2014-05-31 03:06:05
Δεν θέλουμε να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας σε γυάλα, άλλα όταν βγαίνοντας από το σινεμά ακούμε το γλυκό, μικρό μας κοριτσάκι να λέει «τα πήρα στο κρανίο!» ή να σιγοτραγουδάει στίχους που ούτε μια 18χρονη δεν θα επαναλάμβανε κάτι δε μας «πάει καλά». Η γλώσσα των παιδικών ταινιών, λίγο έως πολύ, επηρεάζει τα παιδιά και μερικές φορές ενδεχομένως να ξεπερνά τα όρια που οι γονείς θέτουμε ως αποδεκτά στον τρόπο που τα παιδιά μας μιλούν. Με τι παιδαγωγικά κριτήρια γίνονται άραγε οι μεταγλωττίσεις στις παιδικές ταινίες και πώς μπορούμε να αποτρέψουμε το παιδί από το να επαναλαμβάνει μη αποδεκτές λέξεις ή φράσεις; Οι ειδικοί απαντούν.
Οι μεταγλωττίσεις των παιδικών ταινιών
Ο κινηματογράφος, όπως και το θέατρο, είναι χώρος τέχνης και πολιτισμού –όμως ποιου ακριβώς πολιτισμού, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των παιδικών ταινιών που προβάλλονται στους κινηματογράφους είναι αμερικανικής παραγωγής; Δεν αμφισβητεί κανείς ότι οι μεγάλες ξένες εταιρίες παραγωγής είναι προσεκτικές με την γλώσσα που χρησιμοποιούν στις παιδικές ταινίες, ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο Mama365 ο υπεύθυνος παραγωγής των Sierra Studios Αργύρης Κανδύλης, «στην αμερικανική ή στην αγγλική τηλεόραση, λέγονται και λέξεις που εμείς θεωρούμε 'ταμπού' , κυρίως σε σειρές που απευθύνονται σε νεανικό κοινό και όχι σε πολύ μικρές ηλικίες, όπως πχ
. δεκάδες λέξεις με τις οποίες μπορεί κανείς να πει τα οπίσθια!». Άρα, συμπληρώνει ο ίδιος, προκειμένου να γίνει μία σωστή μεταγλώττιση «σημαντικό ρόλο παίζει η γνώση και η εμπειρία του μεταφραστή, καθώς και η επαφή που έχει τόσο με το δικό του όσο και με το διεθνές τηλεοπτικό / κινηματογραφικό περιβάλλον».
Καθώς, λοιπόν, δεν υπάρχει κάποιος κρατικός μηχανισμός για τον έλεγχο της μεταγλώττισης, αυτή η ευθύνη πέφτει στους ώμους των ανθρώπων που ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα. Είναι, δηλαδή, ρόλος του μεταφραστή να αποδώσει με τέτοιον τρόπο το ξένο κείμενο στα ελληνικά, ώστε «να διατηρηθεί όσο γίνεται το ύφος και το περιεχόμενο του κειμένου, χωρίς να χαθούν πολύτιμα στοιχεία από το πρωτότυπο, και το τελικό αποτέλεσμα να είναι οικείο και ευχάριστο στους μικρούς θεατές», όπως λέει ο κ. Κανδύλης, ο οποίος συμπληρώνει χαρακτηριστικά ότι πρέπει κάθε φορά να βρίσκεται μια «χρυσή τομή» στη μετάφραση.
Ο κ. Κανδύλης συνεχίζει λέγοντας ότι η γλώσσα στις ταινίες αλλάζει σχήμα και μορφή ανάλογα με το ηλιακό γκρουπ στο οποίο η κάθε ταινία απευθύνεται. «Όταν πρόκειται για παιδιά προσχολικής ηλικίας, οι λέξεις γίνονται πιο απλές, πιο τρυφερές, πιο μικρές, εύκολες να τις καταλάβουν και να τις επαναλάβουν. Όχι απαραίτητα απλοϊκές, γιατί ο στόχος δεν είναι μόνο η διασκέδαση αλλά και η εξέλιξή τους. Ο ήρωας πρέπει να μιλά κάπως σαν τη μαμά, το δάσκαλο, το συμμαθητή, αλλιώς δεν θα πλησιάσει το μικρό παιδί», λέει ο κ. Κανδύλης.
