2016-08-17 07:07:10
«Πριν από δύο χρόνια έκανα δώρο στον 12χρονο γιο μου ένα "Playboy"» λέει στο ΒΗΜΑgazino η 44χρονη Γεωργία Πιερίδη, δημόσιος υπάλληλος. «Είχε τύχει να "σκοντάψουμε" σε ένα τεύχος στο κομμωτήριο - εννοείται, πρoτού ακόμη καταργήσει τις γυμνές φωτογραφίες. Το ξεφύλλισα λίγο μαζί του και του υποσχέθηκα να του αγοράσω ένα εγώ η ίδια. Το έκανα για να καθυστερήσω λίγο την αναπόφευκτη "βουτιά" του στο Ιnternet. Εκρινα προτιμότερο να δει ένα περιοδικό με γυναικείο γυμνό, παρά όλα αυτά που υπάρχουν εκεί μέσα. Δεν ξέρω αν το "δώρο" είχε κάποιο αποτέλεσμα. Ισως το μόνο στο οποίο βοήθησε πραγματικά ήταν να καταλάβει ο έφηβος γιος μου ότι η μαμά είναι άνετη με αυτό το θέμα και ότι μπορεί να απευθύνεται σ' αυτήν».
Η παραπάνω μαρτυρία έρχεται να επιβεβαιώσει το γεγονός ότι κάθε φορά που η πορνογραφία γνωρίζει έξαρση εξαπλώνεται ραγδαία ένας «ηθικός πανικός» (moral panic). Αυτό συνέβη τη δεκαετία του '50 με την άφιξη των πρώτων «ανδρικών» περιοδικών στις ΗΠΑ, αυτό συνέβη στα 80s με την παντοκρατορία της τσόντας σε μορφή βιντεοκασέτας VHS (που αιμοδοτούσε τα ημιθανή πλέον βιντεοκλάμπ), αυτό συμβαίνει και σήμερα με το online πορνό (δωρεάν στο μεγαλύτερο μέρος του) με την ασύλληπτη, χάρη στις φορητές συσκευές (smartphone, tablet κ.ο.κ.), επισκεψιμότητα: ένα από τα μεγαλύτερα sites του είδους «χτυπάει» ετησίως 80 δισεκατομμύρια video views.
Το κίνημα της ολικής αποχής από το πορνό
Παρουσιάζει ωστόσο ενδιαφέρον ότι εν έτει 2016 τον πανικό δεν τον σπέρνουν οι συνήθεις ύποπτοι. «Tο πορνό πάντα επέσυρε την κριτική φεμινιστικών ή θρησκευτικών κύκλων» έγραφε πρόσφατα το αμερικανικό «Time». «Ομως τώρα, για πρώτη φορά, μερικές από τις πιο οξείες προειδοποιήσεις προέρχονται από την ίδια δημογραφική ομάδα με τους πιο ενθουσιώδεις πελάτες του». Το anti-porn λάβαρο σηκώνει σήμερα στις ΗΠΑ η πρώτη γενιά που μεγάλωσε με απεριόριστη πρόσβαση στην online πορνογραφία. «Ενας ολοένα αυξανόμενος αριθμός νέων ανδρών είναι πεπεισμένοι ότι η σεξουαλική συμπεριφορά τους υπέστη σαμποτάζ επειδή ο εγκέφαλός τους "μαριναρίστηκε" σχεδόν εντελώς στο πορνό κατά τη διάρκεια της εφηβείας τους». Αποτέλεσμα; Κάνουν τόσο πολύ διαδικτυακό σεξ, που όταν έρχεται η ώρα για πραγματικό σεξ, η σύγκριση είναι αναπόφευκτη και αποκαρδιωτική (ενίοτε, το ίδιο και οι επιδόσεις). Κάπως έτσι άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά το κίνημα του rebooting (ολική αποχή από το πορνό) με το συνοδευτικό rewiring (αποσυνδέεις τη σεξουαλικότητά σου από την οθόνη και την «επανακαλωδιώνεις» σε ένα ανθρώπινο σώμα): διαδικτυακές κοινότητες, sites (π.χ. addictedtointernetporn.com), ειδικά apps (The Brainbuddy) και εκπαιδευτικά βίντεο από νεαρούς ενηλίκους (πρώην «εθισμένους»εφήβους) τα οποία υπόσχονται, με φανατισμό εξωτικής θρησκευτικής αίρεσης, να βοηθήσουν άλλους νυν ή εν δυνάμει junkies να «κόψουν» μαχαίρι την τσόντα.
Στην τεχνολογικά πιο υπανάπτυκτη Ελλάδα, η πρώτη γενιά εφήβων με απεριόριστη πρόσβαση στο online πορνό μεγαλώνει σήμερα μεσούσης της πιο διχαστικής (από κάθε άποψη) οικονομικής κρίσης. ΟK, το παραδέχονται οι ειδικοί παγκοσμίως, η ερωτική περιέργεια και η συνοδευτική αναζήτηση ερεθισμάτων που θα τη «γαργαλήσουν» περαιτέρω αποτελούν εξίσου αναπόσπαστο κομμάτι της εφηβείας με την ακμή και τη χαιρέκακη αποδόμηση του μπαμπά και της μαμάς. Παλιά υπήρχαν το «Playboy» ή το «Ταρατατά», το σινεμά Πίκολο, ο πάνω όροφος του βιντεοκλάμπ της γειτονιάς, το κανάλι ITA 8, οι πρώτες πρωινές ώρες στο RTL, το πρωτόγονο αλλά «επιμορφωτικό» για τα δεδομένα των 90s site Peppas κ.ο.κ. Σήμερα, με ένα tablet ή ένα smartphοne και δωρεάν πορνογραφικό υλικό εν αφθονία είσαι «καλυμμένος».
«Ανέκαθεν τα παιδιά, ειδικά τα αγόρια, σε αυτή την ηλικία πειραματίζονταν με τέτοιο υλικό» καταθέτει στο ΒΗΜΑgazino η Αρτεμις Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής και επιστημονική υπεύθυνη στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών που εδρεύει στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού». «Σήμερα όμως με το Internet υπάρχει η μεγάλη διαφορά στην προσβασιμότητα. Και βέβαια στην επαναληψιμότητα, η οποία απενοχοποιεί το ερέθισμα και απευαισθητοποιεί το παιδί». Είναι όπως με τη βία στις ταινίες και τα βιντεογκέιμ. «Την πρώτη φορά που βλέπεις κάτι βίαιο σοκάρεσαι, τη δεύτερη λιγότερο, ύστερα από αρκετές φορές μπορεί να μη σου προκαλεί σχεδόν καμία αίσθηση, την πέμπτη μπορεί να σκεφτείς να το κάνεις και εσύ». Ως εκ τούτου, «ορισμένα παιδιά (κυρίως εκείνα που δεν έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, δεν είναι δημοφιλή, δέχονται κοινωνικό αποκλεισμό κ.ο.κ.) καταλήγουν να αντιλαμβάνονται τη σεξουαλικότητά τους μέσα από το online πορνό και αυτοπαγιδεύονται εκεί».
Χάνοντας τη γλώσσα του σώματος
Η επίδραση του πορνό στον ημιτελή, ιδιαίτερα εύπλαστο εφηβικό εγκέφαλο είναι από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που καλείται να χειριστεί η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. «Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτό που βλέπουν στην οθόνη είναι υλικό για την "ψυχαγωγία των ενηλίκων" και όχι για την εκπαίδευση και ενημέρωση των ανηλίκων» υπογραμμίζει η Α. Τσίτσικα. «Η πρόσβαση σε ακραίο πολλές φορές υλικό (π.χ. ρατσιστικό ή ομοφοβικό) έχει ως αποτέλεσμα οι έφηβοι να αποκτούν συχνά ακραίες ιδέες και να μαθαίνουν να ερεθίζονται με πολύ ακραία πράγματα. Οσον αφορά τη σεξουαλική πράξη, παρουσιάζεται τουλάχιστον "πλαστά", με βία, με παρεκτροπές, ενώ οι ρόλοι των φύλων δεν είναι ρεαλιστικοί: οι άντρες καλούνται να έχουν υπερεπιδόσεις, οι γυναίκες είναι πολύ παθητικές. Οπως το βιώνουμε εδώ στη Μονάδα, επειδή φλερτάρουν μέσω Διαδικτύου, τα παιδιά καταλήγουν να χάνουν τη γλώσσα του σώματος, την κίνηση των χεριών, την οπτική επαφή, τις εκφράσεις του προσώπου. Τα κορίτσια γίνονται πιο "επιθετικά", παίρνουν δηλαδή περισσότερες πρωτοβουλίες και επιδεικνύουν τη σεξουαλικότητά τους. Τα αγόρια, πάλι, γίνονται πολύ πιο ντροπαλά και παθητικά. Με άλλα λόγια, χάνεται ο ρόλος του "κυνηγού", ενώ παρουσιάζουν - μέσα από το Ιnternet - τον εαυτό τους όπως θα ήθελαν να είναι και όχι όπως είναι». Από έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας σε εφήβους της Αττικής (ΕU NET ADB, 2012) προκύπτει ότι περίπου 1 στους 5 χρησιμοποιούσε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, όταν ο έφηβος καταφεύγει συχνά στο διαδικτυακό πορνό (πάνω από τρεις φορές την εβδομάδα) μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοκοινωνική υγεία του (έκπτωση της λειτουργικότητας σε όλα τα επίπεδα) και τη μελλοντική σεξουαλική υγεία του, ενώ ελλοχεύει και ο εθισμός στο πορνό (porn addiction).
