2014-08-22 09:51:03
Του Νίκου Σταματάκη*
Στα τριάντα περίπου χρόνια που ζω στη Νέα Υόρκη πολλές φορές ήρθε η συζήτηση στην παρέα ελλήνων και αμερικανών ή άλλων φίλων στους θλιμμένους ήχους της μουσικής μας... Στους μακρόσυρτους και – καταθλιπτικούς έως ακατανόητους στο ξένο αυτί – αναστεναγμούς του Καζαντζίδη...
Και που να μεταφράσεις τους στίχους της «Συννεφιασμένης Κυριακής», τον κατά πολλούς δεύτερο εθνικό μας ύμνο... Θα σου υποδείξουν αμέσως την ανάγκη συλλογικής ψυχοθεραπείας... «Μοιάζεις με την καρδιά μου που έχει πάντα συννεφιά... Μαύρη μου κάνεις την ψυχή...» Αμετάφραστο... Αντε να εξηγήσεις ότι το τραγούδι αυτό γράφτηκε στις πιο μαύρες μέρες της Κατοχής Κάθε χρόνο όμως τέτοιες μέρες, στη μνήμη του «Μπλόκου της Κοκκινιάς», τα πράγματα κάπως ξεκαθαρίζουν... Ολα εξηγούνται ευκολότερα, τόσο που δείχνουν αυτονόητα... Το μυαλό γυρίζει στα παιδικά μου χρόνια στους δρόμους της μεγάλης προσφυγογειτονιάς που ξεκινά από το Τρίτο Νεκροταφείο και καταλήγει σχεδόν στο λιμάνι... Από το Γήπεδο της Προοδευτικής στην Πλατεία Μέμου και από το Περιβολάκι στη Μητρόπολη.... Μαρωνείας, Χρυσοστόμου Σμύρνης, Πέτρου Ράλλη και κατηφορίζω προς την Μητρόπολη... Θράκης, Μούγλων, Ατταλείας, Βιθυνίας, Πόντου, Βοσπόρου, Κιλικίας.. Κάθε στενό και μια μπουνιά στο στομάχι., κάθε λέξη και αναστεναγμός..
. Και προτού το καταλάβω να, εκεί, στην πλατεία Οσίας Ξένης, η «Μάντρα» Τη «Μάντρα του Μπλόκου» την έμαθα στην εφηβεία, στα πρώτα χρόνια της μεταπολιτευσης... Αλλά η γενιά μου μεγάλωσε με τους ήρωες της αντίστασης κατά των Γερμανών και γρήγορα συνδυάστηκαν τα πάντα στους συλλογισμούς μας... Τίποτα ακατόρθωτο για τον Γιώργο Θαλάσση των παιδικών μας χρόνων που έκανε σαμποτάζ και τα κατάφερνε να νικά... Ομως μεγαλώνοντας οι μαυροφορεμένες γυναίκες και οι φωτογραφίες των νεκρών στον τοίχο μας προσγείωσαν στην πραγματικότητα για το τι ακριβώς αντίτιμο σε αίμα κατέβαλε η γειτονιά μας και όλη η Ελλάδα για την ελευθερία...
Τα «προσφυγικά» της Κοκκινιάς με τα στενά σοκκάκια τα περιδιάβαζα από μικρός όταν πηγαίναμε πολύ ταχτικά να δούμε τη Ντίνα τη Σμυρνιά, αδερφική φίλη της μάνας μου...Τι χαρά να ανεβαίνω δυό-δυό τα σκαλοπάτια στην εξωτερική σκάλα – σμυρνέικη αρχιτεκτονική - που οδηγούσε στο δεύτερο όροφο... Η μυρωδιά του γιασεμιού που τυλιγόταν γύρω στα ξύλινα καγκελα του μπαλκονιού σαν και τώρα χαιδεύει τις αισθήσεις.... Το περγαμόντο δεν φεύγει ποτέ από τη γεύση μου... Κάθε επίσκεψη ήταν και ένα ταξίδι στις χαμένες πατρίδες... Μεγαλώνοντας στην Κοκκινιά, ήσουν πρόσφυγας ανεξάρτητα από την καταγωγή σου...