Τι γίνεται, όμως, με τις «ακατάλληλες» λέξεις; Ο κ. Κανδύλης λέει ότι ως ακατάλληλες οι μεταφραστές κρίνουν τις λέξεις που «λίγο – πολύ όλοι αποτρέπουμε τα παιδιά μας να χρησιμοποιούν, σχεδόν σ' όλες τις χώρες». Για παράδειγμα, «οι λέξεις 'χαζός – ηλίθιος' ή 'μπάσταρδος' δεν είναι σίγουρα απ' αυτές που θα βάλεις αβασάνιστα σε ένα κείμενο που απευθύνεται σε μικρά παιδιά. Έχεις όμως πολλές άλλες επιλογές, όπως «ανόητος», «κουφιοκέφαλος», «μούτρο» ή «απατεώνας», ανάλογα με το χαρακτηριστικό που θες να αποδώσεις, και με την κατεύθυνση που δίνει η ιστορία. Άλλωστε, ας μην κρυβόμαστε, τα παιδιά-θεατές, ζουν στον πραγματικό κόσμο και ξέρουν πώς μιλούν οι πραγματικοί άνθρωποι. Δεν ταυτίζονται με τους «κακούς» ή τους «αγενείς» μιας ταινίας, αλλά με τον κεντρικό ήρωα, που συνήθως είναι πρότυπο καλοσύνης ευγένειας και ηρωισμού».
Σκηνοθέτες και μεταφραστές του Sierra Studios μίλησαν επίσης στο Mama365 για το πώς διαχειρίζονται τις «κακές» λέξεις, λέγοντας ότι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν υβριστικές ή προσβλητικές λέξεις, αλλά και οι ίδιες οι ταινίες που απευθύνονται σε παιδιά, δεν χρησιμοποιούν τέτοιες. Αν, πάντως, παρατηρήσουν κάποια ακατάλληλη λέξη στο κείμενο (κάτι που, όπως υποστηρίζουν, σχεδόν ποτέ δεν τυχαίνει) προσπαθούν την παραλλάξουν κάπως ή να την αντικαταστήσουν με κάποια παρόμοια αλλά πιο «επιτρεπτή».
Ο κ. Κανδύλης καταλήγει, πάντως, ότι οι μεταγλωττίσεις γίνονται «με ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό προς τα παιδιά, την ελληνική γλώσσα, μα και το αυθεντικό έργο, γι αυτό -αν και δεν υπάρχει κρατικός έλεγχος- δεν έχουμε δεχτεί μέχρι σήμερα παράπονα ή υποδείξεις για τη δουλειά μας».
Ο ρόλος του γονιού στην επιρροή της γλώσσας των ταινιών
Πώς πρέπει να διαχειριστεί ο γονιός ένα παιδί που, βγαίνοντας από το σινεμά, αρχίσει να επαναλαμβάνει «μη αποδεκτές» λέξεις ή φράσεις; Η ψυχολόγος-ορθοπαιδαγωγός κ. Γώγα Κυριακίδου εξηγεί ότι «το παιδί επηρεάζεται πολύ λίγο από την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο, αν οι γονείς έχουν φροντίσει να διευρύνουν τους γλωσσικούς του ορίζοντες».
Όπως λέει η ίδια, αργκό λέξεις ή φράσεις θα ακούσουν τα παιδιά οπωσδήποτε και οπουδήποτε. «Αν οι γονείς έχουν κατανοήσει ότι το σημαντικότερο έργο της ζωής τους είναι η διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, θα φροντίσουν, μεταξύ άλλων, να πάρουν στα παιδιά παραμύθια και μυθιστορήματα στα οποία η ελληνική γλώσσα ξετυλίγεται σε όλο της το μεγαλείο. Μάλιστα, για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας η κλασική ελληνική λογοτεχνία (αυτή της δεκαετίας του '50 ή του '60) προσφέρει πλούτο υπέροχων λέξεων!»
Ο κ. Κυριακίδου επισημαίνει ακόμα την σπουδαιότητα του να βρίσκεται ο γονιός δίπλα στο μικρό παιδί όταν αυτό παρακολουθεί μια ταινία. Έτσι, «στην περίπτωση που ο μεταγλωττιστής δεν έχει καταφέρει να βγάλει μια πιο επιτρεπτή έννοια της αργκό λέξης ή φράσης του ξένου κειμένου, θα μπορέσει στο τέλος της ταινίας να κάνει μία ωραία συζήτηση με το παιδί για την 'μη αποδεκτή' λέξη που αυτό επαναλαμβάνει. Για παράδειγμα, ο γονιός μπορεί να ρωτήσει το παιδί 'αυτή η φράση τι σημαίνει για εσένα; Τι καταλαβαίνεις;'. Ο γονιός μπορεί με τα λεγόμενά του να απομυθοποιήσει το αργκό λεξιλόγιο που μερικές φορές γοητεύει το παιδί, να αστειευτεί ή να το μειώσει λέγοντας π.χ. ότι η φράση αυτή δεν βγάζει νόημα ή δεν είναι καν ελληνική.