Στις ΗΠΑ οι porn ακτιβιστές μάχονται, μεταξύ άλλων, ενάντια στην πανδημία της πρακτικής PMO (porn-masturbation-orgasm = πορνό-αυνανισμός-οργασμός) που όταν εγκαινιαστεί μετά ζήλου σε μικρή ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που αποκαλείται «porn-induced erectile dysfunction» (υποκινούμενη από το πορνό στυτική δυσλειτουργία). Αμερικανοί πρώην «τοξικομανείς» του διαδικτυακού πορνό (που παρομοιάζεται από τους ειδικούς με τον εθισμό σε ουσίες) οι οποίοι «είδαν το φως» αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να επανακτήσουν την αποσαρκωμένη σεξουαλικότητά τους. Αξιοσημείωτο, πάλι, είναι ότι δεν προέρχονται από συντηρητικούς κύκλους, δεν εμφορούνται από α λα Τραμπ ψευτοπουριτανισμούς. Οπως καταθέτει στο «Time» ένας εξ αυτών, ο 28χρονος Γκέιμπ Ντιμ από το Ιρβινγκ του Τέξας (που έφηβος έβλεπε τσόντα στο laptop του ακόμη και μέσα στην τάξη): «Το κίνημα του rebooting ξεκίνησε για έναν και μόνο λόγο. Από νέους άνδρες που θέλουν να έχουν πέος που λειτουργεί. Τίποτα που να έχει σχέση με την ηθική».
Οι γονείς στον ιστό με τα τρία Χ
Οι έλληνες γονείς έχουν κάθε λόγο να «φρικάρουν» μέσα σε αυτό το αχανές X-rated σύμπαν, με τις 700-800 εκατομμύρια πορνό ιστοσελίδες. Η «ατέρμονη ποικιλία» (never ending novelty) στην οποία έχουν σήμερα πρόσβαση τα νέα παιδιά (συχνά από την «ασφάλεια» του σπιτιού τους και πριν ακόμη αποκτήσουν σεξουαλική εμπειρία) είναι τρομακτική. «Οι έφηβοι σήμερα έχουν δει μεγαλύτερη ποικιλία σεξουαλικών πράξεων από όσες είχε στη διάθεσή του μια ολόκληρη ζωή ο πιο ακόλαστος μογγόλος αυτοκράτορας» γράφει ο «Εconomist». Στις ΗΠΑ οι στατιστικές δείχνουν ότι η μέση ηλικία που ένα παιδί βλέπει πρώτη φορά πορνογραφικό υλικό είναι τα 11-13 χρόνια (η ίδια που ισχύει λίγο-πολύ και για την Ελλάδα). «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο Ιnternet υπάρχει πρόσβαση σε εξαιρετικά ακατάλληλο υλικό (π.χ. snuff films)» τονίζει στο BHMAgazino η ειδικός της Μονάδας Εφηβικής Υγείας. Eίναι το αξίωμα της νέας χιλιετίας: «If it exists, there is porn of it» («Ο,τι υπάρχει, υπάρχει και σε πορνό»). «Προ ετών ήρθε στη Μονάδα ένας 15χρονος γιατί την ώρα που πλοηγούνταν σε μια ειδησεογραφική ιστοσελίδα έκανε στην οθόνη του "pop up" (εμφανίστηκε αιφνιδίως) hardcore παιδοφιλικό υλικό, επάνω στο οποίο "κλίκαρε" εν αγνοία του για το περιεχόμενο. Τον σόκαραν τόσο πολύ αυτά που αντίκρισε στην οθόνη, που άρχισε να δυσλειτουργεί, να βλέπει εφιάλτες με τέτοιο υλικό και μέλη της οικογένειάς του, να έχει μειωμένες επιδόσεις στο σχολείο κ.ο.κ.».
Κάποιοι γονείς αυταπατώνται ότι έχουν πλήρη έλεγχο της δραστηριότητας του παιδιού τους στο Διαδίκτυο (την ίδια στιγμή που δάσκαλος σε δημόσιο σχολείο της Αττικής μαρτυρά «ότι μαθητές του γυμνασίου μπαίνουν σαν τα κοτόπουλα στην τάξη, γιατί ενώ οι γονείς κοιμούνται μακαρίως εκείνα κάθονται στον υπολογιστή μέχρι τις 5 το πρωί»). Αλλοι εγκαταλείπουν τα τέκνα τους (όπως συχνά έχουν εγκαταλείψει και εαυτόν) σε μια cyber ασυδοσία, εθελοτυφλώντας ακόμη και μπροστά στους πλέον ορατούς κινδύνους. Ενδεικτικό ότι ο μπαμπάς και η μαμά στην Ελλάδα συχνά καμαρώνουν που το οκτάχρονο παιδί τους έχει προφίλ στο Facebook (χωρίς, δηλαδή, να πληροί το ηλικιακό όριο που είναι τα 13). Προφανώς αγνοούν αυστραλέζικη έρευνα η οποία αποκάλυπτε προ εξαμήνου πως το 50% των υλικού που χρησιμοποιούν οι παιδόφιλοι στα δικά τους κλειστά «κλαμπ» αντλείται αποκλειστικά από φωτογραφίες ανηλίκων στο Facebook! Πολλοί γονείς, εξάλλου, αποδύονται σε έναν επίπονο αγώνα να συναγωνιστούν σε ψηφιακή επάρκεια, π.χ., τον 14χρονο γιο ή τη 17χρονη κόρη τους. Κάτι ολότελα ανέφικτο, γιατί οι νέοι είναι «αυτόχθονες» αυτής της τεχνολογίας και οι περισσότεροι γονείς θα παραμείνουν εσαεί «μετανάστες» (όσα porn blockers και αν επιχειρήσεις να βάλεις, θα «φας» τη σκόνη του σημερινού εφήβου που θα καταφέρει να σε ξεπεράσει με ένα VPN ).
Σύμφωνοι, συμβουλεύουν οι ειδικοί, υπάρχουν μερικά πρακτικά μέτρα που μπορείς να πάρεις, όπως το να κλείνεις με χρονοδιακόπτη το router τη νύχτα, ώστε να κοιμάσαι χωρίς να φοβάσαι ότι ο γιος σου περιδιαβάζει στο Pornhub. Μέχρι πρότινος, η βρετανική κυβέρνηση του Τζέιμς Κάμερον αγωνιζόταν να επιβάλει διαδικασίες διαπίστευσης για τα «απαγορευμένα» sites (ώστε να μη σουλατσάρει ένας 11χρονος δηλώνοντας ότι είναι 19). «Ομως, όσο και αν οι νεότεροι γονείς έχουν μεγαλύτερο "τεχνολογικό αλφαβητισμό", τα παιδιά θα είναι πάντα μπροστά» εξηγεί η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Αρτεμις Τσίτσικα. «Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι τα παιδιά δεν σου ζητούν να είσαι ο γκουρού της τεχνολογίας. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι η γνώση του τελευταίου app που κυκλοφορεί, όσο ο κλασικός ρόλος του γονέα, δηλαδή η κατεύθυνση, η συζήτηση, η επικοινωνία, το "Τι έγινε στο σχολείο;", οι αντιπροτάσεις, οι αγαπημένες "ρουτίνες"...». Στην πολυμνημονιακή Ελλάδα τού 2016, όπου ο γονέας είναι άνεργος (με βεβαρημένα, δηλαδή, οικονομικά και ψυχισμό) ή υπεραπασχολημένος (φροντίζει μόνο - και αυτό συχνά με το ζόρι - για το φαγητό, την καθαριότητα και τους λογαριασμούς ή επαφίεται σε ακατάλληλες νταντάδες και ατελείωτες φιξαρισμένες δραστηριότητες), «δεν υπάρχει η διαθεσιμότητα που έχει ανάγκη το παιδί και έτσι αυτό στρέφεται σε άλλες διεξόδους. Γυρίζουν τα παιδιά σε άδεια σπίτια, τρώνε ένα τοστ και "κολλούν" στο Ιnternet».
