2014-05-22 14:53:06
Προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος ,ενίσχυση του δεύτερου και του... τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος και εξορθολογισμό του των κρατικών δαπανών προτείνει μεταξύ άλλων έκθεση του ΙΟΒΕ για το ασφαλιστικό σύστημα στην Ελλάδα, σύμφωνα με όσα διαβάζουμε στο asfalisinet.gr.
Ειδικότερα η έρευνα του ΙΟΒΕ επισημαίνει τα εξής :
Πλέον, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις σε βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού για να είναι βιώσιμο και δίκαιο, με προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο, δημόσιο και συλλογικό πυλώνα του και προώθηση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα .
Το εγχώριο ασφαλιστικό σύστημα είχε αρχίσει να παρουσιάζει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, πολύ πριν τη δημοσιονομική κρίση, κλυδωνισμούς και συνεχώς εντονότερα σημάδια εξασθένισης της βιωσιμότητάς του.
Τα αυξανόμενα προβλήματα προήλθαν και συνεχίζουν να οξύνονται εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων, μεταξύ των οποίων οι κυριότεροι είναι οι εξής: α) η σημαντική αλλαγή σε βασικά δημογραφικά δεδομένα, β) ο χαμηλός μέσος όρος ετών εισφορών και τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης του εισοδήματος από τις συντάξεις, γ) η νομοθετική πολυπλοκότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και ο κατακερματισμός του σε ένα μεγάλο αριθμό ταμείων, δ) η εισφοροδιαφυγή και η αδυναμία είσπραξης βεβαιωμένων εισφορών και ε) η περιορισμένη, ορισμένες φορές αμφιλεγόμενη, αξιοποίηση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων.
Παρά τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα που έγιναν στη δεκαετία του 2000, οι μέσομακροπρόθεσμες προοπτικές του στα τέλη της είχαν καταστήσει επιτακτική την πραγματοποίηση πρόσθετων παρεμβάσεων.
Οι εκτεταμένες αλλαγές σε δομικές παραμέτρους του ασφαλιστικού τα τελευταία χρόνια (όχι στο επίπεδο των συντάξεων) έγιναν με τους νόμους 3863/2010, 3865/2010, 3918/2011, 4052/2012 και 4093/2012
. Αφορούν στις συγχωνεύσεις ασφαλιστικών ταμείων κύριας και επικουρικής ασφάλισης, στο διαχωρισμό των κλάδων υγείας των ταμείων από τους κλάδους σύνταξης με ενοποίηση των πρώτων, στην αύξηση της ελάχιστης περιόδου εισφορών για πλήρη συνταξιοδοτικά δικαιώματα και των γενικών ελάχιστων ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης, στην αλλαγή της μεθόδου υπολογισμού των συντάξεων κ.α.
Από την άλλη πλευρά, δεν έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα μεταρρυθμίσεις σε βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού συστήματος, όπως για την ενίσχυση της ανταποδοτικότητάς του, με την προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο, δημόσιο και συλλογικό πυλώνα του και την προώθηση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος. Επιπλέον, είναι εφικτός ο περαιτέρω εξορθολογισμός των δαπανών, πχ. μέσω αύξησης της χρήσης γενόσημων φαρμάκων, ενώ είναι δυνατή περαιτέρω αναδιάρθρωση των ασφαλιστικών φορέων για τον περιορισμό του κόστους τους και την εξάλειψη της ύπαρξης ασφαλισμένων με διαφορετικών ταχύτητες.
Προς αυτές τις κατευθύνσεις πρέπει να εστιάσει προσεχώς η μεταρρυθμιστική πολιτική.
Σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα:
• Επέκταση της περιόδου εισφορών έως τη συνταξιοδότηση. Αυξήθηκε η ελάχιστη διάρκεια περιόδου εισφορών για την απόκτηση πλήρων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων στα 40 έτη, προκειμένου να αυξηθεί η χαμηλή μέση διάρκειά της εγχωρίως. Παράλληλα, με το Ν. 4093/2012 αυξήθηκε η ελάχιστη ηλικία για τη λήψη πλήρους σύνταξης στα 62 έτη και του γενικού ελάχιστου ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης στα 67 έτη, ανεξαρτήτως φύλου. Άμεσες προτεραιότητες για το μέλλον για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της δικαιοσύνης του ασφαλιστικού συστήματος:
Ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος
• Προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, προκειμένου να συνδεθούν οι εισφορές των ασφαλισμένων με τις παροχές στις οποίες έχουν πρόσβαση
• Ενίσχυση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος. Σε αυτό το πλαίσιο, για την προώθηση του δεύτερου πυλώνα, χρειάζεται διευκόλυνση της ίδρυσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.), τα οποία θεσμοθετήθηκαν με το Ν. 3029/2002 μέσω: α) μείωσης του ελάχιστου απαιτούμενου αριθμού εργαζομένων σε επιχείρηση για την ίδρυση Τ.Ε.Α. (100 άτομα), καθώς ο νόμος αποκλείει τη δημιουργία τους σε πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, οι 14 οποίες είναι οι περισσότερες Ελλάδα και με μεγαλύτερη αναλογία στο σύνολο από ότι διεθνώς β) παροχής φορολογικών κινήτρων στους εργοδότες για την ίδρυση Τ.Ε.Α., γ) απλοπολο από ότι διεθνώς β) παροχής φορολογικών κινήτρων στους εργοδότες για την ίδρυση Τ.Ε.Α., γ) απλοποίησης των υφιστάμενων γραφειοκρατικών διαδικασιών για τη δημιουργία τους δ) νομοθέτησης της δυνατότητας δημιουργίας Τ.Ε.Α. από πολλούς εργοδότες, η οποία δεν περιλαμβάνεται στο υπάρχον νομικό πλαίσιο και ε) εξέταση κρατικής συμμετοχής σε Τ.Ε.Α., με επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, ιδίως στα χαμηλά εισοδήματα, όπως γίνεται στις Γερμανία, Τσεχία και αλλού.
Η υφιστάμενη επικουρική ασφάλιση μπορεί να μετασχηματιστεί σε επαγγελματική, με ανοικτές επιλογές ως προς το βαθμό υποχρεωτικότητας συμμετοχής.
Ο χαρακτήρας του τρίτου πυλώνα πρέπει να παραμείνει προαιρετικός.
Ωστόσο είναι αναγκαίο να διασαφηνιστεί ο θεσμικός ρόλος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών. Επιπλέον, αυτές πρέπει να έχουν πλήρη ελευθερία συμμετοχής στα σχήματα του δεύτερου πυλώνα. Για την ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης εφαρμόζονται διεθνώς συστήματα επιδοτήσεων ή/και παροχής φοροελαφρύνσεων (πχ. πρόγραμμα Riester στη Γερμανία). Στην Ελλάδα, με το Ν.4110/2013 καταργήθηκαν οι σχετικές φοροαπαλλαγές, στο πλαίσιο της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής. Η ευρύτερη αποτελεσματικότητα αυτής της ρύθμισης μέσο-μακροπρόθεσμα, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, είναι αμφίβολη, όπως έχει επισημανθεί σχετικά και από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα αίτια και τον τρόπο εξάπλωσης της πρόσφατης παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, βασική προϋπόθεση για υψηλή διάθεση συμμετοχής των εργαζομένων στο δεύτερο και στον τρίτο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, είναι ο περιορισμός του επενδυτικού κινδύνου που δυνητικά ενέχουν τέτοια επενδυτικά-συνταξιοδοτικά σχήματα.
Η αναθεώρηση-εκσυγχρονισμός του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου και του ρόλου των αρμόδιων εποπτικών αρχών μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά σε αυτό το στόχο, με μετέπειτα τακτική εξέταση τυχόν αναγκών νέας προσαρμογής τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αναληφθεί προς αυτή την κατεύθυνση η πρωτοβουλία Red Tape Challenge.
Tromaktiko
Ειδικότερα η έρευνα του ΙΟΒΕ επισημαίνει τα εξής :
Πλέον, χρειάζονται μεταρρυθμίσεις σε βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού για να είναι βιώσιμο και δίκαιο, με προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο, δημόσιο και συλλογικό πυλώνα του και προώθηση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα .
Το εγχώριο ασφαλιστικό σύστημα είχε αρχίσει να παρουσιάζει από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, πολύ πριν τη δημοσιονομική κρίση, κλυδωνισμούς και συνεχώς εντονότερα σημάδια εξασθένισης της βιωσιμότητάς του.
Τα αυξανόμενα προβλήματα προήλθαν και συνεχίζουν να οξύνονται εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων, μεταξύ των οποίων οι κυριότεροι είναι οι εξής: α) η σημαντική αλλαγή σε βασικά δημογραφικά δεδομένα, β) ο χαμηλός μέσος όρος ετών εισφορών και τα υψηλά ποσοστά αναπλήρωσης του εισοδήματος από τις συντάξεις, γ) η νομοθετική πολυπλοκότητα του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης και ο κατακερματισμός του σε ένα μεγάλο αριθμό ταμείων, δ) η εισφοροδιαφυγή και η αδυναμία είσπραξης βεβαιωμένων εισφορών και ε) η περιορισμένη, ορισμένες φορές αμφιλεγόμενη, αξιοποίηση της περιουσίας των ασφαλιστικών ταμείων.
Παρά τις παρεμβάσεις στο ασφαλιστικό σύστημα που έγιναν στη δεκαετία του 2000, οι μέσομακροπρόθεσμες προοπτικές του στα τέλη της είχαν καταστήσει επιτακτική την πραγματοποίηση πρόσθετων παρεμβάσεων.
Οι εκτεταμένες αλλαγές σε δομικές παραμέτρους του ασφαλιστικού τα τελευταία χρόνια (όχι στο επίπεδο των συντάξεων) έγιναν με τους νόμους 3863/2010, 3865/2010, 3918/2011, 4052/2012 και 4093/2012
Από την άλλη πλευρά, δεν έχουν πραγματοποιηθεί έως τώρα μεταρρυθμίσεις σε βασικά διαρθρωτικά χαρακτηριστικά του ασφαλιστικού συστήματος, όπως για την ενίσχυση της ανταποδοτικότητάς του, με την προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο, δημόσιο και συλλογικό πυλώνα του και την προώθηση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος. Επιπλέον, είναι εφικτός ο περαιτέρω εξορθολογισμός των δαπανών, πχ. μέσω αύξησης της χρήσης γενόσημων φαρμάκων, ενώ είναι δυνατή περαιτέρω αναδιάρθρωση των ασφαλιστικών φορέων για τον περιορισμό του κόστους τους και την εξάλειψη της ύπαρξης ασφαλισμένων με διαφορετικών ταχύτητες.
Προς αυτές τις κατευθύνσεις πρέπει να εστιάσει προσεχώς η μεταρρυθμιστική πολιτική.
Σημαντικές μεταρρυθμίσεις που έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα:
• Επέκταση της περιόδου εισφορών έως τη συνταξιοδότηση. Αυξήθηκε η ελάχιστη διάρκεια περιόδου εισφορών για την απόκτηση πλήρων συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων στα 40 έτη, προκειμένου να αυξηθεί η χαμηλή μέση διάρκειά της εγχωρίως. Παράλληλα, με το Ν. 4093/2012 αυξήθηκε η ελάχιστη ηλικία για τη λήψη πλήρους σύνταξης στα 62 έτη και του γενικού ελάχιστου ηλικιακού ορίου συνταξιοδότησης στα 67 έτη, ανεξαρτήτως φύλου. Άμεσες προτεραιότητες για το μέλλον για την ενίσχυση της βιωσιμότητας και της δικαιοσύνης του ασφαλιστικού συστήματος:
Ανταποδοτικότητα του ασφαλιστικού συστήματος
• Προσθήκη ανταποδοτικού σκέλους στον πρώτο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, προκειμένου να συνδεθούν οι εισφορές των ασφαλισμένων με τις παροχές στις οποίες έχουν πρόσβαση
