2014-09-07 08:01:18
Μητροπούλου Ειρήνη
Πέντε ειδικοί μιλάνε στο ΒΗΜΑ για το διχαστικό όραμα του γερμανού υπουργού
Αμετανόητος, «ξαναχτύπησε» μετά από 20 έτη. Με βαρυσήμαντο άρθρο του, αυτή την εβδομάδα στους Financial Times, ο τσάρος της γερμανικής οικονομίας ζητάει, στην ουσία, όχι απλώς μια Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά μια ευρωζώνη πολλών ταχυτήτων.Οπως φαίνεται από τα γραφόμενά του, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θέλει έναν σκληρό πυρήνα «ικανών και πρόθυμων», δηλαδή πλούσιων χωρών του βορρά, που θα προχωρήσουν μπροστά στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, με πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, κυρίως υπέρ της λιτότητας, α λα γερμανικά.
Αποκλείοντας, εμμέσως πλην σαφώς, από το κλαμπ των ισχυρών τις χρεωμένες χώρες του κοινού νομίσματος.
Το ΒΗΜΑ ζήτησε από πέντε ειδικούς να σχολιάσουν τις ιδέες του για το μέλλον της ευρωζώνης.
«Η πρόταση Σόιμπλε δεν προβάλλει πραγματικά νέες ιδέες. Η ιδέα του πυρήνα της Ευρώπης (σσ Kerneuropa στα γερμανικά) είναι δελεαστική, για κάποιους, στη θεωρία, όσο επιζήμια είναι στην πράξη», μας λέει ο Στέφαν Αουερ, καθηγητής στην έδρα ευρωπαϊκών σπουδών Ζαν Μονέ, στο πανεπιστήμιο La Trobe στην Μελβούρνη.
«Για να είμαστε ρεαλιστές, η ΕΕ ζει με την ύπαρξη διαφόρων ομάδων εντός της τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά είναι αμφίβολο αν θα προχωρήσει πραγματικά έτσι το πρόγραμμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», τονίζει.
«Στην πραγματικότητα, το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα είναι μια από τις βασικές πρακτικές εκδηλώσεις της ιδέας του πυρήνα της Ευρώπης - από την αρχή δεν συμμετέχουν σε αυτό όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Αλλά αντί να φέρει μεγαλύτερη πολιτική ενότητα και κοινωνική συνοχή, το ευρώ οδήγησε σε περισσότερους διχασμούς και επιδείνωσε τις οικονομικές διαφορές που προϋπήρχαν», μας λέει.
Τονίζει, επίσης, ότι δεν υπάρχουν πολλοί αξιόπιστοι υποψήφιοι για ένα τέτοιο κλαμπ των ισχυρών.
«Γαλλία και Γερμανία, το δίδυμο που είναι παραδοσιακά η κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, έχουν εντελώς διαφορετικές εμπειρίες της κρίσης στην ευρωζώνη, και διαφέρουν ριζικά στις απόψεις τους για τον καλύτερο τρόπο με τον οποίον θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Αν μη τι άλλο, η κρίση σπρώχνει τις δύο χώρες πιο μακριά την μία από την άλλη. Καθώς η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται, η ιδέα ενός πυρήνα της Ευρώπης έχει μετατραπεί σε χίμαιρα», καταλήγει ο Αουερ.
«Πριν από 20 χρόνια, όταν κατέθεσε για πρώτη φορά την πρόταση ο Σόιμπλε (σσ με παρόμοιο άρθρο στον γαλλικό Monde, το 1994), η έννοια της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων (ή καλύτερα της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων) ήταν μάλλον μια θεωρία. Μετά την δημιουργία του ευρώ, το 1999, είναι μια πραγματικότητα», λέει στο ΒΗΜΑ ο Ολαφ Μπένκε,επικεφαλής του κέντρου αναλύσεων ECFR, στο Βερολίνο.
