2015-07-12 20:02:07
Στις 10 Ιουλίου του 1911 ήρθε στη ζωή ο Στρατής Τσίρκας, ο πλέον αντιπροσωπευτικός πεζογράφος της μεταπολεμικής γενιάς, σύμφωνα με πολλούς. Η τριλογία του «Ακυβέρνητες Πολιτείες», η οποία χαρακτηρίζεται περισσότερο έργο τέχνης παρά χρονικό, διέγραψε λαμπρή πορεία στα ελληνικά γράμματα και άφησε σε αυτά την ανεξίτηλη σφραγίδα της, συγχωνεύοντας τον μοντερνισμό με την παράδοση.
Ο Γιάννης Χατζηαντρέας, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Στρατή Τσίρκα, γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου και πέρασε τις πρώτες τρεις δεκαετίες της ζωής του. Η οικογένεια Χατζηαντρέα είχε καταφύγει στην Αίγυπτο για να μην υπηρετήσει ο πατέρας του ως στρατιώτης σε τουρκική επικράτεια. Μετά τους σεισμούς του 1881 η οικογένεια μετακόμισε στη Χάιφα, ενώ με τον πόλεμο του 1897 κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια. «Έτσι γινήκαμε εμείς αιγυπτιώτικο γένος, αλεξανδρινοί. Οι σχέσεις μου με το πνεύμα, τον κόσμο της προσφυγιάς είναι πολύ έντονες, υπάρχουνε ρίζες», θα πει ο συγγραφέας αργότερα.
Από μικρός επιδεικνύει εντυπωσιακή προδιάθεση για τη λογοτεχνία, δανείζεται από βιβλία από βιβλιοθήκες και φίλους, παρακολουθεί όλα τα θεατρικά έργα και τις ταινίες από την Ελλάδα ενώ σημειώνει στα σχολικά του σημειωματάρια οτιδήποτε διαβάζει ή τον ενδιαφέρει. Μέσα στον νεανικό δημιουργικό πυρετό της εποχής εκείνης γράφει και το πρώτο του μυθιστόρημα. «Όταν ήμουν είκοσι χρονών, έγραψα ένα μυθιστόρημα, από το οποίο σώθηκε ένα κεφάλαιο. Όλο το άλλο το έκαψα, γιατί σε κάποια στιγμή αυτογνωσίας είδα ότι λέω ψέματα. Και αυτή η εμπειρία μού κόστισε τόσο, ώστε έκανα 25 χρόνια να γράψω άλλο μυθιστόρημα», είπε ο ίδιος ο Τσίρκας σε συνέντευξή του. Tο 1927 δημοσιεύει το πρώτο του πεζό με τίτλο «Φεγγάρι».
Επαγγελματικά απασχολείται ως λογιστής στην Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου και στη συνέχεια σε βαμβακοβιομηχανία της Άνω Αιγύπτου για 10 χρόνια. Γύρω στο 1930 αναπτύσσει επαφές με το ελληνικό τμήμα του Κομουνιστικού Κόμματος Αιγύπτου, ενώ γίνεται και γενικός γραμματέας της Αντιφασιστικής Πρωτοπορίας στα θέματα της περιοχής της ΝΑ Μεσογείου. Το 1930 γίνεται και η γνωριμία του με τον κορυφαίο ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, ο οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή στον νεαρό συγγραφέα. Από 1927 έως το 1963, γράφει χωρίς διακοπή ποίηση, διηγήματα, δοκίμια ενώ συνεργάζεται σταθερά με περιοδικά και εφημερίδες.
