατία ὑπενθύμισε: μέλας μανδύας κατεκάλυπτε τὰπάντα, ὁ δικέφαλος ἀετὸς δὲν ἐστόλιζε πλέον τὴν Βασίλειον πορφύραν, ἀλλ᾽ ἐκρύπτετο εἰς τὰς κρύπτας τῶν Μονῶν ὡςσυμβολικὸν κόσμημα τῶνπολυελαίων7.
Καὶ ὁλοκλήρωσε τὸν πανηγυρικὸ λέγοντας: ὁἱερὸς ἡμῶν Τόπος ..., ὑπῆρξεν ἀείποτε συναθλητὴς τῆς μεγάλης ἰδέας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἐμμένων δὲἐν τῇ παλαιᾷ πίστει καὶ χειραγωγῶν τοὺς Ἕλληνας καὶὁδηγῶν αὐτοὺς εἰςτὸν ἱερὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως καὶτῆς Πατρίδος, διέσωσεν ἐνταῖς δειναῖς τῆςδουλείας ἐποχαῖς τὴνγλῶσσαν τῶν εὐαγγελίων καὶ τὴν θρησκείαν.
Ἐν τῷκαλλισκοπείῳ αὐτοῦ θὰἴδητε μεγαλεῖον Βασιλικῶν καὶ Πατριαρχικῶν θρησκευτικῶν ἱδρυμάτων, ἁπλότητα ἠθῶν καὶ ἐθίμων ἀρχαίων, καὶ μεγαλεῖον ἐθνικὸν καὶθρησκευτικόν, δι᾽ ὧνἀνέδειξαν οἱ ἀξιάγαστοι ἡμῶν πρόγονοι τὸνἱερὸν αὐτὸν χῶρον θεσπέσιαν ἀκρόπολιν τῆςὀρθοδοξίας καὶ τοῦΜοναχισμοῦ, ἰσχυρότατον προπύργιον τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶκιβωτὸν ἐθνικῶν καὶθρησκευτικῶν θησαυρῶν πολύτιμον.
Τὴν κιβωτὸν ὅθεν ταύτην, οἵαν παρελάβομεν παρὰ τῶνἀειμνήστων προγόνων, ἀκεραίαν καὶἀλώβητον παραδίδομεν ἀπὸτῆς σήμερον εἰςτὰς χεῖρας τοῦἔθνους, ὅπως ἀναδείξῃ αὐτὴν περιφανεστέραν καὶὥς τινα παμφαῆ ἀστέρα τῆς οἰκουμένης, καὶ εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας ὅπως εἰς τὴνσημερινὴν ἱερὰν καὶἱστορικὴν ἡμέραν καὶἐθνικὴν ἑορτὴν προστεθῇ μία ἄλλη μεγαλυτέρα, καθ᾽ ἣν νὰ πανηγυρίσωμεν τὴν ἀπολύτρωσιν καὶτῶν λοιπῶν ὑποδούλων ἀδελφῶν ἡμῶν8.
Ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ δὲν ἔγινε εὐμενῶς δεκτὴ ἀπὸτὴν Ρωσία.
Ἡ Ἑλλάδα ἀναγνώριζε ὅτι κάθε περιοχὴ ποὺ ἀπελευθερωνόταν ἀποτελοῦσε ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς κρατικῆς τηςὀντότητας, ἀφοῦ ἀναγνώριζε στὸν ἑαυτό τηςτὸν διάδοχο τῆςΒυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. «Αὐτὸ τὸπαραδέχονταν ἐν μέρει καὶ οἱ Ρῶσοι καὶ γι’ αὐτὸ κατὰ βάθος ζητοῦσαν συγκυριαρχία στὸ Ἅγιο Ὄρος μὲ τοὺς Ἕλληνες, καὶ ὄχιμὲ τοὺς ἄλλους ὁμοδόξους, τοὺς Βουλγάρους, τοὺς Σέρβους ἢ τοὺς Ρουμάνους.
Ὅμως γιὰ νὰ τὸ πετύχουν πρότειναν:
1. Τὴ διεθνοποίηση τοῦ Ἁγιορείτικου ζητήματος, εὐελπιστοῦντες στὴν κατάλυση τοῦ ἐκεῖ ἀρχαίου μοναστικοῦ πολιτεύματος ὰπὸ μιὰ δῆθεν «συγκυριαρχία ὅλων τῶν ὀρθοδόξων κρατῶν» τοῦ ἐδάφους του.
2. Νὰ παραμείνει στὴν πνευματικὴ κυριαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
3. Νὰ διοικεῖται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Κοινότητα.
4. Οἱ σλαβικὲς σκῆτες νὰ προαχθοῦν σὲ κυρίαρχες μονὲς γιὰ νὰ αὐξηθεῖ ἡ συμμετοχὴ τῶν Σλάβων ἐκπροσώπων στὴν Ἱερὰ Κοινότητα.»9
Ἡ Ρωσικὴ διπλωματία δραστηριοποιήθηκε μὲσκοπὸ νὰ μὴνπροσαρτηθεῖ τελικὰ τὸἍγιον Ὄρος στὸν Ἐθνικὸ κορμό. Γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τοῦ σκοποῦ τους ἐνεργοποίησαν τοὺς Ρώσους Κελλιῶτες.
