2014-09-06 14:04:05
Οι ΗΠΑ δεν βλέπουν πλέον κάποιο ζωτικό εθνικό συμφέρον στην υπεράσπιση μιας παγκόσμιας τάξης που μετατοπίζει την εξουσία στους αντιπάλους
Σχολιάζει ο Philip Stephens
Υπάρχει μια τάση στο εξωτερικό, που υποστηρίζει ότι η ιστορία θα καταγράψει πως οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας σηματοδότησαν την έναρξη μιας εποχιακής υποχώρησης από την παγκοσμιοποίηση. Άκουσα μια μέρα έναν υψηλόβαθμο γερμανό αξιωματούχο να προσεγγίζει αυτή τη σκέψη, στο φόρουμ του Γερμανικού Ιδρύματος Μάρσαλ για την Κίνα στην Στοκχόλμη.
Ήταν μια ενδιαφέρουσα άποψη, αλλά κάτι έλειπε. Οι κυρώσεις είναι περισσότερο σύμπτωμα παρά αιτία. Η επιστροφή άρχισε πολύ πριν ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίσει τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας.
Η υπόθεση του να σταματήσουν οι συνηθισμένες μπίζνες με τη Μόσχα είναι αυτονόητη για όποιον θεωρεί ότι η διεθνής ασφάλεια απαιτεί τα έθνη να μην εισβάλλουν στους γείτονές τους
. Η έγκυρη κριτική κατά της Δύσης είναι ότι άργησε πολύ να αντιδράσει. Σε κάθε βήμα, ο Ρώσος πρόεδρος εκμεταλλεύτηκε αδίστακτα τον δισταγμό των ΗΠΑ και τις ευρωπαϊκές διαφορές. Και θα συνεχίσει να το κάνει μέχρι το ΝΑΤΟ να επαναφέρει το φόβητρο στον πυρήνα της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Ο αλυτρωτισμός του Πούτιν απαιτεί σκληρή διπλωματία, ενισχυμένη με σκληρή εξουσία. Θα σταματήσει όταν αντιληφθεί ότι η επιθετικότητα θα προκαλέσει απαράδεκτα αντίποινα. Για να γίνει το φόβητρο αξιόπιστο, η συμμαχία πρέπει να φέρει στρατεύματα στο έδαφος, στην ανατολική πλευρά της χώρας. Οι χώρες της Βαλτικής έχουν αντικαταστήσει το Βερολίνο ως λυδία λίθο της δυτικής αποφασιστικότητας.
Κάποιοι, ιδιαίτερα αλλά όχι αποκλειστικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο, έχουν δει τις κυρώσεις υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Τιμωρώντας οικονομικά τη Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη υπονομεύουν το ανοικτό διεθνές σύστημα. Τα οικονομικά, υποστηρίζουν όσοι σκέφτονται έτσι, πρέπει να κρατηθούν μακριά από τις αντιξοότητες της πολιτικής διαμάχης. Γιατί πρέπει οι νέες δυνάμεις να συμμετέχουν σε ένα ευθύ διεθνές πεδίο εάν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη το γεμίσουν με εμπόδια, επιδιώκοντας τα στενά τους συμφέροντα;
Αυτοί οι επικριτές έχουν δίκιο να λένε ότι μια ολοκληρωμένη παγκόσμια οικονομία χρειάζεται μια συνεργατική πολιτική αρχιτεκτονική. Οι κυρώσεις για την Ουκρανία, όμως, ταιριάζουν σε μια ευρύτερη εικόνα αντιστροφής της παγκοσμιοποίησης, που άρχισε από το οικονομικό κραχ του 2008. Μαρτυρούν μια βαθιά ανατροπή στην στάση των ΗΠΑ. Η σταθερή υποχώρηση της Ουάσιγκτον από την παγκόσμια εμπλοκή φτάνει πολύ πέρα από το διάταγμα του Μπαράκ Ομπάμα, να σταματήσουν οι ΗΠΑ να κάνουν «βλακείες».
Ο αρχιτέκτονας της σημερινής εποχής της παγκοσμιοποίησης δεν είναι πλέον πρόθυμος να είναι εγγυητής της. Οι ΗΠΑ δεν βλέπουν κάποιο ζωτικό εθνικό συμφέρον στην υπεράσπιση μιας τάξης που ανακατανέμει την εξουσία με τους αντιπάλους. Όσο και αν έχουν αντιρρήσεις σε αυτό, η Κίνα, η Ινδία και οι υπόλοιποι δεν θέλουν να αναλάβουν φύλακες της πολυμέρειας. Χωρίς έναν πρωταθλητή, η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί παρά να ρημάξει.
