2014-10-28 08:04:06
Μηχανικοί τής Ιταλικής πολεμικής Αεροπορίας καθώς ετοιμάζουν τίς βόμβες ( κάτω ), σέ έναν από τούς "Πελαργούς" μάρκας FIAT Κάπως έτσι έγινε καί με την θανατηφόρο "επίσκεψή" τους στην Πάτρα μας το 1940...
Διαβάζοντας παλαιές περιγραφές εκείνων των περιστατικών του ΄40 δεν μπορώ να μη σταθώ με δέος και σεβασμό μπροστά στον πατριωτικό ενθουσιασμό αλλά και στην δύναμη ήθους εκείνων των ανθρώπων της Πολιτείας μας Οί παρακάτω περιγραφές μιλούν από μόνες τους αλλά ταυτόχρονα δίνουν και ένα ερέθισμα σύγκρισης με τις εντελώς διαφορετικές θέσεις και προτεραιότητες του σημερινού κόσμου και της νεολαίας ιδιαίτερα…
Κατάσταση απογοητευτική όπως την ζούμε και την βλέπουμε σήμερα…Μακάρι να μη γίνει ποτέ πόλεμος !
Αλλά αν γίνει και δούμε καμιά επιστράτευση, σε μια νεολαία του φραπέ και της καφετέριας όπως οί πολιτικοί μας με την ανεργία την κατάντησαν, πολύ φοβόμαστε για την όποια συνέχεια... Καί μήπως στο τέλος πάνε μόνοι τους οί πολιτικοί να πολεμήσουν…
Θα πάνε όμως ; Ή μέ το πρώτο αεροπλάνο θα ροβολήσουν πρός τήν Ευρώπη;
Άς δούμε όμως τι συνέβει την μέρα εκείνη του ΄40 εδώ στήν Πολιτεία μας…
Για τον πρώτο βομβαρδισμό επί Ελληνικού εδάφους, αυτόν της πόλης των Πατρών, η εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της Τρίτης 29 Οκτωβρίου 1940 περιγράφει:
«Άνανδρος βομβαρδισμός κατά αμάχου πληθυσμού».
Εκ των σημερινών βομβαρδισμών κατά της πόλεως Πατρών υπό Ιταλικών αεροπλάνων διεπιστώθησαν μέχρι στιγμής 50 νεκροί, τραυματίες 100 επί αμάχου πληθυσμού. Επίσης εφονεύθη εις αστυνομικός και ετραυματίσθησαν 3. Ζημίαι εις κτίρια ελάχισται.
Ο υπερβολικός αριθμός των θυμάτων οφείλεται εις το γεγονός ότι ο άμαχος πληθυσμός παρέμεινε κατά την ώραν του βομβαρδισμού εις ακάλυπτους χώρους και δεν ετήρησε τα στοιχειώδη μέτρα αυτοπροστασίας, καταφεύγων κατά τη διάρκεια του συναγερμού εις υπόγειους χώρους, ή έστω ισόγειους των οικίων τους προχείρως διασκευασμένους».
Τελικά όμως οι νεκροί, όπως δημοσίευσε στις 28.10.1945 η εφημερίδα «ΣΗΜΕΡΙΝΗ», ήσαν ακριβώς 193 άτομα, εκ των οποίων 125 άνδρες, 43 γυναίκες και 25 παιδιά.
Ο βομβαρδισμός της Πάτρας ξεκίνησε στις 9 και 45 το πρωί και ολοκληρώθηκε με τα αναφερθέντα αποτελέσματα το μεσημέρι της ίδιας ημέρας.
Πραγματοποιήθηκε από την 116η ομάδα των Πελαργών του 277ου σμήνους της ιταλικής αεροπορίας, υπό την αρχηγεία του σμηνάρχου Κάρλο Ρίνα…
Για τον βομβαρδισμό της Πάτρας και τα συμβάντα των πρώτων μηνών του πολέμου σημαντικά στοιχεία μας παρουσιάζει το χειρόγραφο ημερολόγιο του μοιράρχου, υποδιοικητή της χωροφυλακής Πατρών, Ευάγγελου Θέμελη.
Ιταλία 1940 !
Προετοιμασίες θανάτου...
Το βιβλίο διανομής τροφίμων της υποδιοικήσεως χωροφυλακής Πατρών, μας δίνει με ένα μοναδικό τρόπο το κλίμα των πρώτων ημερών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Πάτρα, γραμμένο από έναν κρατικό λειτουργό, που βίωσε τα γεγονότα και ήταν υποχρεωμένος κάθε μέρα για αρκετούς μήνες μέχρι την έλευση των γερμανών κατακτητών, να δίνει γραπτές αναφορές για τα δρώμενα στην τοπική κοινωνία.
«Στόχος των Ιταλών ήταν να πληγούν οι λιμενικές εγκαταστάσεις και να παρεμποδιστεί η μεταφορά στρατευμάτων και πολεμικού υλικού μέσω της Αιτωλοακαρνανίας προς την Ήπειρο. Οι βόμβες έπεσαν εκτός από τη λιμενική ζώνη και σε περιοχές στο κέντρο της πόλης, στην Τριών Ναυάρχων, στη λεωφόρο Γούναρη- στη συμβολή της με την οδό Κορίνθου ήταν η έδρα της 3ης μεραρχίας (στο σημείο που είναι σήμερα το κτίριο του ΙΚΑ)- και στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου, σκορπώντας τον θάνατο στους πολίτες που είχαν βγει στους δρόμους εκλαμβάνοντας αρχικά τα αεροπλάνα για συμμαχικά και αφήνοντας πολλά ερείπια και καταστροφές».