Αὐτοὶ ἀπέστειλαν ὑπόμνημα τῆς «Ἀδελφότητας τῶνρωσικῶν σκηνωμάτων» στὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τοῦΛονδίνου μὲ σκοπὸ τὴ διεθνοποίηση τῆςἈθωνικῆς Πολιτείας. Ζήτησαν μάλιστα, νὰσυμμετέχουν οἱ ἐπρόσωποί τους ἰσότιμα στὴδιοίκηση τῆς Ἱερᾶς Κοινότητας μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τῶν κυρίαρχων μονῶν, καὶ νὰκαθοριστοῦν ξεχωριστὲς διοικητικὲς καὶ δικαστικὲς ἀρμοδιότητες ὡς πρὸς τὰἐκκλησιαστικὰ καὶ πολιτικὰ ζητήματα.
Τὶς προσπάθειες αὐτὲς πληροφορήθηκε ἐγκαίρως ἡ Ἱερὰ Κοινότητα.10
Στὶς 18 Ἰανουαρίου 1913 ἡ Daily Telegraph δημοσιοποίησε τὴν ἀπόφαση τῆς Πρεσβευτικῆς Διάσκεψης τοῦ Λονδίνου νὰ ἀνακηρύξει τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀνεξάρτητη Δημοκρατία, οὐδέτερη καὶ αὐτόνομη ὑπὸ τὴν προστασία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Βαλκανικῶν Βασιλείων, εἴδηση τὴν ὁποία ἀναμετέδωσαν ὅλα τὰ μέσα τῆς ἐποχῆς.11
Ἡ Ρωσία ἐπισήμως τὸν Μάρτιο τοῦ 2013 ζήτησε καὶ αὐτὴ νὰ καταστεῖ προστάτιδα δύναμη τοῦ Ἄθωνα. Οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες ἀντέδρασαν ἄμεσα μὲ τηλεγραφήματα καὶ μὲ Ὑπόμνημα τῆς 3ης Μαρτίου 2013, μὲ τὸ ὁποῖο ἐξέφρασαν τὴν ἀνησυχία τους γιὰ τῖς πολιτικὲς σκοπιμότητες ποὺ ὑπέκρυπτε τὸ καθεστὼς συμπροστασίας, ἀλλὰ καὶ τὶς συνέπειες ποὺ θὰ εἶχε ἡ ἀλλοίωση τῆν διοικητικῶν θεσμῶν τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας, ἐνῶ τέλος μιὰ τέτοια ἐξέλιξη θὰ ὑποδαύλιζε τὰ ἐθνικιστικὰ πάθη μεταξὺ τῶν μοναχῶν.12
Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὑποστήριξε σθεναρὰ τὶς θέσεις τῶν ἁγιορειτῶν, ὅπου μὲ ὑπόμνημα πρὸς τὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τοῦ Λονδίνου, ἀποτύπωσε τὸ προνομιακὸ καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τὸ εἶδος τῶν πολιτειακῶν σχέσεων πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸ Θρόνο καὶ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, καὶ πρότεινε ἡ Ἑλλάδα νὰ παράσχει τὶς ἴδιες μὲ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία ἐγγυήσεις!13
Ἡ Συνθήκη Εἰρήνης τῆς 30ης Μαΐου 1913 ἄφησε τὴν ἐπίλυση τοῦ ζητήματος τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας στὴν εὐχέρεια τῶν Μεγάλων Δυνάμεων. Πράγματι, οἱ ἐκπρόσωποι τῶν Μεγάλων Δυνάμεων στὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τῆς 11ης Αὐγούστου, ἀποφάσισαν τὴν ἐγκαθίδρυση στὸ Ἄγιον Ὄρος μιᾶς αὐτόνομης, οὐδέτερης καὶ ἀνεξάρτητης Πολιτείας.14
Οἱ ἁγιορεῖτες ἀντέδρασαν καὶ πάλι μὲ νέο ὑπόμνημα, ὑπενθυμίζοντας τὸ ἀρχαῖο καθεστὼς τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας.
Τελικά, ἡ Ἔκτακτη Ἱερὰ Σύναξη τῆς 3ης Ὀκτωβρίου 1913 ἐξέδωσε τὸ Ἁγιορειτικὸν Ψήφισμα, μὲ τὸ ὁποῖο ἐξεφράσθηκε, ἡ προσήλωση τῶν Ἱερῶν Μονῶν στὸ αὐτοδιοίκητο μοναστηριακὸ πολίτευμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπὸ τὴν πνευματικὴ δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ἐνῶ ταυτόχρονα ἀναγνωρίστηκε στὸ Ἑλληνικὸ Κράτος καὶ μόνο, τὸ δικαίωμα τῆς πολιτικῆς προστασίας τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ τέλος, ἀποκρούστηκε ἡ πολιτικὴ ἐκμετάλλευση τοῦ Ἄθωνα ὡς ὀλέθρια γιὰ τὴν περαιτέρω ἐξέλιξη τοῦ μοναχικοῦ βίου.15
Οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες στὸν ἀγώνα τους κατὰ τῆςδιεθνοποίησης τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀνεγνώρισαν στὸἙλληνικὸ Κράτος τὴνἱστορικὴ καὶ φυλετικὴ συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Οἱ ἱστορικὲς ἐξελίξεις ποὺ ἀκολούθησαν, ἐπέτρεψαν τελικὰ τὴν ἑδραίωση τῆς Ἑλληνικῆς κυριαρχίας.
Ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους τῆς 10ης Μαΐου 1924 καθορίζει μὲ λεπτομερὴ τρόπο τὰ ἁγιορειτικὰ καθεστῶτα καὶ τὸν τρόπο τῆς λειτουργίας τους. Ἐπικυρώθηκε ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἀπὸ τὸ Νομοθετικὸ Διάταγμα (ἄρθρο 1) τῆς 10ης Σεπτεμβρίου 1926 «περὶ κυρώσεως τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους» (ΦΕΚ Α΄ 309/16.9.1926), καὶ ἄρχισε νὰ ἰσχύει τὸ 1927 μετὰ τὴ θέση σὲ ἰσχὺ τοῦ νέου Συντάγματος, στὸ ὁποῖο γιὰ πρώτη φορὰ καταγράφεται ἡ συνταγματικὴ προστασία τοῦ καθεστῶτος αὐτοδιοίκησης τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἀλλὰ καὶ ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀναγνωρίζει πλήρως τὴν εἰς Κρήτην, Δωδεκάνησον καὶ Ἅγιον Ὄρος κρατοῦσα Ἐκκλησιαστικὴ κατάστασιν, διεπομένη ὑπὸ τοῦ ἰσχύοντος ἐν αὐτοῖς πατριαρχικοῦ καθεστῶτος.16
Σήμερα στὸ Ἄγιον Ὄρος ὡς ὑπαγόμενο στὴν κυριαρχία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, ἰσχύει καὶ ἐφαρμόζεται τὸ Εὐρωπαϊκὸ Κεκτημένο.
Βεβαίως, προβλέφθηκαν ἀποκλίσεις ἤδη κατὰ τὴν ἔνταξη τῆς χώρας μας στὶς Εὐρωπαϊκὲς Κοινότητες, ἐνῶ ἀκολούθησαν καὶ ἄλλες συνθῆκες ποὺ προέβλεψαν τὴν εἰδικὴ θέση τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ὅμως, τὸ Ἅγιο Ὄρος περισσότερα ἔδωσε παρὰ ἔλαβε, μετατράπηκε σὲ αὐτὸν τὸν αἰώνα ποὺ εἶναι ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς Ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, σὲ πνευματικὸ φάρο καὶ καθοδηγητὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, κέντρο τῆς πνευματικῆς καὶ ἐθνικῆς μας αὐτοσυνηδεισίας, σημεῖο ἀναφορᾶς.
Ἡ συμμετοχὴ ὅλων μας ἐδῶ, δὲν εἶναι τυπική, εἶναι γιὰ νὰ ἐνισχύσει καὶ νὰ ὑπενθυμίσει ὅτι θὰ συνεχίσουμε μὲ τὴν ἴδια ἀποφασιστικότητα νὰ πράττουμε ὅσα μᾶς δίδαξαν οἱ προγονοί μας, προστατεύοντας τὶς ἑστίες μας καὶ διατηρώντας ζῶσα τὴν πίστη καὶ τὴν ἀφοσίωση στὴ ἰδανικά μας.
(*) Ιωάννης Αντ. Παναγιωτόπουλος
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 9 Μαΐου 1970, κατοικεί στο Ίλιον και κατάγεται από το Τουρκολέκα Αρκαδίας. Πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1993), ειδικεύτηκε στη Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία.
Έλαβε μεταπτυχιακούς τίτλους από το University of Durham (1997) και το Πανεπιστήμιο Αθηνών (1998), και Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (2002). Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως αξιωματικός (1997-1998). Εργάσθηκε ως Καθηγητής στην ιδιωτική Μέση Εκπαίδευση (1999-2004), ως Ειδικός Σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης (2004-2007) και ως Καθηγητής στη Δημόσια Μέση Εκπαίδευση (2007-2010).
Το 2008 εκλέχτηκε Λέκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση στην οποίαν διορίστηκε το 2010. Έχει ενεργή πολιτική δράση από το 1989.
-----------------------------------------------------
1 Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, ἄρθρο 105, § 1.
2 Νικολάου, Συμβάσεις, σ. 143-145.
3 Τὸ παρὸν ἄρθρο 62 τῆς Συνθήκης τοῦ Βερολίνου (1878) ἐπικυρώθηκε μὲ τὸ ἄρθρο 13 τῆς Συνθήκης περὶ προστασίας τῶν ἐν Ἑλλάδι μειονοτήτων (Σέβρες, 10 Αὐγούστου 1920), ἡ ὁποία καὶ κυρώθηκε μὲ τὸ Νομοθετικὸ Διάταγμα τῆς 29ης Σεπτεμβρίου 1923 "περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας τῶν ἐν Ἑλλάδι μειονοτήτων" (ΦΕΚ Α΄ 311/30.10.1923), ὅπου σημειώνεται χαρακτηριστικά: ἡ Ἑλλὰς ὑποχρεοῦται νὰ ἀναγνωρίση καὶ διατηρήση τὰ ἐκ παραδόσεως δικαιώματα καὶ τὰς ἐλευθερίας ὧν ἀπολαύουσι αἱ μὴ ἑλληνικαὶ μοναστηριακαὶ κοινότητες τοῦ Ἁγίου Ὅρους κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 62 τῆς Βερολινείου Συνθήκης τῆς 13 Ἰουλίου 1878.
4 5 6 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 17.
7 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 18.
8 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 19.
9 Πάνωτης 10 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 6.
11 Βλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 6.
12 Πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 7.
13 Μεταξάκης, Ἅγ. Ὄρος, σ. 185-190• πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 7.
