2012-05-13 13:24:47
Ιστορικός Συμβιβασμός ή Διχασμός;
Tου Κωστα Kαλλιτση
Ο μείζων παράγων αβεβαιότητας επανήλθε: Θα παραμείνουμε ή θα αποσυρθούμε από την Ευρωζώνη; Κι ο χρόνος μετρά αντίστροφα.
Δυστυχώς, κάποιοι δεν ακούν τα βήματα των Ερινυών. Επιχαίρουν ότι ήρθαν «πρώτοι» ή ότι «νίκησαν» και μένουν γαντζωμένοι στις θέσεις τους. Η αλήθεια είναι ότι το 35% των πολιτών γύρισε πλάτη στο κομματικό σύστημα – απείχε. Ενώ το 19% όσων ψήφισαν, σήμερα δεν αντιπροσωπεύεται –αφού τα κόμματα που επέλεξαν έμειναν εκτός Βουλής. Το έλλειμμα αντιπροσώπευσης μεγάλωσε. Στη σημερινή Βουλή αντιπροσωπεύεται το μισό, μόλις, εκλογικό σώμα. Το 18,85% της Ν.Δ. αντιστοιχεί στο 9,5% του εκλογικού σώματος, το 16,78% του ΣΥΡΙΖΑ στο 8,5%, το 13,18% του ΠΑΣΟΚ στο 7%, το 10,6% των Ανεξάρτητων Ελλήνων στο 5% κ.ο.κ. Μαζί τα τρία πρώτα κόμματα αντιπροσωπεύουν μόνο το 25% του εκλογικού σώματος. Η αλήθεια, λοιπόν, είναι ότι οι εκλογές αποδοκίμασαν το κομματικό σύστημα.
Το αποτέλεσμα των εκλογών είχε και μία κεντρική, απολύτως ταξική διάσταση: Η κοινωνία δεν αντέχει να πληρώνουν το κόστος προσαρμογής της οικονομίας τα φτωχότερα τμήματά της αλλά να μένει άθικτος ο πλούτος και η διαφθορά. Είναι η ίδια κοινωνία που είχε συμφωνήσει να δεχτεί θυσίες, ώστε η σπασμένη φούσκα της κατανάλωσης με δανεικά να δώσει τη θέση της σε μια νέα, βιώσιμη ανάπτυξη. Αλλά, επί διετία, βλέπει τους μεν να εμποδίζουν την προσπάθεια μεταρρύθμισης, ρητορεύοντας περί «ανάπτυξης» και, μέχρι πρότινος, ρισκάροντας την παραμονή της χώρας στην Ευρώπη. Τους δε, απρόθυμα να σκαρώνουν μεταρρυθμίσεις στα χαρτιά και να τις ναρκοθετούν στην πράξη. Κι όλους μαζί, να καταριούνται την... τρόικα. Με αποτέλεσμα να μένει άθικτος ο παρασιτισμός, βασιλεύουσες η φοροδιαφυγή και η σπατάλη και τελικά η θύελλα να ξεσπά σε βασικούς μισθούς, συντάξεις και μαζική καταστροφή εισοδημάτων μέσω αφόρητης ανεργίας.
Τώρα, όμως, ο αυτισμός του πολιτικού συστήματος υπάρχει κίνδυνος να παρασύρει και να τσακίσει τη χώρα στα βράχια. Το κράτος έχει πάψει να λειτουργεί. Τα έσοδα αβέβαια - ίσως επαρκούν για δύο μήνες. Η πρόσφατη δόση του δανείου περικόπηκε κατά 1 δισ. και δεν θα λάβουμε άλλη αν δεν κριθεί θετικά η πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής. Ο κ. Σόιμπλε κάνει ό,τι μπορεί για να δυναμιτίσει την ελληνική προσπάθεια και να μας υποχρεώσει να βγούμε από το ευρώ. Οι διεθνείς οίκοι τείνουν στις πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις και μαύρες προβλέψεις. Ο ένας μετά τον άλλο, υπουργοί κρατών της Ευρωζώνης καθησυχάζουν τους πολίτες τους ότι δεν κινδυνεύουν κι αν φύγει η Ελλάδα, διότι έχουν λάβει τα μέτρα τους. Είναι έτοιμοι και περιμένουν.
Οι ημέρες που ζούμε είναι «η χαρά της συμμορίας της δραχμής» και το άγχος για μεγάλη τραγωδία της χώρας. Το καλό σενάριο είναι να καταφέρει το πολιτικό σύστημα να υπερνικήσει τον αυτισμό του και να υπάρξει μια ισχυρή βούληση υπέρ ενός Ιστορικού Συμβιβασμού, ώστε να συνεχίσουμε την προσπάθεια για μεταρρύθμιση και δημοσιονομική εξυγίανση με στόχο μια βιώσιμη ανάπτυξη μέσα στο ευρώ, με σταθερότητα, αποτελεσματικότητα και δικαιοσύνη. Το σενάριο της καταστροφής είναι να παραιτηθούμε από την προσπάθεια, η χώρα να συρθεί έξω από το ευρώ, να περιπέσει σε δραματική φτώχεια και να διακινδυνεύσουμε την αναβίωση του ελληνικού μοντέλου της 10ετίας του ’40: Εθνικό διχασμό, τυφλές κοινωνικές συγκρούσεις και ανείπωτο αυταρχισμό, με συμμορίες και τάγματα εφόδου. Οφείλουμε να αποτρέψουμε αυτό το ενδεχόμενο. Πάση θυσία.
****
Με τα φρένα σπασμένα Tου Πασχου Mανδραβελη
Η ένταξη της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες δεν ήταν αμιγώς οικονομική επιλογή. Οταν υπέγραφε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν υπήρχαν ούτε τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα για να σκορπίσουμε, ούτε τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για να σπαταλήσουμε. Η επιλογή και το βασικό μας επιχείρημα ήταν πολιτικά. Η Ελλάδα είχε βγει από δικτατορία και η ένταξη μιας ανώριμης δημοκρατίας σε ένα κλαμπ δημοκρατικών χωρών ήταν εγγύηση ότι η χώρα δεν θα διολισθήσει ξανά σε διχασμούς και πολιτειακές εκτροπές.
Αυτό, με τον καιρό και τα λεφτά, ξεχάστηκε. Ολοι νιώσαμε σίγουροι για τη δημοκρατία. Με τα χρόνια οι μνήμες της χούντας ξεθωριάζουν και κυρίως όσα προηγήθηκαν αυτής. Αυτό δεν πιστοποιείται μόνο από την επιτυχία των νοσταλγών της στις εκλογές, αλλά και από τη διάχυτη αντικοινοβουλευτική ρητορική και στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος· τα συνθήματα περί «τέλους της Βάρκιζας», περί νέων Ιουλιανών, περί πλατείας Συντάγματος που θα έπρεπε να γίνει Πλατεία Ταχρίρ κ. ά. Η χώρα αυτή δεν εμπέδωσε ποτέ τη δημοκρατία και τους κανόνες της. Οταν η πνευματική ηγεσία του τόπου -αυτούς τους πρυτάνεις ΑΕΙ έχουμε, αυτή η πνευματική ηγεσία μάς έλαχε- διακηρύσσει ότι η άρνηση εφαρμογής του νόμου σημαίνει κι ακυρότητά του, ασχέτως αν ψηφίστηκε από τα 4/5 της Βουλής, μπορούμε να φανταστούμε πόσο ψηλά ιεραρχείται αξιακώς η δημοκρατία σε άλλα, πιο αγράμματα, στρώματα του πληθυσμού.
Τώρα η χώρα βρίσκεται σε τροχιά εξόδου από την Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Δύο χρόνια λιτότητας (για να επιτύχουμε το ένα από τα δύο κριτήρια εισόδου μας: έλλειμμα 3% και δημόσιο χρέος 60% του ΑΕΠ) οδήγησαν σε πρωτόγνωρη πολιτική αστάθεια που επιταχύνει τις εξελίξεις. Πετάμε στον νεροχύτη ένα από τα μεγαλύτερα κεκτημένα της μεταπολίτευσης μαζί με τα βρωμόνερά της. Οι περισσότεροι σπρώχνουν τις εξελίξεις προς τα εκεί. Δεν είναι μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ· είναι ένα πλέγμα μικρότερων και μεγαλύτερων συμφερόντων που θίγονται από τη δημοσιονομική εξυγίανση (δεν είναι τυχαίο ότι η «Αυριανή», που «γκρέμισε τον καραμανλισμό» και αγκάλιασε τον «νεοκαραμανλισμό», υμνεί τώρα τον κ. Τσίπρα) · είναι οι συντεχνίες που πολεμούν μέχρι θανάτου της οικονομίας κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού· είναι οι απελπισμένοι που έχουν πολύ κράτος αλλά όχι και πρόνοια· είναι, τέλος, η τεράστια σύγχυση που δημιουργούν τα δελτία των οκτώ που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το έλλειμμα από το χρέος και την παραγωγή από την κατανάλωση (θεωρούν την τελευταία εχέγγυο... ανάπτυξης). Δυστυχώς στην πολιτική, όπως και στη ζωή, το ένα φέρνει τ’ άλλο. Τα γρανάζια της ιστορίας κινούνται αργά, τόσο που να δημιουργούν καταστροφικές ψευδαισθήσεις. Πώς το είπε ο κ. Στρατούλης; «Θα μας παρακαλάνε να μάς δώσουν τις δόσεις»; Η δυναμική της εξόδου της Ελλάδος από τη Ζώνη του Ευρώ είναι η συνιστώσα διάφορων δυνάμεων και ψευδαισθήσεων που κυριαρχούν στο πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό. Μπορεί, για παράδειγμα, ο κ. Τσίπρας να εννοεί ότι δεν θέλει έξοδο από το ευρώ, προτάσσοντας όμως όλα τ’ άλλα την προωθεί· έστω αθέλητα και ανοήτως. Το χειρότερο δε είναι ότι το κακό δεν θα περιοριστεί εκεί. Η χώρα αυτήν τη στιγμή είναι σαν φορτηγό με σπασμένα φρένα στον κατήφορο. Οι ψευδαισθήσεις για ισχυρή και θωρακισμένη οικονομία μάς οδήγησαν στην κρίση. Οι ψευδαισθήσεις για την κρίση μάς οδηγούν στην καταστροφή.