---------------------------
Υ.Γ.Εδώ να σημειωθεί ότι ο βομβαρδισμός πάνω στις νερατζιές της Τριών Ναυάρχων και ο θανάσιμος τραυματισμός πολλών Πατρινών πού είχαν βγεί στον δρόμο και ζητωκραύγαζαν νομίζοντας ότι τα αεροπλάνα ήταν Ελληνικά ( οί Ιταλοί είχαν βάλει Ελληνικά σήματα ) έγινε γιατί οί Ιταλοί βλέποντας τις δεντροστοιχίες νόμιζαν ότι ήταν παρατεταγμένο εκεί μεγάλο Σώμα Στρατού !!!
Πολλοί Ιταλοί της Πάτρας πρέπει να είχαν ενημερωθεί για τους Ιταλικούς βομβαρδισμούς όπως μας έλεγε παλαιότερα μία κυρία πού δούλευε τότε στού Μαραγκόπουλου και είχε Ιταλό προϊστάμενο πού τους έλεγε « Περιμένετε και σέ λίγο θα έλθουν τά «πουλάκια…».
Το τι ακριβώς εννοούσε φάνηκε, μία με δύο ώρες αργότερα…
Οι διαμένοντες στην πόλη Ιταλοί, «οι οποίοι απετέλουν αρκετά πολυπληθή παροικία, είχον ειδοποιηθή σχετικώς από της νυκτός της προηγουμένης, είχον φροντίσει ν' αλλάξουν κατοικίαν. Βέβαιοι όντες, μάλιστα, ότι εντός ολίγου θα εκάμπτετο η ελληνική αντίστασις, διενήργησαν κατά την ώραν του βομβαρδισμού σαμποτάζ και επιθέσεις εναντίον του Κέντρου παρουσιάσεως στρατευσίμων διά να επιτείνουν την σύγχυσιν και παραλύσουν την επιστράτευσιν».
Όσοι έζησαν την ύπουλη επίθεση κατά του άμαχου πληθυσμού, θα θυμούνταν πάντα τις δραματικές εκείνες ώρες.
Για χάρη των νεώτερων η τότε εφημερίδα στην «Ημέρα» παρακάλεσε μερικούς συμπολίτες να μας διηγηθούν όσα έζησαν την ιστορική εκείνη ημέρα. Οι αφηγήσεις που ακολουθούν με όλη τους την απλότητα αναδίνουν ένα μεγαλείο και μια θερμή πνοή: την πνοή της ελληνικής ψυχής...
Ο οδοντίατρος και πολλά έτη πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Αχαΐας, και δημοτικός σύμβουλος Αντώνιος Φίλιας αφηγείται:
«Στην τελευταία τάξη του Β΄ Γυμνασίου που στεγαζόταν στην γωνία Καραϊσκάκη και Γούναρη μάς βρήκε η Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 1940. Από το γυμνασιάρχη μας, τον αείμνηστο Δημήτρη Τσιλίρα, συγκεντρωμένοι στο στενόχωρο προαύλιο του σχολείου ακούγαμε το πρώτα ενθουσιαστικά κηρύγματα και ζητωκραυγάζαμε, όταν τον Πατραϊκό ουρανό της φθινοπωρινής εκείνης μέρας άρχισαν να αυλακώνουν σμήνη, πέντε - πέντε αεροπλάνα.
Τα σήματά τους, όμοια με τα σήματα της δικής μας αεροπορίας, μας ξεγέλασαν, και μ' ένα παραλήρημα ενθουσιασμού τα χαιρετούσαμε πετώντας στον αέρα τα μαθητικά μας πηλίκια και τα πολύχρωμα πουλόβερ.
Πού να φαντασθούμε ότι τα φτερωτά τέρατα έκρυβαν στα σπλάχνα τους τον θάνατο και την καταστροφή;. Τότε ακούστηκε η πρώτη βόμβα: ένα διαπεραστικό σφύριγμα και μετά ο εκκωφαντικός κρότος. Καταλάβαμε πλέον πόσο ξεγελαστήκαμε.
Οι Πατρινoί ξεχύθηκαν στους δρόμους κι έτρεχαν να φύγουν μακριά από την κόλαση του βομβαρδισμού. Σκηνές αλλοφροσύνης, σκηνές συγκινητικές στο κάθε μας βήμα. Άγουρες μητέρες με σφιχταγκαλιασμένα τα μωρά στην αγκαλιά τους τρέχουν έξαλλες να προφυλαχθούν. Αμούστακα παιδιά κουβαλούν στην πλάτη το γέροντα παππού και καταριούνται τον ύπουλο εισβολέα. Οι νέοι, οι στρατεύσιμοι, με ενθουσιασμό τρέχουν στα στρατόπεδα να φορέσουν την τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου.