Πώς να μιλήσετε στο παιδί για την πορνογραφία
Τελικά οι γονείς πρέπει να μιλούν στους εφήβους για την ύπαρξη του πορνό; «Φυσικά! Δεν θα πρέπει να υπάρχουν θέματα-ταμπού μεταξύ των γονιών και των παιδιών» τονίζει η ειδικός της ΜΕΥ. «Οταν μάλιστα υπάρχει διαθέσιμος γονέας του ιδίου φύλου είναι κατά τι καλύτερο να μιλήσει εκείνος στο παιδί χωρίς να σημαίνει ότι και ο άλλος δεν μπορεί να το φέρει εις πέρας. Δεν ξυπνάς, βεβαίως, μια μέρα και αρχίζεις να μιλάς για την πορνογραφία. Πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια ή ένα ερέθισμα· τα πιτσιρίκια από πολύ μικρά έρχονται από το σχολείο και σε "βομβαρδίζουν" με ερωτήσεις. Τους λες την πραγματικότητα, ότι υπάρχει αυτός ο τρόπος να παρουσιάζεται η ερωτική πράξη στο Internet. Δεν θα το κρίνεις από ηθικής απόψεως, θα το κρίνεις υπό το πρίσμα ότι αυτό είναι υλικό για ενηλίκους, ότι αυτοί που παίζουν είναι ηθοποιοί που σου πουλούν κάτι. Να μάθεις, δηλαδή, στο παιδί να μην είναι αφελές, να αντιλαμβάνεται περί τίνος πρόκειται, να μπορεί να κρίνει και να φιλτράρει».
Μιλώντας αποκλειστικά στο ΒΗΜΑgazino, o Κρις Νιούλιν, επικεφαλής του National Children's Advocacy Center στις ΗΠΑ (του διεπιστημονικού κέντρου για σεξουαλικώς κακοποιημένα παιδιά) τονίζει: «Η καλύτερη συμβουλή που μπορεί κανείς να δώσει σε ενηλίκους που εμπλέκονται στη ζωή των παιδιών είναι να συζητούν από πολύ νωρίς (από την ηλικία των δύο-τριών ετών) αυτά τα θέματα μαζί τους, πάντα βέβαια με τον κατάλληλο για το στάδιο της ανάπτυξής τους τρόπο. Αυτή η έγκαιρη θεμελίωση μιας ανοιχτής επικοινωνίας για θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα παρέχει το περιβάλλον για περαιτέρω συζητήσεις, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αποκτούν σιγά σιγά μια πιο ελεύθερη πρόσβαση στο Ιnternet. Γνωρίζουμε ότι οι έφηβοι είναι εξαιρετικά περίεργοι, και συχνά αυτή η περιέργεια τους εκθέτει σε καταστάσεις για τις οποίες δεν είναι προετοιμασμένοι και μπορεί να τους εκθέσει σε κίνδυνο. Είναι ανάγκη οι γονείς και όσοι φροντίζουν παιδιά να τα προετοιμάσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα καθοδηγούν σε άλλα θέματα ασφάλειας, όπως το να κοιτάξουν και δεξιά και αριστερά πριν διασχίσουν έναν δρόμο». Δεν υπάρχουν έρευνες που να συνδέουν την παντοδυναμία της online πορνογραφίας με τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών, όμως, όπως υπογραμμίζει ο Κρις Νιούλιν, «οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η αυξημένη προσβασιμότητα στην πορνογραφία δεν συμβάλλει θετικά στην προστασία και στo well-being των παιδιών».
Γενικά η απουσία διαχρονικών ερευνών στο θέμα αυτό (όχι μόνο στο πορνό, αλλά σε οτιδήποτε εμπεριέχει τη λέξη «σεξ») παραμένει εκκωφαντική. Οπως έγραφε πέρυσι ο «Εconomist», «η σεμνοτυφία και ο φόβος πυροδότησης αντιπαραθέσεων έχουν ως αποτέλεσμα οι φορείς χρηματοδότησης να απέχουν από τις σεξουαλικές σπουδές». Δεν είναι παράξενο, π.χ., ότι τα αποτελέσματα πανευρωπαϊκής έρευνας που δημοσιεύτηκε το 2012 (σύμφωνα με τα οποία το 14% των παιδιών και των εφήβων από 9 έως 16 ετών είχαν παρακολουθήσει πορνό το προηγούμενο έτος) θεωρούνται ελλιπή και αναξιόπιστα, καθότι συγκεντρώθηκαν στην προ smartphone, προ tablet και προ δωρεάν porn sites εποχή.
Ο ελληνικός αναλφαβητισμός στο σεξ
Στα καθ' ημάς, πάλι, το όλο θέμα αναπόφευκτα συνδέεται και με το χρόνιο έλλειμμα σεξουαλικής αγωγής, με τις κατά καιρούς φιλόδοξες προσπάθειες (όπως τα βιβλία Αγωγής Υγείας «Σεξουαλική Αγωγή - Διαφυλικές Σχέσεις» για εφήβους 15-18 ετών, 2000, ή και για παιδιά του δημοτικού, 2008) ενίοτε να «αφορίζονται» με τη σουρεαλιστική αιτιολογία ότι υπαγορεύονται «εκ του πονηρού» και τελικώς να σαπίζουν στις αποθήκες του υπουργείου Παιδείας. «Στο σχολείο μπαίνεις και ξεχνάς τελείως την έννοια του σεξ» λέει στο ΒΗΜΑgazino ο 15χρονος Νικόλας Σ. (σ.σ.: τα στοιχεία του βρίσκονται στη διάθεση του περιοδικού) που μόλις τελείωσε τη Γ' Γυμνασίου σε πρότυπο σχολείο της Αθήνας. «Δεν σ' το περνάνε καν σαν κάτι "απαγορευμένο". Είναι σαν να μην υπάρχει». Ως εκ τούτου, το διαδικτυακό πορνό έρχεται συχνά να πάρει τη θέση της ανύπαρκτης θεσμοθετημένης sex education. Ο Νικόλας Σ., που έχει μεν «κορίτσι» αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις, παραδέχεται ότι μέχρι στιγμής έχει αντλήσει ένα μεγάλο κομμάτι της σεξουαλικής παιδείας του από τα adult sites. «Ξεκίνησα να βλέπω στην Α' Γυμνασίου, στα 13 μου δηλαδή. Ηταν ένας πιο "ψαγμένος" φίλος που έμπαινε και χάζευε διάφορα, κοροϊδεύοντας όμως, χωρίς δηλαδή να παίρνει το θέμα και πολύ στα σοβαρά. Κορόιδευα και εγώ, ώσπου κάποια στιγμή είπα: "Ας μπω να δω". Είναι και όλες αυτές οι διαφημίσεις "Πάρε με στο τηλέφωνο" που πετάγονται την ώρα που παίζεις παιχνίδια σε εντελώς άσχετα sites. Είχα, βέβαια, και την περιέργεια. Είναι φυσιολογικό σε αυτή την ηλικία να σου αρέσει. Υπάρχει παντού το πορνό, έχει γίνει κομμάτι της ζωής των εφήβων». Οι γονείς το γνωρίζουν; «Ναι. Μου λένε, βέβαια, να προσέχω, αλλά και ότι είναι κάτι φυσιολογικό: "Δεν χρειάζεται να ντρέπεσαι, και εμείς στην ηλικία σου το κάναμε" (ο πατέρας μου κυρίως)». Πώς, όμως, βλέπει ένας 15χρονος τα σώματα της online πορνό ευγονικής; «Νιώθω ότι όλα είναι σχεδόν ψεύτικα σε αυτές τις γυναίκες. Οσο για τους άντρες, εντάξει, καμιά φορά κάνω συγκρίσεις. Μετά όμως σκέφτομαι ότι εγώ είμαι 15 χρόνων και αυτός στην οθόνη είναι 30 και πορνοστάρ. Εχω ακούσει βέβαια για κάποια μεγαλύτερα παιδιά που πήγαν και έκαναν περιτομή επειδή έχουν κάνει αυτοί οι τύποι στις τσόντες».
«Μπαίνω σχεδόν κάθε μέρα σε τέτοια sites» συνεχίζει ο Νικόλας Σ. «Νιώθω ότι έχω τον έλεγχο, ότι βάζω εγώ το όριο σε αυτό που μου αρέσει να βλέπω. Μια-δυο φορές τόλμησα να δω κάτι πιo extreme, αλλά δεν μου άρεσε. Δεν νιώθω και τόσο άνετα όταν είναι στο διπλανό δωμάτιο οι γονείς μου, προτιμώ το μεσημέρι, όταν λείπουν στη δουλειά, ή το βράδυ. Δεν διαγράφω όμως ποτέ το ιστορικό μου, δεν υπάρχει κανένας λόγος. Αν χρειαστώ κάτι, θα απευθυνθώ στους δικούς μου, επειδή γνωρίζω ότι δεν θα με κρίνουν. Καταλαβαίνω βέβαια ότι από το πορνό και από τους γονείς δεν μπορώ να τα μάθω όλα. Δεν έχω κάνει ακόμα κανονικό σεξ, άρα δεν ξέρω... τι δεν ξέρω!».