****
Η σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την πραγματικότητα
Toυ Αγγελου Σταγκου
Είναι προφανές ότι ελάχιστοι από εκείνους που ψήφισαν και τους άλλους που πρόκειται να ψηφίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, αν γίνουν νέες εκλογές που προς το παρόν φαίνονται αναπότρεπτες, γνωρίζουν το πρόγραμμά του. Το ίδιο μάλλον συμβαίνει με τους περισσότερους από εκείνους που εκλέχτηκαν βουλευτές με τη σημαία του, ακόμη με τα στελέχη του. Κάτι ανάλογο, άλλωστε, ισχύει και με τους ψηφοφόρους, τους υποψήφιους, τους βουλευτές και τα στελέχη των άλλων κομμάτων, του ΚΚΕ συμπεριλαμβανομένου σε αρκετά μεγάλο βαθμό.
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι αρκετοί οι πολίτες που ψηφίζουν κάποιο κόμμα, είτε με την αρνητική σκέψη της καταψήφισης κάποιου άλλου, είτε γιατί έλκονται από τις διακηρύξεις και τις εξαγγελίες του αρχηγού του, είτε γιατί νομίζουν ότι θα «βολευτούν», αν επικρατήσει. Με αυτή την έννοια ανέβασε θεαματικά τα ποσοστά του ο ΣΥΡΙΖΑ και με την ίδια έννοια πιθανώς θα τα αυξήσει αν γίνουν αμέσως νέες εκλογές, όπως επιδιώκει. Αλλωστε στις πρόσφατες εκλογές η πλειονότητα των πολιτών ψήφισε υπέρ της φαντασιακής πραγματικότητας και όχι υπέρ της αντικειμενικής.
Είναι αλήθεια ότι στο πρόγραμμά του ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει την Ελλάδα μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη. Το πρόγραμμα λέει συγκεκριμένα: «Η θέση και το μέλλον της Ελλάδας είναι μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη, με όρους πραγματικής σύγκλισης, ισοτιμίας και με διεκδικητικό πνεύμα». Για την Ευρωζώνη δεν γίνεται αναφορά και συζήτηση, αλλά υπάρχει ένα «κατεβατό» για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί η Ευρώπη, σε αρμονία βέβαια με όλο το κείμενο του προγράμματος, το οποίο προσβλέπει στη δημιουργία μιας μαρξιστικής - σοβιετικής κοινωνίας σε ελληνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Κουβέντα λοιπόν για την ανάγκη παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, και είναι σαφές από αυτά που λέει και κάνει ο Αλ. Τσίπρας κάτι τέτοιο δεν αποτελεί προτεραιότητα. Και εφόσον για τον αρχηγό και το κόμμα του δεν είναι αναγκαίο να παραμείνει η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, σημαίνει ότι και η ιδέα της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αναλώσιμη. Γιατί εξ όσων γνωρίζουμε, την έξοδο από την Ευρωζώνη ακολουθεί αυτόματα η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπότε τίθεται το ερώτημα πώς θα συμβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ελλάδα, που θα έχει αναμορφωθεί στο μεταξύ σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, στην αναμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφού θα βρίσκεται πλέον εκτός αυτής; Υπάρχει λοιπόν μια μικρή αντίφαση εδώ...
Αναμφίβολα, τέτοιες αντιφάσεις γίνονται αντιληπτές από πολιτικοποιημένους νοήμονες, αλλά ο πολιτικός λόγος απευθύνεται στο σύνολο του πληθυσμού μιας κοινωνίας που εδώ και καιρό, πριν επέλθει καλπάζοντας η κρίση, θυμίζει πολτό. Για να επικεντρωθούμε στα συγκεκριμένα, αποκλείεται ο Αλ. Τσίπρας να μη γνωρίζει ότι η χώρα παράγει ακόμη πρωτογενή ελλείμματα, 4,5 δισ. ευρώ το 2011, στα 2 δισ. έχει προϋπολογισθεί για φέτος, εφόσον η εξέλιξη των πραγμάτων θα ήταν σχετικά ομαλή. Είναι φανερό όμως μετά τα εκλογικά αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής ότι δεν είναι\u0387 επικρατεί αβεβαιότητα και ανησυχία, οι καταθέσεις άρχισαν να αποσύρονται πάλι από τις τράπεζες, ιδιαίτερα μετά τις δηλώσεις του Δημ. Στρατούλη, διακεκριμένου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ, το όποιο σύστημα διοίκησης υπήρχε ακόμη δείχνει σημάδια κατάρρευσης, καθώς επικρατεί η αίσθηση της ατιμωρησίας και του χαοτικού αύριο, το ίδιο συμβαίνει με την πραγματική οικονομία.
Οι αντιδράσεις και οι προθέσεις των κέντρων αποφάσεων στην Ευρώπη είναι σαφείς. Αποκλείεται να συνεχισθεί η ροή των κονδυλίων για τη στήριξη της οικονομίας όσο επικρατεί ακυβερνησία στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να μεταβληθεί αυτή η στάση αν γίνουν νέες εκλογές και επικρατήσουν οι λεγόμενες «αντιμνημονιακές» δυνάμεις ή αν δεν τηρηθούν οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η χώρα για να αποφύγει την άτακτη χρεοκοπία. Η πρώτη προειδοποίηση ήταν η περικοπή του ενός δισ. που θα κάλυπτε εσωτερικές ανάγκες από τη δόση του Μαΐου, και έπεται συνέχεια. Αν δεχθούμε ότι ο Αλ. Τσίπρας καταλαβαίνει αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει για διάφορους λόγους, ή αν νομίζει ότι θα μπορεί στην πράξη να λέει άλλα και να κάνει άλλα, ως νέος Ανδρέας Παπανδρέου, δεν αλλάζει τίποτα. Η πραγματικότητα δεν αντέχει ούτε πειράματα, ούτε ελιγμούς.
****
Μέγα το έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας
Toυ Σταμου Ζουλα
Εναντιούμενος στην ένταξή μας στην ΕΟΚ, κατά τη δεκαετία του ’60, το τότε κορυφαίο στέλεχος της ΕΔΑ και μετέπειτα πρόεδρός της Ηλίας Ηλιού, διατηρούσε μια σοφή θέση, που αν θυμάμαι καλά υποστήριζε και ο επίσης «αντιευρωπαϊστής» Στρατής Ανδρεάδης: Είμαστε κατά της ΕΟΚ, αλλά οφείλουμε να δούμε το μέλλον της χώρας μας. Διότι αν τελικά η Ευρώπη προχωρήσει σε μια οικονομική και αργότερα πολιτική ένωση, θα είναι ολέθριο για την Ελλάδα να βρίσκεται εκτός και παντελώς απομονωμένη. Ο Ηλίας Ηλιού, όμως, ήταν συνετός και οραματιστής ηγέτης. Οπως αργότερα και ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Χαρ. Φλωράκης, ο οποίος απέφυγε να συνδέσει την κομμουνιστική ψήφο με άμεση αποχώρηση από την Ευρώπη. Σημειωτέον, ότι αυτές οι μετριοπαθείς θέσεις διατυπώνονταν σε εποχή που ο υπαρκτός σοσιαλισμός ήταν ακόμη κραταιός, παραμένοντας όραμα και υπόδειγμα πολιτικοκοινωνικού συστήματος για μεγάλη μερίδα Ελλήνων αριστερών. Αλήθεια, τι σχέση έχουν σήμερα ο κ. Τσίπρας και η κ. Παπαρήγα με τους δύο παραπάνω ηγέτες; Σήμερα που ο υπαρκτός σοσιαλισμός έχει καταρρεύσει παταγωδώς και οι παρωχημένες θέσεις τους παραμένουν παγκοσμίως «ανάδελφες» και αστήρικτες.
Το ίδιο ισχύει για τους κ. Σαμαρά και Βενιζέλο. Ο πρώτος, εκτός της πρώιμης και αποτυχημένης (προ 20ετίας) ηγετικής του δοκιμασίας, εξακολουθεί να πειραματίζεται με τις πάγιες θέσεις της Ν.Δ. Επί μία διετία συνέπραξε στη δημιουργία αντιευρωπαϊκού κλίματος, για να υπερψηφίσει, τελικά, το δεύτερο και επαχθέστερο Μνημόνιο. Ετσι, είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την εμφάνιση του μορφώματος των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» και μερικώς για την ενδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής. Επέσπευσε τις εκλογές, έχοντας ως στόχο της Ν.Δ. την αυτοδυναμία, ενώ η πολιτική του προδίκαζε τη συρρίκνωσή της κάτω από το 20%. Αλλωστε, εκτός των καίριων «στρατηγικών» λαθών, η παντελώς ανερμάτιστη πολιτική του εκδηλώνεται σε όλο το εύρος της «ηγετικής» του συμπεριφοράς. (Οπως η εντός 24ώρου επαναφορά και αποπομπή του κ. Συμπιλίδη και ο... επί 3ωρον αποκλεισμός του κορυφαίου συμβούλου του κ. Χρύσανθου Λαζαρίδη από τον πρωινό καφέ).