Δεν προλάβαμε να στρίψουμε στη γωνία Κορίνθου και Γούναρη μαζί με τους συμμαθητές μου, τον Φώτη τον Παπαηλιού, και τον Τσάτσο τον Παπαστεργιόπουλο, όταν η βόμβα που έπεσε στο «Πάνθεον», μας έριξε κάτω. Τι έγινε εκεί στο «Πάνθεον»!
Ανθρώπινα κουφάρια κουτσουρεμένα, χωρίς πόδια και χέρια και το αίμα πλημμύρα.
Ο φαρμακοποιός ο Μετζίνης κείτονταν κάτω, μ' ένα πικρό χαμόγελο κοιτάζοντας το κομμένο πόδι του που ήταν λίγο πιο κάτω. Σ' ένα μπαλκόνι, κρέμεται σακατεμένο από τα θραύσματα της βόμβας ένα γέρικο κουφάρι. Εκεί τον βρήκε ο θάνατος. Κι ο κόσμος πηδώντας ανάμεσα στα πτώματα και το αίμα, έτρεχε, έτρεχε... Για πού; Κανείς δεν ήξερε.
Οργή και μίσος διακατείχαν τους Πατρινούς εκείνες τις ώρες. Μόνο στο σιδηροδρομικό σταθμό στην παραλία -όπου oι λεβεντόκορμοι φαντάροι μας έφευγαν βιαστικά για το μέτωπο- κυριαρχεί ο ενθουσιασμός. Όχι δάκρυα αποχαιρετισμού, όχι λυγμοί φόβου. Μόνο ευχές για τη νίκη και προσταγή για τιμωρία. Η 28η Οκτωβρίου 1940 ήταν για την Πάτρα, μια μέρα φρίκης, μια μέρα ενθουσιασμού».
ΤΟ ΠΡΟΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ
Ο τότε διευθυντής σε Γυμνάσιο της περιοχής μας Παν. Οικονομόπουλος, όταν έπεσαν οι πρώτες βόμβες έκανε μάθημα στα παιδιά. Να πώς περιγράφει την πρώτη εκείνη μέρα του πολέμου:
«Το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρισκόμουν στο Γυμνάσιο Λουσικών, το οποίο εγώ είχα ιδρύσει από το 1934. Το προηγούμενο βράδυ (Κυριακή), είχα παρευρέθη σε γάμο στο χωριό Φώσταινα και επειδή το γλέντι είχε ανάψει καλά, μας πήρε το ξημέρωμα. Τότε ξεκινήσαμε μ' ένα συνάδελφο καθηγητή του Γυμνασίου, τον Ηλία Νικολούλια για τα Λουσικά. Όταν φτάσαμε ήταν πια... μέρα.
- Ηλία, του λέω, δεν πάμε κατ' ευθείαν στο σχολείο, να πιούμε καφεδάκι ώστε να περάσει η ώρα, και να έλθουν τα παιδιά; Πού να πάμε τέτοια ώρα για ύπνο; Ξημέρωσε πια...
Ο φίλος μου αρνήθηκε στην αρχή, τελικώς όμως δέχτηκε. Έτσι φθάσαμε σχολείο και κουρασμένοι, όπως είμαστε, ξαπλώσαμε επάνω στα θρανία για να κοιμηθούμε λίγο. Ο Ηλίας δυσανασχέτησε και τότε εγώ σαν να είχα κάποιο προαίσθημα του λέω αυθόρμητα:
- Θέλεις τώρα και ανέσεις για να κοιμηθής; Πέσε πώς αύριο γίνεται πόλεμος. Τι θα κάνης;
Κατά τις 8.30 ήλθαν τα παιδιά και αρχίσαμε το μάθημα. Λίγο αργότερα σείστηκε ό τόπος.
Η Πάτρα βομβαρδιζόταν. Στήλες καπνού και φωτιάς ανέβαιναν στον ουρανό της πρωτεύουσας του Μωρηά. Εμείς φυσικά ούτε που το ξέραμε. Αμέσως τα παιδιά κινήθηκαν σαν αυτόματα. Ξεχύθηκαν από τις πόρτες και τα παράθυρα για τα σπίτια τους, ενώ εμείς μείναμε ώρα πολλή στις έδρες άφωνοι σαν μαρμαρωμένοι».
ΗΜΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Ο έμπορος Kων. Κωνσταντακόπουλος αφηγείται: «Ο πρώτος βομβαρδισμός με βρήκε στην πλατεία Γεωργίου, εκείνο το πρωινό. Φθάνοντας στην πλατεία έπεσε η πρώτη βόμβα στους Μύλους Αγ. Γεωργίου ( κάτω από τον Άγιο Διονύσιο ).
Τότε ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους. Σπίτια και μαγαζιά έμειναν ανοιχτά και οι ιδιοκτήτες τους έσπευσαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Ο συνωστισμός που δημιουργήθηκε ήταν απερίγραπτος. Στην Ομόνοια, όπου λειτουργούσε τότε λαϊκή αγορά, καφάσια με ψάρια και φρούτα πλημμύρισαν τους δρόμους. ένα καροτσάκι μάλιστα γεμάτο σαρδέλα, κατηφόριζε αδέσποτο την λεωφόρο Γούναρη.