Πριν από λίγο καιρό, η οικονομία και το Διαδίκτυο ήταν ταυτόχρονα τα πιο ισχυρά κανάλια και τα ορατά σύμβολα του διασυνδεδεμένου κόσμου. Το χαλαρό κεφάλαιο και οι ψηφιακές επικοινωνίες δεν είχαν κανένα σεβασμό για τα εθνικά σύνορα. Οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες (και η απόλυτη εξαπάτηση) ανακύκλωσαν τα τεράστια πλεονάσματα του αναπτυσσόμενου κόσμου σε φιλάργυρους αγοραστές σπιτιών στην Κεντρική Αμερική και σε πονηρούς κερδοσκόπους στην Costa del Sol. Οι κυρίαρχοι του τραπεζικού σύμπαντος γύρισαν την ρουλέτα στο όνομα ενός πράγματος που ονομάζεται συναίνεση της Ουάσιγκτον.
Στη συνέχεια, ήρθε η συντριβή. Η οικονομία επανεθνικοποιήθηκε. Οι τράπεζες υποχώρησαν, αντιμέτωπες με τους νέους ρυθμιστικούς ελέγχους. Η ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση άρχισε να αντιστρέφεται. Οι παγκόσμιες ροές κεφαλαίων είναι ακόμα μόνο περίπου στο μισό, σε σχέση με τα ανώτερα προ κρίσης επίπεδα. Όσο για τον ψηφιοποιημένο κόσμο, η ιδέα ότι όλοι, παντού θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις ίδιες πληροφορίες έχει διαψευστεί από τις αυταρχικές πολιτικές και τις ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο. Η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία και άλλοι έχουν ρίξει οδοφράγματα στην ψηφιακή λεωφόρο για να καταπνίξουν τη διαφωνία. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και του μονοπωλιακού καπιταλισμού των ψηφιακών κολσσών. Το Δίκτυο οδεύει προς διάσπαση.
Το ανοικτό εμπορικό σύστημα κατακερματίζεται. Η κατάρρευση του Γύρου της Ντόχα έδειξε την κατάρρευση των παγκόσμιων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών. Οι προηγμένες οικονομίες αναζητούν αντ’ αυτών τις περιφερειακές συμμαχίες και προσφορές – την Διατλαντική Εταιρική Συνεργασία και το Διατλαντικό Σύμφωνο Εμπορίου και Επενδύσεων. Οι αναδυόμενες οικονομίες χτίζουν σχέσεις μεταξύ του Νότου. Απογοητευμένα από την αποτυχία εξισορρόπησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα έθνη Brics ιδρύουν τους δικούς τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Οι εγχώριες πολιτικές, βόρεια και νότια, ενισχύουν αυτές τις τάσεις. Αν οι δυτικοί ηγέτες δυσπιστούν για την παγκοσμιοποίηση, πολλοί από τους ψηφοφόρους τους έχουν γίνει ήδη εχθρικοί. Η παγκοσμιοποίηση πλασαριστηκε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ως μια άσκηση πεφωτισμένης ιδιοτέλειας – όλοι θα ήταν νικητές σε έναν κόσμο που γκρέμισε τα εθνικά σύνορα. Η πιεσμένη μεσαία τάξη δεν το βλέπει καθόλου έτσι, καθώς το κορυφαίο 1 τοις εκατό μάζεψε τα κέρδη της οικονομικής ολοκλήρωσης.
Όσο και αν ο νότος έχει ευημερήσει εντός των παλιών κανόνων – η είσοδος της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ήταν το μεγαλύτερο γεωπολιτικό γεγονός του παρόντος αιώνα μέχρι στιγμής - οι νέες δυνάμεις δείχνουν ακόμη ελάχιστο ενθουσιασμό για την πολυμέρεια. Η παλαιά τάξη πραγμάτων θεωρείται ευρέως ως ένα εργαλείο της αμερικανικής ηγεμονίας. Η Ινδία κατέστρεψε την τελευταία προσπάθεια για την επαναδραστηριοποίηση του ΠΟΕ.
Η παγκοσμιοποίηση χρειάζεται έναν εφαρμοστή - έναν ηγεμόνα, έναν συντονισμό εξουσιών ή ρυθμίσεις παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα μπορούν να βεβαιώνουν ότι οι κανόνες εφαρμόζονται δίκαια. Χωρίς μια πολιτική αρχιτεκτονική που εντοπίζει τα εθνικά συμφέροντα στην αμοιβαία προσπάθεια, το οικονομικό πλαίσιο μοιραία θα διαλυθεί. Οι στενοί εθνικισμοί παραγκωνίζουν τις παγκόσμιες δεσμεύσεις. Οι κυρώσεις είναι μέρος αυτής της ιστορίας, αλλά η περιφρόνηση της Ρωσίας για τη διεθνή τάξη είναι ένα μεγαλύτερο. Δυστυχώς, μάθαμε το 1914 ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση είναι ένα αδύναμο προπύργιο ενάντια στην αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων.