Σήμερα η εγχώρια εκπαίδευση περί διαδικτυακού πορνό εναποτίθεται σε διάφορα βιβλία/οδηγούς που μιλούν γενικότερα περί σεξ. Αυτά σπεύδουν να αγοράσουν «προχώ» γονείς, συνήθως από ανώτερα κοινωνικοικονομικά στρώματα (οι οποίοι έχουν κατά κανόνα την οικονομική δυνατότητα, τον χρόνο και την ενέργεια που απαιτεί η ενασχόληση με ένα τέτοιο «αμήχανο» θέμα). «Αν λοιπόν βρεθείς σε μια τέτοια περίεργη κατάσταση στο Internet - με εικόνες γυμνών ανθρώπων που δεν θέλεις να δεις -, θυμήσου ότι δεν χρειάζεται να τις δεις ούτε να διαβάσεις το συγκεκριμένο site, επειδή βρέθηκες εκεί κατά λάθος ή και ηθελημένα» (από το βιβλίο «Ας μιλήσουμε για το σεξ» του Ρόμπι Χ. Χάρρις, εκδ. Πατάκη).
Επαφίεται βέβαια και σε κάποιους - λίγους - προοδευτικούς εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν να καλύψουν τα χαοτικά κενά της διδακτέας ύλης, αποτολμώντας να διοχετεύσουν τα ευαίσθητα θέματα στο πρόγραμμα Αγωγή Υγείας, το οποίο λαμβάνει χώρα μετά το τέλος του διδακτικού ωραρίου (και είναι προαιρετικό για τους μαθητές). «Σε πολλά θέματα σεξουαλικής αγωγής επικρατεί μεσαίωνας» αναφέρει η 46χρονη Γ.Μ., μία τέτοια περίπτωση πεφωτισμένης καθηγήτριας σε δημόσιο λύκειο του κέντρου της Αθήνας. «Τα πιο πολλά παιδιά γνωρίζουν για το προφυλακτικό, δεν έχουν όμως ιδέα για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Επίσης, ενώ εμφανίζονται "άνετα", είναι κατά βάση βαθιά συντηρητικά. Ευαισθητοποίησα τους δικούς μου μαθητές και ασχοληθήκαμε φέτος μέσα στην τάξη με τον αυνανισμό, την παιδοφιλία, την πρώτη φορά, το διαδικτυακό πορνό, την ομοφυλοφιλία, την εγκυμοσύνη στην εφηβεία. Στο πλαίσιο αυτό φρόντισα να εκμεταλλευτώ προς όφελός τους την προνομιούχα σχέση τους με την τεχνολογία. Μια φορά, για παράδειγμα, που μιλούσα σε τάξη της Β' Λυκείου για τις "επικίνδυνες μέρες" του κύκλου, ένας μαθητής σήκωσε το χέρι του και ανακοίνωσε στις συμμαθήτριές του: "Υπάρχει και εφαρμογή στο κινητό για να τις υπολογίζεις!". "Κορίτσια, να την 'κατεβάσετε' όλες" τις παρότρυνα αμέσως εγώ». Σημειωτέον ότι οικοδομείται πλέον μια νέα, «καλωδιωμένη» πραγματικότητα, η οποία «νορμαλοποιεί» το πορνό (βλ. sexting, revenge porn και τα συναφή). Δεν μπορείς να την αγνοήσεις: «Ενας συνάδελφος καθηγητής μού έλεγε για το πρόβλημα που του είχε εμπιστευτεί μια μαθήτριά του. Ο φίλος της δεν την άγγιζε ποτέ· επέμενε να κάνουν σεξ μόνο μέσω Skype».
Την ίδια στιγμή στη Δανία (όπου η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι υποχρεωτική από το 1970!), έχουν υιοθετήσει διαμετρικά αντίθετη στάση. Αντί, δηλαδή, να προσποιούνται ότι το πορνό δεν υφίσταται, οι δάσκαλοι το φέρνουν μέσα στην τάξη. «Δεν είναι ότι εσύ μυείς τους μαθητές στο πορνό» έλεγε πέρυσι στον «Economist» o Κρίστιαν Γκράουγκαρντ, καθηγητής Σεξολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ααλμποργκ. «Η συντριπτική πλειονότητα των αγοριών και των κοριτσιών έχουν ήδη εκτεθεί σε πορνογραφικές εικόνες, ήδη από την πρώιμη εφηβεία τους. Η πορνογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφορμή για να συζητηθούν η ισότητα των δύο φύλων, το ασφαλές σεξ, η έννοια της συγκατάθεσης και το πώς μπορείς να έχεις μια ευτυχισμένη σεξουαλική ζωή στο μέλλον. Από τη στιγμή που το πορνό βρίσκεται παντού γύρω τους, είναι σημαντικό τα νέα παιδιά να μάθουν να είναι καταναλωτές με κριτική σκέψη».
Κορίτσια στον διαδικτυακό ήλιο
Οι γυναίκες εξακολουθούν να ανθίστανται (σύμφωνα με την αδιανόητα δημοφιλή πλατφόρμα Pornhub, μόνο το 1/4 των επισκεπτών της είναι θηλυκού γένους), και όμως η παγκόσμια βιομηχανία πορνό, με τζίρο ύψους 97 δισ. δολαρίων, έρχεται να «διαπλάσει» μια ολόκληρη νέα γενιά κοριτσιών. «Τα κορίτσια», τονίζει η Αρτεμις Τσίτσικα από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας, «σεξουαλικοποιούνται πρόωρα, μαθαίνουν από πολύ νωρίς ότι η ανθρώπινη αξία τους βασίζεται στο φύλο, στο πόσο σέξι θα είναι. Ωθούνται να εκφράζουν υπερβολικά τη σεξουαλικότητά τους, με αποτέλεσμα ενίοτε να αναπτύσσονται στην εφηβεία διαταραχές πρόσληψης της τροφής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικό συναίσθημα κ.ο.κ.». Μαζί με τα sexting, τις selfies και τα υπέρ το δέον «hot» προφίλ στο Facebook, τα porn sites γίνονται ο παραμορφωτικός καθρέφτης της σεξουαλικότητας και της αυτοεκτίμησής τους. Για τις ανάγκες του βιβλίου της «Girls & Sex: Navigating the Complicated New Landscape» (Κορίτσια και σεξ: Πλοήγηση στο νέο τοπίο) η αμερικανίδα δημοσιογράφος Πέγκι Ορενστάιν διενήργησε 70 συνεντεύξεις με κορίτσια ηλικίας 15-20 ετών. «Ακόμη και αν αυτό που θα δουν έχει μελισσούλες και λουλουδάκια, θα γράψει η ίδια στο το «Time», «εξακολουθούν να μαθαίνουν ότι η γυναικεία σεξουαλικότητα υπάρχει για την ικανοποίηση των ανδρών».
Η στάση υποταγής των γυναικών ως στερεότυπο
Η Ορενστάιν θα μιλήσει ευθαρσώς και για την «απευαισθητοποίηση» (desensitization) που προκαλεί το πορνό και στα δύο φύλα: «Οι γυναίκες που βλέπουν πορνό είναι λιγότερο πιθανό να παρέμβουν αν δουν μια άλλη γυναίκα να απειλείται ή να πέφτει θύμα επίθεσης και καθυστερούν να αντιληφθούν πότε και οι ίδιες διατρέχουν κίνδυνο». Στο πλαίσιο πρόσφατης έρευνας για τη συμπεριφορά των χρηστών πορνογραφικού υλικού στις ΗΠΑ, σχεδόν το 90% από 304 τυχαία επιλεγμένες σκηνές από πορνοταινίες περιείχαν σωματική βία κατά των γυναικών. «Δεν μπορείς να μην το δεις, οι περισσότερες τσόντες εξακολουθούν να στηρίζονται σε αυτή τη "submission attitude" (στάση υποταγής) της γυναίκας στον άντρα» εξηγεί στο ΒΗΜΑgazino ο 27χρονος Γ.Π., στέλεχος σε εταιρεία συμβουλευτικής. «Από την άλλη, η εικόνα της τέλειας ανατομικά "γκόμενας" δεν πηγάζει από το πορνό. Αυτό το στερεότυπο είναι κομμάτι της κοινωνίας, είναι αυτό που προβάλουν τα media, οι διαφημίσεις κ.τ.λ., δεν ευθύνεται η τσόντα για αυτό».