Ο δεύτερος βομβαρδισμός έγινε κατά τις 12 το μεσημέρι -αν θυμάμαι καλά. Τότε βομβαρδίστηκε η λεωφόρος Τριών Ναυάρχων, που είχε και πολλά θύματα. Μάλιστα έλεγαν τότε οι Ιταλοί πιλότοι εξέλαβαν τα δένδρα της πλατείας για... στρατό! Στον βομβαρδισμό εκείνο είχε σκοτωθή και ο πασίγνωστος τύπος των Πατρών "Γιάννης ο Θεός".
Σ' άλλο βομβαρδισμό, στην οδό Καρόλου, σκοτώθηκε ο τότε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νιόνιος Τόφαλος, ενώ πραγματική τραγωδία εξετυλίχθη στη διασταύρωση Γούναρη-Κανακάρη. Εκεί τα πτώματα ήσαν χωρίς πόδια, χωρίς χέρια, ή και χωρίς κεφάλια».
«ΚΑΝΟΥΝ ΓΥΜΝΑΣΙΑ»
Ο Παν. Καράπαπας διηγείται το περιστατικό: «Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 φόρτωνα κροκάρι στην Πιτίτσα. Ξαφνικά είδαμε να περνούν 3-4 αεροπλάνα, σχεδόν πάνω από τα κεφάλια μας. Μας κίνησαν βέβαια την περιέργεια, άλλα όταν ρωτήσαμε εκεί τους κατοίκους μας... καθησύχασαν λέγοντας:
- Ελληνικά είναι και κάνουν γυμνάσια.
Παρά ταύτα, μας είχε καταλάβει όλους μεγάλη ανησυχία. Μια δασκάλα από την Πάτρα προσπάθησε να τηλεφωνήση στους δικούς της, χωρίς όμως αποτέλεσμα, γιατί οι τηλεφωνικές γραμμές είχαν όλες διακοπή.
Όταν φορτώσαμε το κροκάρι, φύγαμε για το Πλατάνι. Εκεί, τελικώς, μάθαμε για την κήρυξη του πολέμου. Παρατήσαμε το κροκάρι και σπεύσαμε στην Πάτρα για να παρουσιαστούμε».
Το σκηνικό που επικράτησε περιγράφει η Πατρινή Μαρία Μανωλάκου στο βιβλίο της "Από το Ημερολόγιο ενός παιδιού της Κατοχής".
Η Μαρία Μανωλάου ήταν μαθήτρια τότε και όταν έπεσαν οι πρώτες βόμβες βρισκόταν στο σχολείο και περιγράφει:
"[...] Πετιέμαι βολίδα στο ραδιόφωνο, να σου και η Κατερίνα και μόλις πιάνουμε την τελευταία φράση στο διάγγελμα. "Νυν υπέρ πάντων ο αγών". Και μετά ο Εθνικός Ύμνος. Το τι έγινε τότε, σωστό παραλήρημα. Σε λίγα λεπτά όλη η Πάτρα στο πόδι.
Ο τόπος να βουίζει απ΄τ' αεροπλάνα κι ο κόσμος να τα χαιρετάει σαν τρελός., πετώντας ψηλά καπέλα, μαντήλια, οτιδήποτε νομίζοντας ότι είναι Ελληνικά.
-Γεια σας λεβεντοπαιδα
-Δικά μας είναι, δε βλέπετε τα χρώματα;
- Άντε να πάμε και στην Ρώμη!
Και στο σχολείο πανζουρλισμός [...]
Ξάφνου η γη χοροπήδησε. Κάτι φριχτά μπουμπουνητά μας έσκισαν τ΄αυτιά και μας έπνιξαν οι σοβάδες.
Μπόμπες!
Ορμήσαμε στα παράθυρα.Μαύρα σύννεφα σκεπάζανε την κάτω πόλη. Μα πως..αφού τ΄αεροπλάνα είναι δικά μας , άρα...δεν είναι; Κερώσαμε όλες. Μερικές πέσανε λιπόθυμες.
[...] Σπίτια, αυτοκίνητα, όλα στις φλόγες. Μπροστά στο "Πάνθεον" , ποτάμι το αίμα.
Πλήθος άνθρωποι χτυπημένοι να βογκάνε κι άλλοι πεσμένοι από πάνω τους να φωνάζουν βοήθεια. Νοσοκόμες και προσκοπίνες (χωρίς στολή) να τρέχουν με τα φορεία. Πέφτουμε πάνω στην αρχηγό που μας λέει κοφτά: "Στο Νοσοκομείο αμέσως για αίμα!".
Πηγή Tromaktiko
Διαβάζοντας παλαιές περιγραφές εκείνων των περιστατικών του ΄40 δεν μπορώ να μη σταθώ με δέος και σεβασμό μπροστά στον πατριωτικό ενθουσιασμό αλλά και στην δύναμη ήθους εκείνων των ανθρώπων της Πολιτείας μας Οί παρακάτω περιγραφές μιλούν από μόνες τους αλλά ταυτόχρονα δίνουν και ένα ερέθισμα σύγκρισης με τις εντελώς διαφορετικές θέσεις και προτεραιότητες του σημερινού κόσμου και της νεολαίας ιδιαίτερα…
Κατάσταση απογοητευτική όπως την ζούμε και την βλέπουμε σήμερα…Μακάρι να μη γίνει ποτέ πόλεμος !