Σκοπός, λοιπόν, καταλήγει η ειδικός, είναι οι γονείς να μιλούν με τα παιδιά μετά την ταινία και να συζητούν αυτό που είδαν, π.χ. «τι κατάλαβες;», «τι σου άρεσε;» ή «τι δεν σου άρεσε» και «γιατί;». Μόνο με το να είναι οι γονείς δίπλα στα παιδιά μπορούν να έχουν ενεργό ρόλο σε οτιδήποτε τείνει να τα επηρεάσει αρνητικά.
* Ευχαριστούμε την Feelgood Εntertainment για την συμβολή της στο ρεπορτάζ.
mama365.gr
Οι μεταγλωττίσεις των παιδικών ταινιών
Ο κινηματογράφος, όπως και το θέατρο, είναι χώρος τέχνης και πολιτισμού –όμως ποιου ακριβώς πολιτισμού, όταν η συντριπτική πλειοψηφία των παιδικών ταινιών που προβάλλονται στους κινηματογράφους είναι αμερικανικής παραγωγής; Δεν αμφισβητεί κανείς ότι οι μεγάλες ξένες εταιρίες παραγωγής είναι προσεκτικές με την γλώσσα που χρησιμοποιούν στις παιδικές ταινίες, ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει στο Mama365 ο υπεύθυνος παραγωγής των Sierra Studios Αργύρης Κανδύλης, «στην αμερικανική ή στην αγγλική τηλεόραση, λέγονται και λέξεις που εμείς θεωρούμε 'ταμπού' , κυρίως σε σειρές που απευθύνονται σε νεανικό κοινό και όχι σε πολύ μικρές ηλικίες, όπως πχ
Καθώς, λοιπόν, δεν υπάρχει κάποιος κρατικός μηχανισμός για τον έλεγχο της μεταγλώττισης, αυτή η ευθύνη πέφτει στους ώμους των ανθρώπων που ασχολούνται με το συγκεκριμένο θέμα. Είναι, δηλαδή, ρόλος του μεταφραστή να αποδώσει με τέτοιον τρόπο το ξένο κείμενο στα ελληνικά, ώστε «να διατηρηθεί όσο γίνεται το ύφος και το περιεχόμενο του κειμένου, χωρίς να χαθούν πολύτιμα στοιχεία από το πρωτότυπο, και το τελικό αποτέλεσμα να είναι οικείο και ευχάριστο στους μικρούς θεατές», όπως λέει ο κ. Κανδύλης, ο οποίος συμπληρώνει χαρακτηριστικά ότι πρέπει κάθε φορά να βρίσκεται μια «χρυσή τομή» στη μετάφραση.
Ο κ. Κανδύλης συνεχίζει λέγοντας ότι η γλώσσα στις ταινίες αλλάζει σχήμα και μορφή ανάλογα με το ηλιακό γκρουπ στο οποίο η κάθε ταινία απευθύνεται. «Όταν πρόκειται για παιδιά προσχολικής ηλικίας, οι λέξεις γίνονται πιο απλές, πιο τρυφερές, πιο μικρές, εύκολες να τις καταλάβουν και να τις επαναλάβουν. Όχι απαραίτητα απλοϊκές, γιατί ο στόχος δεν είναι μόνο η διασκέδαση αλλά και η εξέλιξή τους. Ο ήρωας πρέπει να μιλά κάπως σαν τη μαμά, το δάσκαλο, το συμμαθητή, αλλιώς δεν θα πλησιάσει το μικρό παιδί», λέει ο κ. Κανδύλης.
Τι γίνεται, όμως, με τις «ακατάλληλες» λέξεις; Ο κ. Κανδύλης λέει ότι ως ακατάλληλες οι μεταφραστές κρίνουν τις λέξεις που «λίγο – πολύ όλοι αποτρέπουμε τα παιδιά μας να χρησιμοποιούν, σχεδόν σ' όλες τις χώρες». Για παράδειγμα, «οι λέξεις 'χαζός – ηλίθιος' ή 'μπάσταρδος' δεν είναι σίγουρα απ' αυτές που θα βάλεις αβασάνιστα σε ένα κείμενο που απευθύνεται σε μικρά παιδιά. Έχεις όμως πολλές άλλες επιλογές, όπως «ανόητος», «κουφιοκέφαλος», «μούτρο» ή «απατεώνας», ανάλογα με το χαρακτηριστικό που θες να αποδώσεις, και με την κατεύθυνση που δίνει η ιστορία. Άλλωστε, ας μην κρυβόμαστε, τα παιδιά-θεατές, ζουν στον πραγματικό κόσμο και ξέρουν πώς μιλούν οι πραγματικοί άνθρωποι. Δεν ταυτίζονται με τους «κακούς» ή τους «αγενείς» μιας ταινίας, αλλά με τον κεντρικό ήρωα, που συνήθως είναι πρότυπο καλοσύνης ευγένειας και ηρωισμού».