14 ...... πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 8.
15 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 9.
16 Ν. 590/1977, ἄρθρο 1, § 5.
Το παραπάνω κείμενο εκφωνήθηκε από τον κ. Γ. Παναγιωτόπουλο στο πλαίσιο εκδήλωσης για τα εκατό έτη από την ενσωμάτωση του Αγίου Όρους στην Ελλάδα.
http://www.dogma.gr
H σημασία τῆς ἐνσωμάτωσης τοῦ Ἁγίου Ὄρους στὸ Ἑλληνικὸ Κράτος εἶναι γνωστὴ καὶ μεγάλη, ὄχι μόνο γιατὶ προσδιορίζει τὴν πνευματικὴ σχέση τοῦ Ὀρθόδοξου Ἑλληνικοῦ λαοῦ μὲ τὸ Περιβόλι τῆς Παναγιᾶς, ἀλλὰ γιατὶ προσδιορίζει μὲ ἀκρίβεια τὴν ἱστορικὴ συνέχεια τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους ὡς διαδόχου καὶ συνεχιστὴ τῆς τεράστιας Βυζαντινῆς Παράδοσης.
Εἶναι μιὰ ἀμοιβαία σχέση, ποὺ ἐνδυναμώνεται καὶ ἐνδυναμώνει τὴν κάθε πλευρὰ ἀναλόγως πρὸς τὶς ἱστορικὲς συνθῆκες!
Τὸ προνομιακὸ Καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀναγνωρίζεται ἀπὸ τὸ Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, ὅπου μὲ σαφήνεια καθορίζεται ὅτι ἡ χερσόνησος τοῦ Ἄθω, ἀπὸ τὴ Μεγάλη Βίγλα καὶ πέρα, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τὴν περιοχὴ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, εἶναι, σύμφωνα μὲ τὸ ἀρχαῖο προνομιακὸ καθεστώς του, αὑτοδιοίκητο τμῆμα τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, τοῦ ὁποίου ἡ κυριαρχία πάνω σ᾽ αὐτὸ παραμένει ἄθικτη.
Ἀπὸ πνευματικὴ ἄποψη τὸ Ἅγιο Ὄρος διατελεῖ ὑπὸ τὴν ἄμεση δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.1Κατὰ τὴ νεώτερη περίοδο στὴ Συνθήκη τοῦ Βερολίνου (1878)2 ἀναγνωρίστηκε γιὰ πρώτη φορὰ διεθνῶς, τὸ εἰδικὸ καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου σημειωνόταν ὅτι οἱ ἐκεῖ εὑρισκόμενοι μοναχοὶ ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴ χώρα καταγωγῆς τους, διατηροῦν τὶς κτήσεις καὶ τὰ πρότερα πλεονεκτήματά τους καὶ χωρὶς καμία ἐξαίρεση ἀπολαμβάνουν ἀπόλυτη ἰσότητα δικαιωμάτων καὶ πλεονεκτημάτων.3
Εἶναι γεγονὸς ὅτι ἀπὸ τὰ μέσα τοῦ ΙΘ´ αἰώνα εἶχε ἀρχίσει ἕνας ἰδιόμορφος ἀλλὰ σκληρὸς ἀγώνας στὸ ἐσωτερικὸ τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὁ ὁποῖος καὶ κορυφώθηκε κατὰ τὴν περίοδο τοῦ Μακεδονικοῦ Ἀγώνα (1904-1908).
Ἡ προσπάθεια τοῦ κινήματος τοῦΠανσλαβισμοῦ νὰ ἐπιτύχει τὸν ἔλεγχο τοῦὌρους, ὑπῆρξε βασικὴ αἰτία τῆς σύγκρουσης, ποὺ ἔγινε ἀκόμη μεγαλύτερη μὲ τὴ δημιουργία τῆς Βουλγαρικῆς Ἐξαρχίας (1870)4
Εἰδικά, ὅμως, ἡΤσαρικὴ Ρωσία ἐπιχείρησε νὰ ἀλλοιώσει τὴνπληθυσμιακὴ σύνθεση τοῦἉγίου Ὄρους, μὲ τὴν ἐγκατάσταση Ρώσων μοναχῶν, ποὺ συνοδευόταν ἀπὸ δωρεές, ποὺ εἶχαν ὡς ἀποτέλεσμα τὴ δημιουργία τεραστίων κτηριακῶν ἐγκαταστάσεων σὲδιάφορες «σκῆτες» τοῦ Ἄθωνα.
Ἡ νέαπραγματικότητα ἐρχόταν σὲπλήρη ρήξη μὲτὸ παρελθὸν τῆςἉγιορείτικης Πολιτείας, ἡ ὁποία στηριζόταν στὴνόμιμη κτήση δικαιωμάτων ἀποδοθέντων μὲ αὐτοκρατορικὰ χρυσόβουλα καὶ πατριαρχικὰ σιγίλια, ποὺ ἀναγνωρίστηκαν στὴ συνέχεια ἀπὸτοὺς Ὀθωμανούς.
Ἡ ὥρατῆς ἐλευθερίας, ὅμως, ἔφθανε, ἡἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὸἙλληνικὸ Πολεμικὸ Ναυτικὸ πραγματοποιήθηκε στὶς 2 Νοεμβρίου τοῦ 2012, ὅταν κατέπλευσε καὶἐγκυροβόλησε στὸν ὅρμο τῆς Δάφνης ἡναυαρχίδα τοῦ Ἑλληνικοῦ στόλου, τὸ Θωρηκτὸ Ἀβέρωφ συνοδευόμενο ἀπὸἄλλα πλοῖα τοῦστόλου.