Αλλά αν γίνει και δούμε καμιά επιστράτευση, σε μια νεολαία του φραπέ και της καφετέριας όπως οί πολιτικοί μας με την ανεργία την κατάντησαν, πολύ φοβόμαστε για την όποια συνέχεια... Καί μήπως στο τέλος πάνε μόνοι τους οί πολιτικοί να πολεμήσουν…
Θα πάνε όμως ; Ή μέ το πρώτο αεροπλάνο θα ροβολήσουν πρός τήν Ευρώπη;
Άς δούμε όμως τι συνέβει την μέρα εκείνη του ΄40 εδώ στήν Πολιτεία μας…
Για τον πρώτο βομβαρδισμό επί Ελληνικού εδάφους, αυτόν της πόλης των Πατρών, η εφημερίδα «Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» της Τρίτης 29 Οκτωβρίου 1940 περιγράφει:
«Άνανδρος βομβαρδισμός κατά αμάχου πληθυσμού».
Εκ των σημερινών βομβαρδισμών κατά της πόλεως Πατρών υπό Ιταλικών αεροπλάνων διεπιστώθησαν μέχρι στιγμής 50 νεκροί, τραυματίες 100 επί αμάχου πληθυσμού. Επίσης εφονεύθη εις αστυνομικός και ετραυματίσθησαν 3. Ζημίαι εις κτίρια ελάχισται.
Ο υπερβολικός αριθμός των θυμάτων οφείλεται εις το γεγονός ότι ο άμαχος πληθυσμός παρέμεινε κατά την ώραν του βομβαρδισμού εις ακάλυπτους χώρους και δεν ετήρησε τα στοιχειώδη μέτρα αυτοπροστασίας, καταφεύγων κατά τη διάρκεια του συναγερμού εις υπόγειους χώρους, ή έστω ισόγειους των οικίων τους προχείρως διασκευασμένους».
Τελικά όμως οι νεκροί, όπως δημοσίευσε στις 28.10.1945 η εφημερίδα «ΣΗΜΕΡΙΝΗ», ήσαν ακριβώς 193 άτομα, εκ των οποίων 125 άνδρες, 43 γυναίκες και 25 παιδιά.
Ο βομβαρδισμός της Πάτρας ξεκίνησε στις 9 και 45 το πρωί και ολοκληρώθηκε με τα αναφερθέντα αποτελέσματα το μεσημέρι της ίδιας ημέρας.
Πραγματοποιήθηκε από την 116η ομάδα των Πελαργών του 277ου σμήνους της ιταλικής αεροπορίας, υπό την αρχηγεία του σμηνάρχου Κάρλο Ρίνα…
Για τον βομβαρδισμό της Πάτρας και τα συμβάντα των πρώτων μηνών του πολέμου σημαντικά στοιχεία μας παρουσιάζει το χειρόγραφο ημερολόγιο του μοιράρχου, υποδιοικητή της χωροφυλακής Πατρών, Ευάγγελου Θέμελη.
Ιταλία 1940 !
Προετοιμασίες θανάτου...
Το βιβλίο διανομής τροφίμων της υποδιοικήσεως χωροφυλακής Πατρών, μας δίνει με ένα μοναδικό τρόπο το κλίμα των πρώτων ημερών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου στην Πάτρα, γραμμένο από έναν κρατικό λειτουργό, που βίωσε τα γεγονότα και ήταν υποχρεωμένος κάθε μέρα για αρκετούς μήνες μέχρι την έλευση των γερμανών κατακτητών, να δίνει γραπτές αναφορές για τα δρώμενα στην τοπική κοινωνία.
«Στόχος των Ιταλών ήταν να πληγούν οι λιμενικές εγκαταστάσεις και να παρεμποδιστεί η μεταφορά στρατευμάτων και πολεμικού υλικού μέσω της Αιτωλοακαρνανίας προς την Ήπειρο. Οι βόμβες έπεσαν εκτός από τη λιμενική ζώνη και σε περιοχές στο κέντρο της πόλης, στην Τριών Ναυάρχων, στη λεωφόρο Γούναρη- στη συμβολή της με την οδό Κορίνθου ήταν η έδρα της 3ης μεραρχίας (στο σημείο που είναι σήμερα το κτίριο του ΙΚΑ)- και στη συνοικία του Αγίου Διονυσίου, σκορπώντας τον θάνατο στους πολίτες που είχαν βγει στους δρόμους εκλαμβάνοντας αρχικά τα αεροπλάνα για συμμαχικά και αφήνοντας πολλά ερείπια και καταστροφές».
---------------------------
Υ.Γ.Εδώ να σημειωθεί ότι ο βομβαρδισμός πάνω στις νερατζιές της Τριών Ναυάρχων και ο θανάσιμος τραυματισμός πολλών Πατρινών πού είχαν βγεί στον δρόμο και ζητωκραύγαζαν νομίζοντας ότι τα αεροπλάνα ήταν Ελληνικά ( οί Ιταλοί είχαν βάλει Ελληνικά σήματα ) έγινε γιατί οί Ιταλοί βλέποντας τις δεντροστοιχίες νόμιζαν ότι ήταν παρατεταγμένο εκεί μεγάλο Σώμα Στρατού !!!