Το 1937, ενώ διευθύνει πλέον ένα βυρσοδεψείο στην Αλεξάνδρεια, παντρεύεται την Αντιγόνη Κερασσώτη και ο μήνας του μέλιτος του ζευγαριού καταλήγει να γίνει να γίνει ακόμα μια πολιτική εμπειρία, αφού περνάνε από την υπό τη δικτατορία Μεταξά Ελλάδα, την Ιταλία του Μουσολίνι, την Αυστρία του αιμοσταγή Engelbert Dollfuss, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία του Λαϊκού Μετώπου. Στο μεταξύ μαίνεται ο Ισπανικός Εμφύλιος που ασκεί μεγάλη επίδραση στον συγγραφέα. Στο Παρίσι συμμετέχει στο Β’ Διεθνές Συνέδριο των Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας Εναντίον του Φασισμού, στο οποίο έλαβαν μέρος μεταξύ των οποίων και οι Pablo Neruda και Bertold Brecht, και εκεί συντάσσει μαζί με τον Langston Hughes τον «Όρκο» στον δολοφονημένο Ισπανό ποιητή και συγγραφέα Federico Garcia Lorca, κείμενο το οποίο προωθεί ο Louis Aragon και υπογράφεται από σαράντα συγγραφείς. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Φελλάχοι».
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κάνει ακόμα πιο ενεργό πολιτικά τον Τσίρκα, ο οποίος γίνεται καθοδηγητικό στέλεχος του Ελληνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου και συντάσσει αντιστασιακά κείμενα. Το 1942, όταν τα Afrika Korps του Erwin Rommel απειλούν την Αλεξάνδρεια, ο Τσίρκας καταφεύγει με άλλους αριστερούς με στην Παλαιστίνη, μέχρι τη συμμαχική νίκη στο El Alamein τον Νοέμβριο του ιδίου έτους. «Βρίσκομαι στην Αλεξάνδρεια το 1942 και μαζί με φίλους βγάζουμε το αντιφασιστικό περιοδικό «Έλλην». Η κατάσταση των πολεμικών μετώπων είναι πολύ δύσκολη και αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε με κάποιον τρόπο να φτάσουμε στον Ευφράτη, να περάσουμε στον Καύκασο και τη Σοβιετική Ένωση και να γλιτώσουμε από τα χέρια των χιτλερικών. Φτάσαμε στην Παλαιστίνη χωρίς χαρτιά, χωρίς τίποτε. Η μόνη ταυτότητα που είχα ήταν μια κάρτα διαρκείας του τραμ με μια φωτογραφία μικρή απάνω. Μ’ αυτό το χαρτί πέρασα τα σύνορα. Εκεί, λοιπόν, στην Παλαιστίνη, δεν μπορούσαμε να εμφανιστούμε σε κανένα ξενοδοχείο επίσημο, από αυτά που ζητάνε διαβατήρια. Κάναμε επαφή με αριστερούς Εβραίους, οι οποίοι μας έστειλαν σε μια πανσιόν όπου η κυρία που την διηύθυνε ήταν τόσο αριστοκράτισσα, ώστε νόμιζε πως ήταν ντροπή να ζητάς ταυτότητα, ότι έπρεπε να πιστεύεις τον κάθε άνθρωπο», είπε ο Τσίρκας για την φυγή εκείνη. Εκείνα τα χρόνια γίνεται και η γνωριμία του με τον Γιώργο Σεφέρη.
Το 1960 ξεκινά τη συγγραφή της μείζονος τριλογίας του «Ακυβέρνητες Πολιτείες», ένα φόρο τιμής στο κίνημα του Απρίλη του '44. Το 1961 δημοσιεύεται το πρώτο βιβλίο, «Η Λέσχη», και η οργάνωση του ΚΚΕ Αλεξάνδρειας του ζητά να αποκηρύξει το έργο του. Ο Τσίρκας αρνείται λέγοντας ότι «κατέγραψα τα γεγονότα όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο, να την πάρω απ' το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο», με αποτέλεσμα να διαγραφεί. Αυτή η εκδίωξη από το ίδιο του το κόμμα θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για τον δημιουργό, ο οποίος το 1963 εγκαταλείπει την Αλεξάνδρεια για πάντα και εγκαθίσταται με τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο τους στην Αθήνα, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Στο μεταξύ, το 1962 και 1965 δημοσιεύονται τα άλλα δυο μέρη της τριλογίας, «Αριάγνη» και «η Νυχτερίδα».