Ἡ παρουσία τοῦ Ἑλληνικοῦ ἀγήματος συνοδεύτηκε ἀπὸ τὶςχαρμόσυνες κωδωνοκρουσίες τῶνκαμπανῶν τῶν Ἱερῶν Μονῶν, ποὺ ἀντελήφθησαν τὴν προσόρμιση τοῦἙλληνικού στόλου.
Ὁ Καϊμακάμης Ἀλῆ Ταλαὰτ ΒέηΜουνλαζιδὲ παραδόθηκε στὸν ἐπικεφαλῆς τοῦ ἀγήματος, σημαιοφόρο τοῦ Πολεμικοῦ Ναυτικοῦ Γεώργιο Παπαγεργίου, μαζὶ μὲ τὴν ὀλιγομελὴ φρουρά καὶ τοὺς ὑπαλλήλους τῆς Ὀθωμανικῆς διοίκησης, χαρακτηριζόμενοι ὡςαἰχμάλωτοι πολέμου ἄνευ πολεμικῆς τινὸς ἐνέργειας, ἐνῶ ἀκολούθησε ἡ ὕψωση τῆς Ἑλληνικῆς σημαίας!
Ἀκολούθησε δοξολογία στὸν Ἱερὸ Ναὸτοῦ Πρωτάτου, ὅπου ὁ Γραμματέας τῆςἹερᾶς Κοινότητος ἐξεφώνησε πανηγυρικό.
Μὲ μοναδικὴ παρρησία, ἐκπροσωπώντας τὴσυνείδηση τοῦ συνόλου τῶν μοναχῶν εἶπε: κατὰ τὴν ἱστορικὴν καὶ εὔσημον ἡμέραν τῆς ἀφίξεως ὑμῶν εἰς τὸν Ἱερὸν ἡμῶν Τόπον, ἥτις ἐστιν ἡμέρα τῆςἀπολυτρώσεως ἡμῶν, χαρᾶς καὶἀγαλλιάσεως πληροῦται ἡκαρδία πάντων καὶἰδίᾳ τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Ἱερᾶς Κοινότητος τῶν Κ´ Ἱερῶν καὶ Βασιλικῶν Μονῶν, ἐντολῇ τῆς ὁποίας ὡς ἀρχιγραμματεὺς αὐτῆς μετὰ ψυχικῆς συγκινήσεως προσφωνῶν ὑμῖν τὸ «ὡς εὖ παρέστητε».
Σᾶς ὀφείλομεν αἰωνίαν εὐγνωμοσύνην καὶεὐλογοῦμεν τὰ ὀνόματα ὑμῶν διότι ἔρχεσθε ἔχοντες ἀναπεπταμένον τὸλάβαρον τῆς νίκης ὅπως συντρίψετε τὰδεσμὰ τῆς μακραίωνος δουλείας καὶ δωρήσητε ἡμῖν τὴν ἐλευθερίαν6.
Ἐνῶ στὴσυνέχεια ἀναφερόμενος στὴμακραίωνη τουρκοκρατία ὑπενθύμισε: μέλας μανδύας κατεκάλυπτε τὰπάντα, ὁ δικέφαλος ἀετὸς δὲν ἐστόλιζε πλέον τὴν Βασίλειον πορφύραν, ἀλλ᾽ ἐκρύπτετο εἰς τὰς κρύπτας τῶν Μονῶν ὡςσυμβολικὸν κόσμημα τῶνπολυελαίων7.
Καὶ ὁλοκλήρωσε τὸν πανηγυρικὸ λέγοντας: ὁἱερὸς ἡμῶν Τόπος ..., ὑπῆρξεν ἀείποτε συναθλητὴς τῆς μεγάλης ἰδέας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, ἐμμένων δὲἐν τῇ παλαιᾷ πίστει καὶ χειραγωγῶν τοὺς Ἕλληνας καὶὁδηγῶν αὐτοὺς εἰςτὸν ἱερὸν ἀγῶνα τῆς πίστεως καὶτῆς Πατρίδος, διέσωσεν ἐνταῖς δειναῖς τῆςδουλείας ἐποχαῖς τὴνγλῶσσαν τῶν εὐαγγελίων καὶ τὴν θρησκείαν.
Ἐν τῷκαλλισκοπείῳ αὐτοῦ θὰἴδητε μεγαλεῖον Βασιλικῶν καὶ Πατριαρχικῶν θρησκευτικῶν ἱδρυμάτων, ἁπλότητα ἠθῶν καὶ ἐθίμων ἀρχαίων, καὶ μεγαλεῖον ἐθνικὸν καὶθρησκευτικόν, δι᾽ ὧνἀνέδειξαν οἱ ἀξιάγαστοι ἡμῶν πρόγονοι τὸνἱερὸν αὐτὸν χῶρον θεσπέσιαν ἀκρόπολιν τῆςὀρθοδοξίας καὶ τοῦΜοναχισμοῦ, ἰσχυρότατον προπύργιον τοῦ Ἑλληνισμοῦ καὶκιβωτὸν ἐθνικῶν καὶθρησκευτικῶν θησαυρῶν πολύτιμον.
