2014-08-24 16:34:37
Σαίτ Τσετίνογλου
Ο ακαδημαϊκός τουΠανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης Σπύρος Γόγολος στο ιστορικό του μυθιστόρημα με τίτλο Στην Καρδιά της Αυτοκρατορίας [1] μαζί με τοπανόραμα των πόλεων της Αθήνας, της Αλεξάνδρειας και τωντριών δυτικών πόλεων τηςΑυτοκρατορίας (Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης) εξιστορεί την ζωήτου δημοσιογράφου Άλκη Αναγνωστάκη, της εφημερίδας Ακρόπολης, που αρχίζει στην Αλεξάνδρεια και τελειώνει στα Σκόπια παράλληλα με ταγεγονότα της κατάρρευσης καιδιάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εμπλουτίζοντας τοκείμενο με τηνσύγκριση των γεγονότων που δενκατάφερε να γράψει η ιστορία, σε μια μορφή συνεντεύξεων.
Ο Γόγολος δεν περιορίζει το ιστορικό του μυθιστόρημα στην περίοδο 1905-1912 που είναι και ο υπότιτλος του βιβλίου του. Στο έργο του ο συγγραφέας συζητά της αναζητήσεις της εποχής εκείνης, για την επιστροφή στο παρελθόν στην Κλασσική Ελλάδα, Ελληνική περίοδο και την Βυζαντινή Αυτοκρατορία εξετάζοντας το γεωγραφικά όρια που έχει φθάσει ο Ελληνισμός.
Μοιράζεται με τους αναγνώστες του, την εξάπλωση τουΕλληνισμού μέσα στην Οθωμανική χώρα και σεόλη την νοτιοανατολική Μεσόγειο Θάλασσα και την οικονόμο -πολιτιστική δράση του με τον ρόλο του ως εκσυγχρονιστικού παράγοντα. Η εργασία του μπορεί να αναγνωστεί καιως η ιστορία του τελευταίου αιώνα τηςΟθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά καιιστορική κοινωνιολογία της ίδιας περιόδου. Παρουσιάζει ο συγγραφέας μέσα από την ανάλυση της οικονόμο -κοινωνικής εικόνας των πόλεων σαν παραδείγματα την οικονομική καιπολιτική ζωή τηςτελευταίας Οθωμανικής περιόδου. Η εργασία είναι πολύ πιο πέρα από ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Μπορούμε να πούμε ότι ο Γόγολος χρησιμοποιεί το ιστορικό μυθιστόρημα σας εργαλείο για να προσεγγίσει καλλίτερα τον αναγνώστη του. Εξάλλου ο Γόγολος αξιοποιεί την ιδιότητα του ήρωα του μυθιστορήματος Άλκη ως δημοσιογράφου χρησιμοποιεί την τεχνική συνεντεύξεων και την δυνατότητα συζήτησης με ιστορικές μορφές μεταφέροντας αυτούς στο σήμερα. Η εργασία επίσης εμπλουτίζεται με την παράθεση διαφορετικών απόψεων.
Η επιλογή ως ήρωα του έργου του Άλκη Αναγνωστάκη που έχει αστική καταγωγή με πατέρα ένα Έλληνα μετανάστη και μητέρα Λεβαντινιά της Σμύρνης με παράδοση γνώσης πολλών γλωσσών, καλής εκπαίδευσης είναι πολύ πετυχημένη, Μετην ιστορία ζωής του Αναγνωστάκη απεικονίζεται η εξάπλωση του Ελληνισμού στην Αθήνα – η Οθωμανική Αυτοκρατορία – η νοτιοανατολική Μεσόγειος. Ο Αναγνωστάκης του Γόγολου είναι και ένας καλός παρατηρητής. Ο συγγραφέας με τα μάτια του Άλκη Αναγνωστάκη δείχνει τις ιστορικές αλλαγές και μεταβολές στον γεωγραφικό αυτό χώρο.
Η εργασία είναι σημαντική δείχνοντας την διάλυση των αυτοκρατοριών, την άνοδο των εθνικισμών και των καταστροφών που προκάλεσαν στα Βαλκάνια και στις περιοχές της Ανατολής. Πως θα μπορούσε να περιγραφεί καλλίτερα η τραγωδία το να καταντούν οι λαοί ξένοι στον τόπο που γεννήθηκαν, μεταξύ ξένων, σαν συνέπεια των εθνοκαθάρσεων και υποχρεωτικών εκτοπισμών και η νοσταλγία τους για τις πατρίδες που έχασαν: Έφυγε επειδή δεν θα μπορούσε να γυρίσει όχι επειδή δεν μπορούσε να φύγει!