Επίσης, στον κ. Βενιζέλο πρυτανεύουν η πολιτική αστάθεια και ο καιροσκοπισμός, τον οποίο ο ίδιος επιδιώκει να συγκαλύψει με έναν -χωρίς πειθώ και απήχηση, πλέον- ρητορικό βερμπαλισμό. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς. Την πομπώδη και... αυτεπίστροφη ηγετική του κάθοδο στο Ζάππειο, το βράδυ των εκλογών του 2007; Την επίμονη τακτική του για την απαξίωση του κ. Παπανδρέου, με τον οποίο κατόπιν συνέπραξε, ως αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών, για να γίνει τελικά και δακτυλιδούχος του; Το είπα-ξείπα έναντι του καταγέλαστου, παγκοσμίως, δημοψηφίσματος, που επιχείρησε ο τέως αρχηγός του; Την μπλόφα εκβιασμού της τρόικας και την «προγραμματισμένη αναχώρησή» της, η οποία αποδείχθηκε απειλή οριστικής αποχώρησης, αν ο «μπλοφατζής» δεν προχωρούσε σε ταπεινωτική και -κυρίως- έμπρακτη μεταμέλεια; Το ότι έθεσε προεκλογικά ως στόχο του ΠΑΣΟΚ την πρώτη θέση και σήμερα θεωρεί «ιστορική πρόκληση» το γεγονός ότι «ξεκινά από το ίδιο ποσοστό (13%), με το οποίο «ξεκίνησε ο Α. Παπανδρέου το 1974»; Κατά τ’ άλλα και ιδιαίτερα υπό τις σημερινές συνθήκες θα ήταν αποκαρδιωτικό να επιβεβαιώσουμε τη γενική ρήση πως «κάθε λαός έχει τους ηγέτες, που του αξίζουν». Και ιδίως εξαιρετικά επικίνδυνο.
****
Αξίζει η Ελλάδα ένα θαύμα;
Tου Στεφανου Κασιματη
Ανοίγω ξανά το «Ζητείται ένα θαύμα για την Ελλάδα» και ξαναδιαβάζω τα σημεία που υπογράμμισα, όταν –πάει ένας χρόνος τουλάχιστον από τότε– έπεσε για πρώτη φορά στα χέρια μου η θαυμάσια έκδοση από τις Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις του ημερολογίου, που κράτησε ο Αμερικανός δικηγόρος Πολ Πόρτερ κατά την παραμονή του στην Αθήνα το διάστημα από 20 Ιανουαρίου 1947 ώς τα τέλη Φεβρουαρίου εκείνου του έτους. Ο Εμφύλιος είχε ξεκινήσει περίπου οκτώ μήνες πριν από την άφιξη του Πόρτερ, οι κυβερνήσεις δεν κατάφερναν να σταθεροποιήσουν την οικονομία και ο πρόεδρος Τρούμαν έστειλε στην Ελλάδα τον έμπιστο του Πόρτερ (διαπρεπή δικηγόρο, καθηγητή της Νομικής, στέλεχος των Δημοκρατικών και ανώτερο δημόσιο λειτουργό), για να εκτιμήσει την κατάσταση των πραγμάτων στην Ελλάδα και να τη μεταφέρει στον ίδιο.
Εκτός του ότι ήλθε στην Ελλάδα καλά διαβασμένος, ο Πόρτερ ήταν προικισμένος άνθρωπος, ιδιαιτέρως εργατικός και μεθοδικός. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα κιόλας έπιασε την κατάσταση. Το αποδεικνύουν οι διαπιστώσεις του, στις ημερολογιακές εγγραφές από 20 έως 27 Ιανουαρίου: Υπουργοί που αδιαφορούν πλήρως για την οικονομική πολιτική, καθώς δίνουν την προτεραιότητα στα πολιτικά ζητήματα. Πολιτικό σύστημα, το οποίο, γενικώς, έχει ως κύριο μέλημα τη διαιώνιση της εξουσίας του. Τύπος ελεύθερος μεν, ανεύθυνος δε. Πλουτοπαραγωγικές πηγές και πόροι που μένουν αναξιοποίητοι, καθώς η ανίκανη ιθύνουσα τάξη επαναπαύεται στην εξάρτηση από τη βοήθεια και την πεποίθησή της πως ό,τι και αν συμβεί, πάλι οι Σύμμαχοι θα ξελασπώσουν τη χώρα.
Ξαναδιαβάζοντας τις εγγραφές της πρώτης εβδομάδας και μόνον, ήταν αρκετό για να αναρωτηθώ αν άραγε ο Πόουλ Τόμσεν της τρόικας κρατά και αυτός ημερολόγιο. Το ελπίζω, γιατί θα έχει ενδιαφέρον για τον μελετητή του μέλλοντος να αντιπαραβάλει το τότε με το σήμερα. Οι ομοιότητες ανάμεσα στα πρώτα δύο χρόνια από το τέλος της Κατοχής και στα δύο πρώτα χρόνια της χρεοκοπίας είναι εντυπωσιακές. Με μία βασική διαφορά όμως – ίσως και δύο, δεν είμαι απολύτως βέβαιος. Η πρώτη είναι ότι τότε υπήρχε και χρόνος και βούληση από τους Συμμάχους να μας βοηθήσουν. Σήμερα, η απόσταση που μας χωρίζει από την ανήκεστο βλάβη της εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη είναι ελάχιστη· η δε βούληση των εταίρων να παρασταθούν στη δοκιμασία της Ελλάδος έχει φθάσει στα όριά της. (Αν δεν τα έχει κιόλας υπερβεί δηλαδή...) Η δεύτερη διαφορά είναι ότι τότε ο ελληνικός λαός ήταν φτωχός, αλλά πολιτισμένος. (Ετσι τον περιγράφει εκτενώς το πληροφοριακό φυλλάδιο του αμερικανικού κράτους με το οποίο εφοδιαζόταν κάθε Αμερικανός, που επισκεπτόταν με επίσημη ιδιότητα την Ελλάδα). Σήμερα θυμίζει τοξικομανή σε κρίση στερητικού συνδρόμου: πιστεύει ότι για τον πόνο της κατάστασής του ευθύνεται ο σαδισμός του γιατρού, καθώς και όλος ο άλλος κόσμος εκτός από τον ίδιο.
Ερχομαι στο σήμερα, για να προσπαθήσω να περιγράψω σε αδρές γραμμές τον δρόμο που ανοίγεται μπροστά. Ανευθυνότητα από την πλευρά των αντιμνημονιακών, που –είτε από κρυφό υπολογισμό είτε από βλακεία– οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα στην έξοδο από την Ευρωζώνη, αλλά δεν τολμούν να χρεωθούν την ευθύνη. Ανευθυνότητα όμως και από την πλευρά των μνημονιακών, καθώς ο Αντώνης Σαμαράς θυσιάζει την ενότητα της Κεντροδεξιάς (αυτή θα την εξασφάλιζε η οικειοθελής απόσυρσή του από την ηγεσία και η αμέριστη στήριξη από πλευράς του της νέας ηγεσίας), επειδή οι περιστάσεις και όχι οι ικανότητές του έφεραν στα χέρια του το όπλο του εκβιασμού. Ο τραγικός πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας στέκεται μόνον με τις φτέρνες επάνω στο χείλος του γκρεμού και πιστεύει ότι αυτό θα υποχρεώσει όσους ψηφοφόρους έχουν συναίσθηση της κρισιμότητας των περιστάσεων να τον προτιμήσουν – καθώς, βλέπετε, οι άλλοι έχουν ήδη πέσει στον γκρεμό και συγκρατούνται ίσα ίσα από τις άκρες των δακτύλων τους...
Κάπως έτσι, οδηγούμεθα στην πόλωση του διλήμματος «ευρώ ή δραχμή», προσωποποιούμενη στο δίλημμα «Σαμαράς ή Τσίπρας». Διότι –ας μην καλλιεργούμε ευσεβείς πόθους– ούτε ο χρόνος επαρκεί για τη σύμπηξη κεντρώου μεταρρυθμιστικού πόλου, αφού κατά πάσα πιθανότητα τη Δευτέρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να ορίζει υπηρεσιακή κυβέρνηση για τη διεξαγωγή νέων εκλογών, ούτε οι άλλες εκδοχές της μετριοπάθειας, που υφίστανται σήμερα στο πολιτικό φάσμα, έχουν ελπίδες επιβίωσης. Θα συνθλιβούν από το βάρος των δύο πόλων. Συνοπτικά: Αμφιβάλλω αν Δημοκρατική Συμμαχία και Δράση θα συγκεντρώσουν από κοινού περισσότερες ψήφους απ’ όσες πήρε μόνος του ο Μάνος. Το ΠΑΣΟΚ, υπό την ηγεσία του Βενιζέλου και την εμπνευσμένη στρατηγική του «συγγνώμη που καταστρέψαμε τη χώρα, αλλά ψηφίστε μας για να σας σώσουμε», βρίσκεται σε διαδικασία συρρίκνωσης, η οποία οδηγεί αναπόφευκτα στην εξάλειψη. Οσο για τη Δημοκρατική Αριστερά, αυτή διχάζεται έντονα στο εσωτερικό της μεταξύ ευρωπαϊστών και αντιμνημονιακών, με πιθανότερη συνέπεια οι πρώτοι να ενισχύσουν το ΠΑΣΟΚ (χωρίς όμως να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων για το άλλοτε κραταιό κόμμα της Κεντροαριστεράς) και οι δεύτεροι να απορροφηθούν στο ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Πάνω κάτω, αυτές τις σκέψεις συζητούσα με έναν καλό φίλο το πρωί της Παρασκευής, ώσπου πήραμε τον δρόμο για τις δουλειές μας. Καθ’ οδόν και προτού χωρίσουν οι δρόμοι μας, προσέξαμε στη βιτρίνα ενός καταστήματος με ανδρικά υποδήματα ένα τερατούργημα: τρίχρωμο (λευκό, καφέ και μπλε, αν έχετε τον θεό σας!) λουστρινένιο παπούτσι, με χοντρή λαστιχένια σόλα στα ίδια χρώματα. Προφανώς απευθυνόταν σε καταναλωτές των οποίων η βλακεία ήταν εξίσου τερατώδης με το γούστο του σχεδιαστή: προσφερόταν στα 660 ευρώ, παρακαλώ! Ξεκαρδισμένοι από τα γέλια, αναρωτηθήκαμε ποιος ηλίθιος θα έδινε ένα τέτοιο ποσόν γι’ αυτό το πράγμα, σε καιρούς όπως αυτοί που περνούμε.