Τὴν κιβωτὸν ὅθεν ταύτην, οἵαν παρελάβομεν παρὰ τῶνἀειμνήστων προγόνων, ἀκεραίαν καὶἀλώβητον παραδίδομεν ἀπὸτῆς σήμερον εἰςτὰς χεῖρας τοῦἔθνους, ὅπως ἀναδείξῃ αὐτὴν περιφανεστέραν καὶὥς τινα παμφαῆ ἀστέρα τῆς οἰκουμένης, καὶ εὐχόμεθα ἀπὸ καρδίας ὅπως εἰς τὴνσημερινὴν ἱερὰν καὶἱστορικὴν ἡμέραν καὶἐθνικὴν ἑορτὴν προστεθῇ μία ἄλλη μεγαλυτέρα, καθ᾽ ἣν νὰ πανηγυρίσωμεν τὴν ἀπολύτρωσιν καὶτῶν λοιπῶν ὑποδούλων ἀδελφῶν ἡμῶν8.
Ἡ ἀπελευθέρωση τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀπὸ τὸν Ἑλληνικὸ Στρατὸ δὲν ἔγινε εὐμενῶς δεκτὴ ἀπὸτὴν Ρωσία.
Ἡ Ἑλλάδα ἀναγνώριζε ὅτι κάθε περιοχὴ ποὺ ἀπελευθερωνόταν ἀποτελοῦσε ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς κρατικῆς τηςὀντότητας, ἀφοῦ ἀναγνώριζε στὸν ἑαυτό τηςτὸν διάδοχο τῆςΒυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. «Αὐτὸ τὸπαραδέχονταν ἐν μέρει καὶ οἱ Ρῶσοι καὶ γι’ αὐτὸ κατὰ βάθος ζητοῦσαν συγκυριαρχία στὸ Ἅγιο Ὄρος μὲ τοὺς Ἕλληνες, καὶ ὄχιμὲ τοὺς ἄλλους ὁμοδόξους, τοὺς Βουλγάρους, τοὺς Σέρβους ἢ τοὺς Ρουμάνους.
Ὅμως γιὰ νὰ τὸ πετύχουν πρότειναν:
1. Τὴ διεθνοποίηση τοῦ Ἁγιορείτικου ζητήματος, εὐελπιστοῦντες στὴν κατάλυση τοῦ ἐκεῖ ἀρχαίου μοναστικοῦ πολιτεύματος ὰπὸ μιὰ δῆθεν «συγκυριαρχία ὅλων τῶν ὀρθοδόξων κρατῶν» τοῦ ἐδάφους του.
2. Νὰ παραμείνει στὴν πνευματικὴ κυριαρχία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου.
3. Νὰ διοικεῖται ἀπὸ τὴν Ἱερὰ Κοινότητα.
4. Οἱ σλαβικὲς σκῆτες νὰ προαχθοῦν σὲ κυρίαρχες μονὲς γιὰ νὰ αὐξηθεῖ ἡ συμμετοχὴ τῶν Σλάβων ἐκπροσώπων στὴν Ἱερὰ Κοινότητα.»9
Ἡ Ρωσικὴ διπλωματία δραστηριοποιήθηκε μὲσκοπὸ νὰ μὴνπροσαρτηθεῖ τελικὰ τὸἍγιον Ὄρος στὸν Ἐθνικὸ κορμό. Γιὰ νὰ ἐπιτύχουν τοῦ σκοποῦ τους ἐνεργοποίησαν τοὺς Ρώσους Κελλιῶτες.
Αὐτοὶ ἀπέστειλαν ὑπόμνημα τῆς «Ἀδελφότητας τῶνρωσικῶν σκηνωμάτων» στὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τοῦΛονδίνου μὲ σκοπὸ τὴ διεθνοποίηση τῆςἈθωνικῆς Πολιτείας. Ζήτησαν μάλιστα, νὰσυμμετέχουν οἱ ἐπρόσωποί τους ἰσότιμα στὴδιοίκηση τῆς Ἱερᾶς Κοινότητας μὲ τοὺς ἐκπροσώπους τῶν κυρίαρχων μονῶν, καὶ νὰκαθοριστοῦν ξεχωριστὲς διοικητικὲς καὶ δικαστικὲς ἀρμοδιότητες ὡς πρὸς τὰἐκκλησιαστικὰ καὶ πολιτικὰ ζητήματα.