Λόγω της τριλογίας αυτής αλλά και της μελέτης του για τον Κωνσταντίνο Καβάφη (η οποία μάλιστα απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου), το όνομα του γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό και το 1972 ο Στρατής Τσίρκας τιμάται από τη Γαλλία ως ο σημαντικότερος ξένος μυθιστοριογράφος. Στην Ελλάδα, με το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, συμμετέχει στη «σιωπή» που τηρούν οι λογοτέχνες και δημοσιεύει μοναχά μεταφράσεις. Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού και στο Εθνικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο. Μετά την άρση της προληπτικής λογοκρισίας πρωτοστατεί στην έκδοση των «Δεκαοχτώ Κειμένων» (1970), που εκφράζουν την αντίθεση του πνευματικού κόσμου στο καθεστώς.
Την ίδια εποχή αρχίζει να γράφει τη «Χαμένη Άνοιξη», το πρώτο μέρος μιας άλλης τριλογίας, η οποία με σημείο εκκίνησης το Ιουλιανό πραξικόπημα θα κατέληγε στα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Η «Χαμένη Άνοιξη», όμως, η οποία ολοκληρώθηκε το 1976, έμελλε να είναι το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Έλληνα δημιουργού.
Στις 27 Ιανουαρίου του 1980, ο σπουδαίος συγγραφέας, ποιητής, κριτικός, αρθρογράφος και μεταφραστής Στρατής Τσίρκας έφυγε από τη ζωή.
Πηγή Tromaktiko
Ο Γιάννης Χατζηαντρέας, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του Στρατή Τσίρκα, γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου, όπου και πέρασε τις πρώτες τρεις δεκαετίες της ζωής του. Η οικογένεια Χατζηαντρέα είχε καταφύγει στην Αίγυπτο για να μην υπηρετήσει ο πατέρας του ως στρατιώτης σε τουρκική επικράτεια. Μετά τους σεισμούς του 1881 η οικογένεια μετακόμισε στη Χάιφα, ενώ με τον πόλεμο του 1897 κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια. «Έτσι γινήκαμε εμείς αιγυπτιώτικο γένος, αλεξανδρινοί. Οι σχέσεις μου με το πνεύμα, τον κόσμο της προσφυγιάς είναι πολύ έντονες, υπάρχουνε ρίζες», θα πει ο συγγραφέας αργότερα.
Από μικρός επιδεικνύει εντυπωσιακή προδιάθεση για τη λογοτεχνία, δανείζεται από βιβλία από βιβλιοθήκες και φίλους, παρακολουθεί όλα τα θεατρικά έργα και τις ταινίες από την Ελλάδα ενώ σημειώνει στα σχολικά του σημειωματάρια οτιδήποτε διαβάζει ή τον ενδιαφέρει. Μέσα στον νεανικό δημιουργικό πυρετό της εποχής εκείνης γράφει και το πρώτο του μυθιστόρημα. «Όταν ήμουν είκοσι χρονών, έγραψα ένα μυθιστόρημα, από το οποίο σώθηκε ένα κεφάλαιο. Όλο το άλλο το έκαψα, γιατί σε κάποια στιγμή αυτογνωσίας είδα ότι λέω ψέματα. Και αυτή η εμπειρία μού κόστισε τόσο, ώστε έκανα 25 χρόνια να γράψω άλλο μυθιστόρημα», είπε ο ίδιος ο Τσίρκας σε συνέντευξή του. Tο 1927 δημοσιεύει το πρώτο του πεζό με τίτλο «Φεγγάρι».