Δεν χρειάστηκε να ψάξουμε σε ακτίνα μεγαλύτερη των είκοσι μέτρων για να τον βρούμε. Ηταν ένας νέος πολύ μοδάτος. Φορούσε στενό τιρκουάζ παντελόνι, διάστικτο με ακανόνιστου σχήματος λευκούς (ντιζαϊνάτους!) λεκέδες, το οποίο ανέβαινε μετά βίας ώς το εφήβαιο και είχε τη σχεδιαστική πρωτοτυπία να διαθέτει τσέπη σε μορφή μαρσίπου στο ύψος των γεννητικών οργάνων. Καθώς μάλιστα την είχε φορτωμένη με τσιγάρα, αναπτήρα, κλειδιά κ.ά. έδινε ο δύσμοιρος από μακριά την εντύπωση ασθενούς που υποφέρει από... ελεφαντίαση των όρχεων. Βέβαια, ο ίδιος είχε το αυτάρεσκο ύφος του ανθρώπου που νιώθει πολύ περήφανος για την εμφάνισή του· ίσως επειδή θα είχε σκάσει μερικά κατοστάρικα ευρώ γι’ αυτήν την ντιζαϊνάτη βλακεία.
Μπροστά στο θέαμα αυτό, ο νους μου πηγαίνει πίσω στον Πόρτερ, ο οποίος δημοσίευσε ένα δοκίμιο για την κατάσταση της Ελλάδας στο περιοδικό Collier’s τον Σεπτέμβριο του 1947. Ο τίτλος ήταν «Ζητείται: Ενα θαύμα για την Ελλάδα». Κοιτάζω μπροστά μου αυτόν τον γελοίο με το παρδαλό πανταλόνι και αναρωτιέμαι –από στιγμιαία απελπισία, θέλω να ελπίζω– αν αυτή η χώρα αξίζει τελικά ένα θαύμα...
****
Από τους προύχοντες στη φαιά πανώλη
Tου Nικου Γ. Ξυδακη
Η σεισμική αναδιάταξη του εκλογοπολιτικού χάρτη, που συνέβη την περασμένη Κυριακή, οφείλεται ασφαλώς στην αναστάτωση που έχει επιφέρει στο κοινωνικό σώμα μία διετία ρήξεων. Η κρίση και τα αλλεπάλληλα Μνημόνια γκρέμισαν τις ζωές πολλών Ελλήνων και απειλούν τις ζωές πολλών περισσότερων. Η οικονομική-κοινωνική καταστροφή μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού συνοδεύτηκε από την επίγνωση των πολλών δομικών αδυναμιών του κράτους και του παραγωγικού ιστού, οι ρίζες των οποίων πάνε πολύ πίσω.
Μαζί με τον ατομικό πόνο της κρίσης οι Ελληνες αναγκάστηκαν να δουν καθαρά πια την αδικία, τη σπατάλη και τον ανορθολογισμό του ισχύοντος κλεπτοκρατικού συστήματος, το οποίο επιβράβευαν λίγο-πολύ με τις ψήφους τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο φόβος και η απόγνωση επί του ατομικού διοχετεύθηκαν σε μια αντικαθεστωτική συμπεριφορά επί του συλλογικού πεδίου. Με ασαφή απεύθυνση και ισχυρά συναισθηματικά φορτία, στην αρχή. Με πιο έλλογο τρόπο, εν συνεχεία. Εν συνόλω όμως με αγανάκτηση και φόβο, εναλλάξ.
Το πλήθος παρέμενε σιωπηλό, σχεδόν παγωμένο, πριν από κάθε μείζονα εξέλιξη· ακούγαμε τη σιωπή πηχτή και απειλητική. Κατόπιν, το πλήθος αντιδρούσε, διαρκώς από την 5η Μαΐου 2010 έως και τον Φεβρουάριο του 2012, με κλιμακούμενη ένταση και ποικίλα μέσα, με αποκορύφωση το άτυπο πλην μαζικότατο «κίνημα» των Αγανακτισμένων, το περασμένο καλοκαίρι. Το κύμα του πλήθους ορμούσε, έσκαγε και αποσυρόταν, επί περίπου δύο χρόνια. Τυπικά, πάντα ηττημένο. Το τελευταίο κύμα έσκασε στην κάλπη: εκεί το άμορφο πλήθος, και ενίοτε όχλος, έδρασε ως λαός, ως πολιτικό σώμα. Η ψήφος του έσκασε σαν βόμβα διασποράς, κερματίζοντας τον πολιτικό χάρτη και, κυρίως, πλήττοντας καίρια τον πυρήνα του παλαιού καθεστώτος: τα δύο κόμματα που ενέμοντο την εξουσία επί 38 χρόνια.
Το πιο έντονο χαρακτηριστικό αυτής της πολύσημης, πολυδύναμης και δαιμονικά κερματισμένης ψήφου είναι αυτός ο αντικαθεστωτικός χαρακτήρας, η μήνις εναντίον των αξιωματούχων, των προυχόντων, των μάγιστρων της πελατειακότητας και της διαπλοκής. Τους έστειλε στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας. Από τους προύχοντες του ΠΑΣΟΚ λόγου χάριν, διεσώθησαν εκλογικά μόνο οι κ. Λοβέρδος και Χρυσοχοΐδης, επιθετικά μνημονιακός ο πρώτος, κυνικά «αδιάβαστος» ο δεύτερος. Και οι δύο τα τελευταία προεκλογικά 24ωρα αποδύθηκαν σε ένα ρεσιτάλ εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης πυροδοτώντας τα εύφλεκτα ρεφλέξ της ασφάλειας. Ο κατεπείγων εγκλεισμός μερικών δεκάδων μεταναστών σ’ ένα στρατόπεδο και η φωτογραφική κατάδοση μερικών οροθετικών τοξικομανών του πεζοδρομίου προβλήθηκαν σαν μακρόπνοη πολιτική για το μεταναστευτικό, την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Στην πραγματικότητα καταπατήθηκαν ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα, ιατρική πρακτική και διεθνή πρωτόκολλα, χωρίς ουσιαστικό και χρονοανθεκτικό αποτέλεσμα. Προσποιήθηκαν ότι θα κάνουν σε μερικές ημέρες ό,τι δεν έκαναν επί δυόμισι χρόνια.
Ακόμη χειρότερα, σε τόσο σοβαρά θέματα έβαλαν την εθνική πολιτική και τον δημόσιο διάλογο να ρυμουλκούνται από την ατζέντα των λούμπεν λαϊκιστών και νεοναζί. Ο άνευ ορίων και όρων διωγμός εξουθενωμένων θυμάτων του δουλεμπορίου και της αρρώστιας υιοθέτησε μια υγειονομική γλώσσα που θυμίζει τρομακτικά τη γλώσσα με την οποία οι Αριοι ναζί έβαλαν στο στόχαστρο Εβραίους, Τσιγγάνους και άλλους υπάνθρωπους, κατά τη διείσδυσή τους στις φοβισμένες μάζες της θνήσκουσας Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Είναι τόσο πολλά τα σημασιακά φορτία, τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα, τα ρητά και τα υπόρρητα αυτού του ασύλληπτα πυκνού ιστορικού χρόνου... Αδυνατούμε να τα προλάβουμε, πόσω μάλλον να τα αναλύσουμε και να τα αναχωνέψουμε. Ωστόσο, μπορούμε να διακρίνουμε μια κρίσιμη μετατόπιση του λόγου των καταψηφισθέντων του Ancien Regime προς τα ξενοφοβικά, αρρωστοφοβικά, ρατσιστικά και βίαια παραληρήματα των νεοναζί, που έχει βαρύνουσα σημασία όταν τελείται από παράγοντες του σοσιαλδημοκρατικού, κεντρώου, συντηρητικού ή φιλελεύθερου χώρου. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι ειδικές ζώνες εργασίας για αλλοδαπούς, η διαπόμπευση και η ποινικοποίηση αρρώστων δεν συνάντησαν ιδιαίτερες αντιστάσεις στους κόλπους των δημοκρατικών-φιλελεύθερων κομμάτων.
Η απάντηση του πλήθους που παρέμεινε όχλος, φοβισμένος και έξαλλος ακόμη και στην κάλπη, απέναντι σε αυτά τα σήματα για πογκρόμ και υγειονομική κάθαρση, ήταν να βάλει στο Κοινοβούλιο τους αυθεντικούς εκφραστές του μίσους: τους νεοναζί, κατεξοχήν αντισυστημικούς και εχθρούς της δημοκρατίας, αφιονισμένους λούμπεν. Η εγκαθίδρυση της φαιάς πανώλης είναι η πραγματική υγειονομική βόμβα για την Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
I-Reporter
Tου Κωστα Kαλλιτση
Ο μείζων παράγων αβεβαιότητας επανήλθε: Θα παραμείνουμε ή θα αποσυρθούμε από την Ευρωζώνη; Κι ο χρόνος μετρά αντίστροφα.