Εξάλλου οι εξαναγκασμοί αυτοί για μετανάστευση προκάλεσαν όχι μόνο καταστροφή στις ψυχές αλλά και τα υλικά αγαθά που έτσι και αλλιώς ήταν περιορισμένα.
Ο Ελληνισμός εξαπλώνοντας με τις συσσωρευμένες εμπειρίες του και τις εμπορικές του επιτυχίες στην Αίγυπτου Μεχμέτ Αλά Πασά και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και τις εμπορικές του επιτυχίες, προκαλεί τον φθόνο αλλά και λόγο της ανυπομονησίας του που προέρχεται από τον εθνικισμό του, αντιμετωπίζει στον 20ο αιώνα πολλές δυσκολίες και με το αίσθημα της συρρίκνωσης, μαζί με την σύγκρουση των εισβαλόντων δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, φέρνει πολλά δεινά στον Ελληνισμό. Η κατάσταση αυτή ισχύει και για του Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ανερχόμενος Τουρκικός Εθνικισμός και το πρόγραμμα του ομογενούς έθνους αποτέλεσε τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Ο κίνδυνος αυτός έρχεται να γίνει πραγματικότητα με τον εθνοκάθαρση και την εκρίζωση των Ελλήνων από τις ιστορικές του κοιτίδες. Αυτό διατυπώνεται ως εξής: «Προσέξτε τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Μικρά Ασία, Κωνσταντινούπολη και Αλεξάνδρεια. Όλα τα πλούτη είναι στους Έλληνες.. οι Τράπεζες, οι βιομηχανίες, οι εμπορικές επιχειρήσεις, τα πλοία. Πιστώνουν τον Σουλτάνο και τους Πασάδες και είναι σύμβουλοι τους. Νομίζετε ότι θα το ανεχτούν οι Τούρκοι αυτό για πολύ καιρό; Από τώρα ιδρύονται μυστικές εθνικιστικές οργανώσεις που έχουν σκοπό την δημιουργία μιας εθνικά ομογενούς Τουρκίας που έχουν σκοπό την εκκαθάριση από ξένα στοιχεία σε αυτούς. Παρόμοια κινήματα εξελίσσονται σε όλες τις χώρες. Ακόμα και στην Αίγυπτο… Επιπρόσθετα σε όλα αυτά τα εθνικιστικά κινήματα οι Μεγάλες Δυνάμεις διεισδύουν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου που δεν βλέπουν με ευχαρίστηση την οικονομική εξάπλωση του Ελληνισμού που αποτελεί ένα εμπόδιο στους σκοπούς τους αυτούς..».
Ο Ενβέρ, μιλώντας στο όνομα του Σωματείου της Ένωσης και Προόδου το 1905, λέει στον Άλκη τα ακόλουθα στην Θεσσαλονίκη για να το φοβίσει: «Σήμερα, αν και δεν έχει κηρυχθεί επίσημα, βρισκόμαστε μέσα σε ένα πόλεμο. Εσείς όλοι είστε εναντίων μας. Εμείς οι Τούρκοι αισθανόμαστε ότι είμαστε στριμωγμένοι στην γωνία σαν την γάτα που την σουβλίζουν με μυτερά κοντάρια. Ξέρετε πως αντιδρά μια γάτα που την στριμώχνουν. Για τον λόγο αυτό μπορείτε να περιμένετε τα πάντα από εμάς. Σαν στρατιώτης ξέρω πολύ καλά ότι σε ένα πόλεμο τα πάντα είναι πιθανά να συμβούν και ότι τα άγρια πάθη που είναι καταπιεσμένα μπορούν να έλθουν στην επιφάνεια». Μαζί με τα λόγια αυτά αποτελούν το μοιρολόγι του θανάτου της Αυτοκρατορίας αυτά που λέει ο επιθεωρητής της 3ης Στρατιάς Χιλμί Πασά: «Νομίζετε ότι είμαστε ικανοί να πολεμήσουμε και δυνατοί όπως τότε που πανικοβάλαμε την Ευρώπη έχοντας ακουμπήσει την Βιέννη; Νομίζετε ότι διοικούμε όλες τις περιοχές που υπάγονται στην δόξα του Σουλτάνου μας έχοντας αστείρευτα πλούτη;», όπως επίσης και ο Σουλτάνος Χαμίτ με αυτά που λέει μετά από την συνάντηση του με τον Άγγλο Πρέσβη: «..στην πραγματικότητα δεν είχαμε συζήτηση αλλά μου έδινε εντολές. Εκείνοι διατάζουν και εγώ προσπαθώ να τους προσπεράσω».
