2014-08-31 13:10:14
ΚΛΕΙΔΙ Η ΤΥΠΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥΣ Πώς ξέρουμε ότι οι Σφίγγες που κοσμούν την πρόσοψη του τάφου στην Αμφίπολη δεν είναι αιγυπτιακές αλλά ελληνικές; Από την τυπολογία τους. Οι αιγυπτιακές Σφίγγες ήταν ξαπλωμένες και στα τέσσερα πόδια τους, ενώ οι ελληνικές στέκονταν στα δύο πισινά, σαν να ήταν σε επιφυλακή.
Στα δύο τους πόδια στέκονται οι Σφίγγες της Αμφίπολης, γεγονός που μαρτυρά ότι είναι ελληνικές
Οι συγκεκριμένες Σφίγγες, που βρέθηκαν από τους ανασκαφείς ακέφαλες και άπτερες, είχαν κεφαλή και φτερά ένθετα, όπως δείχνουν οι ειδικές υποδοχές (εντορμίες) στις οποίες προσαρμόζονταν. Τα φτερά εντοπίσθηκαν σε κοντινή απόσταση κατά τις περσινές ανασκαφές και οι κεφαλές αναζητούνται.
Η Σφίγγα μπορεί μεν να ήρθε από την Αίγυπτο, αυτό όμως δεν έγινε λόγω της εκστρατείας του Αλέξανδρου. Η αμφίδρομη σχέση των δύο πολιτισμών είχε ξεκινήσει πολλούς αιώνες πριν.
Ακόμα και η ετυμολογία της λέξης είναι πιθανόν να είναι αρχαία αιγυπτιακή. Κάποιοι θεωρούν ότι προέρχεται από την παραφθορά της αιγυπτιακής λέξης Sheshep-ankh, η οποία σημαίνει ζώσα εικόνα παρά από το ελληνικό «σφίγγω».
Στη μυθολογία των αρχαίων Αιγυπτίων αντιπροσώπευαν την ηλιακή θεότητα Ρα και αρχικά τοποθετούνταν στις εισόδους των ναών και των ανακτόρων. Παρίσταναν συμβολικά τον αγώνα του Χαρμακή, τις διαμάχες δηλαδή φωτός και του σκοταδιού, και τη νίκη του φωτός κατά του Τυφώνα, που συμβόλιζε το σκοτάδι. Οι Φαραώ του Μέσου Βασιλείου πολλαπλασίασαν τον αριθμό τους και τοποθέτησαν σειρές από Σφίγγες και στις δυο πλευρές των κυριότερων λεωφόρων που οδηγούσαν προς τους ναούς και τα ανάκτορα της Θήβας (Λούξορ). Η πιο διάσημη της οικογενείας, είναι η Σφίγγα της Γκίζας, το αρχαιότερο γνωστό άγαλμα μνημειακού τύπου. Θεωρείται ότι κτίστηκε από τους Αιγύπτιους του Αρχαίου Βασιλείου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Χεφρήνου (2558 - 2532 π.Χ.).
Η Σφίγγα του 560 π.Χ. που βρέθηκε το 2003 στον Κεραμεικό
Οιδίπους
Στην ελληνική μυθολογία, η Σφίγγα, φανταστικό πλάσμα-σύμβολο του μυστηριακού, ήταν στενά συνδεδεμένη με τον μύθο των Λαβδακιδών και συγκεκριμένα του Οιδίποδα. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν κόρη της Χίμαιρας και του Ορθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Εχιδνας.
Στις ελληνικές αναπαραστάσεις απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας (εν αντιθέσει με τη Σφίγγα της Αιγύπτου, που δεν έχει φτερά) ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού, ουρά ερπετού και φτερά πτηνού.
Η Ηρα και ο Αρης την έστειλαν στην Αρχαία Θήβα της Βοιωτίας. Είχε διδαχθεί από τις Μούσες το εξής αίνιγμα: Τι έστιν ο μεν έχων φωνήν, τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίγνεται; (τι είναι αυτό που έχει φωνή και γίνεται τετράποδο, δίποδο και τρίποδο;).
