2014-08-12 11:47:50
ΤΑΝΙΑ ΜΠΟΖΑΝΙΝΟΥ - Μικαέλλα Λοίζου
Πώς διαμορφώνεται ο «νέος αραβικός κόσμος», υπό το φως των εξελίξεων
Μία από τις πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις είναι ότι διαβρώνεται σταδιακά η ιδέα ότι η Συρία, το Ιράκ και ο Λίβανος αποτελούν εθνικές οντότητες
Στις αρχές Ιουλίου ο Πρόεδρος του αυτόνομου Κουρδιστάν (στο βόρειο Ιράκ) Μασούντ Μπαρζανί ζήτησε από το κουρδικό Κοινοβούλιο να διοργανώσει «το ταχύτερο δυνατόν» δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ως προς το αποτέλεσμα. Η γέννηση ενός νέου κράτους είναι ζήτημα χρόνου. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έχει ήδη εκδηλώσει την υποστήριξή του προς ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, το οποίο καθίσταται πλέον δυνατό γιατί φαίνεται ότι υπάρχει η ανοχή της Τουρκίας, που επί δεκαετίες εξοργιζόταν και μόνο στην αναφορά του όρου «Κουρδιστάν».
Για το πετρέλαιο
Κουρδικές πηγές λένε στο «Βήμα» ότι η Άγκυρα, που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Κουρδιστάν σήμερα, διαπραγματεύεται ως αντάλλαγμα για την ανακήρυξη ανεξάρτητου κράτους των Κούρδων στο βόρειο Ιράκ μια συμφωνία που θα εξασφαλίσει στην Τουρκία φθηνό πετρέλαιο για 50 χρόνια
. Επιπλέον, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που πραγματοποιεί ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τον Αμπντουλάχ Οτσαλάν και το ΡΚΚ, έχει ανάγκη την υποστήριξη των Κούρδων για να κυβερνήσει άλλα 10 χρόνια, όπως σχεδιάζει.
Οι καταλύτες
Ένας ακόμη καταλύτης για την πρώτη σύγχρονη αλλαγή συνόρων στη Μέση Ανατολή ήταν η κατάληψη της Μοσούλης από το Ισλαμικό Κράτος (πρώην ISIS) τον Ιούνιο και η αυτοανακήρυξη ενός «χαλιφάτου» στις σουνιτικές περιοχές της Ανατολικής Συρίας και του Δυτικού Ιράκ με πρωτεύουσα προς το παρόν τη Ράκα της Συρίας και αποδοχή από τον τοπικό σουνιτικό πληθυσμό, που θεωρεί ότι έχει περιθωριοποιηθεί από τη σιιτική κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Καταλύτη για την αλλαγή των συνόρων αποτέλεσε επίσης η Αραβική Άνοιξη, η οποία, αν και απέτυχε παντού εκτός από την Τυνησία, ταρακούνησε τις εύθραυστες ισορροπίες που κρατούσαν οι δικτάτορες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, και έφερε στην επιφάνεια τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές. Μεγάλος καταλύτης, τέλος, υπήρξε ο εμφύλιος στη Συρία, ο οποίος εξαπλώθηκε στο Ιράκ και στον Λίβανο (οι μάχες μεταξύ ισλαμιστών και σιιτών μαίνονται την τελευταία εβδομάδα, ενώ στην Τρίπολη του βορείου Λιβάνου σιγοβράζουν επί χρόνια). Μία από τις πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις είναι ότι διαβρώνεται σταδιακά η ιδέα ότι η Συρία, το Ιράκ και ο Λίβανος αποτελούν εθνικές οντότητες.
Η Συρία
Τα σύνορά τους δεν αποκλείεται να επανασχεδιαστούν για να συμπεριλάβουν ένα αλεβιτικό κράτος στη Συρία, καθώς ο Μπασάρ αλ Άσαντ φαίνεται από τους κερδισμένους, ένα κράτος για τους σουνίτες Συρίας, Ιράκ και Λιβάνου, ένα κράτος για τους Άραβες σιίτες του Ιράκ και έναν ευρύτερο Λίβανο. Η ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν ή Νότιου Κουρδιστάν, όπως το αποκαλούν οι Κούρδοι, θα επιφέρει εξελίξεις στο συριακό Κουρδιστάν (ή Δυτικό Κουρδιστάν ή Ροτζάβα) που ήδη αυτοοργανώνεται και αποτελεί μια νησίδα σχετικής ηρεμίας και δημοκρατίας μέσα στη δίνη του εμφυλίου στη Συρία, και ενδεχομένως στο τουρκικό Βόρειο Κουρδιστάν και στο ιρανικό Ανατολικό Κουρδιστάν.