Δυστυχώς, κάποιοι δεν ακούν τα βήματα των Ερινυών. Επιχαίρουν ότι ήρθαν «πρώτοι» ή ότι «νίκησαν» και μένουν γαντζωμένοι στις θέσεις τους. Η αλήθεια είναι ότι το 35% των πολιτών γύρισε πλάτη στο κομματικό σύστημα – απείχε. Ενώ το 19% όσων ψήφισαν, σήμερα δεν αντιπροσωπεύεται –αφού τα κόμματα που επέλεξαν έμειναν εκτός Βουλής. Το έλλειμμα αντιπροσώπευσης μεγάλωσε. Στη σημερινή Βουλή αντιπροσωπεύεται το μισό, μόλις, εκλογικό σώμα. Το 18,85% της Ν.Δ. αντιστοιχεί στο 9,5% του εκλογικού σώματος, το 16,78% του ΣΥΡΙΖΑ στο 8,5%, το 13,18% του ΠΑΣΟΚ στο 7%, το 10,6% των Ανεξάρτητων Ελλήνων στο 5% κ.ο.κ. Μαζί τα τρία πρώτα κόμματα αντιπροσωπεύουν μόνο το 25% του εκλογικού σώματος. Η αλήθεια, λοιπόν, είναι ότι οι εκλογές αποδοκίμασαν το κομματικό σύστημα.
Το αποτέλεσμα των εκλογών είχε και μία κεντρική, απολύτως ταξική διάσταση: Η κοινωνία δεν αντέχει να πληρώνουν το κόστος προσαρμογής της οικονομίας τα φτωχότερα τμήματά της αλλά να μένει άθικτος ο πλούτος και η διαφθορά. Είναι η ίδια κοινωνία που είχε συμφωνήσει να δεχτεί θυσίες, ώστε η σπασμένη φούσκα της κατανάλωσης με δανεικά να δώσει τη θέση της σε μια νέα, βιώσιμη ανάπτυξη. Αλλά, επί διετία, βλέπει τους μεν να εμποδίζουν την προσπάθεια μεταρρύθμισης, ρητορεύοντας περί «ανάπτυξης» και, μέχρι πρότινος, ρισκάροντας την παραμονή της χώρας στην Ευρώπη. Τους δε, απρόθυμα να σκαρώνουν μεταρρυθμίσεις στα χαρτιά και να τις ναρκοθετούν στην πράξη. Κι όλους μαζί, να καταριούνται την... τρόικα. Με αποτέλεσμα να μένει άθικτος ο παρασιτισμός, βασιλεύουσες η φοροδιαφυγή και η σπατάλη και τελικά η θύελλα να ξεσπά σε βασικούς μισθούς, συντάξεις και μαζική καταστροφή εισοδημάτων μέσω αφόρητης ανεργίας.
Τώρα, όμως, ο αυτισμός του πολιτικού συστήματος υπάρχει κίνδυνος να παρασύρει και να τσακίσει τη χώρα στα βράχια. Το κράτος έχει πάψει να λειτουργεί. Τα έσοδα αβέβαια - ίσως επαρκούν για δύο μήνες. Η πρόσφατη δόση του δανείου περικόπηκε κατά 1 δισ. και δεν θα λάβουμε άλλη αν δεν κριθεί θετικά η πορεία δημοσιονομικής προσαρμογής. Ο κ. Σόιμπλε κάνει ό,τι μπορεί για να δυναμιτίσει την ελληνική προσπάθεια και να μας υποχρεώσει να βγούμε από το ευρώ. Οι διεθνείς οίκοι τείνουν στις πιο δυσοίωνες εκτιμήσεις και μαύρες προβλέψεις. Ο ένας μετά τον άλλο, υπουργοί κρατών της Ευρωζώνης καθησυχάζουν τους πολίτες τους ότι δεν κινδυνεύουν κι αν φύγει η Ελλάδα, διότι έχουν λάβει τα μέτρα τους. Είναι έτοιμοι και περιμένουν.
Οι ημέρες που ζούμε είναι «η χαρά της συμμορίας της δραχμής» και το άγχος για μεγάλη τραγωδία της χώρας. Το καλό σενάριο είναι να καταφέρει το πολιτικό σύστημα να υπερνικήσει τον αυτισμό του και να υπάρξει μια ισχυρή βούληση υπέρ ενός Ιστορικού Συμβιβασμού, ώστε να συνεχίσουμε την προσπάθεια για μεταρρύθμιση και δημοσιονομική εξυγίανση με στόχο μια βιώσιμη ανάπτυξη μέσα στο ευρώ, με σταθερότητα, αποτελεσματικότητα και δικαιοσύνη. Το σενάριο της καταστροφής είναι να παραιτηθούμε από την προσπάθεια, η χώρα να συρθεί έξω από το ευρώ, να περιπέσει σε δραματική φτώχεια και να διακινδυνεύσουμε την αναβίωση του ελληνικού μοντέλου της 10ετίας του ’40: Εθνικό διχασμό, τυφλές κοινωνικές συγκρούσεις και ανείπωτο αυταρχισμό, με συμμορίες και τάγματα εφόδου. Οφείλουμε να αποτρέψουμε αυτό το ενδεχόμενο. Πάση θυσία.
****
Με τα φρένα σπασμένα Tου Πασχου Mανδραβελη
Η ένταξη της Ελλάδος στις Ευρωπαϊκές Κοινότητες δεν ήταν αμιγώς οικονομική επιλογή. Οταν υπέγραφε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν υπήρχαν ούτε τα Μεσογειακά Ολοκληρωμένα Προγράμματα για να σκορπίσουμε, ούτε τα Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης για να σπαταλήσουμε. Η επιλογή και το βασικό μας επιχείρημα ήταν πολιτικά. Η Ελλάδα είχε βγει από δικτατορία και η ένταξη μιας ανώριμης δημοκρατίας σε ένα κλαμπ δημοκρατικών χωρών ήταν εγγύηση ότι η χώρα δεν θα διολισθήσει ξανά σε διχασμούς και πολιτειακές εκτροπές.
Αυτό, με τον καιρό και τα λεφτά, ξεχάστηκε. Ολοι νιώσαμε σίγουροι για τη δημοκρατία. Με τα χρόνια οι μνήμες της χούντας ξεθωριάζουν και κυρίως όσα προηγήθηκαν αυτής. Αυτό δεν πιστοποιείται μόνο από την επιτυχία των νοσταλγών της στις εκλογές, αλλά και από τη διάχυτη αντικοινοβουλευτική ρητορική και στα δύο άκρα του πολιτικού φάσματος· τα συνθήματα περί «τέλους της Βάρκιζας», περί νέων Ιουλιανών, περί πλατείας Συντάγματος που θα έπρεπε να γίνει Πλατεία Ταχρίρ κ. ά. Η χώρα αυτή δεν εμπέδωσε ποτέ τη δημοκρατία και τους κανόνες της. Οταν η πνευματική ηγεσία του τόπου -αυτούς τους πρυτάνεις ΑΕΙ έχουμε, αυτή η πνευματική ηγεσία μάς έλαχε- διακηρύσσει ότι η άρνηση εφαρμογής του νόμου σημαίνει κι ακυρότητά του, ασχέτως αν ψηφίστηκε από τα 4/5 της Βουλής, μπορούμε να φανταστούμε πόσο ψηλά ιεραρχείται αξιακώς η δημοκρατία σε άλλα, πιο αγράμματα, στρώματα του πληθυσμού.
Τώρα η χώρα βρίσκεται σε τροχιά εξόδου από την Οικονομική και Νομισματική Ενωση. Δύο χρόνια λιτότητας (για να επιτύχουμε το ένα από τα δύο κριτήρια εισόδου μας: έλλειμμα 3% και δημόσιο χρέος 60% του ΑΕΠ) οδήγησαν σε πρωτόγνωρη πολιτική αστάθεια που επιταχύνει τις εξελίξεις. Πετάμε στον νεροχύτη ένα από τα μεγαλύτερα κεκτημένα της μεταπολίτευσης μαζί με τα βρωμόνερά της. Οι περισσότεροι σπρώχνουν τις εξελίξεις προς τα εκεί. Δεν είναι μόνον ο ΣΥΡΙΖΑ· είναι ένα πλέγμα μικρότερων και μεγαλύτερων συμφερόντων που θίγονται από τη δημοσιονομική εξυγίανση (δεν είναι τυχαίο ότι η «Αυριανή», που «γκρέμισε τον καραμανλισμό» και αγκάλιασε τον «νεοκαραμανλισμό», υμνεί τώρα τον κ. Τσίπρα) · είναι οι συντεχνίες που πολεμούν μέχρι θανάτου της οικονομίας κάθε προσπάθεια εξορθολογισμού· είναι οι απελπισμένοι που έχουν πολύ κράτος αλλά όχι και πρόνοια· είναι, τέλος, η τεράστια σύγχυση που δημιουργούν τα δελτία των οκτώ που δεν μπορούν να ξεχωρίσουν το έλλειμμα από το χρέος και την παραγωγή από την κατανάλωση (θεωρούν την τελευταία εχέγγυο... ανάπτυξης). Δυστυχώς στην πολιτική, όπως και στη ζωή, το ένα φέρνει τ’ άλλο. Τα γρανάζια της ιστορίας κινούνται αργά, τόσο που να δημιουργούν καταστροφικές ψευδαισθήσεις. Πώς το είπε ο κ. Στρατούλης; «Θα μας παρακαλάνε να μάς δώσουν τις δόσεις»; Η δυναμική της εξόδου της Ελλάδος από τη Ζώνη του Ευρώ είναι η συνιστώσα διάφορων δυνάμεων και ψευδαισθήσεων που κυριαρχούν στο πολιτικό και κοινωνικό σκηνικό. Μπορεί, για παράδειγμα, ο κ. Τσίπρας να εννοεί ότι δεν θέλει έξοδο από το ευρώ, προτάσσοντας όμως όλα τ’ άλλα την προωθεί· έστω αθέλητα και ανοήτως. Το χειρότερο δε είναι ότι το κακό δεν θα περιοριστεί εκεί. Η χώρα αυτήν τη στιγμή είναι σαν φορτηγό με σπασμένα φρένα στον κατήφορο. Οι ψευδαισθήσεις για ισχυρή και θωρακισμένη οικονομία μάς οδήγησαν στην κρίση. Οι ψευδαισθήσεις για την κρίση μάς οδηγούν στην καταστροφή.