Καθόταν σ' ένα βράχο του Φικίου όρους (σημερινού Φαγά, ας προσέξουμε την ετυμολογία της αρχαίας ονομασίας και πάλι), που χωρίζει τις πεδιάδες της Θήβας και της Κωπαΐδας, και έλεγε το αίνιγμά της στους Θηβαίους περαστικούς. Επειδή δεν μπορούσαν να το λύσουν, τους σκότωνε σφίγγοντάς τους. Ο Οιδίπους έλυσε το αίνιγμα της λέγοντας πως ο άνθρωπος είναι εκείνος που περπατάει με τα τέσσερα όταν είναι βρέφος, με τα δύο όταν μεγαλώσει, και με τα τρία όταν γεράσει και αναγκάζεται να στηρίζεται σε ραβδί. Οι Θηβαίοι τον ανακήρυξαν τότε βασιλιά και η Σφίγγα γκρεμίστηκε από τους βράχους.
Διάσημη ελληνική σφίγγα ήταν η σφίγγα των Ναξίων, στημένη κοντά στον ναό του Απόλλωνα, επάνω σε έναν ψηλό κίονα με ιωνικό κιονόκρανο. Παρόμοιες σφίγγες υπήρχαν και σε άλλα ιερά, σώζονται όμως αποσπασματικά.
Προστάτες των μνημείων, θύμιζαν τον Κάτω Κόσμο...
Σφίγγες συναντούμε επίσης στην κορυφή επιτύμβιων στηλών από την Αττική. Αποστολή είχαν να προστατεύουν το μνημείο, αλλά και να θυμίζουν στους περαστικούς τον σκοτεινό και φοβερό κάτω κόσμο από όπου προέρχονται... Στο μουσείο του Μαραθώνα, στην αίθουσα του Ιερού των Αιγυπτίων θεών που βρέθηκε στην Μπρεξίζα, εκτίθεται μαρμάρινη αιγυπτιάζουσα σφίγγα. Από τα πιο πρόσφατα ευρήματα με Σφίγγες, είναι του 2003 στον Κεραμεικό, οπότε εντοπίστηκε άγαλμα του 560 π.Χ. περίπου, σε δεύτερη χρήση.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
[email protected]
Έθνος
Στα δύο τους πόδια στέκονται οι Σφίγγες της Αμφίπολης, γεγονός που μαρτυρά ότι είναι ελληνικές
Οι συγκεκριμένες Σφίγγες, που βρέθηκαν από τους ανασκαφείς ακέφαλες και άπτερες, είχαν κεφαλή και φτερά ένθετα, όπως δείχνουν οι ειδικές υποδοχές (εντορμίες) στις οποίες προσαρμόζονταν. Τα φτερά εντοπίσθηκαν σε κοντινή απόσταση κατά τις περσινές ανασκαφές και οι κεφαλές αναζητούνται.
Η Σφίγγα μπορεί μεν να ήρθε από την Αίγυπτο, αυτό όμως δεν έγινε λόγω της εκστρατείας του Αλέξανδρου. Η αμφίδρομη σχέση των δύο πολιτισμών είχε ξεκινήσει πολλούς αιώνες πριν.
Ακόμα και η ετυμολογία της λέξης είναι πιθανόν να είναι αρχαία αιγυπτιακή. Κάποιοι θεωρούν ότι προέρχεται από την παραφθορά της αιγυπτιακής λέξης Sheshep-ankh, η οποία σημαίνει ζώσα εικόνα παρά από το ελληνικό «σφίγγω».
Στη μυθολογία των αρχαίων Αιγυπτίων αντιπροσώπευαν την ηλιακή θεότητα Ρα και αρχικά τοποθετούνταν στις εισόδους των ναών και των ανακτόρων. Παρίσταναν συμβολικά τον αγώνα του Χαρμακή, τις διαμάχες δηλαδή φωτός και του σκοταδιού, και τη νίκη του φωτός κατά του Τυφώνα, που συμβόλιζε το σκοτάδι. Οι Φαραώ του Μέσου Βασιλείου πολλαπλασίασαν τον αριθμό τους και τοποθέτησαν σειρές από Σφίγγες και στις δυο πλευρές των κυριότερων λεωφόρων που οδηγούσαν προς τους ναούς και τα ανάκτορα της Θήβας (Λούξορ). Η πιο διάσημη της οικογενείας, είναι η Σφίγγα της Γκίζας, το αρχαιότερο γνωστό άγαλμα μνημειακού τύπου. Θεωρείται ότι κτίστηκε από τους Αιγύπτιους του Αρχαίου Βασιλείου, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Φαραώ Χεφρήνου (2558 - 2532 π.Χ.).