«Ο μόνος λόγος που ένα κορίτσι σήμερα θα μπει στη διαδικασία να δει πορνό είναι για να μάθει» καταθέτει στο BHMAgazino η 21χρονη Ε.Κ., φοιτήτρια. «Εγώ είδα πρώτη φορά στο γυμνάσιο... Με μια παρέα, στις διακοπές. Γέλαγα, ήμουν αμήχανη. Οταν όμως είχα την πρώτη ολοκληρωμένη σχέση μου, στα 15 μου, φοβόμουν τις προσδοκίες που θα είχε το αγόρι μου από εμένα. Ημουν βέβαιη ότι έβλεπε πορνό, και τις πρώτες φορές που κάναμε σεξ, θυμάμαι, σκεφτόμουν: "Πώς θα συγκριθώ εγώ με αυτές τις γυναίκες;". Στη συνέχεια - μείναμε κάποια χρόνια μαζί - του δήλωσα: "Δεν θα βλέπεις τσόντες αν θέλεις να είσαι μαζί μου". Εκείνος με κορόιδευε που σκεφτόμουν έτσι αλλά τελικά... υπέκυψε. Είναι βέβαια πολύ πιθανό να μου έλεγε ψέματα και να έβλεπε τσόντες κρυφά, αλλά εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι καλά έκανε και δεν μου έλεγε την αλήθεια!». Σήμερα, που η εφηβική ανασφάλεια ανήκει στο παρελθόν; «Τώρα πια δεν με ενοχλεί. Θεωρώ ότι τα αγόρια που μπαίνουν στο Ιnternet βλέπουν περισσότερο την "ιδέα του σεξ" - φαντάζονται τον εαυτό τους σε αυτό που βλέπουν - και όχι τη συγκεκριμένη πορνοστάρ. Πρέπει, δηλαδή, να διαχωρίσεις την ιδέα από το πρόσωπο. Δεν θα με "χάλαγε" σήμερα αν τύχαινε να μάθω ότι ο φίλος μου βλέπει πορνό ούτε θα επηρέαζε τη σεξουαλική ζωή μας. Φτάνει να μην το έκανε τακτικά». Η ίδια μοιάζει να έχει δεχτεί και τις νέες πρακτικές που έχει καθιερώσει η νέα τεχνολογία: «Το σεξ μέσω Skype είναι φυσιολογικό όταν έχεις σχέση από απόσταση».
To debate για την επίδραση της ασύδοτης προσβασιμότητας του διαδικτυακού πορνό στο εφηβικό σώμα και μυαλό θα συνεχίσει να μαίνεται (ενισχυμένο, ευελπιστούμε, με περισσότερες διαχρονικές έρευνες και μεγαλύτερη ανοχή και ευαισθητοποίηση στο ζήτημα της σεξουαλικής αγωγής). Σημειωτέον ότι και οι ίδιοι οι έφηβοι καλούνται πλέον να συμβάλουν, με το αζημίωτο βεβαίως, στην τεράστια δεξαμενή soft ή και «σκληρών» «amateur videos» (ερασιτεχνικών βίντεο). Ενδεικτική η περίπτωση 14χρονου στην Αθήνα, ο οποίος «τράβηξε» τη σεξουαλική συνεύρεση που είχε με 13χρονη και την «πούλησε» σε ξένο porn site (εξυπακούεται ότι όσο πιο πολλά τα «κλικ», τόσο μεγαλύτερα τα δικά του ποσοστά από τα έσοδα). Το κορίτσι (οι γονείς του οποίου κατέφυγαν στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στη ΓΑΔΑ) αναγκάστηκε τελικώς να αλλάξει μέχρι και επώνυμο (κάτι σύνηθες, όπως λένε οι cyber ειδικοί, με θύματα διαδικτυακής στοχοποίησης).
Ακτινογραφώντας τα λεγόμενα του στρατηγού της ΕΛ.ΑΣ. Μανώλη Σφακιανάκη που εξακολουθεί να διατηρεί σήμερα την εποπτεία της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (την οποία κατ' ουσίαν ο ίδιος συγκρότησε πριν από 20 χρόνια), συμπεραίνει κανείς ότι, παρά τους κινδύνους, το Internet δεν πρέπει να δαιμονοποιείται. Οι γονείς που επιμένουν να το κάνουν, εκτός του ότι δημιουργούν παιδιά φοβικά, περιθωριοποιημένα και ψηφιακά αναλφάβητα, «χάνουν το παιχνίδι». Πρώτον, επειδή «το Διαδίκτυο υπάρχει παντού και δεν μαντρώνεται» και, δεύτερον, επειδή «η φιλοσοφία του είναι η ελευθερία κίνησης αλλά και πρόσβασης από οπουδήποτε» (το αποδεικνύουν τα απολύτως ελεύθερα Wi-Fi hotspots που έχουν σήμερα ξεφυτρώσει και στο πλέον απόμακρο χωριό).
Ανήλικοι σε κακόφημη online πλατεία του Ορλάντο
Ο Μανώλης Σφακιανάκης μέσα από την πολύχρονη εμπειρία του - με χιλιάδες επισκέψεις σε σχολεία ανά την Ελλάδα διά ζώσης αλλά και μέσω τηλεδιασκέψεων - έχει δηλώσει πως το πρόβλημα εστιάζεται στο ότι 8 στους 10 χρήστες του Internet στη χώρα μας το αντιμετωπίζουν πρωτίστως σαν παιχνιδομηχανή και όχι σαν εργαλείο δουλειάς, κάτι που οι περισσότεροι «περνούν» και στα παιδιά τους «αφήνοντας το tablet να κάνει το babysitting ». Ο ανήλικος πρέπει αντιθέτως να διδαχθεί από νωρίς ότι μέσα εκεί μπορεί και να παίξει, αλλά και να διαβάσει, να μιλήσει με τους δικούς του, να ανταλλάξει απορίες με τους συμμαθητές του. «Αν όμως από μωρό το βλέπει αποκλειστικά ως παιχνιδομηχανή, μετά άντε στα 13 πλέον να του μάθεις τι είναι το καλό και τι το κακό Ιnternet». Ας σημειωθεί ότι και στην Ελλάδα κάποιοι "ψαγμένοι" έφηβοι, με ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο γνώσεων και επιδόσεων στο hacking, έχουν βρει διόδους να διεισδύσουν (cracking) σε ιστοσελίδες που αφορούν πληροφορίες εταιρικές ή διαβαθμισμένες (κρατικές) αλλά και στο λεγόμενο darknet. Με όλες τις συνέπειες, βέβαια, που αυτή η ανεξέλεγκτη πλοήγηση συνεπάγεται.
Οπως έχει επισημάνει επανειλημμένως ο Μ. Σφακιανάκης, ιδρυτής της υπηρεσίας καταπολέμησης των κυβερνοεγκλημάτων στη χώρα μας (η οποία έχει πετύχει να γίνει leader στην Ευρώπη σε πολλά προγράμματα κατά των κυβερνοαπειλών), οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν μέτρα και για τα «ΧΧΧ» sites. Είτε με ειδικές διαδικασίες διαπίστευσης για όποιον συνδέεται στο Internet από ελεύθερο Wi-Fi hotspot (κάτι που εφαρμόζουν αρκετά κράτη ανά τον κόσμο στις πολιτικές τους για ελεύθερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο) είτε με σκληρή νομοθεσία (όπως συνέβη και στην Ελλάδα με τη φραγή στις ιστοσελίδες παράνομου ηλεκτρονικού στοιχήματος και ιστοσελίδων παιδικής πορνογραφίας). Μέχρι όμως αυτά να ευοδωθούν, οι ενήλικοι θα πρέπει να έχουν επίγνωση των ορθών και των λανθασμένων ψηφιακών μονοπατιών και να αντιληφθούν «ότι το να αφήνεις το παιδί μόνο του στο σπίτι με ελεύθερο Διαδίκτυο είναι σαν να το αφήνεις ολομόναχο τη νύχτα σε μια κακόφημη πλατεία της Αθήνας, του Παρισιού, της Νέας Υόρκης ή του Ορλάντο».
Οι ειδικοί ανά τον κόσμο προειδοποιούν ότι η εκπαίδευση για την επιβίωση των εφήβων σε αυτό τον Γαλαξία με τους porn video aggregators είναι εξαιρετικά περίπλοκη (γιατί κανείς στο μάθημα της Πληροφορικής δεν θα καθίσει να σου απαριθμήσει τις παγίδες του Snapchat) και πρέπει να υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση. Πάνω από όλα, βέβαια, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα (ανύπαρκτα σήμερα) δικαιώματα των ανηλίκων ως καταναλωτών στον κυβερνοχώρο (με τα οποία ασχολείται τουλάχιστον η ιδρυθείσα το 2008 Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για την Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο (eNacso) με 28 μέλη σε όλη την Ευρώπη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα). «Δεν είναι μόνο τα porn sites» συνοψίζει αποστομωτικά στο ΒΗΜΑgazino o 17χρονος Δημήτρης Παπαδάκης. «Αυτή τη χρονιά το διαπιστώσαμε με τον χειρότερο τρόπο. Το Ιnternet τα έχει όλα: πώς να μαγειρέψεις, πώς να φτιάξεις μια βόμβα, πώς να σκοτώσεις μαζικά... Δεν θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος ή κάτι (π.χ. ένα μάθημα στο σχολείο) που να σε κατευθύνει ώστε να μη "χάσεις" εκεί μέσα την μπάλα;».
Οι έφηβοι που εθίστηκαν στο πορνό
Παναγιώτης, 15 χρόνων
«Ντρέπομαι, αλλά πρέπει να πάρω βοήθεια μάλλον... Το τελευταίο δίμηνο έχω κολλήσει άσχημα. Είμαι δύο, τρεις ώρες τη μέρα μέσα στο PC, θέλω να μπαίνω συνέχεια, την καταβρίσκω όταν λείπουν οι δικοί μου. Στην αρχή ξεκίνησε για πλάκα στο σπίτι ενός φίλου. Εντάξει, όλοι μπαίνουν, και πιο πολύ τα κορίτσια, άσχετα αν δεν το λένε. Χώρισα με την κοπέλα μου, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα μαζί της, μέσα στο PC οι γυναίκες είναι τέλειες. Οταν δεν βλέπω πορνό έχω εκνευρισμό, τσακώνομαι με τη μάνα μου. Φοβάμαι μη με ανακαλύψουν...».