«Τα θεμελιώδη ερωτήματα στο πλαίσιο αυτό είναι: ποιά θα πρέπει να είναι τα κέντρα του πυρήνα της Ευρώπης και πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε το επίπεδο της ευελιξίας αυτών των κύκλων, προκειμένου να δοθεί σε όλα τα κράτη μέλη μια δίκαιη ευκαιρία να μπουν στον πυρήνα, όταν όχι απλώς θα είναι αλλά θα αισθάνονται έτοιμα για περισσότερη ενοποίηση (σσ δηλ. για φεντεραλισμό)», προσθέτει.
«Αυτή τη στιγμή έχουμε στην ΕΕ μια συνεχή πάλη μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών και των Συντηρητικών-φιλελεύθερων. Ενώ το Αριστερό στρατόπεδο απαιτεί να επικεντρωθεί η διαδικασία της ολοκλήρωσης στην κοινωνική συνοχή, με καταπολέμηση της ανεργίας (ιδίως των νέων) και εγγύηση για αξιοπρεπή κοινωνική ασφάλιση.
Αλλά η κύρια πρόκληση παραμένει: πώς μπορούμε να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών της ΕΕ στο όραμα του «ευρωπαϊκού σχεδίου»; τονίζει.
«Ο Σόϊμπλε περιγράφει σαφώς το όραμά του για μια Ευρώπη που θα καθοδηγείται μόνο από οικονομικούς στόχους. Και ισχυρίζεται ότι η εξέλιξη αυτή είναι η μόνη δυνατή εναλλακτική λύση», μας απαντά η Ανγκέλικα Σόϊερ, του Ινστιτούτου για τις Κοινωνικές Επιστήμες GESIS - Leibniz, στο Μανχάιμ της Γερμανίας.
«Η ιδεολογία του Σόιμπλε δεν περιέχει καμμία νύξη για μια Κοινωνική Ευρώπη. Αυτό το άρθρο είναι μια σαφής δήλωση υπέρ μιας πολιτικής με στόχο την ικανοποίηση των αναγκών της οικονομίας της αγοράς», προσθέτει.
«Σε τι άλλο θα χρησίμευε ένας Επίτροπος με αρμοδιότητα να απορρίπτει εθνικούς προϋπολογισμούς σε κράτη που δεν συμμορφώνονται με την δημοσιονομική πειθαρχία, όπως προτείνει ο Σόϊμπλε; Το κίνητρο είναι ότι οι χώρες του πυρήνα θα μπορούν μαζί να αφαιρέσουν κάθε προστασία για τους εργαζομένους, και να βγάλουν τους πολίτες της ευρωζώνης από την ημερήσια διάταξη», τονίζει η Σόϊερ.
«Χώρες με διαφορετικές προτεραιότητες θα κηρυχθούν «πολύ ελαφρές» και θα ενταχθούν στην περιφέρεια (λέξη που αποφεύγει επιμελώς να χρησιμοποιήσει ο Σόϊμπλε).
Ολα αυτά, κατά την άποψή μου, δεν έχουν καμμία σχέση με την «ευρωπαϊκή ενοποίηση» όπως την καταλαβαίναμε. Αυτό το άρθρο είναι ένα πρόδηλο μανιφέστο για την οικοδόμηση μιας ισχυρής ομάδας εντός της ευρωζώνης, με μια πολύ σαφή πολιτική ιδεολογία και την προφανή απαίτηση για εξουσία επί των άλλων», καταλήγει.
«Τέτοια εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν θα είναι χωρίς κόστος», πιστεύει οΝτάνιελ Κέλεμεν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, και διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών στο πανεπιστήμιο Rutgers.
«Δεν θέλουν και τα 28 κράτη-μέλη να είναι μέρος μιας στενότερης Eνωσης. Λιγότερο από όλους το θέλει μια άλλη ισχυρή χώρα της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν είναι περίεργο που «η συζήτηση για μια «Grexit» από το ευρώ έχει αντικατασταθεί από εκείνη για μια «Brexit», μια βρετανική έξοδο από την ίδια την Ευρωπαϊκή Eνωση», τονίζει.