Επαγγελματικά απασχολείται ως λογιστής στην Εθνική Τράπεζα της Αιγύπτου και στη συνέχεια σε βαμβακοβιομηχανία της Άνω Αιγύπτου για 10 χρόνια. Γύρω στο 1930 αναπτύσσει επαφές με το ελληνικό τμήμα του Κομουνιστικού Κόμματος Αιγύπτου, ενώ γίνεται και γενικός γραμματέας της Αντιφασιστικής Πρωτοπορίας στα θέματα της περιοχής της ΝΑ Μεσογείου. Το 1930 γίνεται και η γνωριμία του με τον κορυφαίο ποιητή Κωνσταντίνο Καβάφη, ο οποίος ασκεί μεγάλη επιρροή στον νεαρό συγγραφέα. Από 1927 έως το 1963, γράφει χωρίς διακοπή ποίηση, διηγήματα, δοκίμια ενώ συνεργάζεται σταθερά με περιοδικά και εφημερίδες.
Το 1937, ενώ διευθύνει πλέον ένα βυρσοδεψείο στην Αλεξάνδρεια, παντρεύεται την Αντιγόνη Κερασσώτη και ο μήνας του μέλιτος του ζευγαριού καταλήγει να γίνει να γίνει ακόμα μια πολιτική εμπειρία, αφού περνάνε από την υπό τη δικτατορία Μεταξά Ελλάδα, την Ιταλία του Μουσολίνι, την Αυστρία του αιμοσταγή Engelbert Dollfuss, την Τσεχοσλοβακία, τη Γαλλία του Λαϊκού Μετώπου. Στο μεταξύ μαίνεται ο Ισπανικός Εμφύλιος που ασκεί μεγάλη επίδραση στον συγγραφέα. Στο Παρίσι συμμετέχει στο Β’ Διεθνές Συνέδριο των Συγγραφέων για την Υπεράσπιση της Κουλτούρας Εναντίον του Φασισμού, στο οποίο έλαβαν μέρος μεταξύ των οποίων και οι Pablo Neruda και Bertold Brecht, και εκεί συντάσσει μαζί με τον Langston Hughes τον «Όρκο» στον δολοφονημένο Ισπανό ποιητή και συγγραφέα Federico Garcia Lorca, κείμενο το οποίο προωθεί ο Louis Aragon και υπογράφεται από σαράντα συγγραφείς. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Φελλάχοι».
Ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος κάνει ακόμα πιο ενεργό πολιτικά τον Τσίρκα, ο οποίος γίνεται καθοδηγητικό στέλεχος του Ελληνικού Απελευθερωτικού Συνδέσμου και συντάσσει αντιστασιακά κείμενα. Το 1942, όταν τα Afrika Korps του Erwin Rommel απειλούν την Αλεξάνδρεια, ο Τσίρκας καταφεύγει με άλλους αριστερούς με στην Παλαιστίνη, μέχρι τη συμμαχική νίκη στο El Alamein τον Νοέμβριο του ιδίου έτους. «Βρίσκομαι στην Αλεξάνδρεια το 1942 και μαζί με φίλους βγάζουμε το αντιφασιστικό περιοδικό «Έλλην». Η κατάσταση των πολεμικών μετώπων είναι πολύ δύσκολη και αποφασίσαμε να προσπαθήσουμε με κάποιον τρόπο να φτάσουμε στον Ευφράτη, να περάσουμε στον Καύκασο και τη Σοβιετική Ένωση και να γλιτώσουμε από τα χέρια των χιτλερικών. Φτάσαμε στην Παλαιστίνη χωρίς χαρτιά, χωρίς τίποτε. Η μόνη ταυτότητα που είχα ήταν μια κάρτα διαρκείας του τραμ με μια φωτογραφία μικρή απάνω. Μ’ αυτό το χαρτί πέρασα τα σύνορα. Εκεί, λοιπόν, στην Παλαιστίνη, δεν μπορούσαμε να εμφανιστούμε σε κανένα ξενοδοχείο επίσημο, από αυτά που ζητάνε διαβατήρια. Κάναμε επαφή με αριστερούς Εβραίους, οι οποίοι μας έστειλαν σε μια πανσιόν όπου η κυρία που την διηύθυνε ήταν τόσο αριστοκράτισσα, ώστε νόμιζε πως ήταν ντροπή να ζητάς ταυτότητα, ότι έπρεπε να πιστεύεις τον κάθε άνθρωπο», είπε ο Τσίρκας για την φυγή εκείνη. Εκείνα τα χρόνια γίνεται και η γνωριμία του με τον Γιώργο Σεφέρη.