Στην εργασία συναντά ο αναγνώστης με τα ιστορικά πρόσωπα της περιοχής και πληροφορείται για τα γενόμενα: Με τον Ρήγα Φεραίο που ονειρεύεται για μια Ομοσπονδία που συμμετέχουν και οι Μουσουλμάνοι, τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη, τον Στρατάρχη Τίτο, τον Αρχιγραμματέα του Σαραγιού Αλί Ριζά Εφένδη, τον διάσημο οικονομολόγο Τζαβίτ Μπέη, τον Νομάρχη Σμύρνης Ραχμί Μπέη, τον Αρμένη έμπορο και βιομήχανο Σπαρταλιάν Εφένδη του οποίου τα ακίνητα έχουν γίνει μουσεία και κιόσκια του Ατατούρκ, τον Φετχί, τον Μουσταφά Κεμάλ, τον αυτόπτη μάρτυρα της Πυρκαγιάς της Σμύρνης Πρόξενο των Η.Π.Α. Χόρτον… τα ιστορικά γενόμενα: το Βυζάντιο, τους Κομιτατζίδες, του Ντονμέδες, Εβραίους, Σαμπεταϊτζίδες, Μπεκτασίδες, την Ένωση και Πρόοδο..
Η εργασία του Γόγολου τελειώνει με το 1922: Η Σμύρνη σβήστηκε από τον χάρτη. Με όλη την έννοια δεν έμεινε τίποτα. Έγινε των Τούρκων. Δεν ακούγονται πλέον οι άνθρωποι που σε μια πρόταση μιλούσαν τρείς-τέσσερεις διαφορετικές γλώσσες. .
[1] Spiros Gogolos İmparatorluğun Kalbinde Selanik İstanbul İzmir 1905-1912, Çev. Aslı Damar İstos Y., 2013
Σπύρος Γόγολος, Η Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη στην καρδιά της Αυτοκρατορίας 1905-1912, Μεταφράστρια Ασλί Νταμάρ, έτος 2013.
InfoGnomon
Ο ακαδημαϊκός τουΠανεπιστημίου της Θεσσαλονίκης Σπύρος Γόγολος στο ιστορικό του μυθιστόρημα με τίτλο Στην Καρδιά της Αυτοκρατορίας [1] μαζί με τοπανόραμα των πόλεων της Αθήνας, της Αλεξάνδρειας και τωντριών δυτικών πόλεων τηςΑυτοκρατορίας (Θεσσαλονίκης, Κωνσταντινούπολης και Σμύρνης) εξιστορεί την ζωήτου δημοσιογράφου Άλκη Αναγνωστάκη, της εφημερίδας Ακρόπολης, που αρχίζει στην Αλεξάνδρεια και τελειώνει στα Σκόπια παράλληλα με ταγεγονότα της κατάρρευσης καιδιάλυσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εμπλουτίζοντας τοκείμενο με τηνσύγκριση των γεγονότων που δενκατάφερε να γράψει η ιστορία, σε μια μορφή συνεντεύξεων.
Ο Γόγολος δεν περιορίζει το ιστορικό του μυθιστόρημα στην περίοδο 1905-1912 που είναι και ο υπότιτλος του βιβλίου του. Στο έργο του ο συγγραφέας συζητά της αναζητήσεις της εποχής εκείνης, για την επιστροφή στο παρελθόν στην Κλασσική Ελλάδα, Ελληνική περίοδο και την Βυζαντινή Αυτοκρατορία εξετάζοντας το γεωγραφικά όρια που έχει φθάσει ο Ελληνισμός.
Μοιράζεται με τους αναγνώστες του, την εξάπλωση τουΕλληνισμού μέσα στην Οθωμανική χώρα και σεόλη την νοτιοανατολική Μεσόγειο Θάλασσα και την οικονόμο -πολιτιστική δράση του με τον ρόλο του ως εκσυγχρονιστικού παράγοντα. Η εργασία του μπορεί να αναγνωστεί καιως η ιστορία του τελευταίου αιώνα τηςΟθωμανικής Αυτοκρατορίας, αλλά καιιστορική κοινωνιολογία της ίδιας περιόδου. Παρουσιάζει ο συγγραφέας μέσα από την ανάλυση της οικονόμο -κοινωνικής εικόνας των πόλεων σαν παραδείγματα την οικονομική καιπολιτική ζωή τηςτελευταίας Οθωμανικής περιόδου. Η εργασία είναι πολύ πιο πέρα από ένα ιστορικό μυθιστόρημα. Μπορούμε να πούμε ότι ο Γόγολος χρησιμοποιεί το ιστορικό μυθιστόρημα σας εργαλείο για να προσεγγίσει καλλίτερα τον αναγνώστη του. Εξάλλου ο Γόγολος αξιοποιεί την ιδιότητα του ήρωα του μυθιστορήματος Άλκη ως δημοσιογράφου χρησιμοποιεί την τεχνική συνεντεύξεων και την δυνατότητα συζήτησης με ιστορικές μορφές μεταφέροντας αυτούς στο σήμερα. Η εργασία επίσης εμπλουτίζεται με την παράθεση διαφορετικών απόψεων.