Δεν συμφωνούν, βεβαίως, όλοι.
«Υπάρχει μια βαθιά παρανόηση σχετικά με την έννοια του πυρήνα της Ευρώπης, η οποία δεν είναι ακριβώς ίδια με την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων. Είναι προφανές ότι ορισμένες χώρες φοβούνται πως θα μείνουν πίσω», μας λέει η Ούλρικε Γκερό, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (European Council for Foreign Relations - ECFR).
«Η βασική ιδέα είναι ότι οι χώρες, οι οποίες έχουν ένα κοινό νόμισμα, χρειάζονται βαθύτερη δημοσιονομική και πολιτική ολοκλήρωση, προκειμένου να οικοδομήσουν μια νέα και διαφορετική βάση νομιμοποίησης για τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις, και για έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης στο μέλλον», προσθέτει.
«Αυτό ήταν ένα από τα βασικά μηνύματα του Σόϊμπλε ήδη από το 1994: ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να μετατραπεί, σε βάθος χρόνου, σε μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση.
Υπάρχουν τρέχουσες προτάσεις από Γερμανούς ή Γάλλους διανοουμένους - π.χ. από το Groupe Eiffel - που ζητάνε σε μεγάλο βαθμό το ίδιο: μια πολιτική ένωση γύρω από τις χώρες του ευρώ, δηλ. περισσότερη δημοκρατία και δημοσιονομική αλληλεγγύη για την ευρωζώνη», εκτιμά η Γκερό.
ΒΗΜΑ
InfoGnomon
Πέντε ειδικοί μιλάνε στο ΒΗΜΑ για το διχαστικό όραμα του γερμανού υπουργού
Αμετανόητος, «ξαναχτύπησε» μετά από 20 έτη. Με βαρυσήμαντο άρθρο του, αυτή την εβδομάδα στους Financial Times, ο τσάρος της γερμανικής οικονομίας ζητάει, στην ουσία, όχι απλώς μια Ευρωπαϊκή Ενωση, αλλά μια ευρωζώνη πολλών ταχυτήτων.Οπως φαίνεται από τα γραφόμενά του, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε θέλει έναν σκληρό πυρήνα «ικανών και πρόθυμων», δηλαδή πλούσιων χωρών του βορρά, που θα προχωρήσουν μπροστά στην ευρωπαϊκή ενοποίηση, με πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις, κυρίως υπέρ της λιτότητας, α λα γερμανικά.
Αποκλείοντας, εμμέσως πλην σαφώς, από το κλαμπ των ισχυρών τις χρεωμένες χώρες του κοινού νομίσματος.
Το ΒΗΜΑ ζήτησε από πέντε ειδικούς να σχολιάσουν τις ιδέες του για το μέλλον της ευρωζώνης.
«Η πρόταση Σόιμπλε δεν προβάλλει πραγματικά νέες ιδέες. Η ιδέα του πυρήνα της Ευρώπης (σσ Kerneuropa στα γερμανικά) είναι δελεαστική, για κάποιους, στη θεωρία, όσο επιζήμια είναι στην πράξη», μας λέει ο Στέφαν Αουερ, καθηγητής στην έδρα ευρωπαϊκών σπουδών Ζαν Μονέ, στο πανεπιστήμιο La Trobe στην Μελβούρνη.
«Για να είμαστε ρεαλιστές, η ΕΕ ζει με την ύπαρξη διαφόρων ομάδων εντός της τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αλλά είναι αμφίβολο αν θα προχωρήσει πραγματικά έτσι το πρόγραμμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», τονίζει.