Κατερίνα, 16 χρόνων
«Χθες η μητέρα μου με έπιασε να κάνω cyber sex. Επαθε σοκ. Είναι κάτι που το κάνω εδώ και έναν χρόνο, δεν αισθάνομαι άσχημα. Αυτά που βλέπω online εξάπτουν τις φαντασιώσεις μου... Εκεί μέσα κανείς δεν με κρίνει για τις επιλογές μου, εάν μου αρέσουν οι άντρες, εάν μου αρέσουν οι γυναίκες, τι ρόλους μου αρέσει να υποδύομαι. Εκεί όλα γίνονται ιδανικά, γίνονται γρήγορα και όποτε το θέλω εγώ, χωρίς πόνο, χωρίς συναίσθημα...».
*(Τα περιστατικά είναι ανάλογα με αυτά που δέχεται η Γραμμή για την Τεχνολογία «ΜΕ Υποστηρίζω» – τηλ. 800 11 800 15, χωρίς χρέωση – της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις.)
*Ερευνα: Generation porn
Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Αυγούστου 2016
Πηγή
Tromaktiko
Η παραπάνω μαρτυρία έρχεται να επιβεβαιώσει το γεγονός ότι κάθε φορά που η πορνογραφία γνωρίζει έξαρση εξαπλώνεται ραγδαία ένας «ηθικός πανικός» (moral panic). Αυτό συνέβη τη δεκαετία του '50 με την άφιξη των πρώτων «ανδρικών» περιοδικών στις ΗΠΑ, αυτό συνέβη στα 80s με την παντοκρατορία της τσόντας σε μορφή βιντεοκασέτας VHS (που αιμοδοτούσε τα ημιθανή πλέον βιντεοκλάμπ), αυτό συμβαίνει και σήμερα με το online πορνό (δωρεάν στο μεγαλύτερο μέρος του) με την ασύλληπτη, χάρη στις φορητές συσκευές (smartphone, tablet κ.ο.κ.), επισκεψιμότητα: ένα από τα μεγαλύτερα sites του είδους «χτυπάει» ετησίως 80 δισεκατομμύρια video views.
Το κίνημα της ολικής αποχής από το πορνό
Παρουσιάζει ωστόσο ενδιαφέρον ότι εν έτει 2016 τον πανικό δεν τον σπέρνουν οι συνήθεις ύποπτοι. «Tο πορνό πάντα επέσυρε την κριτική φεμινιστικών ή θρησκευτικών κύκλων» έγραφε πρόσφατα το αμερικανικό «Time». «Ομως τώρα, για πρώτη φορά, μερικές από τις πιο οξείες προειδοποιήσεις προέρχονται από την ίδια δημογραφική ομάδα με τους πιο ενθουσιώδεις πελάτες του». Το anti-porn λάβαρο σηκώνει σήμερα στις ΗΠΑ η πρώτη γενιά που μεγάλωσε με απεριόριστη πρόσβαση στην online πορνογραφία. «Ενας ολοένα αυξανόμενος αριθμός νέων ανδρών είναι πεπεισμένοι ότι η σεξουαλική συμπεριφορά τους υπέστη σαμποτάζ επειδή ο εγκέφαλός τους "μαριναρίστηκε" σχεδόν εντελώς στο πορνό κατά τη διάρκεια της εφηβείας τους». Αποτέλεσμα; Κάνουν τόσο πολύ διαδικτυακό σεξ, που όταν έρχεται η ώρα για πραγματικό σεξ, η σύγκριση είναι αναπόφευκτη και αποκαρδιωτική (ενίοτε, το ίδιο και οι επιδόσεις). Κάπως έτσι άρχισε να παίρνει σάρκα και οστά το κίνημα του rebooting (ολική αποχή από το πορνό) με το συνοδευτικό rewiring (αποσυνδέεις τη σεξουαλικότητά σου από την οθόνη και την «επανακαλωδιώνεις» σε ένα ανθρώπινο σώμα): διαδικτυακές κοινότητες, sites (π.χ. addictedtointernetporn.com), ειδικά apps (The Brainbuddy) και εκπαιδευτικά βίντεο από νεαρούς ενηλίκους (πρώην «εθισμένους»εφήβους) τα οποία υπόσχονται, με φανατισμό εξωτικής θρησκευτικής αίρεσης, να βοηθήσουν άλλους νυν ή εν δυνάμει junkies να «κόψουν» μαχαίρι την τσόντα.
Στην τεχνολογικά πιο υπανάπτυκτη Ελλάδα, η πρώτη γενιά εφήβων με απεριόριστη πρόσβαση στο online πορνό μεγαλώνει σήμερα μεσούσης της πιο διχαστικής (από κάθε άποψη) οικονομικής κρίσης. ΟK, το παραδέχονται οι ειδικοί παγκοσμίως, η ερωτική περιέργεια και η συνοδευτική αναζήτηση ερεθισμάτων που θα τη «γαργαλήσουν» περαιτέρω αποτελούν εξίσου αναπόσπαστο κομμάτι της εφηβείας με την ακμή και τη χαιρέκακη αποδόμηση του μπαμπά και της μαμάς. Παλιά υπήρχαν το «Playboy» ή το «Ταρατατά», το σινεμά Πίκολο, ο πάνω όροφος του βιντεοκλάμπ της γειτονιάς, το κανάλι ITA 8, οι πρώτες πρωινές ώρες στο RTL, το πρωτόγονο αλλά «επιμορφωτικό» για τα δεδομένα των 90s site Peppas κ.ο.κ. Σήμερα, με ένα tablet ή ένα smartphοne και δωρεάν πορνογραφικό υλικό εν αφθονία είσαι «καλυμμένος».
«Ανέκαθεν τα παιδιά, ειδικά τα αγόρια, σε αυτή την ηλικία πειραματίζονταν με τέτοιο υλικό» καταθέτει στο ΒΗΜΑgazino η Αρτεμις Τσίτσικα, επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής και επιστημονική υπεύθυνη στη Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) της Β' Παιδιατρικής Κλινικής του Παν/μίου Αθηνών που εδρεύει στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού». «Σήμερα όμως με το Internet υπάρχει η μεγάλη διαφορά στην προσβασιμότητα. Και βέβαια στην επαναληψιμότητα, η οποία απενοχοποιεί το ερέθισμα και απευαισθητοποιεί το παιδί». Είναι όπως με τη βία στις ταινίες και τα βιντεογκέιμ. «Την πρώτη φορά που βλέπεις κάτι βίαιο σοκάρεσαι, τη δεύτερη λιγότερο, ύστερα από αρκετές φορές μπορεί να μη σου προκαλεί σχεδόν καμία αίσθηση, την πέμπτη μπορεί να σκεφτείς να το κάνεις και εσύ». Ως εκ τούτου, «ορισμένα παιδιά (κυρίως εκείνα που δεν έχουν ιδιαίτερα ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες, δεν είναι δημοφιλή, δέχονται κοινωνικό αποκλεισμό κ.ο.κ.) καταλήγουν να αντιλαμβάνονται τη σεξουαλικότητά τους μέσα από το online πορνό και αυτοπαγιδεύονται εκεί».
Χάνοντας τη γλώσσα του σώματος
Η επίδραση του πορνό στον ημιτελή, ιδιαίτερα εύπλαστο εφηβικό εγκέφαλο είναι από τα πιο ακανθώδη ζητήματα που καλείται να χειριστεί η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. «Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι αυτό που βλέπουν στην οθόνη είναι υλικό για την "ψυχαγωγία των ενηλίκων" και όχι για την εκπαίδευση και ενημέρωση των ανηλίκων» υπογραμμίζει η Α. Τσίτσικα. «Η πρόσβαση σε ακραίο πολλές φορές υλικό (π.χ. ρατσιστικό ή ομοφοβικό) έχει ως αποτέλεσμα οι έφηβοι να αποκτούν συχνά ακραίες ιδέες και να μαθαίνουν να ερεθίζονται με πολύ ακραία πράγματα. Οσον αφορά τη σεξουαλική πράξη, παρουσιάζεται τουλάχιστον "πλαστά", με βία, με παρεκτροπές, ενώ οι ρόλοι των φύλων δεν είναι ρεαλιστικοί: οι άντρες καλούνται να έχουν υπερεπιδόσεις, οι γυναίκες είναι πολύ παθητικές. Οπως το βιώνουμε εδώ στη Μονάδα, επειδή φλερτάρουν μέσω Διαδικτύου, τα παιδιά καταλήγουν να χάνουν τη γλώσσα του σώματος, την κίνηση των χεριών, την οπτική επαφή, τις εκφράσεις του προσώπου. Τα κορίτσια γίνονται πιο "επιθετικά", παίρνουν δηλαδή περισσότερες πρωτοβουλίες και επιδεικνύουν τη σεξουαλικότητά τους. Τα αγόρια, πάλι, γίνονται πολύ πιο ντροπαλά και παθητικά. Με άλλα λόγια, χάνεται ο ρόλος του "κυνηγού", ενώ παρουσιάζουν - μέσα από το Ιnternet - τον εαυτό τους όπως θα ήθελαν να είναι και όχι όπως είναι». Από έρευνα της Μονάδας Εφηβικής Υγείας σε εφήβους της Αττικής (ΕU NET ADB, 2012) προκύπτει ότι περίπου 1 στους 5 χρησιμοποιούσε ιστοσελίδες πορνογραφικού περιεχομένου. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, όταν ο έφηβος καταφεύγει συχνά στο διαδικτυακό πορνό (πάνω από τρεις φορές την εβδομάδα) μπορεί να υπάρξουν σοβαρές επιπτώσεις για την ψυχοκοινωνική υγεία του (έκπτωση της λειτουργικότητας σε όλα τα επίπεδα) και τη μελλοντική σεξουαλική υγεία του, ενώ ελλοχεύει και ο εθισμός στο πορνό (porn addiction).