Η επιλογή ως ήρωα του έργου του Άλκη Αναγνωστάκη που έχει αστική καταγωγή με πατέρα ένα Έλληνα μετανάστη και μητέρα Λεβαντινιά της Σμύρνης με παράδοση γνώσης πολλών γλωσσών, καλής εκπαίδευσης είναι πολύ πετυχημένη, Μετην ιστορία ζωής του Αναγνωστάκη απεικονίζεται η εξάπλωση του Ελληνισμού στην Αθήνα – η Οθωμανική Αυτοκρατορία – η νοτιοανατολική Μεσόγειος. Ο Αναγνωστάκης του Γόγολου είναι και ένας καλός παρατηρητής. Ο συγγραφέας με τα μάτια του Άλκη Αναγνωστάκη δείχνει τις ιστορικές αλλαγές και μεταβολές στον γεωγραφικό αυτό χώρο.
Η εργασία είναι σημαντική δείχνοντας την διάλυση των αυτοκρατοριών, την άνοδο των εθνικισμών και των καταστροφών που προκάλεσαν στα Βαλκάνια και στις περιοχές της Ανατολής. Πως θα μπορούσε να περιγραφεί καλλίτερα η τραγωδία το να καταντούν οι λαοί ξένοι στον τόπο που γεννήθηκαν, μεταξύ ξένων, σαν συνέπεια των εθνοκαθάρσεων και υποχρεωτικών εκτοπισμών και η νοσταλγία τους για τις πατρίδες που έχασαν: Έφυγε επειδή δεν θα μπορούσε να γυρίσει όχι επειδή δεν μπορούσε να φύγει!
Εξάλλου οι εξαναγκασμοί αυτοί για μετανάστευση προκάλεσαν όχι μόνο καταστροφή στις ψυχές αλλά και τα υλικά αγαθά που έτσι και αλλιώς ήταν περιορισμένα.
Ο Ελληνισμός εξαπλώνοντας με τις συσσωρευμένες εμπειρίες του και τις εμπορικές του επιτυχίες στην Αίγυπτου Μεχμέτ Αλά Πασά και την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία και τις εμπορικές του επιτυχίες, προκαλεί τον φθόνο αλλά και λόγο της ανυπομονησίας του που προέρχεται από τον εθνικισμό του, αντιμετωπίζει στον 20ο αιώνα πολλές δυσκολίες και με το αίσθημα της συρρίκνωσης, μαζί με την σύγκρουση των εισβαλόντων δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, φέρνει πολλά δεινά στον Ελληνισμό. Η κατάσταση αυτή ισχύει και για του Έλληνες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο ανερχόμενος Τουρκικός Εθνικισμός και το πρόγραμμα του ομογενούς έθνους αποτέλεσε τον μεγαλύτερο κίνδυνο. Ο κίνδυνος αυτός έρχεται να γίνει πραγματικότητα με τον εθνοκάθαρση και την εκρίζωση των Ελλήνων από τις ιστορικές του κοιτίδες. Αυτό διατυπώνεται ως εξής: «Προσέξτε τα γεγονότα που συμβαίνουν στην Μικρά Ασία, Κωνσταντινούπολη και Αλεξάνδρεια. Όλα τα πλούτη είναι στους Έλληνες.. οι Τράπεζες, οι βιομηχανίες, οι εμπορικές επιχειρήσεις, τα πλοία. Πιστώνουν τον Σουλτάνο και τους Πασάδες και είναι σύμβουλοι τους. Νομίζετε ότι θα το ανεχτούν οι Τούρκοι αυτό για πολύ καιρό; Από τώρα ιδρύονται μυστικές εθνικιστικές οργανώσεις που έχουν σκοπό την δημιουργία μιας εθνικά ομογενούς Τουρκίας που έχουν σκοπό την εκκαθάριση από ξένα στοιχεία σε αυτούς. Παρόμοια κινήματα εξελίσσονται σε όλες τις χώρες. Ακόμα και στην Αίγυπτο… Επιπρόσθετα σε όλα αυτά τα εθνικιστικά κινήματα οι Μεγάλες Δυνάμεις διεισδύουν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και Ανατολικής Μεσογείου που δεν βλέπουν με ευχαρίστηση την οικονομική εξάπλωση του Ελληνισμού που αποτελεί ένα εμπόδιο στους σκοπούς τους αυτούς..».