«Στην πραγματικότητα, το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα είναι μια από τις βασικές πρακτικές εκδηλώσεις της ιδέας του πυρήνα της Ευρώπης - από την αρχή δεν συμμετέχουν σε αυτό όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Αλλά αντί να φέρει μεγαλύτερη πολιτική ενότητα και κοινωνική συνοχή, το ευρώ οδήγησε σε περισσότερους διχασμούς και επιδείνωσε τις οικονομικές διαφορές που προϋπήρχαν», μας λέει.
Τονίζει, επίσης, ότι δεν υπάρχουν πολλοί αξιόπιστοι υποψήφιοι για ένα τέτοιο κλαμπ των ισχυρών.
«Γαλλία και Γερμανία, το δίδυμο που είναι παραδοσιακά η κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, έχουν εντελώς διαφορετικές εμπειρίες της κρίσης στην ευρωζώνη, και διαφέρουν ριζικά στις απόψεις τους για τον καλύτερο τρόπο με τον οποίον θα πρέπει να αντιμετωπιστεί.
Αν μη τι άλλο, η κρίση σπρώχνει τις δύο χώρες πιο μακριά την μία από την άλλη. Καθώς η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται, η ιδέα ενός πυρήνα της Ευρώπης έχει μετατραπεί σε χίμαιρα», καταλήγει ο Αουερ.
«Πριν από 20 χρόνια, όταν κατέθεσε για πρώτη φορά την πρόταση ο Σόιμπλε (σσ με παρόμοιο άρθρο στον γαλλικό Monde, το 1994), η έννοια της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων (ή καλύτερα της Ευρώπης των πολλών ταχυτήτων) ήταν μάλλον μια θεωρία. Μετά την δημιουργία του ευρώ, το 1999, είναι μια πραγματικότητα», λέει στο ΒΗΜΑ ο Ολαφ Μπένκε,επικεφαλής του κέντρου αναλύσεων ECFR, στο Βερολίνο.
«Τα θεμελιώδη ερωτήματα στο πλαίσιο αυτό είναι: ποιά θα πρέπει να είναι τα κέντρα του πυρήνα της Ευρώπης και πώς μπορούμε να κατασκευάσουμε το επίπεδο της ευελιξίας αυτών των κύκλων, προκειμένου να δοθεί σε όλα τα κράτη μέλη μια δίκαιη ευκαιρία να μπουν στον πυρήνα, όταν όχι απλώς θα είναι αλλά θα αισθάνονται έτοιμα για περισσότερη ενοποίηση (σσ δηλ. για φεντεραλισμό)», προσθέτει.
«Αυτή τη στιγμή έχουμε στην ΕΕ μια συνεχή πάλη μεταξύ των Σοσιαλδημοκρατών και των Συντηρητικών-φιλελεύθερων. Ενώ το Αριστερό στρατόπεδο απαιτεί να επικεντρωθεί η διαδικασία της ολοκλήρωσης στην κοινωνική συνοχή, με καταπολέμηση της ανεργίας (ιδίως των νέων) και εγγύηση για αξιοπρεπή κοινωνική ασφάλιση.
Αλλά η κύρια πρόκληση παραμένει: πώς μπορούμε να ανακτήσουμε την εμπιστοσύνη των πολιτών της ΕΕ στο όραμα του «ευρωπαϊκού σχεδίου»; τονίζει.
«Ο Σόϊμπλε περιγράφει σαφώς το όραμά του για μια Ευρώπη που θα καθοδηγείται μόνο από οικονομικούς στόχους. Και ισχυρίζεται ότι η εξέλιξη αυτή είναι η μόνη δυνατή εναλλακτική λύση», μας απαντά η Ανγκέλικα Σόϊερ, του Ινστιτούτου για τις Κοινωνικές Επιστήμες GESIS - Leibniz, στο Μανχάιμ της Γερμανίας.
«Η ιδεολογία του Σόιμπλε δεν περιέχει καμμία νύξη για μια Κοινωνική Ευρώπη. Αυτό το άρθρο είναι μια σαφής δήλωση υπέρ μιας πολιτικής με στόχο την ικανοποίηση των αναγκών της οικονομίας της αγοράς», προσθέτει.