****
Η σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με την πραγματικότητα
Toυ Αγγελου Σταγκου
Είναι προφανές ότι ελάχιστοι από εκείνους που ψήφισαν και τους άλλους που πρόκειται να ψηφίσουν τον ΣΥΡΙΖΑ, αν γίνουν νέες εκλογές που προς το παρόν φαίνονται αναπότρεπτες, γνωρίζουν το πρόγραμμά του. Το ίδιο μάλλον συμβαίνει με τους περισσότερους από εκείνους που εκλέχτηκαν βουλευτές με τη σημαία του, ακόμη με τα στελέχη του. Κάτι ανάλογο, άλλωστε, ισχύει και με τους ψηφοφόρους, τους υποψήφιους, τους βουλευτές και τα στελέχη των άλλων κομμάτων, του ΚΚΕ συμπεριλαμβανομένου σε αρκετά μεγάλο βαθμό.
Είναι γνωστό ότι στην Ελλάδα τουλάχιστον, είναι αρκετοί οι πολίτες που ψηφίζουν κάποιο κόμμα, είτε με την αρνητική σκέψη της καταψήφισης κάποιου άλλου, είτε γιατί έλκονται από τις διακηρύξεις και τις εξαγγελίες του αρχηγού του, είτε γιατί νομίζουν ότι θα «βολευτούν», αν επικρατήσει. Με αυτή την έννοια ανέβασε θεαματικά τα ποσοστά του ο ΣΥΡΙΖΑ και με την ίδια έννοια πιθανώς θα τα αυξήσει αν γίνουν αμέσως νέες εκλογές, όπως επιδιώκει. Αλλωστε στις πρόσφατες εκλογές η πλειονότητα των πολιτών ψήφισε υπέρ της φαντασιακής πραγματικότητας και όχι υπέρ της αντικειμενικής.
Είναι αλήθεια ότι στο πρόγραμμά του ο ΣΥΡΙΖΑ θέλει την Ελλάδα μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη. Το πρόγραμμα λέει συγκεκριμένα: «Η θέση και το μέλλον της Ελλάδας είναι μέσα στην Ενωμένη Ευρώπη, με όρους πραγματικής σύγκλισης, ισοτιμίας και με διεκδικητικό πνεύμα». Για την Ευρωζώνη δεν γίνεται αναφορά και συζήτηση, αλλά υπάρχει ένα «κατεβατό» για το πώς πρέπει να διαμορφωθεί η Ευρώπη, σε αρμονία βέβαια με όλο το κείμενο του προγράμματος, το οποίο προσβλέπει στη δημιουργία μιας μαρξιστικής - σοβιετικής κοινωνίας σε ελληνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Κουβέντα λοιπόν για την ανάγκη παραμονής της Ελλάδας στην Ευρωζώνη στο πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ, και είναι σαφές από αυτά που λέει και κάνει ο Αλ. Τσίπρας κάτι τέτοιο δεν αποτελεί προτεραιότητα. Και εφόσον για τον αρχηγό και το κόμμα του δεν είναι αναγκαίο να παραμείνει η Ελλάδα στη Ζώνη του Ευρώ, σημαίνει ότι και η ιδέα της παραμονής της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ενωση είναι αναλώσιμη. Γιατί εξ όσων γνωρίζουμε, την έξοδο από την Ευρωζώνη ακολουθεί αυτόματα η έξοδος από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οπότε τίθεται το ερώτημα πώς θα συμβάλει ο ΣΥΡΙΖΑ και η Ελλάδα, που θα έχει αναμορφωθεί στο μεταξύ σύμφωνα με τις προδιαγραφές του, στην αναμόρφωση της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφού θα βρίσκεται πλέον εκτός αυτής; Υπάρχει λοιπόν μια μικρή αντίφαση εδώ...
Αναμφίβολα, τέτοιες αντιφάσεις γίνονται αντιληπτές από πολιτικοποιημένους νοήμονες, αλλά ο πολιτικός λόγος απευθύνεται στο σύνολο του πληθυσμού μιας κοινωνίας που εδώ και καιρό, πριν επέλθει καλπάζοντας η κρίση, θυμίζει πολτό. Για να επικεντρωθούμε στα συγκεκριμένα, αποκλείεται ο Αλ. Τσίπρας να μη γνωρίζει ότι η χώρα παράγει ακόμη πρωτογενή ελλείμματα, 4,5 δισ. ευρώ το 2011, στα 2 δισ. έχει προϋπολογισθεί για φέτος, εφόσον η εξέλιξη των πραγμάτων θα ήταν σχετικά ομαλή. Είναι φανερό όμως μετά τα εκλογικά αποτελέσματα της περασμένης Κυριακής ότι δεν είναι\u0387 επικρατεί αβεβαιότητα και ανησυχία, οι καταθέσεις άρχισαν να αποσύρονται πάλι από τις τράπεζες, ιδιαίτερα μετά τις δηλώσεις του Δημ. Στρατούλη, διακεκριμένου στελέχους του ΣΥΡΙΖΑ, το όποιο σύστημα διοίκησης υπήρχε ακόμη δείχνει σημάδια κατάρρευσης, καθώς επικρατεί η αίσθηση της ατιμωρησίας και του χαοτικού αύριο, το ίδιο συμβαίνει με την πραγματική οικονομία.
Οι αντιδράσεις και οι προθέσεις των κέντρων αποφάσεων στην Ευρώπη είναι σαφείς. Αποκλείεται να συνεχισθεί η ροή των κονδυλίων για τη στήριξη της οικονομίας όσο επικρατεί ακυβερνησία στην Ελλάδα και δεν πρόκειται να μεταβληθεί αυτή η στάση αν γίνουν νέες εκλογές και επικρατήσουν οι λεγόμενες «αντιμνημονιακές» δυνάμεις ή αν δεν τηρηθούν οι δεσμεύσεις που ανέλαβε η χώρα για να αποφύγει την άτακτη χρεοκοπία. Η πρώτη προειδοποίηση ήταν η περικοπή του ενός δισ. που θα κάλυπτε εσωτερικές ανάγκες από τη δόση του Μαΐου, και έπεται συνέχεια. Αν δεχθούμε ότι ο Αλ. Τσίπρας καταλαβαίνει αλλά δεν μπορεί να ξεφύγει για διάφορους λόγους, ή αν νομίζει ότι θα μπορεί στην πράξη να λέει άλλα και να κάνει άλλα, ως νέος Ανδρέας Παπανδρέου, δεν αλλάζει τίποτα. Η πραγματικότητα δεν αντέχει ούτε πειράματα, ούτε ελιγμούς.
****
Μέγα το έλλειμμα πολιτικής ηγεσίας
Toυ Σταμου Ζουλα
Εναντιούμενος στην ένταξή μας στην ΕΟΚ, κατά τη δεκαετία του ’60, το τότε κορυφαίο στέλεχος της ΕΔΑ και μετέπειτα πρόεδρός της Ηλίας Ηλιού, διατηρούσε μια σοφή θέση, που αν θυμάμαι καλά υποστήριζε και ο επίσης «αντιευρωπαϊστής» Στρατής Ανδρεάδης: Είμαστε κατά της ΕΟΚ, αλλά οφείλουμε να δούμε το μέλλον της χώρας μας. Διότι αν τελικά η Ευρώπη προχωρήσει σε μια οικονομική και αργότερα πολιτική ένωση, θα είναι ολέθριο για την Ελλάδα να βρίσκεται εκτός και παντελώς απομονωμένη. Ο Ηλίας Ηλιού, όμως, ήταν συνετός και οραματιστής ηγέτης. Οπως αργότερα και ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ Χαρ. Φλωράκης, ο οποίος απέφυγε να συνδέσει την κομμουνιστική ψήφο με άμεση αποχώρηση από την Ευρώπη. Σημειωτέον, ότι αυτές οι μετριοπαθείς θέσεις διατυπώνονταν σε εποχή που ο υπαρκτός σοσιαλισμός ήταν ακόμη κραταιός, παραμένοντας όραμα και υπόδειγμα πολιτικοκοινωνικού συστήματος για μεγάλη μερίδα Ελλήνων αριστερών. Αλήθεια, τι σχέση έχουν σήμερα ο κ. Τσίπρας και η κ. Παπαρήγα με τους δύο παραπάνω ηγέτες; Σήμερα που ο υπαρκτός σοσιαλισμός έχει καταρρεύσει παταγωδώς και οι παρωχημένες θέσεις τους παραμένουν παγκοσμίως «ανάδελφες» και αστήρικτες.
Το ίδιο ισχύει για τους κ. Σαμαρά και Βενιζέλο. Ο πρώτος, εκτός της πρώιμης και αποτυχημένης (προ 20ετίας) ηγετικής του δοκιμασίας, εξακολουθεί να πειραματίζεται με τις πάγιες θέσεις της Ν.Δ. Επί μία διετία συνέπραξε στη δημιουργία αντιευρωπαϊκού κλίματος, για να υπερψηφίσει, τελικά, το δεύτερο και επαχθέστερο Μνημόνιο. Ετσι, είναι αποκλειστικά υπεύθυνος για την εμφάνιση του μορφώματος των «Ανεξάρτητων Ελλήνων» και μερικώς για την ενδυνάμωση του ΣΥΡΙΖΑ και της Χρυσής Αυγής. Επέσπευσε τις εκλογές, έχοντας ως στόχο της Ν.Δ. την αυτοδυναμία, ενώ η πολιτική του προδίκαζε τη συρρίκνωσή της κάτω από το 20%. Αλλωστε, εκτός των καίριων «στρατηγικών» λαθών, η παντελώς ανερμάτιστη πολιτική του εκδηλώνεται σε όλο το εύρος της «ηγετικής» του συμπεριφοράς. (Οπως η εντός 24ώρου επαναφορά και αποπομπή του κ. Συμπιλίδη και ο... επί 3ωρον αποκλεισμός του κορυφαίου συμβούλου του κ. Χρύσανθου Λαζαρίδη από τον πρωινό καφέ).