Ο Ενβέρ, μιλώντας στο όνομα του Σωματείου της Ένωσης και Προόδου το 1905, λέει στον Άλκη τα ακόλουθα στην Θεσσαλονίκη για να το φοβίσει: «Σήμερα, αν και δεν έχει κηρυχθεί επίσημα, βρισκόμαστε μέσα σε ένα πόλεμο. Εσείς όλοι είστε εναντίων μας. Εμείς οι Τούρκοι αισθανόμαστε ότι είμαστε στριμωγμένοι στην γωνία σαν την γάτα που την σουβλίζουν με μυτερά κοντάρια. Ξέρετε πως αντιδρά μια γάτα που την στριμώχνουν. Για τον λόγο αυτό μπορείτε να περιμένετε τα πάντα από εμάς. Σαν στρατιώτης ξέρω πολύ καλά ότι σε ένα πόλεμο τα πάντα είναι πιθανά να συμβούν και ότι τα άγρια πάθη που είναι καταπιεσμένα μπορούν να έλθουν στην επιφάνεια». Μαζί με τα λόγια αυτά αποτελούν το μοιρολόγι του θανάτου της Αυτοκρατορίας αυτά που λέει ο επιθεωρητής της 3ης Στρατιάς Χιλμί Πασά: «Νομίζετε ότι είμαστε ικανοί να πολεμήσουμε και δυνατοί όπως τότε που πανικοβάλαμε την Ευρώπη έχοντας ακουμπήσει την Βιέννη; Νομίζετε ότι διοικούμε όλες τις περιοχές που υπάγονται στην δόξα του Σουλτάνου μας έχοντας αστείρευτα πλούτη;», όπως επίσης και ο Σουλτάνος Χαμίτ με αυτά που λέει μετά από την συνάντηση του με τον Άγγλο Πρέσβη: «..στην πραγματικότητα δεν είχαμε συζήτηση αλλά μου έδινε εντολές. Εκείνοι διατάζουν και εγώ προσπαθώ να τους προσπεράσω».
Στην εργασία συναντά ο αναγνώστης με τα ιστορικά πρόσωπα της περιοχής και πληροφορείται για τα γενόμενα: Με τον Ρήγα Φεραίο που ονειρεύεται για μια Ομοσπονδία που συμμετέχουν και οι Μουσουλμάνοι, τον Μητροπολίτη Γερμανό Καραβαγγέλη, τον Στρατάρχη Τίτο, τον Αρχιγραμματέα του Σαραγιού Αλί Ριζά Εφένδη, τον διάσημο οικονομολόγο Τζαβίτ Μπέη, τον Νομάρχη Σμύρνης Ραχμί Μπέη, τον Αρμένη έμπορο και βιομήχανο Σπαρταλιάν Εφένδη του οποίου τα ακίνητα έχουν γίνει μουσεία και κιόσκια του Ατατούρκ, τον Φετχί, τον Μουσταφά Κεμάλ, τον αυτόπτη μάρτυρα της Πυρκαγιάς της Σμύρνης Πρόξενο των Η.Π.Α. Χόρτον… τα ιστορικά γενόμενα: το Βυζάντιο, τους Κομιτατζίδες, του Ντονμέδες, Εβραίους, Σαμπεταϊτζίδες, Μπεκτασίδες, την Ένωση και Πρόοδο..
Η εργασία του Γόγολου τελειώνει με το 1922: Η Σμύρνη σβήστηκε από τον χάρτη. Με όλη την έννοια δεν έμεινε τίποτα. Έγινε των Τούρκων. Δεν ακούγονται πλέον οι άνθρωποι που σε μια πρόταση μιλούσαν τρείς-τέσσερεις διαφορετικές γλώσσες. .
[1] Spiros Gogolos İmparatorluğun Kalbinde Selanik İstanbul İzmir 1905-1912, Çev. Aslı Damar İstos Y., 2013
Σπύρος Γόγολος, Η Θεσσαλονίκη, Κωνσταντινούπολη, Σμύρνη στην καρδιά της Αυτοκρατορίας 1905-1912, Μεταφράστρια Ασλί Νταμάρ, έτος 2013.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Νέα οδική σύνδεση μεταξύ Λάρισας-Τρικάλων
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΜΕΓΑΛΟ... ΣΟΚ ΓΙΑ ΣΑΛΚΕ!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