Πηγή: Αντινιούζ, Financial Times
InfoGnomon
Σχολιάζει ο Philip Stephens
Υπάρχει μια τάση στο εξωτερικό, που υποστηρίζει ότι η ιστορία θα καταγράψει πως οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας σηματοδότησαν την έναρξη μιας εποχιακής υποχώρησης από την παγκοσμιοποίηση. Άκουσα μια μέρα έναν υψηλόβαθμο γερμανό αξιωματούχο να προσεγγίζει αυτή τη σκέψη, στο φόρουμ του Γερμανικού Ιδρύματος Μάρσαλ για την Κίνα στην Στοκχόλμη.
Ήταν μια ενδιαφέρουσα άποψη, αλλά κάτι έλειπε. Οι κυρώσεις είναι περισσότερο σύμπτωμα παρά αιτία. Η επιστροφή άρχισε πολύ πριν ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρχίσει τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας.
Η υπόθεση του να σταματήσουν οι συνηθισμένες μπίζνες με τη Μόσχα είναι αυτονόητη για όποιον θεωρεί ότι η διεθνής ασφάλεια απαιτεί τα έθνη να μην εισβάλλουν στους γείτονές τους
Κάποιοι, ιδιαίτερα αλλά όχι αποκλειστικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο, έχουν δει τις κυρώσεις υπό ένα διαφορετικό πρίσμα. Τιμωρώντας οικονομικά τη Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Ευρώπη υπονομεύουν το ανοικτό διεθνές σύστημα. Τα οικονομικά, υποστηρίζουν όσοι σκέφτονται έτσι, πρέπει να κρατηθούν μακριά από τις αντιξοότητες της πολιτικής διαμάχης. Γιατί πρέπει οι νέες δυνάμεις να συμμετέχουν σε ένα ευθύ διεθνές πεδίο εάν οι ΗΠΑ και η Ευρώπη το γεμίσουν με εμπόδια, επιδιώκοντας τα στενά τους συμφέροντα;
Αυτοί οι επικριτές έχουν δίκιο να λένε ότι μια ολοκληρωμένη παγκόσμια οικονομία χρειάζεται μια συνεργατική πολιτική αρχιτεκτονική. Οι κυρώσεις για την Ουκρανία, όμως, ταιριάζουν σε μια ευρύτερη εικόνα αντιστροφής της παγκοσμιοποίησης, που άρχισε από το οικονομικό κραχ του 2008. Μαρτυρούν μια βαθιά ανατροπή στην στάση των ΗΠΑ. Η σταθερή υποχώρηση της Ουάσιγκτον από την παγκόσμια εμπλοκή φτάνει πολύ πέρα από το διάταγμα του Μπαράκ Ομπάμα, να σταματήσουν οι ΗΠΑ να κάνουν «βλακείες».
Ο αρχιτέκτονας της σημερινής εποχής της παγκοσμιοποίησης δεν είναι πλέον πρόθυμος να είναι εγγυητής της. Οι ΗΠΑ δεν βλέπουν κάποιο ζωτικό εθνικό συμφέρον στην υπεράσπιση μιας τάξης που ανακατανέμει την εξουσία με τους αντιπάλους. Όσο και αν έχουν αντιρρήσεις σε αυτό, η Κίνα, η Ινδία και οι υπόλοιποι δεν θέλουν να αναλάβουν φύλακες της πολυμέρειας. Χωρίς έναν πρωταθλητή, η παγκοσμιοποίηση δεν μπορεί παρά να ρημάξει.
Πριν από λίγο καιρό, η οικονομία και το Διαδίκτυο ήταν ταυτόχρονα τα πιο ισχυρά κανάλια και τα ορατά σύμβολα του διασυνδεδεμένου κόσμου. Το χαλαρό κεφάλαιο και οι ψηφιακές επικοινωνίες δεν είχαν κανένα σεβασμό για τα εθνικά σύνορα. Οι χρηματοοικονομικές καινοτομίες (και η απόλυτη εξαπάτηση) ανακύκλωσαν τα τεράστια πλεονάσματα του αναπτυσσόμενου κόσμου σε φιλάργυρους αγοραστές σπιτιών στην Κεντρική Αμερική και σε πονηρούς κερδοσκόπους στην Costa del Sol. Οι κυρίαρχοι του τραπεζικού σύμπαντος γύρισαν την ρουλέτα στο όνομα ενός πράγματος που ονομάζεται συναίνεση της Ουάσιγκτον.