Η Σφίγγα του 560 π.Χ. που βρέθηκε το 2003 στον Κεραμεικό
Οιδίπους
Στην ελληνική μυθολογία, η Σφίγγα, φανταστικό πλάσμα-σύμβολο του μυστηριακού, ήταν στενά συνδεδεμένη με τον μύθο των Λαβδακιδών και συγκεκριμένα του Οιδίποδα. Σύμφωνα με τον Ησίοδο, ήταν κόρη της Χίμαιρας και του Ορθρου ή κατά άλλους του Τυφώνος και της Εχιδνας.
Στις ελληνικές αναπαραστάσεις απεικονίζεται ως φτερωτό λιοντάρι με κεφάλι γυναίκας (εν αντιθέσει με τη Σφίγγα της Αιγύπτου, που δεν έχει φτερά) ή ως γυναίκα με πέλματα και στήθη λιονταριού, ουρά ερπετού και φτερά πτηνού.
Η Ηρα και ο Αρης την έστειλαν στην Αρχαία Θήβα της Βοιωτίας. Είχε διδαχθεί από τις Μούσες το εξής αίνιγμα: Τι έστιν ο μεν έχων φωνήν, τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίγνεται; (τι είναι αυτό που έχει φωνή και γίνεται τετράποδο, δίποδο και τρίποδο;).
Καθόταν σ' ένα βράχο του Φικίου όρους (σημερινού Φαγά, ας προσέξουμε την ετυμολογία της αρχαίας ονομασίας και πάλι), που χωρίζει τις πεδιάδες της Θήβας και της Κωπαΐδας, και έλεγε το αίνιγμά της στους Θηβαίους περαστικούς. Επειδή δεν μπορούσαν να το λύσουν, τους σκότωνε σφίγγοντάς τους. Ο Οιδίπους έλυσε το αίνιγμα της λέγοντας πως ο άνθρωπος είναι εκείνος που περπατάει με τα τέσσερα όταν είναι βρέφος, με τα δύο όταν μεγαλώσει, και με τα τρία όταν γεράσει και αναγκάζεται να στηρίζεται σε ραβδί. Οι Θηβαίοι τον ανακήρυξαν τότε βασιλιά και η Σφίγγα γκρεμίστηκε από τους βράχους.
Διάσημη ελληνική σφίγγα ήταν η σφίγγα των Ναξίων, στημένη κοντά στον ναό του Απόλλωνα, επάνω σε έναν ψηλό κίονα με ιωνικό κιονόκρανο. Παρόμοιες σφίγγες υπήρχαν και σε άλλα ιερά, σώζονται όμως αποσπασματικά.
Προστάτες των μνημείων, θύμιζαν τον Κάτω Κόσμο...
Σφίγγες συναντούμε επίσης στην κορυφή επιτύμβιων στηλών από την Αττική. Αποστολή είχαν να προστατεύουν το μνημείο, αλλά και να θυμίζουν στους περαστικούς τον σκοτεινό και φοβερό κάτω κόσμο από όπου προέρχονται... Στο μουσείο του Μαραθώνα, στην αίθουσα του Ιερού των Αιγυπτίων θεών που βρέθηκε στην Μπρεξίζα, εκτίθεται μαρμάρινη αιγυπτιάζουσα σφίγγα. Από τα πιο πρόσφατα ευρήματα με Σφίγγες, είναι του 2003 στον Κεραμεικό, οπότε εντοπίστηκε άγαλμα του 560 π.Χ. περίπου, σε δεύτερη χρήση.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
[email protected]
Έθνος
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΤΟ ΣΗΜΕΡΙΝΟ (31/8) ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ MUNDOBASKET
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η μυθική Τίρυνθα τίμησε την Παναγία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
