ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Πτεροφάλαινα: Ο αγαθός γίγαντας των ελληνικών θαλασσών...

Αν και άγνωστο στο ευρύ κοινό, στο Βόρειο Αιγαίο, στη Νότια Κρήτη, ίσως και στο Ιόνιο κολυμπούν κανονικότατες φάλαινες Φυσητήρες, που αναδύονται και βγάζουν από το ρουθούνι τους πίδακες νερού αλλά και πτεροφάλαινες, των οποίων το μήκος φθάνει τα 25 μέτρα. Αν δυσπιστείτε, το πρώτο που μπορείτε να κάνετε είναι να ανατρέξετε στον Αριστοτέλη.

 Οταν, το 350 π.Χ. έγραφε στο «Περί ζώων ιστορία» ότι «δελφίς δε και φάλαινα και τα άλλα κήτη ζωοτοκούσιν» δεν είχε βεβαίως επισκεφθεί τον Ειρηνικό ωκεανό - απλώς μετέφερε τις εμπειρίες του από τον ελλαδικό χώρο.

Η ζωή της πτεροφάλαινας

Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε ότι στις ελληνικές θάλασσες κατοικεί το δεύτερο μεγαλύτερο ζώο του κόσμου και το ταχύτερο είδος φάλαινας παγκοσμίως; H πτεροφάλαινα (Balaenoptera physalus) είναι ο «αγαθός και σβέλτος» κάτοικος της Μεσογείου και κολυμπάει ανάμεσά μας, με ταχύτητες που αγγίζουν τα 37 χλμ/ώρα.

Με καρδιά στο μέγεθος ενός μικρού αυτοκινήτου, μήκος που φτάνει τα 23 μέτρα, βάρος που μπορεί να φτάσει τους 75 τόνους και προσδόκιμο ζωής τα 100 χρόνια, η εντυπωσιακή πτεροφάλαινα είναι η μοναδική φάλαινα που έχει σταθερή παρουσία στα ελληνικά νερά.

Το χρώμα της είναι γκρι (είτε σκούρο είτε πιο ανοικτό) ενώ η κοιλιά της είναι άσπρη. Ξεχωρίζει για τη σχετικά υπερυψωμένη αναπνευστική οπή της, η οποία αποτελείται από δύο συμμετρικά και ανεξάρτητα ρουθούνια. Η εκπνοή της εκτοξεύεται κάθετα και φτάνει ακόμα και τα 6 μέτρα σε ύψος οπότε και είναι ορατή από απόσταση μεγαλύτερη των δύο ναυτικών μιλίων.

Τρέφεται με ένα είδος ζωοπλαγκτόν, το κριλ, που μοιάζει με μικρές καραβίδες. Όπως όλες οι φάλαινες, έτσι και η πτεροφάλαινα περνά από τη φάση αναπαραγωγής στη φάση διατροφής. Οι πτεροφάλαινες της Μεσογείου όμως, σε αντίθεση με τις φάλαινες παγκοσμίως, παραμένουν όλο το χρόνο στα νερά της Μεσογείου ενώ κατά τους καλοκαιρινούς μήνες για λόγους διατροφής τις βρίσκουμε στη θάλασσα της Λιγουρίας (μεταξύ Ιταλίας και Γαλλίας).

Στην Ελλάδα, δεν έχουμε ακριβή στοιχεία για τον πληθυσμό τους. Αυτό όμως που γνωρίζουμε είναι ότι εντοπίζονται σταθερά στα ανοιχτά του Ιονίου Πελάγους, αν και περιστασιακά πλησιάζουν και κοντά στις ακτές.

Η μεγαλύτερη απειλή που αντιμετωπίζουν οι πτεροφάλαινες είναι η σύγκρουση με τα σκάφη, που μπορεί να τις οδηγήσει ακόμη και στον θάνατο. Η Ελλάδα αποτελεί κομβικό σημείο της Μεσογείου, μιας λεκάνης που παρότι καλύπτει μόλις το 0,8% των παγκόσμιων ωκεανών είναι δίαυλος για το 30% της διεθνούς ναυσιπλοΐας. Ως εκ τούτου, ο θόρυβος των μεγάλων πλοίων που διέρχονται από περιοχές σημαντικές για τα κητώδη και εκπέμπεται σε 24ωρη βάση, επηρεάζει και απειλεί ποικιλοτρόπως τα θαλάσσια θηλαστικά.

Η πετρελαϊκή ρύπανση, η παρενόχληση από τα σκάφη αναψυχής, η ηχορύπανση, η κλιματική αλλαγή, η όχληση και οι στρατιωτικές ασκήσεις και έρευνες για υδρογονάνθρακες, είναι κοινές απειλές για όλα τα θαλάσσια θηλαστικά.

Η πτεροφάλαινα συναντάτε σε κάθε ωκεανό καθώς μεταναστεύει από τις τροπικές και εύκρατες περιοχές, όπου περνά τον χειμώνα και αναπαράγεται, στις υποπολικές περιοχές προς αναζήτηση τροφής. Ο πληθυσμός της πτεροφάλαινας είναι πολύ μικρός και σποραδικός, και στη Μεσόγειο υπολογίζεται ότι ζούνε περί τα 4.500 άτομα. Στη Μεσόγειο εμφανίζεται μια πληθυσμιακή αύξηση στη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών στη λεκάνη Αλγερίας-Προβηγκίας και κυρίως στη θαλάσσια περιοχή ανάμεσα στη Κορσική και τις ακτές τις Λιγουρίας και της Κυανής Ακτής.

Αρχικά υπήρχε η θεωρία ότι οι πτεροφάλαινες επισκεπτόνταν τη Μεσόγειο από τον Ατλαντικό στη διάρκεια των ετήσιων μεταναστεύσεων τους, όμως τελευταίες μελέτες έχουν δείξει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των ατόμων εντός και εκτός Μεσογείου που σημαίνει ότι υπάρχει πολλή μικρή επικοινωνία μεταξύ των δύο πληθυσμών. Η πτεροφάλαινα αν και έχει εμφανιστεί σε όλες σχεδόν τις θάλασσες μας είναι πιο κοινή στο Ιόνιο πέλαγος. Απαντάται στα ανοιχτά νερά και πιο σπάνια κοντά στις ακτές, δυτικά της Λευκάδας και της Κεφαλονιάς. Σποραδικές εμφανίσεις έχουν παρατηρηθεί νότια της Πελοποννήσου, ανοιχτά της Γαύδου, νότια της Καρπάθου, ακόμα και σε κλειστούς κόλπους, όπως ο Κορινθιακός και ο Σαρωνικός. Το μέλλον των εντυπωσιακών αυτών ζώων στις θάλασσες μας είναι σκοτεινό και άδηλο.
Tromaktiko