«Σε τι άλλο θα χρησίμευε ένας Επίτροπος με αρμοδιότητα να απορρίπτει εθνικούς προϋπολογισμούς σε κράτη που δεν συμμορφώνονται με την δημοσιονομική πειθαρχία, όπως προτείνει ο Σόϊμπλε; Το κίνητρο είναι ότι οι χώρες του πυρήνα θα μπορούν μαζί να αφαιρέσουν κάθε προστασία για τους εργαζομένους, και να βγάλουν τους πολίτες της ευρωζώνης από την ημερήσια διάταξη», τονίζει η Σόϊερ.
«Χώρες με διαφορετικές προτεραιότητες θα κηρυχθούν «πολύ ελαφρές» και θα ενταχθούν στην περιφέρεια (λέξη που αποφεύγει επιμελώς να χρησιμοποιήσει ο Σόϊμπλε).
Ολα αυτά, κατά την άποψή μου, δεν έχουν καμμία σχέση με την «ευρωπαϊκή ενοποίηση» όπως την καταλαβαίναμε. Αυτό το άρθρο είναι ένα πρόδηλο μανιφέστο για την οικοδόμηση μιας ισχυρής ομάδας εντός της ευρωζώνης, με μια πολύ σαφή πολιτική ιδεολογία και την προφανή απαίτηση για εξουσία επί των άλλων», καταλήγει.
«Τέτοια εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης δεν θα είναι χωρίς κόστος», πιστεύει οΝτάνιελ Κέλεμεν, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, και διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκών Σπουδών στο πανεπιστήμιο Rutgers.
«Δεν θέλουν και τα 28 κράτη-μέλη να είναι μέρος μιας στενότερης Eνωσης. Λιγότερο από όλους το θέλει μια άλλη ισχυρή χώρα της ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο. Δεν είναι περίεργο που «η συζήτηση για μια «Grexit» από το ευρώ έχει αντικατασταθεί από εκείνη για μια «Brexit», μια βρετανική έξοδο από την ίδια την Ευρωπαϊκή Eνωση», τονίζει.
Δεν συμφωνούν, βεβαίως, όλοι.
«Υπάρχει μια βαθιά παρανόηση σχετικά με την έννοια του πυρήνα της Ευρώπης, η οποία δεν είναι ακριβώς ίδια με την Ευρώπη των δύο ταχυτήτων. Είναι προφανές ότι ορισμένες χώρες φοβούνται πως θα μείνουν πίσω», μας λέει η Ούλρικε Γκερό, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων (European Council for Foreign Relations - ECFR).
«Η βασική ιδέα είναι ότι οι χώρες, οι οποίες έχουν ένα κοινό νόμισμα, χρειάζονται βαθύτερη δημοσιονομική και πολιτική ολοκλήρωση, προκειμένου να οικοδομήσουν μια νέα και διαφορετική βάση νομιμοποίησης για τις δημοσιονομικές υποχρεώσεις, και για έναν κοινό προϋπολογισμό της ευρωζώνης στο μέλλον», προσθέτει.
«Αυτό ήταν ένα από τα βασικά μηνύματα του Σόϊμπλε ήδη από το 1994: ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να μετατραπεί, σε βάθος χρόνου, σε μια ευρωπαϊκή κυβέρνηση.
Υπάρχουν τρέχουσες προτάσεις από Γερμανούς ή Γάλλους διανοουμένους - π.χ. από το Groupe Eiffel - που ζητάνε σε μεγάλο βαθμό το ίδιο: μια πολιτική ένωση γύρω από τις χώρες του ευρώ, δηλ. περισσότερη δημοκρατία και δημοσιονομική αλληλεγγύη για την ευρωζώνη», εκτιμά η Γκερό.
ΒΗΜΑ
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Happy Day: Αποχώρηση έκπληξη λίγο πριν την πρεμιέρα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ: Πλούτιζε κάνοντας διακοπές με το σκάφος!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