Πολλοί Ιταλοί της Πάτρας πρέπει να είχαν ενημερωθεί για τους Ιταλικούς βομβαρδισμούς όπως μας έλεγε παλαιότερα μία κυρία πού δούλευε τότε στού Μαραγκόπουλου και είχε Ιταλό προϊστάμενο πού τους έλεγε « Περιμένετε και σέ λίγο θα έλθουν τά «πουλάκια…».
Το τι ακριβώς εννοούσε φάνηκε, μία με δύο ώρες αργότερα…
Οι διαμένοντες στην πόλη Ιταλοί, «οι οποίοι απετέλουν αρκετά πολυπληθή παροικία, είχον ειδοποιηθή σχετικώς από της νυκτός της προηγουμένης, είχον φροντίσει ν' αλλάξουν κατοικίαν. Βέβαιοι όντες, μάλιστα, ότι εντός ολίγου θα εκάμπτετο η ελληνική αντίστασις, διενήργησαν κατά την ώραν του βομβαρδισμού σαμποτάζ και επιθέσεις εναντίον του Κέντρου παρουσιάσεως στρατευσίμων διά να επιτείνουν την σύγχυσιν και παραλύσουν την επιστράτευσιν».
Όσοι έζησαν την ύπουλη επίθεση κατά του άμαχου πληθυσμού, θα θυμούνταν πάντα τις δραματικές εκείνες ώρες.
Για χάρη των νεώτερων η τότε εφημερίδα στην «Ημέρα» παρακάλεσε μερικούς συμπολίτες να μας διηγηθούν όσα έζησαν την ιστορική εκείνη ημέρα. Οι αφηγήσεις που ακολουθούν με όλη τους την απλότητα αναδίνουν ένα μεγαλείο και μια θερμή πνοή: την πνοή της ελληνικής ψυχής...
Ο οδοντίατρος και πολλά έτη πρόεδρος του Συνδέσμου Εφέδρων Αξιωματικών Αχαΐας, και δημοτικός σύμβουλος Αντώνιος Φίλιας αφηγείται:
«Στην τελευταία τάξη του Β΄ Γυμνασίου που στεγαζόταν στην γωνία Καραϊσκάκη και Γούναρη μάς βρήκε η Δευτέρα 28 Οκτωβρίου 1940. Από το γυμνασιάρχη μας, τον αείμνηστο Δημήτρη Τσιλίρα, συγκεντρωμένοι στο στενόχωρο προαύλιο του σχολείου ακούγαμε το πρώτα ενθουσιαστικά κηρύγματα και ζητωκραυγάζαμε, όταν τον Πατραϊκό ουρανό της φθινοπωρινής εκείνης μέρας άρχισαν να αυλακώνουν σμήνη, πέντε - πέντε αεροπλάνα.
Τα σήματά τους, όμοια με τα σήματα της δικής μας αεροπορίας, μας ξεγέλασαν, και μ' ένα παραλήρημα ενθουσιασμού τα χαιρετούσαμε πετώντας στον αέρα τα μαθητικά μας πηλίκια και τα πολύχρωμα πουλόβερ.
Πού να φαντασθούμε ότι τα φτερωτά τέρατα έκρυβαν στα σπλάχνα τους τον θάνατο και την καταστροφή;. Τότε ακούστηκε η πρώτη βόμβα: ένα διαπεραστικό σφύριγμα και μετά ο εκκωφαντικός κρότος. Καταλάβαμε πλέον πόσο ξεγελαστήκαμε.
Οι Πατρινoί ξεχύθηκαν στους δρόμους κι έτρεχαν να φύγουν μακριά από την κόλαση του βομβαρδισμού. Σκηνές αλλοφροσύνης, σκηνές συγκινητικές στο κάθε μας βήμα. Άγουρες μητέρες με σφιχταγκαλιασμένα τα μωρά στην αγκαλιά τους τρέχουν έξαλλες να προφυλαχθούν. Αμούστακα παιδιά κουβαλούν στην πλάτη το γέροντα παππού και καταριούνται τον ύπουλο εισβολέα. Οι νέοι, οι στρατεύσιμοι, με ενθουσιασμό τρέχουν στα στρατόπεδα να φορέσουν την τιμημένη στολή του Έλληνα φαντάρου.
Δεν προλάβαμε να στρίψουμε στη γωνία Κορίνθου και Γούναρη μαζί με τους συμμαθητές μου, τον Φώτη τον Παπαηλιού, και τον Τσάτσο τον Παπαστεργιόπουλο, όταν η βόμβα που έπεσε στο «Πάνθεον», μας έριξε κάτω. Τι έγινε εκεί στο «Πάνθεον»!
Ανθρώπινα κουφάρια κουτσουρεμένα, χωρίς πόδια και χέρια και το αίμα πλημμύρα.