Ίσως αγγίξει τις μοναρχίες
Οι ανακατατάξεις στο Ιράκ, στη Συρία και στον Λίβανο θα μπορούσαν να επισπεύσουν εξελίξεις και σε άλλα γειτονικά τους κράτη, πολλά από τα οποία είναι εύθραυστα ή έχουν απολυταρχικά καθεστώτα με αντιπαθείς κυβερνήσεις που καταπιέζουν τις μειονότητες - ή ακόμη και τις πλειοψηφίες, όπως συμβαίνει στο Μπαχρέιν, όπου μια σουνιτική μειοψηφία, υποστηριζόμενη από το Ριάντ, καταπιέζει το σιιτικό 70%. Αλλά και στην ίδια τη Σαουδική Αραβία η σιιτική μειονότητα δεν αφήνεται να σηκώσει κεφάλι, διότι ζει στις παράκτιες πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές. Η σταθερότητα της Ιορδανίας είναι υπό αμφισβήτηση, ιδίως αν πραγματοποιηθούν τα σχέδια της ισραηλινής Δεξιάς να γίνει η Ιορδανία, όπου ούτως ή άλλως πλειοψηφούν οι Παλαιστίνιοι, ένα παλαιστινιακό κράτος και να προσαρτηθεί η Δυτική Όχθη στο Ισραήλ.
Από τη Χάιφα ώς το Κιρκούκ
Τα αυθαίρετα χαραγμένα σύνορα της Μέσης Ανατολής, που δεν έχουν λάβει καθόλου υπόψη τα εθνοτικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της περιοχής, ήταν αποτέλεσμα μιας μυστικής συμφωνίας Βρετανών και Γάλλων, που μοίρασε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμφωνα με τα συμφέροντα των δύο αυτών δυνάμεων. Το 1916 ο Βρετανός συνταγματάρχης Μαρκ Σάικς και ο Γάλλος διπλωμάτης Ζορζ Πικό τράβηξαν μια γραμμή από τη Χάιφα ώς το Κιρκούκ:
Οι Άγγλοι θα ήλεγχαν τις περιοχές βόρεια της γραμμής αυτής, οι Γάλλοι νότια και οι Άραβες δεν θα έπαιρναν τίποτα, παρά τις υποσχέσεις του Λόρενς της Αραβίας, που τους είχε τάξει κράτος με αντάλλαγμα να πολεμήσουν τους Οθωμανούς. Τη συμφωνία Σάικς - Πικό θέτουν σήμερα υπό αμφισβήτηση οι εξελίξεις στο Ιράκ και στη Συρία. Το Ισλαμικό Κράτος δηλώνει ανοιχτά ότι θα ανατρέψει τα σύνορα Σάικς - Πικό και ανεβάζει στο ίντερνετ συμβολικά βίντεο με την καταστροφή συνοριακών φυλακίων ανάμεσα στο Ιράκ και στη Συρία.
Λιβύη σημαίνει διάλυση
Στη Βόρεια Αφρική η Λιβύη είναι η πιο επίφοβη για διάλυση. Η ανατροπή του Καντάφι έφερε στο προσκήνιο τις αποσχιστικές τάσεις της Βεγγάζης από την Τρίπολη - η πρωτεύουσα κοιτάζει προς το Μαγκρέμπ (τον δυτικό ισλαμικό κόσμο) ενώ οι Κυρηναίοι προς τον ανατολικό. Το Κυρηναϊκό Εθνικό Συμβούλιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του τον Ιούνιο στην Ανατολική Λιβύη, που προμηθεύει το 80% του πετρελαίου της χώρας. Παράλληλα από τις δεκάδες πολιτοφυλακές που δρουν στη χώρα καλύτερα εξοπλισμένες φαίνονται εκείνες της Μισράτα, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης, που ενδεχομένως να μετατραπεί σε πόλη-κράτος. Η Λιβύη θα μπορούσε να σπάσει στα τέσσερα, αν ανεξαρτητοποιηθεί και το Φεζάν στον Νότο, που έχει περισσότερο υποσαχάρια παρά βορειοαφρικανική κουλτούρα.