Επίσης, στον κ. Βενιζέλο πρυτανεύουν η πολιτική αστάθεια και ο καιροσκοπισμός, τον οποίο ο ίδιος επιδιώκει να συγκαλύψει με έναν -χωρίς πειθώ και απήχηση, πλέον- ρητορικό βερμπαλισμό. Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς. Την πομπώδη και... αυτεπίστροφη ηγετική του κάθοδο στο Ζάππειο, το βράδυ των εκλογών του 2007; Την επίμονη τακτική του για την απαξίωση του κ. Παπανδρέου, με τον οποίο κατόπιν συνέπραξε, ως αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονομικών, για να γίνει τελικά και δακτυλιδούχος του; Το είπα-ξείπα έναντι του καταγέλαστου, παγκοσμίως, δημοψηφίσματος, που επιχείρησε ο τέως αρχηγός του; Την μπλόφα εκβιασμού της τρόικας και την «προγραμματισμένη αναχώρησή» της, η οποία αποδείχθηκε απειλή οριστικής αποχώρησης, αν ο «μπλοφατζής» δεν προχωρούσε σε ταπεινωτική και -κυρίως- έμπρακτη μεταμέλεια; Το ότι έθεσε προεκλογικά ως στόχο του ΠΑΣΟΚ την πρώτη θέση και σήμερα θεωρεί «ιστορική πρόκληση» το γεγονός ότι «ξεκινά από το ίδιο ποσοστό (13%), με το οποίο «ξεκίνησε ο Α. Παπανδρέου το 1974»; Κατά τ’ άλλα και ιδιαίτερα υπό τις σημερινές συνθήκες θα ήταν αποκαρδιωτικό να επιβεβαιώσουμε τη γενική ρήση πως «κάθε λαός έχει τους ηγέτες, που του αξίζουν». Και ιδίως εξαιρετικά επικίνδυνο.
****
Αξίζει η Ελλάδα ένα θαύμα;
Tου Στεφανου Κασιματη
Ανοίγω ξανά το «Ζητείται ένα θαύμα για την Ελλάδα» και ξαναδιαβάζω τα σημεία που υπογράμμισα, όταν –πάει ένας χρόνος τουλάχιστον από τότε– έπεσε για πρώτη φορά στα χέρια μου η θαυμάσια έκδοση από τις Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις του ημερολογίου, που κράτησε ο Αμερικανός δικηγόρος Πολ Πόρτερ κατά την παραμονή του στην Αθήνα το διάστημα από 20 Ιανουαρίου 1947 ώς τα τέλη Φεβρουαρίου εκείνου του έτους. Ο Εμφύλιος είχε ξεκινήσει περίπου οκτώ μήνες πριν από την άφιξη του Πόρτερ, οι κυβερνήσεις δεν κατάφερναν να σταθεροποιήσουν την οικονομία και ο πρόεδρος Τρούμαν έστειλε στην Ελλάδα τον έμπιστο του Πόρτερ (διαπρεπή δικηγόρο, καθηγητή της Νομικής, στέλεχος των Δημοκρατικών και ανώτερο δημόσιο λειτουργό), για να εκτιμήσει την κατάσταση των πραγμάτων στην Ελλάδα και να τη μεταφέρει στον ίδιο.
Εκτός του ότι ήλθε στην Ελλάδα καλά διαβασμένος, ο Πόρτερ ήταν προικισμένος άνθρωπος, ιδιαιτέρως εργατικός και μεθοδικός. Μέσα στην πρώτη εβδομάδα κιόλας έπιασε την κατάσταση. Το αποδεικνύουν οι διαπιστώσεις του, στις ημερολογιακές εγγραφές από 20 έως 27 Ιανουαρίου: Υπουργοί που αδιαφορούν πλήρως για την οικονομική πολιτική, καθώς δίνουν την προτεραιότητα στα πολιτικά ζητήματα. Πολιτικό σύστημα, το οποίο, γενικώς, έχει ως κύριο μέλημα τη διαιώνιση της εξουσίας του. Τύπος ελεύθερος μεν, ανεύθυνος δε. Πλουτοπαραγωγικές πηγές και πόροι που μένουν αναξιοποίητοι, καθώς η ανίκανη ιθύνουσα τάξη επαναπαύεται στην εξάρτηση από τη βοήθεια και την πεποίθησή της πως ό,τι και αν συμβεί, πάλι οι Σύμμαχοι θα ξελασπώσουν τη χώρα.
Ξαναδιαβάζοντας τις εγγραφές της πρώτης εβδομάδας και μόνον, ήταν αρκετό για να αναρωτηθώ αν άραγε ο Πόουλ Τόμσεν της τρόικας κρατά και αυτός ημερολόγιο. Το ελπίζω, γιατί θα έχει ενδιαφέρον για τον μελετητή του μέλλοντος να αντιπαραβάλει το τότε με το σήμερα. Οι ομοιότητες ανάμεσα στα πρώτα δύο χρόνια από το τέλος της Κατοχής και στα δύο πρώτα χρόνια της χρεοκοπίας είναι εντυπωσιακές. Με μία βασική διαφορά όμως – ίσως και δύο, δεν είμαι απολύτως βέβαιος. Η πρώτη είναι ότι τότε υπήρχε και χρόνος και βούληση από τους Συμμάχους να μας βοηθήσουν. Σήμερα, η απόσταση που μας χωρίζει από την ανήκεστο βλάβη της εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη είναι ελάχιστη· η δε βούληση των εταίρων να παρασταθούν στη δοκιμασία της Ελλάδος έχει φθάσει στα όριά της. (Αν δεν τα έχει κιόλας υπερβεί δηλαδή...) Η δεύτερη διαφορά είναι ότι τότε ο ελληνικός λαός ήταν φτωχός, αλλά πολιτισμένος. (Ετσι τον περιγράφει εκτενώς το πληροφοριακό φυλλάδιο του αμερικανικού κράτους με το οποίο εφοδιαζόταν κάθε Αμερικανός, που επισκεπτόταν με επίσημη ιδιότητα την Ελλάδα). Σήμερα θυμίζει τοξικομανή σε κρίση στερητικού συνδρόμου: πιστεύει ότι για τον πόνο της κατάστασής του ευθύνεται ο σαδισμός του γιατρού, καθώς και όλος ο άλλος κόσμος εκτός από τον ίδιο.
Ερχομαι στο σήμερα, για να προσπαθήσω να περιγράψω σε αδρές γραμμές τον δρόμο που ανοίγεται μπροστά. Ανευθυνότητα από την πλευρά των αντιμνημονιακών, που –είτε από κρυφό υπολογισμό είτε από βλακεία– οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια τη χώρα στην έξοδο από την Ευρωζώνη, αλλά δεν τολμούν να χρεωθούν την ευθύνη. Ανευθυνότητα όμως και από την πλευρά των μνημονιακών, καθώς ο Αντώνης Σαμαράς θυσιάζει την ενότητα της Κεντροδεξιάς (αυτή θα την εξασφάλιζε η οικειοθελής απόσυρσή του από την ηγεσία και η αμέριστη στήριξη από πλευράς του της νέας ηγεσίας), επειδή οι περιστάσεις και όχι οι ικανότητές του έφεραν στα χέρια του το όπλο του εκβιασμού. Ο τραγικός πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας στέκεται μόνον με τις φτέρνες επάνω στο χείλος του γκρεμού και πιστεύει ότι αυτό θα υποχρεώσει όσους ψηφοφόρους έχουν συναίσθηση της κρισιμότητας των περιστάσεων να τον προτιμήσουν – καθώς, βλέπετε, οι άλλοι έχουν ήδη πέσει στον γκρεμό και συγκρατούνται ίσα ίσα από τις άκρες των δακτύλων τους...
Κάπως έτσι, οδηγούμεθα στην πόλωση του διλήμματος «ευρώ ή δραχμή», προσωποποιούμενη στο δίλημμα «Σαμαράς ή Τσίπρας». Διότι –ας μην καλλιεργούμε ευσεβείς πόθους– ούτε ο χρόνος επαρκεί για τη σύμπηξη κεντρώου μεταρρυθμιστικού πόλου, αφού κατά πάσα πιθανότητα τη Δευτέρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας μπορεί να ορίζει υπηρεσιακή κυβέρνηση για τη διεξαγωγή νέων εκλογών, ούτε οι άλλες εκδοχές της μετριοπάθειας, που υφίστανται σήμερα στο πολιτικό φάσμα, έχουν ελπίδες επιβίωσης. Θα συνθλιβούν από το βάρος των δύο πόλων. Συνοπτικά: Αμφιβάλλω αν Δημοκρατική Συμμαχία και Δράση θα συγκεντρώσουν από κοινού περισσότερες ψήφους απ’ όσες πήρε μόνος του ο Μάνος. Το ΠΑΣΟΚ, υπό την ηγεσία του Βενιζέλου και την εμπνευσμένη στρατηγική του «συγγνώμη που καταστρέψαμε τη χώρα, αλλά ψηφίστε μας για να σας σώσουμε», βρίσκεται σε διαδικασία συρρίκνωσης, η οποία οδηγεί αναπόφευκτα στην εξάλειψη. Οσο για τη Δημοκρατική Αριστερά, αυτή διχάζεται έντονα στο εσωτερικό της μεταξύ ευρωπαϊστών και αντιμνημονιακών, με πιθανότερη συνέπεια οι πρώτοι να ενισχύσουν το ΠΑΣΟΚ (χωρίς όμως να αλλάξουν την πορεία των πραγμάτων για το άλλοτε κραταιό κόμμα της Κεντροαριστεράς) και οι δεύτεροι να απορροφηθούν στο ρεύμα του ΣΥΡΙΖΑ.