Ο φαρμακοποιός ο Μετζίνης κείτονταν κάτω, μ' ένα πικρό χαμόγελο κοιτάζοντας το κομμένο πόδι του που ήταν λίγο πιο κάτω. Σ' ένα μπαλκόνι, κρέμεται σακατεμένο από τα θραύσματα της βόμβας ένα γέρικο κουφάρι. Εκεί τον βρήκε ο θάνατος. Κι ο κόσμος πηδώντας ανάμεσα στα πτώματα και το αίμα, έτρεχε, έτρεχε... Για πού; Κανείς δεν ήξερε.
Οργή και μίσος διακατείχαν τους Πατρινούς εκείνες τις ώρες. Μόνο στο σιδηροδρομικό σταθμό στην παραλία -όπου oι λεβεντόκορμοι φαντάροι μας έφευγαν βιαστικά για το μέτωπο- κυριαρχεί ο ενθουσιασμός. Όχι δάκρυα αποχαιρετισμού, όχι λυγμοί φόβου. Μόνο ευχές για τη νίκη και προσταγή για τιμωρία. Η 28η Οκτωβρίου 1940 ήταν για την Πάτρα, μια μέρα φρίκης, μια μέρα ενθουσιασμού».
ΤΟ ΠΡΟΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΘΗΓΗΤΟΥ
Ο τότε διευθυντής σε Γυμνάσιο της περιοχής μας Παν. Οικονομόπουλος, όταν έπεσαν οι πρώτες βόμβες έκανε μάθημα στα παιδιά. Να πώς περιγράφει την πρώτη εκείνη μέρα του πολέμου:
«Το πρωινό της 28ης Οκτωβρίου 1940 βρισκόμουν στο Γυμνάσιο Λουσικών, το οποίο εγώ είχα ιδρύσει από το 1934. Το προηγούμενο βράδυ (Κυριακή), είχα παρευρέθη σε γάμο στο χωριό Φώσταινα και επειδή το γλέντι είχε ανάψει καλά, μας πήρε το ξημέρωμα. Τότε ξεκινήσαμε μ' ένα συνάδελφο καθηγητή του Γυμνασίου, τον Ηλία Νικολούλια για τα Λουσικά. Όταν φτάσαμε ήταν πια... μέρα.
- Ηλία, του λέω, δεν πάμε κατ' ευθείαν στο σχολείο, να πιούμε καφεδάκι ώστε να περάσει η ώρα, και να έλθουν τα παιδιά; Πού να πάμε τέτοια ώρα για ύπνο; Ξημέρωσε πια...
Ο φίλος μου αρνήθηκε στην αρχή, τελικώς όμως δέχτηκε. Έτσι φθάσαμε σχολείο και κουρασμένοι, όπως είμαστε, ξαπλώσαμε επάνω στα θρανία για να κοιμηθούμε λίγο. Ο Ηλίας δυσανασχέτησε και τότε εγώ σαν να είχα κάποιο προαίσθημα του λέω αυθόρμητα:
- Θέλεις τώρα και ανέσεις για να κοιμηθής; Πέσε πώς αύριο γίνεται πόλεμος. Τι θα κάνης;
Κατά τις 8.30 ήλθαν τα παιδιά και αρχίσαμε το μάθημα. Λίγο αργότερα σείστηκε ό τόπος.
Η Πάτρα βομβαρδιζόταν. Στήλες καπνού και φωτιάς ανέβαιναν στον ουρανό της πρωτεύουσας του Μωρηά. Εμείς φυσικά ούτε που το ξέραμε. Αμέσως τα παιδιά κινήθηκαν σαν αυτόματα. Ξεχύθηκαν από τις πόρτες και τα παράθυρα για τα σπίτια τους, ενώ εμείς μείναμε ώρα πολλή στις έδρες άφωνοι σαν μαρμαρωμένοι».
ΗΜΟΥΝ ΣΤΗΝ ΠΛΑΤΕΙΑ ΓΕΩΡΓΙΟΥ
Ο έμπορος Kων. Κωνσταντακόπουλος αφηγείται: «Ο πρώτος βομβαρδισμός με βρήκε στην πλατεία Γεωργίου, εκείνο το πρωινό. Φθάνοντας στην πλατεία έπεσε η πρώτη βόμβα στους Μύλους Αγ. Γεωργίου ( κάτω από τον Άγιο Διονύσιο ).
Τότε ο κόσμος ξεχύθηκε στους δρόμους. Σπίτια και μαγαζιά έμειναν ανοιχτά και οι ιδιοκτήτες τους έσπευσαν να εγκαταλείψουν την πόλη. Ο συνωστισμός που δημιουργήθηκε ήταν απερίγραπτος. Στην Ομόνοια, όπου λειτουργούσε τότε λαϊκή αγορά, καφάσια με ψάρια και φρούτα πλημμύρισαν τους δρόμους. ένα καροτσάκι μάλιστα γεμάτο σαρδέλα, κατηφόριζε αδέσποτο την λεωφόρο Γούναρη.
Ο δεύτερος βομβαρδισμός έγινε κατά τις 12 το μεσημέρι -αν θυμάμαι καλά. Τότε βομβαρδίστηκε η λεωφόρος Τριών Ναυάρχων, που είχε και πολλά θύματα. Μάλιστα έλεγαν τότε οι Ιταλοί πιλότοι εξέλαβαν τα δένδρα της πλατείας για... στρατό! Στον βομβαρδισμό εκείνο είχε σκοτωθή και ο πασίγνωστος τύπος των Πατρών "Γιάννης ο Θεός".