Στη συνέχεια, ήρθε η συντριβή. Η οικονομία επανεθνικοποιήθηκε. Οι τράπεζες υποχώρησαν, αντιμέτωπες με τους νέους ρυθμιστικούς ελέγχους. Η ευρωπαϊκή οικονομική ολοκλήρωση άρχισε να αντιστρέφεται. Οι παγκόσμιες ροές κεφαλαίων είναι ακόμα μόνο περίπου στο μισό, σε σχέση με τα ανώτερα προ κρίσης επίπεδα. Όσο για τον ψηφιοποιημένο κόσμο, η ιδέα ότι όλοι, παντού θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στις ίδιες πληροφορίες έχει διαψευστεί από τις αυταρχικές πολιτικές και τις ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο. Η Κίνα, η Ρωσία, η Τουρκία και άλλοι έχουν ρίξει οδοφράγματα στην ψηφιακή λεωφόρο για να καταπνίξουν τη διαφωνία. Οι Ευρωπαίοι θέλουν να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τις υπηρεσίες πληροφοριών των ΗΠΑ και του μονοπωλιακού καπιταλισμού των ψηφιακών κολσσών. Το Δίκτυο οδεύει προς διάσπαση.
Το ανοικτό εμπορικό σύστημα κατακερματίζεται. Η κατάρρευση του Γύρου της Ντόχα έδειξε την κατάρρευση των παγκόσμιων συμφωνιών ελεύθερων συναλλαγών. Οι προηγμένες οικονομίες αναζητούν αντ’ αυτών τις περιφερειακές συμμαχίες και προσφορές – την Διατλαντική Εταιρική Συνεργασία και το Διατλαντικό Σύμφωνο Εμπορίου και Επενδύσεων. Οι αναδυόμενες οικονομίες χτίζουν σχέσεις μεταξύ του Νότου. Απογοητευμένα από την αποτυχία εξισορρόπησης του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, τα έθνη Brics ιδρύουν τους δικούς τους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς.
Οι εγχώριες πολιτικές, βόρεια και νότια, ενισχύουν αυτές τις τάσεις. Αν οι δυτικοί ηγέτες δυσπιστούν για την παγκοσμιοποίηση, πολλοί από τους ψηφοφόρους τους έχουν γίνει ήδη εχθρικοί. Η παγκοσμιοποίηση πλασαριστηκε στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ως μια άσκηση πεφωτισμένης ιδιοτέλειας – όλοι θα ήταν νικητές σε έναν κόσμο που γκρέμισε τα εθνικά σύνορα. Η πιεσμένη μεσαία τάξη δεν το βλέπει καθόλου έτσι, καθώς το κορυφαίο 1 τοις εκατό μάζεψε τα κέρδη της οικονομικής ολοκλήρωσης.
Όσο και αν ο νότος έχει ευημερήσει εντός των παλιών κανόνων – η είσοδος της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου ήταν το μεγαλύτερο γεωπολιτικό γεγονός του παρόντος αιώνα μέχρι στιγμής - οι νέες δυνάμεις δείχνουν ακόμη ελάχιστο ενθουσιασμό για την πολυμέρεια. Η παλαιά τάξη πραγμάτων θεωρείται ευρέως ως ένα εργαλείο της αμερικανικής ηγεμονίας. Η Ινδία κατέστρεψε την τελευταία προσπάθεια για την επαναδραστηριοποίηση του ΠΟΕ.
Η παγκοσμιοποίηση χρειάζεται έναν εφαρμοστή - έναν ηγεμόνα, έναν συντονισμό εξουσιών ή ρυθμίσεις παγκόσμιας διακυβέρνησης που θα μπορούν να βεβαιώνουν ότι οι κανόνες εφαρμόζονται δίκαια. Χωρίς μια πολιτική αρχιτεκτονική που εντοπίζει τα εθνικά συμφέροντα στην αμοιβαία προσπάθεια, το οικονομικό πλαίσιο μοιραία θα διαλυθεί. Οι στενοί εθνικισμοί παραγκωνίζουν τις παγκόσμιες δεσμεύσεις. Οι κυρώσεις είναι μέρος αυτής της ιστορίας, αλλά η περιφρόνηση της Ρωσίας για τη διεθνή τάξη είναι ένα μεγαλύτερο. Δυστυχώς, μάθαμε το 1914 ότι η οικονομική αλληλεξάρτηση είναι ένα αδύναμο προπύργιο ενάντια στην αντιπαλότητα των μεγάλων δυνάμεων.
Πηγή: Αντινιούζ, Financial Times
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΛ. ΤΣΙΠΡΑΣ: Η «ΚΑΤΑΣΤΡΟΪΚΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΤΕΛΕΙΩΣΕΙ»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