Στις ΗΠΑ οι porn ακτιβιστές μάχονται, μεταξύ άλλων, ενάντια στην πανδημία της πρακτικής PMO (porn-masturbation-orgasm = πορνό-αυνανισμός-οργασμός) που όταν εγκαινιαστεί μετά ζήλου σε μικρή ηλικία μπορεί να οδηγήσει σε αυτό που αποκαλείται «porn-induced erectile dysfunction» (υποκινούμενη από το πορνό στυτική δυσλειτουργία). Αμερικανοί πρώην «τοξικομανείς» του διαδικτυακού πορνό (που παρομοιάζεται από τους ειδικούς με τον εθισμό σε ουσίες) οι οποίοι «είδαν το φως» αγωνίζονται με νύχια και με δόντια να επανακτήσουν την αποσαρκωμένη σεξουαλικότητά τους. Αξιοσημείωτο, πάλι, είναι ότι δεν προέρχονται από συντηρητικούς κύκλους, δεν εμφορούνται από α λα Τραμπ ψευτοπουριτανισμούς. Οπως καταθέτει στο «Time» ένας εξ αυτών, ο 28χρονος Γκέιμπ Ντιμ από το Ιρβινγκ του Τέξας (που έφηβος έβλεπε τσόντα στο laptop του ακόμη και μέσα στην τάξη): «Το κίνημα του rebooting ξεκίνησε για έναν και μόνο λόγο. Από νέους άνδρες που θέλουν να έχουν πέος που λειτουργεί. Τίποτα που να έχει σχέση με την ηθική».
Οι γονείς στον ιστό με τα τρία Χ
Οι έλληνες γονείς έχουν κάθε λόγο να «φρικάρουν» μέσα σε αυτό το αχανές X-rated σύμπαν, με τις 700-800 εκατομμύρια πορνό ιστοσελίδες. Η «ατέρμονη ποικιλία» (never ending novelty) στην οποία έχουν σήμερα πρόσβαση τα νέα παιδιά (συχνά από την «ασφάλεια» του σπιτιού τους και πριν ακόμη αποκτήσουν σεξουαλική εμπειρία) είναι τρομακτική. «Οι έφηβοι σήμερα έχουν δει μεγαλύτερη ποικιλία σεξουαλικών πράξεων από όσες είχε στη διάθεσή του μια ολόκληρη ζωή ο πιο ακόλαστος μογγόλος αυτοκράτορας» γράφει ο «Εconomist». Στις ΗΠΑ οι στατιστικές δείχνουν ότι η μέση ηλικία που ένα παιδί βλέπει πρώτη φορά πορνογραφικό υλικό είναι τα 11-13 χρόνια (η ίδια που ισχύει λίγο-πολύ και για την Ελλάδα). «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στο Ιnternet υπάρχει πρόσβαση σε εξαιρετικά ακατάλληλο υλικό (π.χ. snuff films)» τονίζει στο BHMAgazino η ειδικός της Μονάδας Εφηβικής Υγείας. Eίναι το αξίωμα της νέας χιλιετίας: «If it exists, there is porn of it» («Ο,τι υπάρχει, υπάρχει και σε πορνό»). «Προ ετών ήρθε στη Μονάδα ένας 15χρονος γιατί την ώρα που πλοηγούνταν σε μια ειδησεογραφική ιστοσελίδα έκανε στην οθόνη του "pop up" (εμφανίστηκε αιφνιδίως) hardcore παιδοφιλικό υλικό, επάνω στο οποίο "κλίκαρε" εν αγνοία του για το περιεχόμενο. Τον σόκαραν τόσο πολύ αυτά που αντίκρισε στην οθόνη, που άρχισε να δυσλειτουργεί, να βλέπει εφιάλτες με τέτοιο υλικό και μέλη της οικογένειάς του, να έχει μειωμένες επιδόσεις στο σχολείο κ.ο.κ.».
Κάποιοι γονείς αυταπατώνται ότι έχουν πλήρη έλεγχο της δραστηριότητας του παιδιού τους στο Διαδίκτυο (την ίδια στιγμή που δάσκαλος σε δημόσιο σχολείο της Αττικής μαρτυρά «ότι μαθητές του γυμνασίου μπαίνουν σαν τα κοτόπουλα στην τάξη, γιατί ενώ οι γονείς κοιμούνται μακαρίως εκείνα κάθονται στον υπολογιστή μέχρι τις 5 το πρωί»). Αλλοι εγκαταλείπουν τα τέκνα τους (όπως συχνά έχουν εγκαταλείψει και εαυτόν) σε μια cyber ασυδοσία, εθελοτυφλώντας ακόμη και μπροστά στους πλέον ορατούς κινδύνους. Ενδεικτικό ότι ο μπαμπάς και η μαμά στην Ελλάδα συχνά καμαρώνουν που το οκτάχρονο παιδί τους έχει προφίλ στο Facebook (χωρίς, δηλαδή, να πληροί το ηλικιακό όριο που είναι τα 13). Προφανώς αγνοούν αυστραλέζικη έρευνα η οποία αποκάλυπτε προ εξαμήνου πως το 50% των υλικού που χρησιμοποιούν οι παιδόφιλοι στα δικά τους κλειστά «κλαμπ» αντλείται αποκλειστικά από φωτογραφίες ανηλίκων στο Facebook! Πολλοί γονείς, εξάλλου, αποδύονται σε έναν επίπονο αγώνα να συναγωνιστούν σε ψηφιακή επάρκεια, π.χ., τον 14χρονο γιο ή τη 17χρονη κόρη τους. Κάτι ολότελα ανέφικτο, γιατί οι νέοι είναι «αυτόχθονες» αυτής της τεχνολογίας και οι περισσότεροι γονείς θα παραμείνουν εσαεί «μετανάστες» (όσα porn blockers και αν επιχειρήσεις να βάλεις, θα «φας» τη σκόνη του σημερινού εφήβου που θα καταφέρει να σε ξεπεράσει με ένα VPN ).
Σύμφωνοι, συμβουλεύουν οι ειδικοί, υπάρχουν μερικά πρακτικά μέτρα που μπορείς να πάρεις, όπως το να κλείνεις με χρονοδιακόπτη το router τη νύχτα, ώστε να κοιμάσαι χωρίς να φοβάσαι ότι ο γιος σου περιδιαβάζει στο Pornhub. Μέχρι πρότινος, η βρετανική κυβέρνηση του Τζέιμς Κάμερον αγωνιζόταν να επιβάλει διαδικασίες διαπίστευσης για τα «απαγορευμένα» sites (ώστε να μη σουλατσάρει ένας 11χρονος δηλώνοντας ότι είναι 19). «Ομως, όσο και αν οι νεότεροι γονείς έχουν μεγαλύτερο "τεχνολογικό αλφαβητισμό", τα παιδιά θα είναι πάντα μπροστά» εξηγεί η επίκουρη καθηγήτρια Παιδιατρικής - Εφηβικής Ιατρικής Αρτεμις Τσίτσικα. «Είναι σημαντικό να τονιστεί εδώ ότι τα παιδιά δεν σου ζητούν να είσαι ο γκουρού της τεχνολογίας. Αυτό που χρειάζεται δεν είναι η γνώση του τελευταίου app που κυκλοφορεί, όσο ο κλασικός ρόλος του γονέα, δηλαδή η κατεύθυνση, η συζήτηση, η επικοινωνία, το "Τι έγινε στο σχολείο;", οι αντιπροτάσεις, οι αγαπημένες "ρουτίνες"...». Στην πολυμνημονιακή Ελλάδα τού 2016, όπου ο γονέας είναι άνεργος (με βεβαρημένα, δηλαδή, οικονομικά και ψυχισμό) ή υπεραπασχολημένος (φροντίζει μόνο - και αυτό συχνά με το ζόρι - για το φαγητό, την καθαριότητα και τους λογαριασμούς ή επαφίεται σε ακατάλληλες νταντάδες και ατελείωτες φιξαρισμένες δραστηριότητες), «δεν υπάρχει η διαθεσιμότητα που έχει ανάγκη το παιδί και έτσι αυτό στρέφεται σε άλλες διεξόδους. Γυρίζουν τα παιδιά σε άδεια σπίτια, τρώνε ένα τοστ και "κολλούν" στο Ιnternet».