Σ' άλλο βομβαρδισμό, στην οδό Καρόλου, σκοτώθηκε ο τότε πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νιόνιος Τόφαλος, ενώ πραγματική τραγωδία εξετυλίχθη στη διασταύρωση Γούναρη-Κανακάρη. Εκεί τα πτώματα ήσαν χωρίς πόδια, χωρίς χέρια, ή και χωρίς κεφάλια».
«ΚΑΝΟΥΝ ΓΥΜΝΑΣΙΑ»
Ο Παν. Καράπαπας διηγείται το περιστατικό: «Το πρωί της 28ης Οκτωβρίου 1940 φόρτωνα κροκάρι στην Πιτίτσα. Ξαφνικά είδαμε να περνούν 3-4 αεροπλάνα, σχεδόν πάνω από τα κεφάλια μας. Μας κίνησαν βέβαια την περιέργεια, άλλα όταν ρωτήσαμε εκεί τους κατοίκους μας... καθησύχασαν λέγοντας:
- Ελληνικά είναι και κάνουν γυμνάσια.
Παρά ταύτα, μας είχε καταλάβει όλους μεγάλη ανησυχία. Μια δασκάλα από την Πάτρα προσπάθησε να τηλεφωνήση στους δικούς της, χωρίς όμως αποτέλεσμα, γιατί οι τηλεφωνικές γραμμές είχαν όλες διακοπή.
Όταν φορτώσαμε το κροκάρι, φύγαμε για το Πλατάνι. Εκεί, τελικώς, μάθαμε για την κήρυξη του πολέμου. Παρατήσαμε το κροκάρι και σπεύσαμε στην Πάτρα για να παρουσιαστούμε».
Το σκηνικό που επικράτησε περιγράφει η Πατρινή Μαρία Μανωλάκου στο βιβλίο της "Από το Ημερολόγιο ενός παιδιού της Κατοχής".
Η Μαρία Μανωλάου ήταν μαθήτρια τότε και όταν έπεσαν οι πρώτες βόμβες βρισκόταν στο σχολείο και περιγράφει:
"[...] Πετιέμαι βολίδα στο ραδιόφωνο, να σου και η Κατερίνα και μόλις πιάνουμε την τελευταία φράση στο διάγγελμα. "Νυν υπέρ πάντων ο αγών". Και μετά ο Εθνικός Ύμνος. Το τι έγινε τότε, σωστό παραλήρημα. Σε λίγα λεπτά όλη η Πάτρα στο πόδι.
Ο τόπος να βουίζει απ΄τ' αεροπλάνα κι ο κόσμος να τα χαιρετάει σαν τρελός., πετώντας ψηλά καπέλα, μαντήλια, οτιδήποτε νομίζοντας ότι είναι Ελληνικά.
-Γεια σας λεβεντοπαιδα
-Δικά μας είναι, δε βλέπετε τα χρώματα;
- Άντε να πάμε και στην Ρώμη!
Και στο σχολείο πανζουρλισμός [...]
Ξάφνου η γη χοροπήδησε. Κάτι φριχτά μπουμπουνητά μας έσκισαν τ΄αυτιά και μας έπνιξαν οι σοβάδες.
Μπόμπες!
Ορμήσαμε στα παράθυρα.Μαύρα σύννεφα σκεπάζανε την κάτω πόλη. Μα πως..αφού τ΄αεροπλάνα είναι δικά μας , άρα...δεν είναι; Κερώσαμε όλες. Μερικές πέσανε λιπόθυμες.
[...] Σπίτια, αυτοκίνητα, όλα στις φλόγες. Μπροστά στο "Πάνθεον" , ποτάμι το αίμα.
Πλήθος άνθρωποι χτυπημένοι να βογκάνε κι άλλοι πεσμένοι από πάνω τους να φωνάζουν βοήθεια. Νοσοκόμες και προσκοπίνες (χωρίς στολή) να τρέχουν με τα φορεία. Πέφτουμε πάνω στην αρχηγό που μας λέει κοφτά: "Στο Νοσοκομείο αμέσως για αίμα!".
Πηγή Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Γεωργούλης: Το "σίριαλ" με την Σωτηροπούλου με ενόχλησε πολύ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Ενημερωτική συνάντηση για τις δυνατότητες υποβολής προτάσεων από τους δήμους στο πρόγραμμα “Αλέξανδρος Μπαλτατζής”του Υπουργείου Ανάπτυξης [video]](https://images.newsnowgreece.com/74/744984/enimerotiki-synantisi-gia-tis-dynatotites-ypovolis-protaseon-apo-tous-dimous--sto-programma-alexandros-mpaltatzistou-ypourgeiou-anaptyxis-video-1-124x78.jpg)
![Τούρκοι στρατιώτες στα... συροτουρκικά σύνορα [video]](https://images.newsnowgreece.com/74/744980/tourkoi-stratiotes-sta-syrotourkika-synora-video-1-124x78.jpg)