• Ενίσχυση του δεύτερου και του τρίτου πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος. Σε αυτό το πλαίσιο, για την προώθηση του δεύτερου πυλώνα, χρειάζεται διευκόλυνση της ίδρυσης Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (Τ.Ε.Α.), τα οποία θεσμοθετήθηκαν με το Ν. 3029/2002 μέσω: α) μείωσης του ελάχιστου απαιτούμενου αριθμού εργαζομένων σε επιχείρηση για την ίδρυση Τ.Ε.Α. (100 άτομα), καθώς ο νόμος αποκλείει τη δημιουργία τους σε πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις, οι 14 οποίες είναι οι περισσότερες Ελλάδα και με μεγαλύτερη αναλογία στο σύνολο από ότι διεθνώς β) παροχής φορολογικών κινήτρων στους εργοδότες για την ίδρυση Τ.Ε.Α., γ) απλοπολο από ότι διεθνώς β) παροχής φορολογικών κινήτρων στους εργοδότες για την ίδρυση Τ.Ε.Α., γ) απλοποίησης των υφιστάμενων γραφειοκρατικών διαδικασιών για τη δημιουργία τους δ) νομοθέτησης της δυνατότητας δημιουργίας Τ.Ε.Α. από πολλούς εργοδότες, η οποία δεν περιλαμβάνεται στο υπάρχον νομικό πλαίσιο και ε) εξέταση κρατικής συμμετοχής σε Τ.Ε.Α., με επιδότηση ασφαλιστικών εισφορών, ιδίως στα χαμηλά εισοδήματα, όπως γίνεται στις Γερμανία, Τσεχία και αλλού.
Η υφιστάμενη επικουρική ασφάλιση μπορεί να μετασχηματιστεί σε επαγγελματική, με ανοικτές επιλογές ως προς το βαθμό υποχρεωτικότητας συμμετοχής.
Ο χαρακτήρας του τρίτου πυλώνα πρέπει να παραμείνει προαιρετικός.
Ωστόσο είναι αναγκαίο να διασαφηνιστεί ο θεσμικός ρόλος των ιδιωτικών ασφαλιστικών εταιρειών. Επιπλέον, αυτές πρέπει να έχουν πλήρη ελευθερία συμμετοχής στα σχήματα του δεύτερου πυλώνα. Για την ενίσχυση της ιδιωτικής ασφάλισης εφαρμόζονται διεθνώς συστήματα επιδοτήσεων ή/και παροχής φοροελαφρύνσεων (πχ. πρόγραμμα Riester στη Γερμανία). Στην Ελλάδα, με το Ν.4110/2013 καταργήθηκαν οι σχετικές φοροαπαλλαγές, στο πλαίσιο της διαδικασίας δημοσιονομικής προσαρμογής. Η ευρύτερη αποτελεσματικότητα αυτής της ρύθμισης μέσο-μακροπρόθεσμα, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, είναι αμφίβολη, όπως έχει επισημανθεί σχετικά και από την Τράπεζα της Ελλάδος.
Λαμβάνοντας υπόψη τα αίτια και τον τρόπο εξάπλωσης της πρόσφατης παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, βασική προϋπόθεση για υψηλή διάθεση συμμετοχής των εργαζομένων στο δεύτερο και στον τρίτο πυλώνα του ασφαλιστικού συστήματος, είναι ο περιορισμός του επενδυτικού κινδύνου που δυνητικά ενέχουν τέτοια επενδυτικά-συνταξιοδοτικά σχήματα.
Η αναθεώρηση-εκσυγχρονισμός του σχετικού ρυθμιστικού πλαισίου και του ρόλου των αρμόδιων εποπτικών αρχών μπορούν να συμβάλλουν καθοριστικά σε αυτό το στόχο, με μετέπειτα τακτική εξέταση τυχόν αναγκών νέας προσαρμογής τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο έχει αναληφθεί προς αυτή την κατεύθυνση η πρωτοβουλία Red Tape Challenge.
Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΠΛΗΓΜΑ (ΚΑΙ) ΜΕ ΦΑΝ ΠΕΡΣΙ!
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Θερμό επεισόδιο» του πρέσβη κ. Ξύδα με Mυτιληνιούς
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