Σκηνοθέτες και μεταφραστές του Sierra Studios μίλησαν επίσης στο Mama365 για το πώς διαχειρίζονται τις «κακές» λέξεις, λέγοντας ότι αποφεύγουν να χρησιμοποιούν υβριστικές ή προσβλητικές λέξεις, αλλά και οι ίδιες οι ταινίες που απευθύνονται σε παιδιά, δεν χρησιμοποιούν τέτοιες. Αν, πάντως, παρατηρήσουν κάποια ακατάλληλη λέξη στο κείμενο (κάτι που, όπως υποστηρίζουν, σχεδόν ποτέ δεν τυχαίνει) προσπαθούν την παραλλάξουν κάπως ή να την αντικαταστήσουν με κάποια παρόμοια αλλά πιο «επιτρεπτή».
Ο κ. Κανδύλης καταλήγει, πάντως, ότι οι μεταγλωττίσεις γίνονται «με ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό προς τα παιδιά, την ελληνική γλώσσα, μα και το αυθεντικό έργο, γι αυτό -αν και δεν υπάρχει κρατικός έλεγχος- δεν έχουμε δεχτεί μέχρι σήμερα παράπονα ή υποδείξεις για τη δουλειά μας».
Ο ρόλος του γονιού στην επιρροή της γλώσσας των ταινιών
Πώς πρέπει να διαχειριστεί ο γονιός ένα παιδί που, βγαίνοντας από το σινεμά, αρχίσει να επαναλαμβάνει «μη αποδεκτές» λέξεις ή φράσεις; Η ψυχολόγος-ορθοπαιδαγωγός κ. Γώγα Κυριακίδου εξηγεί ότι «το παιδί επηρεάζεται πολύ λίγο από την τηλεόραση ή τον κινηματογράφο, αν οι γονείς έχουν φροντίσει να διευρύνουν τους γλωσσικούς του ορίζοντες».
Όπως λέει η ίδια, αργκό λέξεις ή φράσεις θα ακούσουν τα παιδιά οπωσδήποτε και οπουδήποτε. «Αν οι γονείς έχουν κατανοήσει ότι το σημαντικότερο έργο της ζωής τους είναι η διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, θα φροντίσουν, μεταξύ άλλων, να πάρουν στα παιδιά παραμύθια και μυθιστορήματα στα οποία η ελληνική γλώσσα ξετυλίγεται σε όλο της το μεγαλείο. Μάλιστα, για παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας η κλασική ελληνική λογοτεχνία (αυτή της δεκαετίας του '50 ή του '60) προσφέρει πλούτο υπέροχων λέξεων!»
Ο κ. Κυριακίδου επισημαίνει ακόμα την σπουδαιότητα του να βρίσκεται ο γονιός δίπλα στο μικρό παιδί όταν αυτό παρακολουθεί μια ταινία. Έτσι, «στην περίπτωση που ο μεταγλωττιστής δεν έχει καταφέρει να βγάλει μια πιο επιτρεπτή έννοια της αργκό λέξης ή φράσης του ξένου κειμένου, θα μπορέσει στο τέλος της ταινίας να κάνει μία ωραία συζήτηση με το παιδί για την 'μη αποδεκτή' λέξη που αυτό επαναλαμβάνει. Για παράδειγμα, ο γονιός μπορεί να ρωτήσει το παιδί 'αυτή η φράση τι σημαίνει για εσένα; Τι καταλαβαίνεις;'. Ο γονιός μπορεί με τα λεγόμενά του να απομυθοποιήσει το αργκό λεξιλόγιο που μερικές φορές γοητεύει το παιδί, να αστειευτεί ή να το μειώσει λέγοντας π.χ. ότι η φράση αυτή δεν βγάζει νόημα ή δεν είναι καν ελληνική.
Σκοπός, λοιπόν, καταλήγει η ειδικός, είναι οι γονείς να μιλούν με τα παιδιά μετά την ταινία και να συζητούν αυτό που είδαν, π.χ. «τι κατάλαβες;», «τι σου άρεσε;» ή «τι δεν σου άρεσε» και «γιατί;». Μόνο με το να είναι οι γονείς δίπλα στα παιδιά μπορούν να έχουν ενεργό ρόλο σε οτιδήποτε τείνει να τα επηρεάσει αρνητικά.
* Ευχαριστούμε την Feelgood Εntertainment για την συμβολή της στο ρεπορτάζ.
mama365.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
![Η μεθυσμένη Δούκισσα του Κέιμπριτζ σε σπάνιες... γκριμάτσες! [photos]](https://images.newsnowgreece.com/67/677727/i-methysmeni-doukissa-tou-keimpritz-se-spanies-gkrimatses-photos-1-124x78.jpg)
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