Τὶς προσπάθειες αὐτὲς πληροφορήθηκε ἐγκαίρως ἡ Ἱερὰ Κοινότητα.10
Στὶς 18 Ἰανουαρίου 1913 ἡ Daily Telegraph δημοσιοποίησε τὴν ἀπόφαση τῆς Πρεσβευτικῆς Διάσκεψης τοῦ Λονδίνου νὰ ἀνακηρύξει τὸ Ἅγιον Ὄρος ἀνεξάρτητη Δημοκρατία, οὐδέτερη καὶ αὐτόνομη ὑπὸ τὴν προστασία ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Βαλκανικῶν Βασιλείων, εἴδηση τὴν ὁποία ἀναμετέδωσαν ὅλα τὰ μέσα τῆς ἐποχῆς.11
Ἡ Ρωσία ἐπισήμως τὸν Μάρτιο τοῦ 2013 ζήτησε καὶ αὐτὴ νὰ καταστεῖ προστάτιδα δύναμη τοῦ Ἄθωνα. Οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες ἀντέδρασαν ἄμεσα μὲ τηλεγραφήματα καὶ μὲ Ὑπόμνημα τῆς 3ης Μαρτίου 2013, μὲ τὸ ὁποῖο ἐξέφρασαν τὴν ἀνησυχία τους γιὰ τῖς πολιτικὲς σκοπιμότητες ποὺ ὑπέκρυπτε τὸ καθεστὼς συμπροστασίας, ἀλλὰ καὶ τὶς συνέπειες ποὺ θὰ εἶχε ἡ ἀλλοίωση τῆν διοικητικῶν θεσμῶν τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας, ἐνῶ τέλος μιὰ τέτοια ἐξέλιξη θὰ ὑποδαύλιζε τὰ ἐθνικιστικὰ πάθη μεταξὺ τῶν μοναχῶν.12
Τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο ὑποστήριξε σθεναρὰ τὶς θέσεις τῶν ἁγιορειτῶν, ὅπου μὲ ὑπόμνημα πρὸς τὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τοῦ Λονδίνου, ἀποτύπωσε τὸ προνομιακὸ καθεστὼς τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τὸ εἶδος τῶν πολιτειακῶν σχέσεων πρὸς τὸ Οἰκουμενικὸ Θρόνο καὶ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία, καὶ πρότεινε ἡ Ἑλλάδα νὰ παράσχει τὶς ἴδιες μὲ τὴν Ὀθωμανικὴ Αὐτοκρατορία ἐγγυήσεις!13
Ἡ Συνθήκη Εἰρήνης τῆς 30ης Μαΐου 1913 ἄφησε τὴν ἐπίλυση τοῦ ζητήματος τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας στὴν εὐχέρεια τῶν Μεγάλων Δυνάμεων. Πράγματι, οἱ ἐκπρόσωποι τῶν Μεγάλων Δυνάμεων στὴν Πρεσβευτικὴ Διάσκεψη τῆς 11ης Αὐγούστου, ἀποφάσισαν τὴν ἐγκαθίδρυση στὸ Ἄγιον Ὄρος μιᾶς αὐτόνομης, οὐδέτερης καὶ ἀνεξάρτητης Πολιτείας.14
Οἱ ἁγιορεῖτες ἀντέδρασαν καὶ πάλι μὲ νέο ὑπόμνημα, ὑπενθυμίζοντας τὸ ἀρχαῖο καθεστὼς τῆς Ἀθωνικῆς Πολιτείας.
Τελικά, ἡ Ἔκτακτη Ἱερὰ Σύναξη τῆς 3ης Ὀκτωβρίου 1913 ἐξέδωσε τὸ Ἁγιορειτικὸν Ψήφισμα, μὲ τὸ ὁποῖο ἐξεφράσθηκε, ἡ προσήλωση τῶν Ἱερῶν Μονῶν στὸ αὐτοδιοίκητο μοναστηριακὸ πολίτευμα τοῦ Ἁγίου Ὄρους ὑπὸ τὴν πνευματικὴ δικαιοδοσία τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη, ἐνῶ ταυτόχρονα ἀναγνωρίστηκε στὸ Ἑλληνικὸ Κράτος καὶ μόνο, τὸ δικαίωμα τῆς πολιτικῆς προστασίας τοῦ Ἁγίου Ὄρους καὶ τέλος, ἀποκρούστηκε ἡ πολιτικὴ ἐκμετάλλευση τοῦ Ἄθωνα ὡς ὀλέθρια γιὰ τὴν περαιτέρω ἐξέλιξη τοῦ μοναχικοῦ βίου.15
Οἱ ἁγιορεῖτες πατέρες στὸν ἀγώνα τους κατὰ τῆςδιεθνοποίησης τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἀνεγνώρισαν στὸἙλληνικὸ Κράτος τὴνἱστορικὴ καὶ φυλετικὴ συνέχεια τῆς Βυζαντινῆς Αὐτοκρατορίας. Οἱ ἱστορικὲς ἐξελίξεις ποὺ ἀκολούθησαν, ἐπέτρεψαν τελικὰ τὴν ἑδραίωση τῆς Ἑλληνικῆς κυριαρχίας.
Ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τοῦ Ἁγίου Ὄρους τῆς 10ης Μαΐου 1924 καθορίζει μὲ λεπτομερὴ τρόπο τὰ ἁγιορειτικὰ καθεστῶτα καὶ τὸν τρόπο τῆς λειτουργίας τους. Ἐπικυρώθηκε ἀπὸ τὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο καὶ ἀπὸ τὸ Νομοθετικὸ Διάταγμα (ἄρθρο 1) τῆς 10ης Σεπτεμβρίου 1926 «περὶ κυρώσεως τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους» (ΦΕΚ Α΄ 309/16.9.1926), καὶ ἄρχισε νὰ ἰσχύει τὸ 1927 μετὰ τὴ θέση σὲ ἰσχὺ τοῦ νέου Συντάγματος, στὸ ὁποῖο γιὰ πρώτη φορὰ καταγράφεται ἡ συνταγματικὴ προστασία τοῦ καθεστῶτος αὐτοδιοίκησης τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἀλλὰ καὶ ὁ Καταστατικὸς Χάρτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἀναγνωρίζει πλήρως τὴν εἰς Κρήτην, Δωδεκάνησον καὶ Ἅγιον Ὄρος κρατοῦσα Ἐκκλησιαστικὴ κατάστασιν, διεπομένη ὑπὸ τοῦ ἰσχύοντος ἐν αὐτοῖς πατριαρχικοῦ καθεστῶτος.16
Σήμερα στὸ Ἄγιον Ὄρος ὡς ὑπαγόμενο στὴν κυριαρχία τοῦ Ἑλληνικοῦ Κράτους, ἰσχύει καὶ ἐφαρμόζεται τὸ Εὐρωπαϊκὸ Κεκτημένο.