Τι κι αν την ονόμασαν Νίκαια, Κορυδαλλό και Νεάπολη, η Κοκκινιά ήταν πάντα Κοκκινιά – μια απέραντη προσφυγομάνα... Μια λίμνη δακρύων και ατέλειωτη πηγή θλίψης όπου και αν την ακουμπήσεις... Από το 1924 ως το 1938 έγινε σπίτι για πάνω από 90.000 πρόσφυγες από κάθε γωνιά της Μικρασίας... Και προτού καλά-καλά πάρει η γειτονιά ανάσα, οι άντρες της ξεχύθηκαν στα βουνά της Αλβανίας το 1940 να πολεμήσουν τον φασισμό. Και δεν σταμάτησαν στιγμή να πολεμάνε ούτε στην κατοχή... Οι 176 που τουφεκίστηκαν στο Μπλόκο και άλλοι που χάθηκαν σε συμπλοκές δεν ήταν παρά οι λίγοι... Οι πολλοί, πάνω από 8,000 οδηγήθηκαν στο Χαιδάρι και απο κεί περίπου 1,800 στο Νταχάου και στα άλλα κολαστήρια των Ναζί.... Για να ακολουθήσει ο εμφύλιος και να αποτελειώσει την δύστυχη μοίρα της Κοκκινιάς... Εκείνοι οι τύποι που βολόδερναν μέρα νύχτα από γωνιά σε γωνιά αμίλητοι με το βλέμμα θολό και τρομαγμένο και το βήμα χαμένο – αποκαϊδια τριάντα χρόνων συμφοράς - βρήκαν άραγε ποτέ ανάπαυση;
Η Κοκκινιά είναι η μικρογραφία της Ιστορίας του Ελληνισμού... Τρεις χιλιάδες χρόνια ξεριζωμού για την ξενητιά, τρεις χιλιάδες χρόνια βαρβαρικών επιδρομών και προσφυγιάς, τρεις χιλιάδες χρόνια πολέμου και αντίστασης... Τρεις χιλιάδες χρόνια κουκουλοφόρων, προδοτών και αδερφοφάδων... Και νέων ατέλειωτων ξεριζωμών... Οπως αυτοί που μάθαμε τελευταία: Από τον Πόντο, στην Γεωργία, στην Κριμαία, στην Συμφερόπολη... Και τώρα ίσως πάλι στην Κριμαία...Και πάλι κάποιοι στην Ελλάδα... Μέχρι να ξαναφύγουν για αλλού... Από την Πόλη στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και όλες τις γωνιές της Γής... Από την Αλεξάνδρεια στην Οικουμένη... Και το ηφαίστειο της Κύπρου να αναμένει τη νέα του έκρηξη... Βοήθα Παναγιά μου να περάσουμε και τούτη τη λαίλαπα...
Το πώς αντέχει η ψυχή του λαού αυτού είναι μυστήριο... Την καλύτερη απάντηση την έδωσε φίλος ψυχολόγος από τους ικανότερους εδώ στη Νέα Υόρκη... Τα τραγούδια σας λευτερώνουν την ψυχή από την θλίψη, είπε ο Πίτερ... Και την ανεβάζουν στην αιωνιότητα, ας μου επιτραπεί να συμπληρώσω... (Φίλε Σάββα, ανέβασε εδώ ένα Καζαντζίδη να γαληνέψει η ψυχή μας...)
17 Αυγούστου 2014, Νέα Υόρκη
*Ο Νίκος Σταματάκης είναι πολιτικός επιστήμονας - Διεθνολόγος
InfoGnomon
Στα τριάντα περίπου χρόνια που ζω στη Νέα Υόρκη πολλές φορές ήρθε η συζήτηση στην παρέα ελλήνων και αμερικανών ή άλλων φίλων στους θλιμμένους ήχους της μουσικής μας... Στους μακρόσυρτους και – καταθλιπτικούς έως ακατανόητους στο ξένο αυτί – αναστεναγμούς του Καζαντζίδη...
Και που να μεταφράσεις τους στίχους της «Συννεφιασμένης Κυριακής», τον κατά πολλούς δεύτερο εθνικό μας ύμνο... Θα σου υποδείξουν αμέσως την ανάγκη συλλογικής ψυχοθεραπείας... «Μοιάζεις με την καρδιά μου που έχει πάντα συννεφιά... Μαύρη μου κάνεις την ψυχή...» Αμετάφραστο... Αντε να εξηγήσεις ότι το τραγούδι αυτό γράφτηκε στις πιο μαύρες μέρες της Κατοχής Κάθε χρόνο όμως τέτοιες μέρες, στη μνήμη του «Μπλόκου της Κοκκινιάς», τα πράγματα κάπως ξεκαθαρίζουν... Ολα εξηγούνται ευκολότερα, τόσο που δείχνουν αυτονόητα... Το μυαλό γυρίζει στα παιδικά μου χρόνια στους δρόμους της μεγάλης προσφυγογειτονιάς που ξεκινά από το Τρίτο Νεκροταφείο και καταλήγει σχεδόν στο λιμάνι... Από το Γήπεδο της Προοδευτικής στην Πλατεία Μέμου και από το Περιβολάκι στη Μητρόπολη.... Μαρωνείας, Χρυσοστόμου Σμύρνης, Πέτρου Ράλλη και κατηφορίζω προς την Μητρόπολη... Θράκης, Μούγλων, Ατταλείας, Βιθυνίας, Πόντου, Βοσπόρου, Κιλικίας.. Κάθε στενό και μια μπουνιά στο στομάχι., κάθε λέξη και αναστεναγμός..