ΤΑΝΙΑ ΜΠΟΖΑΝΙΝΟΥ
η σημερινή Το Βήμα
InfoGnomon
Πώς διαμορφώνεται ο «νέος αραβικός κόσμος», υπό το φως των εξελίξεων
Μία από τις πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις είναι ότι διαβρώνεται σταδιακά η ιδέα ότι η Συρία, το Ιράκ και ο Λίβανος αποτελούν εθνικές οντότητες
Στις αρχές Ιουλίου ο Πρόεδρος του αυτόνομου Κουρδιστάν (στο βόρειο Ιράκ) Μασούντ Μπαρζανί ζήτησε από το κουρδικό Κοινοβούλιο να διοργανώσει «το ταχύτερο δυνατόν» δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ως προς το αποτέλεσμα. Η γέννηση ενός νέου κράτους είναι ζήτημα χρόνου. Ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Βενιαμίν Νετανιάχου έχει ήδη εκδηλώσει την υποστήριξή του προς ένα ανεξάρτητο Κουρδιστάν, το οποίο καθίσταται πλέον δυνατό γιατί φαίνεται ότι υπάρχει η ανοχή της Τουρκίας, που επί δεκαετίες εξοργιζόταν και μόνο στην αναφορά του όρου «Κουρδιστάν».
Για το πετρέλαιο
Κουρδικές πηγές λένε στο «Βήμα» ότι η Άγκυρα, που είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Κουρδιστάν σήμερα, διαπραγματεύεται ως αντάλλαγμα για την ανακήρυξη ανεξάρτητου κράτους των Κούρδων στο βόρειο Ιράκ μια συμφωνία που θα εξασφαλίσει στην Τουρκία φθηνό πετρέλαιο για 50 χρόνια
Οι καταλύτες
Ένας ακόμη καταλύτης για την πρώτη σύγχρονη αλλαγή συνόρων στη Μέση Ανατολή ήταν η κατάληψη της Μοσούλης από το Ισλαμικό Κράτος (πρώην ISIS) τον Ιούνιο και η αυτοανακήρυξη ενός «χαλιφάτου» στις σουνιτικές περιοχές της Ανατολικής Συρίας και του Δυτικού Ιράκ με πρωτεύουσα προς το παρόν τη Ράκα της Συρίας και αποδοχή από τον τοπικό σουνιτικό πληθυσμό, που θεωρεί ότι έχει περιθωριοποιηθεί από τη σιιτική κεντρική κυβέρνηση της Βαγδάτης.
Καταλύτη για την αλλαγή των συνόρων αποτέλεσε επίσης η Αραβική Άνοιξη, η οποία, αν και απέτυχε παντού εκτός από την Τυνησία, ταρακούνησε τις εύθραυστες ισορροπίες που κρατούσαν οι δικτάτορες της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής, και έφερε στην επιφάνεια τις εθνοτικές και θρησκευτικές διαφορές. Μεγάλος καταλύτης, τέλος, υπήρξε ο εμφύλιος στη Συρία, ο οποίος εξαπλώθηκε στο Ιράκ και στον Λίβανο (οι μάχες μεταξύ ισλαμιστών και σιιτών μαίνονται την τελευταία εβδομάδα, ενώ στην Τρίπολη του βορείου Λιβάνου σιγοβράζουν επί χρόνια). Μία από τις πιο μακροχρόνιες επιπτώσεις είναι ότι διαβρώνεται σταδιακά η ιδέα ότι η Συρία, το Ιράκ και ο Λίβανος αποτελούν εθνικές οντότητες.
Η Συρία
Τα σύνορά τους δεν αποκλείεται να επανασχεδιαστούν για να συμπεριλάβουν ένα αλεβιτικό κράτος στη Συρία, καθώς ο Μπασάρ αλ Άσαντ φαίνεται από τους κερδισμένους, ένα κράτος για τους σουνίτες Συρίας, Ιράκ και Λιβάνου, ένα κράτος για τους Άραβες σιίτες του Ιράκ και έναν ευρύτερο Λίβανο. Η ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν ή Νότιου Κουρδιστάν, όπως το αποκαλούν οι Κούρδοι, θα επιφέρει εξελίξεις στο συριακό Κουρδιστάν (ή Δυτικό Κουρδιστάν ή Ροτζάβα) που ήδη αυτοοργανώνεται και αποτελεί μια νησίδα σχετικής ηρεμίας και δημοκρατίας μέσα στη δίνη του εμφυλίου στη Συρία, και ενδεχομένως στο τουρκικό Βόρειο Κουρδιστάν και στο ιρανικό Ανατολικό Κουρδιστάν.