Βεβαίως, προβλέφθηκαν ἀποκλίσεις ἤδη κατὰ τὴν ἔνταξη τῆς χώρας μας στὶς Εὐρωπαϊκὲς Κοινότητες, ἐνῶ ἀκολούθησαν καὶ ἄλλες συνθῆκες ποὺ προέβλεψαν τὴν εἰδικὴ θέση τοῦ Ἁγίου Ὄρους.
Ὅμως, τὸ Ἅγιο Ὄρος περισσότερα ἔδωσε παρὰ ἔλαβε, μετατράπηκε σὲ αὐτὸν τὸν αἰώνα ποὺ εἶναι ἀναπόσπαστο τμῆμα τῆς Ἑλληνικῆς ἐπικράτειας, σὲ πνευματικὸ φάρο καὶ καθοδηγητὴ τοῦ Ἑλληνικοῦ λαοῦ, κέντρο τῆς πνευματικῆς καὶ ἐθνικῆς μας αὐτοσυνηδεισίας, σημεῖο ἀναφορᾶς.
Ἡ συμμετοχὴ ὅλων μας ἐδῶ, δὲν εἶναι τυπική, εἶναι γιὰ νὰ ἐνισχύσει καὶ νὰ ὑπενθυμίσει ὅτι θὰ συνεχίσουμε μὲ τὴν ἴδια ἀποφασιστικότητα νὰ πράττουμε ὅσα μᾶς δίδαξαν οἱ προγονοί μας, προστατεύοντας τὶς ἑστίες μας καὶ διατηρώντας ζῶσα τὴν πίστη καὶ τὴν ἀφοσίωση στὴ ἰδανικά μας.
(*) Ιωάννης Αντ. Παναγιωτόπουλος
Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 9 Μαΐου 1970, κατοικεί στο Ίλιον και κατάγεται από το Τουρκολέκα Αρκαδίας. Πτυχιούχος του Τμήματος Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (1993), ειδικεύτηκε στη Γενική Εκκλησιαστική Ιστορία.
Έλαβε μεταπτυχιακούς τίτλους από το University of Durham (1997) και το Πανεπιστήμιο Αθηνών (1998), και Διδακτορικό Δίπλωμα από το Πανεπιστήμιο Αθηνών (2002). Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως αξιωματικός (1997-1998). Εργάσθηκε ως Καθηγητής στην ιδιωτική Μέση Εκπαίδευση (1999-2004), ως Ειδικός Σύμβουλος στη Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης (2004-2007) και ως Καθηγητής στη Δημόσια Μέση Εκπαίδευση (2007-2010).
Το 2008 εκλέχτηκε Λέκτορας του Πανεπιστημίου Αθηνών, θέση στην οποίαν διορίστηκε το 2010. Έχει ενεργή πολιτική δράση από το 1989.
-----------------------------------------------------
1 Σύνταγμα τῆς Ἑλλάδος, ἄρθρο 105, § 1.
2 Νικολάου, Συμβάσεις, σ. 143-145.
3 Τὸ παρὸν ἄρθρο 62 τῆς Συνθήκης τοῦ Βερολίνου (1878) ἐπικυρώθηκε μὲ τὸ ἄρθρο 13 τῆς Συνθήκης περὶ προστασίας τῶν ἐν Ἑλλάδι μειονοτήτων (Σέβρες, 10 Αὐγούστου 1920), ἡ ὁποία καὶ κυρώθηκε μὲ τὸ Νομοθετικὸ Διάταγμα τῆς 29ης Σεπτεμβρίου 1923 "περί κυρώσεως της εν Σέβραις υπογραφείσης Συνθήκης περί προστασίας τῶν ἐν Ἑλλάδι μειονοτήτων" (ΦΕΚ Α΄ 311/30.10.1923), ὅπου σημειώνεται χαρακτηριστικά: ἡ Ἑλλὰς ὑποχρεοῦται νὰ ἀναγνωρίση καὶ διατηρήση τὰ ἐκ παραδόσεως δικαιώματα καὶ τὰς ἐλευθερίας ὧν ἀπολαύουσι αἱ μὴ ἑλληνικαὶ μοναστηριακαὶ κοινότητες τοῦ Ἁγίου Ὅρους κατὰ τὰς διατάξεις τοῦ ἄρθρου 62 τῆς Βερολινείου Συνθήκης τῆς 13 Ἰουλίου 1878.
4 5 6 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 17.
7 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 18.
8 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 19.
9 Πάνωτης 10 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 6.
11 Βλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 6.
12 Πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 7.
13 Μεταξάκης, Ἅγ. Ὄρος, σ. 185-190• πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 7.
14 ...... πρβλ. Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 8.
15 Πολιτειακὸν καθεστώς, σ. 9.
16 Ν. 590/1977, ἄρθρο 1, § 5.
Το παραπάνω κείμενο εκφωνήθηκε από τον κ. Γ. Παναγιωτόπουλο στο πλαίσιο εκδήλωσης για τα εκατό έτη από την ενσωμάτωση του Αγίου Όρους στην Ελλάδα.
http://www.dogma.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο Γαργαντούας των δεινοσαύρων
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