Τα «προσφυγικά» της Κοκκινιάς με τα στενά σοκκάκια τα περιδιάβαζα από μικρός όταν πηγαίναμε πολύ ταχτικά να δούμε τη Ντίνα τη Σμυρνιά, αδερφική φίλη της μάνας μου...Τι χαρά να ανεβαίνω δυό-δυό τα σκαλοπάτια στην εξωτερική σκάλα – σμυρνέικη αρχιτεκτονική - που οδηγούσε στο δεύτερο όροφο... Η μυρωδιά του γιασεμιού που τυλιγόταν γύρω στα ξύλινα καγκελα του μπαλκονιού σαν και τώρα χαιδεύει τις αισθήσεις.... Το περγαμόντο δεν φεύγει ποτέ από τη γεύση μου... Κάθε επίσκεψη ήταν και ένα ταξίδι στις χαμένες πατρίδες... Μεγαλώνοντας στην Κοκκινιά, ήσουν πρόσφυγας ανεξάρτητα από την καταγωγή σου...
Τι κι αν την ονόμασαν Νίκαια, Κορυδαλλό και Νεάπολη, η Κοκκινιά ήταν πάντα Κοκκινιά – μια απέραντη προσφυγομάνα... Μια λίμνη δακρύων και ατέλειωτη πηγή θλίψης όπου και αν την ακουμπήσεις... Από το 1924 ως το 1938 έγινε σπίτι για πάνω από 90.000 πρόσφυγες από κάθε γωνιά της Μικρασίας... Και προτού καλά-καλά πάρει η γειτονιά ανάσα, οι άντρες της ξεχύθηκαν στα βουνά της Αλβανίας το 1940 να πολεμήσουν τον φασισμό. Και δεν σταμάτησαν στιγμή να πολεμάνε ούτε στην κατοχή... Οι 176 που τουφεκίστηκαν στο Μπλόκο και άλλοι που χάθηκαν σε συμπλοκές δεν ήταν παρά οι λίγοι... Οι πολλοί, πάνω από 8,000 οδηγήθηκαν στο Χαιδάρι και απο κεί περίπου 1,800 στο Νταχάου και στα άλλα κολαστήρια των Ναζί.... Για να ακολουθήσει ο εμφύλιος και να αποτελειώσει την δύστυχη μοίρα της Κοκκινιάς... Εκείνοι οι τύποι που βολόδερναν μέρα νύχτα από γωνιά σε γωνιά αμίλητοι με το βλέμμα θολό και τρομαγμένο και το βήμα χαμένο – αποκαϊδια τριάντα χρόνων συμφοράς - βρήκαν άραγε ποτέ ανάπαυση;
Η Κοκκινιά είναι η μικρογραφία της Ιστορίας του Ελληνισμού... Τρεις χιλιάδες χρόνια ξεριζωμού για την ξενητιά, τρεις χιλιάδες χρόνια βαρβαρικών επιδρομών και προσφυγιάς, τρεις χιλιάδες χρόνια πολέμου και αντίστασης... Τρεις χιλιάδες χρόνια κουκουλοφόρων, προδοτών και αδερφοφάδων... Και νέων ατέλειωτων ξεριζωμών... Οπως αυτοί που μάθαμε τελευταία: Από τον Πόντο, στην Γεωργία, στην Κριμαία, στην Συμφερόπολη... Και τώρα ίσως πάλι στην Κριμαία...Και πάλι κάποιοι στην Ελλάδα... Μέχρι να ξαναφύγουν για αλλού... Από την Πόλη στην Αθήνα, τη Νέα Υόρκη και όλες τις γωνιές της Γής... Από την Αλεξάνδρεια στην Οικουμένη... Και το ηφαίστειο της Κύπρου να αναμένει τη νέα του έκρηξη... Βοήθα Παναγιά μου να περάσουμε και τούτη τη λαίλαπα...
Το πώς αντέχει η ψυχή του λαού αυτού είναι μυστήριο... Την καλύτερη απάντηση την έδωσε φίλος ψυχολόγος από τους ικανότερους εδώ στη Νέα Υόρκη... Τα τραγούδια σας λευτερώνουν την ψυχή από την θλίψη, είπε ο Πίτερ... Και την ανεβάζουν στην αιωνιότητα, ας μου επιτραπεί να συμπληρώσω... (Φίλε Σάββα, ανέβασε εδώ ένα Καζαντζίδη να γαληνέψει η ψυχή μας...)
17 Αυγούστου 2014, Νέα Υόρκη
*Ο Νίκος Σταματάκης είναι πολιτικός επιστήμονας - Διεθνολόγος
InfoGnomon
VIDEO
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