Το 1960 ξεκινά τη συγγραφή της μείζονος τριλογίας του «Ακυβέρνητες Πολιτείες», ένα φόρο τιμής στο κίνημα του Απρίλη του '44. Το 1961 δημοσιεύεται το πρώτο βιβλίο, «Η Λέσχη», και η οργάνωση του ΚΚΕ Αλεξάνδρειας του ζητά να αποκηρύξει το έργο του. Ο Τσίρκας αρνείται λέγοντας ότι «κατέγραψα τα γεγονότα όπως ακριβώς τα έζησα. Η συνείδησή μου δεν είναι καπέλο, να την πάρω απ' το ένα καρφί να την κρεμάσω στο άλλο», με αποτέλεσμα να διαγραφεί. Αυτή η εκδίωξη από το ίδιο του το κόμμα θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για τον δημιουργό, ο οποίος το 1963 εγκαταλείπει την Αλεξάνδρεια για πάντα και εγκαθίσταται με τη γυναίκα του και τον εξάχρονο γιο τους στην Αθήνα, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του. Στο μεταξύ, το 1962 και 1965 δημοσιεύονται τα άλλα δυο μέρη της τριλογίας, «Αριάγνη» και «η Νυχτερίδα».
Λόγω της τριλογίας αυτής αλλά και της μελέτης του για τον Κωνσταντίνο Καβάφη (η οποία μάλιστα απέσπασε το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου), το όνομα του γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό και το 1972 ο Στρατής Τσίρκας τιμάται από τη Γαλλία ως ο σημαντικότερος ξένος μυθιστοριογράφος. Στην Ελλάδα, με το πραξικόπημα των συνταγματαρχών, συμμετέχει στη «σιωπή» που τηρούν οι λογοτέχνες και δημοσιεύει μοναχά μεταφράσεις. Την ίδια χρονιά εντάχθηκε στο ΚΚΕ Εσωτερικού και στο Εθνικό Αντιδικτατορικό Μέτωπο. Μετά την άρση της προληπτικής λογοκρισίας πρωτοστατεί στην έκδοση των «Δεκαοχτώ Κειμένων» (1970), που εκφράζουν την αντίθεση του πνευματικού κόσμου στο καθεστώς.
Την ίδια εποχή αρχίζει να γράφει τη «Χαμένη Άνοιξη», το πρώτο μέρος μιας άλλης τριλογίας, η οποία με σημείο εκκίνησης το Ιουλιανό πραξικόπημα θα κατέληγε στα χρόνια της δικτατορίας των συνταγματαρχών. Η «Χαμένη Άνοιξη», όμως, η οποία ολοκληρώθηκε το 1976, έμελλε να είναι το κύκνειο άσμα του κορυφαίου Έλληνα δημιουργού.
Στις 27 Ιανουαρίου του 1980, ο σπουδαίος συγγραφέας, ποιητής, κριτικός, αρθρογράφος και μεταφραστής Στρατής Τσίρκας έφυγε από τη ζωή.
Πηγή Tromaktiko
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η συνταγή της ημέρας: Μπράουνις με επικάλυψη σοκολάτας
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Εντοπίστηκε χασισοφυτεία με 366 δενδρύλλια στη Λίμνης Ευβοίας [photos]](https://images.newsnowgreece.com/83/833959/entopistike-xasisofyteia-me-366-dendryllia-sti-limnis-evvoias-photos-1-124x78.jpg)