Ίσως αγγίξει τις μοναρχίες
Οι ανακατατάξεις στο Ιράκ, στη Συρία και στον Λίβανο θα μπορούσαν να επισπεύσουν εξελίξεις και σε άλλα γειτονικά τους κράτη, πολλά από τα οποία είναι εύθραυστα ή έχουν απολυταρχικά καθεστώτα με αντιπαθείς κυβερνήσεις που καταπιέζουν τις μειονότητες - ή ακόμη και τις πλειοψηφίες, όπως συμβαίνει στο Μπαχρέιν, όπου μια σουνιτική μειοψηφία, υποστηριζόμενη από το Ριάντ, καταπιέζει το σιιτικό 70%. Αλλά και στην ίδια τη Σαουδική Αραβία η σιιτική μειονότητα δεν αφήνεται να σηκώσει κεφάλι, διότι ζει στις παράκτιες πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές. Η σταθερότητα της Ιορδανίας είναι υπό αμφισβήτηση, ιδίως αν πραγματοποιηθούν τα σχέδια της ισραηλινής Δεξιάς να γίνει η Ιορδανία, όπου ούτως ή άλλως πλειοψηφούν οι Παλαιστίνιοι, ένα παλαιστινιακό κράτος και να προσαρτηθεί η Δυτική Όχθη στο Ισραήλ.
Από τη Χάιφα ώς το Κιρκούκ
Τα αυθαίρετα χαραγμένα σύνορα της Μέσης Ανατολής, που δεν έχουν λάβει καθόλου υπόψη τα εθνοτικά και θρησκευτικά χαρακτηριστικά της περιοχής, ήταν αποτέλεσμα μιας μυστικής συμφωνίας Βρετανών και Γάλλων, που μοίρασε την Οθωμανική Αυτοκρατορία σύμφωνα με τα συμφέροντα των δύο αυτών δυνάμεων. Το 1916 ο Βρετανός συνταγματάρχης Μαρκ Σάικς και ο Γάλλος διπλωμάτης Ζορζ Πικό τράβηξαν μια γραμμή από τη Χάιφα ώς το Κιρκούκ:
Οι Άγγλοι θα ήλεγχαν τις περιοχές βόρεια της γραμμής αυτής, οι Γάλλοι νότια και οι Άραβες δεν θα έπαιρναν τίποτα, παρά τις υποσχέσεις του Λόρενς της Αραβίας, που τους είχε τάξει κράτος με αντάλλαγμα να πολεμήσουν τους Οθωμανούς. Τη συμφωνία Σάικς - Πικό θέτουν σήμερα υπό αμφισβήτηση οι εξελίξεις στο Ιράκ και στη Συρία. Το Ισλαμικό Κράτος δηλώνει ανοιχτά ότι θα ανατρέψει τα σύνορα Σάικς - Πικό και ανεβάζει στο ίντερνετ συμβολικά βίντεο με την καταστροφή συνοριακών φυλακίων ανάμεσα στο Ιράκ και στη Συρία.
Λιβύη σημαίνει διάλυση
Στη Βόρεια Αφρική η Λιβύη είναι η πιο επίφοβη για διάλυση. Η ανατροπή του Καντάφι έφερε στο προσκήνιο τις αποσχιστικές τάσεις της Βεγγάζης από την Τρίπολη - η πρωτεύουσα κοιτάζει προς το Μαγκρέμπ (τον δυτικό ισλαμικό κόσμο) ενώ οι Κυρηναίοι προς τον ανατολικό. Το Κυρηναϊκό Εθνικό Συμβούλιο ανακήρυξε την ανεξαρτησία του τον Ιούνιο στην Ανατολική Λιβύη, που προμηθεύει το 80% του πετρελαίου της χώρας. Παράλληλα από τις δεκάδες πολιτοφυλακές που δρουν στη χώρα καλύτερα εξοπλισμένες φαίνονται εκείνες της Μισράτα, της τρίτης μεγαλύτερης πόλης, που ενδεχομένως να μετατραπεί σε πόλη-κράτος. Η Λιβύη θα μπορούσε να σπάσει στα τέσσερα, αν ανεξαρτητοποιηθεί και το Φεζάν στον Νότο, που έχει περισσότερο υποσαχάρια παρά βορειοαφρικανική κουλτούρα.
ΤΑΝΙΑ ΜΠΟΖΑΝΙΝΟΥ
η σημερινή Το Βήμα
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Kate Moss: Πόσα χρήματα έβγαλε τον τελευταίο χρόνο;
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΡΕΣΕΙ ΚΑΙ... ΘΕΛΕΙ Ο ΖΟΝΑΣ! *BINTEO*
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