Πάνω κάτω, αυτές τις σκέψεις συζητούσα με έναν καλό φίλο το πρωί της Παρασκευής, ώσπου πήραμε τον δρόμο για τις δουλειές μας. Καθ’ οδόν και προτού χωρίσουν οι δρόμοι μας, προσέξαμε στη βιτρίνα ενός καταστήματος με ανδρικά υποδήματα ένα τερατούργημα: τρίχρωμο (λευκό, καφέ και μπλε, αν έχετε τον θεό σας!) λουστρινένιο παπούτσι, με χοντρή λαστιχένια σόλα στα ίδια χρώματα. Προφανώς απευθυνόταν σε καταναλωτές των οποίων η βλακεία ήταν εξίσου τερατώδης με το γούστο του σχεδιαστή: προσφερόταν στα 660 ευρώ, παρακαλώ! Ξεκαρδισμένοι από τα γέλια, αναρωτηθήκαμε ποιος ηλίθιος θα έδινε ένα τέτοιο ποσόν γι’ αυτό το πράγμα, σε καιρούς όπως αυτοί που περνούμε.
Δεν χρειάστηκε να ψάξουμε σε ακτίνα μεγαλύτερη των είκοσι μέτρων για να τον βρούμε. Ηταν ένας νέος πολύ μοδάτος. Φορούσε στενό τιρκουάζ παντελόνι, διάστικτο με ακανόνιστου σχήματος λευκούς (ντιζαϊνάτους!) λεκέδες, το οποίο ανέβαινε μετά βίας ώς το εφήβαιο και είχε τη σχεδιαστική πρωτοτυπία να διαθέτει τσέπη σε μορφή μαρσίπου στο ύψος των γεννητικών οργάνων. Καθώς μάλιστα την είχε φορτωμένη με τσιγάρα, αναπτήρα, κλειδιά κ.ά. έδινε ο δύσμοιρος από μακριά την εντύπωση ασθενούς που υποφέρει από... ελεφαντίαση των όρχεων. Βέβαια, ο ίδιος είχε το αυτάρεσκο ύφος του ανθρώπου που νιώθει πολύ περήφανος για την εμφάνισή του· ίσως επειδή θα είχε σκάσει μερικά κατοστάρικα ευρώ γι’ αυτήν την ντιζαϊνάτη βλακεία.
Μπροστά στο θέαμα αυτό, ο νους μου πηγαίνει πίσω στον Πόρτερ, ο οποίος δημοσίευσε ένα δοκίμιο για την κατάσταση της Ελλάδας στο περιοδικό Collier’s τον Σεπτέμβριο του 1947. Ο τίτλος ήταν «Ζητείται: Ενα θαύμα για την Ελλάδα». Κοιτάζω μπροστά μου αυτόν τον γελοίο με το παρδαλό πανταλόνι και αναρωτιέμαι –από στιγμιαία απελπισία, θέλω να ελπίζω– αν αυτή η χώρα αξίζει τελικά ένα θαύμα...
****
Από τους προύχοντες στη φαιά πανώλη
Tου Nικου Γ. Ξυδακη
Η σεισμική αναδιάταξη του εκλογοπολιτικού χάρτη, που συνέβη την περασμένη Κυριακή, οφείλεται ασφαλώς στην αναστάτωση που έχει επιφέρει στο κοινωνικό σώμα μία διετία ρήξεων. Η κρίση και τα αλλεπάλληλα Μνημόνια γκρέμισαν τις ζωές πολλών Ελλήνων και απειλούν τις ζωές πολλών περισσότερων. Η οικονομική-κοινωνική καταστροφή μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού συνοδεύτηκε από την επίγνωση των πολλών δομικών αδυναμιών του κράτους και του παραγωγικού ιστού, οι ρίζες των οποίων πάνε πολύ πίσω.
Μαζί με τον ατομικό πόνο της κρίσης οι Ελληνες αναγκάστηκαν να δουν καθαρά πια την αδικία, τη σπατάλη και τον ανορθολογισμό του ισχύοντος κλεπτοκρατικού συστήματος, το οποίο επιβράβευαν λίγο-πολύ με τις ψήφους τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, ο φόβος και η απόγνωση επί του ατομικού διοχετεύθηκαν σε μια αντικαθεστωτική συμπεριφορά επί του συλλογικού πεδίου. Με ασαφή απεύθυνση και ισχυρά συναισθηματικά φορτία, στην αρχή. Με πιο έλλογο τρόπο, εν συνεχεία. Εν συνόλω όμως με αγανάκτηση και φόβο, εναλλάξ.
Το πλήθος παρέμενε σιωπηλό, σχεδόν παγωμένο, πριν από κάθε μείζονα εξέλιξη· ακούγαμε τη σιωπή πηχτή και απειλητική. Κατόπιν, το πλήθος αντιδρούσε, διαρκώς από την 5η Μαΐου 2010 έως και τον Φεβρουάριο του 2012, με κλιμακούμενη ένταση και ποικίλα μέσα, με αποκορύφωση το άτυπο πλην μαζικότατο «κίνημα» των Αγανακτισμένων, το περασμένο καλοκαίρι. Το κύμα του πλήθους ορμούσε, έσκαγε και αποσυρόταν, επί περίπου δύο χρόνια. Τυπικά, πάντα ηττημένο. Το τελευταίο κύμα έσκασε στην κάλπη: εκεί το άμορφο πλήθος, και ενίοτε όχλος, έδρασε ως λαός, ως πολιτικό σώμα. Η ψήφος του έσκασε σαν βόμβα διασποράς, κερματίζοντας τον πολιτικό χάρτη και, κυρίως, πλήττοντας καίρια τον πυρήνα του παλαιού καθεστώτος: τα δύο κόμματα που ενέμοντο την εξουσία επί 38 χρόνια.
Το πιο έντονο χαρακτηριστικό αυτής της πολύσημης, πολυδύναμης και δαιμονικά κερματισμένης ψήφου είναι αυτός ο αντικαθεστωτικός χαρακτήρας, η μήνις εναντίον των αξιωματούχων, των προυχόντων, των μάγιστρων της πελατειακότητας και της διαπλοκής. Τους έστειλε στον σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας. Από τους προύχοντες του ΠΑΣΟΚ λόγου χάριν, διεσώθησαν εκλογικά μόνο οι κ. Λοβέρδος και Χρυσοχοΐδης, επιθετικά μνημονιακός ο πρώτος, κυνικά «αδιάβαστος» ο δεύτερος. Και οι δύο τα τελευταία προεκλογικά 24ωρα αποδύθηκαν σε ένα ρεσιτάλ εντυπωσιασμού της κοινής γνώμης πυροδοτώντας τα εύφλεκτα ρεφλέξ της ασφάλειας. Ο κατεπείγων εγκλεισμός μερικών δεκάδων μεταναστών σ’ ένα στρατόπεδο και η φωτογραφική κατάδοση μερικών οροθετικών τοξικομανών του πεζοδρομίου προβλήθηκαν σαν μακρόπνοη πολιτική για το μεταναστευτικό, την ασφάλεια και τη δημόσια υγεία. Στην πραγματικότητα καταπατήθηκαν ατομικά και ανθρώπινα δικαιώματα, ιατρική πρακτική και διεθνή πρωτόκολλα, χωρίς ουσιαστικό και χρονοανθεκτικό αποτέλεσμα. Προσποιήθηκαν ότι θα κάνουν σε μερικές ημέρες ό,τι δεν έκαναν επί δυόμισι χρόνια.
Ακόμη χειρότερα, σε τόσο σοβαρά θέματα έβαλαν την εθνική πολιτική και τον δημόσιο διάλογο να ρυμουλκούνται από την ατζέντα των λούμπεν λαϊκιστών και νεοναζί. Ο άνευ ορίων και όρων διωγμός εξουθενωμένων θυμάτων του δουλεμπορίου και της αρρώστιας υιοθέτησε μια υγειονομική γλώσσα που θυμίζει τρομακτικά τη γλώσσα με την οποία οι Αριοι ναζί έβαλαν στο στόχαστρο Εβραίους, Τσιγγάνους και άλλους υπάνθρωπους, κατά τη διείσδυσή τους στις φοβισμένες μάζες της θνήσκουσας Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Είναι τόσο πολλά τα σημασιακά φορτία, τα σημαίνοντα και τα σημαινόμενα, τα ρητά και τα υπόρρητα αυτού του ασύλληπτα πυκνού ιστορικού χρόνου... Αδυνατούμε να τα προλάβουμε, πόσω μάλλον να τα αναλύσουμε και να τα αναχωνέψουμε. Ωστόσο, μπορούμε να διακρίνουμε μια κρίσιμη μετατόπιση του λόγου των καταψηφισθέντων του Ancien Regime προς τα ξενοφοβικά, αρρωστοφοβικά, ρατσιστικά και βίαια παραληρήματα των νεοναζί, που έχει βαρύνουσα σημασία όταν τελείται από παράγοντες του σοσιαλδημοκρατικού, κεντρώου, συντηρητικού ή φιλελεύθερου χώρου. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και οι ειδικές ζώνες εργασίας για αλλοδαπούς, η διαπόμπευση και η ποινικοποίηση αρρώστων δεν συνάντησαν ιδιαίτερες αντιστάσεις στους κόλπους των δημοκρατικών-φιλελεύθερων κομμάτων.
Η απάντηση του πλήθους που παρέμεινε όχλος, φοβισμένος και έξαλλος ακόμη και στην κάλπη, απέναντι σε αυτά τα σήματα για πογκρόμ και υγειονομική κάθαρση, ήταν να βάλει στο Κοινοβούλιο τους αυθεντικούς εκφραστές του μίσους: τους νεοναζί, κατεξοχήν αντισυστημικούς και εχθρούς της δημοκρατίας, αφιονισμένους λούμπεν. Η εγκαθίδρυση της φαιάς πανώλης είναι η πραγματική υγειονομική βόμβα για την Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
I-Reporter
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο Τσίπρας, το iPad και η γραβάτα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πολιτικό μπλοκάρισμα και λύσεις
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