Πώς να μιλήσετε στο παιδί για την πορνογραφία
Τελικά οι γονείς πρέπει να μιλούν στους εφήβους για την ύπαρξη του πορνό; «Φυσικά! Δεν θα πρέπει να υπάρχουν θέματα-ταμπού μεταξύ των γονιών και των παιδιών» τονίζει η ειδικός της ΜΕΥ. «Οταν μάλιστα υπάρχει διαθέσιμος γονέας του ιδίου φύλου είναι κατά τι καλύτερο να μιλήσει εκείνος στο παιδί χωρίς να σημαίνει ότι και ο άλλος δεν μπορεί να το φέρει εις πέρας. Δεν ξυπνάς, βεβαίως, μια μέρα και αρχίζεις να μιλάς για την πορνογραφία. Πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια ή ένα ερέθισμα· τα πιτσιρίκια από πολύ μικρά έρχονται από το σχολείο και σε "βομβαρδίζουν" με ερωτήσεις. Τους λες την πραγματικότητα, ότι υπάρχει αυτός ο τρόπος να παρουσιάζεται η ερωτική πράξη στο Internet. Δεν θα το κρίνεις από ηθικής απόψεως, θα το κρίνεις υπό το πρίσμα ότι αυτό είναι υλικό για ενηλίκους, ότι αυτοί που παίζουν είναι ηθοποιοί που σου πουλούν κάτι. Να μάθεις, δηλαδή, στο παιδί να μην είναι αφελές, να αντιλαμβάνεται περί τίνος πρόκειται, να μπορεί να κρίνει και να φιλτράρει».
Μιλώντας αποκλειστικά στο ΒΗΜΑgazino, o Κρις Νιούλιν, επικεφαλής του National Children's Advocacy Center στις ΗΠΑ (του διεπιστημονικού κέντρου για σεξουαλικώς κακοποιημένα παιδιά) τονίζει: «Η καλύτερη συμβουλή που μπορεί κανείς να δώσει σε ενηλίκους που εμπλέκονται στη ζωή των παιδιών είναι να συζητούν από πολύ νωρίς (από την ηλικία των δύο-τριών ετών) αυτά τα θέματα μαζί τους, πάντα βέβαια με τον κατάλληλο για το στάδιο της ανάπτυξής τους τρόπο. Αυτή η έγκαιρη θεμελίωση μιας ανοιχτής επικοινωνίας για θέματα που αφορούν τη σεξουαλικότητα παρέχει το περιβάλλον για περαιτέρω συζητήσεις, καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και αποκτούν σιγά σιγά μια πιο ελεύθερη πρόσβαση στο Ιnternet. Γνωρίζουμε ότι οι έφηβοι είναι εξαιρετικά περίεργοι, και συχνά αυτή η περιέργεια τους εκθέτει σε καταστάσεις για τις οποίες δεν είναι προετοιμασμένοι και μπορεί να τους εκθέσει σε κίνδυνο. Είναι ανάγκη οι γονείς και όσοι φροντίζουν παιδιά να τα προετοιμάσουν με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που τα καθοδηγούν σε άλλα θέματα ασφάλειας, όπως το να κοιτάξουν και δεξιά και αριστερά πριν διασχίσουν έναν δρόμο». Δεν υπάρχουν έρευνες που να συνδέουν την παντοδυναμία της online πορνογραφίας με τη σεξουαλική κακοποίηση των παιδιών, όμως, όπως υπογραμμίζει ο Κρις Νιούλιν, «οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι η αυξημένη προσβασιμότητα στην πορνογραφία δεν συμβάλλει θετικά στην προστασία και στo well-being των παιδιών».
Γενικά η απουσία διαχρονικών ερευνών στο θέμα αυτό (όχι μόνο στο πορνό, αλλά σε οτιδήποτε εμπεριέχει τη λέξη «σεξ») παραμένει εκκωφαντική. Οπως έγραφε πέρυσι ο «Εconomist», «η σεμνοτυφία και ο φόβος πυροδότησης αντιπαραθέσεων έχουν ως αποτέλεσμα οι φορείς χρηματοδότησης να απέχουν από τις σεξουαλικές σπουδές». Δεν είναι παράξενο, π.χ., ότι τα αποτελέσματα πανευρωπαϊκής έρευνας που δημοσιεύτηκε το 2012 (σύμφωνα με τα οποία το 14% των παιδιών και των εφήβων από 9 έως 16 ετών είχαν παρακολουθήσει πορνό το προηγούμενο έτος) θεωρούνται ελλιπή και αναξιόπιστα, καθότι συγκεντρώθηκαν στην προ smartphone, προ tablet και προ δωρεάν porn sites εποχή.
Ο ελληνικός αναλφαβητισμός στο σεξ
Στα καθ' ημάς, πάλι, το όλο θέμα αναπόφευκτα συνδέεται και με το χρόνιο έλλειμμα σεξουαλικής αγωγής, με τις κατά καιρούς φιλόδοξες προσπάθειες (όπως τα βιβλία Αγωγής Υγείας «Σεξουαλική Αγωγή - Διαφυλικές Σχέσεις» για εφήβους 15-18 ετών, 2000, ή και για παιδιά του δημοτικού, 2008) ενίοτε να «αφορίζονται» με τη σουρεαλιστική αιτιολογία ότι υπαγορεύονται «εκ του πονηρού» και τελικώς να σαπίζουν στις αποθήκες του υπουργείου Παιδείας. «Στο σχολείο μπαίνεις και ξεχνάς τελείως την έννοια του σεξ» λέει στο ΒΗΜΑgazino ο 15χρονος Νικόλας Σ. (σ.σ.: τα στοιχεία του βρίσκονται στη διάθεση του περιοδικού) που μόλις τελείωσε τη Γ' Γυμνασίου σε πρότυπο σχολείο της Αθήνας. «Δεν σ' το περνάνε καν σαν κάτι "απαγορευμένο". Είναι σαν να μην υπάρχει». Ως εκ τούτου, το διαδικτυακό πορνό έρχεται συχνά να πάρει τη θέση της ανύπαρκτης θεσμοθετημένης sex education. Ο Νικόλας Σ., που έχει μεν «κορίτσι» αλλά δεν έχει ακόμη ολοκληρωμένες σεξουαλικές σχέσεις, παραδέχεται ότι μέχρι στιγμής έχει αντλήσει ένα μεγάλο κομμάτι της σεξουαλικής παιδείας του από τα adult sites. «Ξεκίνησα να βλέπω στην Α' Γυμνασίου, στα 13 μου δηλαδή. Ηταν ένας πιο "ψαγμένος" φίλος που έμπαινε και χάζευε διάφορα, κοροϊδεύοντας όμως, χωρίς δηλαδή να παίρνει το θέμα και πολύ στα σοβαρά. Κορόιδευα και εγώ, ώσπου κάποια στιγμή είπα: "Ας μπω να δω". Είναι και όλες αυτές οι διαφημίσεις "Πάρε με στο τηλέφωνο" που πετάγονται την ώρα που παίζεις παιχνίδια σε εντελώς άσχετα sites. Είχα, βέβαια, και την περιέργεια. Είναι φυσιολογικό σε αυτή την ηλικία να σου αρέσει. Υπάρχει παντού το πορνό, έχει γίνει κομμάτι της ζωής των εφήβων». Οι γονείς το γνωρίζουν; «Ναι. Μου λένε, βέβαια, να προσέχω, αλλά και ότι είναι κάτι φυσιολογικό: "Δεν χρειάζεται να ντρέπεσαι, και εμείς στην ηλικία σου το κάναμε" (ο πατέρας μου κυρίως)». Πώς, όμως, βλέπει ένας 15χρονος τα σώματα της online πορνό ευγονικής; «Νιώθω ότι όλα είναι σχεδόν ψεύτικα σε αυτές τις γυναίκες. Οσο για τους άντρες, εντάξει, καμιά φορά κάνω συγκρίσεις. Μετά όμως σκέφτομαι ότι εγώ είμαι 15 χρόνων και αυτός στην οθόνη είναι 30 και πορνοστάρ. Εχω ακούσει βέβαια για κάποια μεγαλύτερα παιδιά που πήγαν και έκαναν περιτομή επειδή έχουν κάνει αυτοί οι τύποι στις τσόντες».
«Μπαίνω σχεδόν κάθε μέρα σε τέτοια sites» συνεχίζει ο Νικόλας Σ. «Νιώθω ότι έχω τον έλεγχο, ότι βάζω εγώ το όριο σε αυτό που μου αρέσει να βλέπω. Μια-δυο φορές τόλμησα να δω κάτι πιo extreme, αλλά δεν μου άρεσε. Δεν νιώθω και τόσο άνετα όταν είναι στο διπλανό δωμάτιο οι γονείς μου, προτιμώ το μεσημέρι, όταν λείπουν στη δουλειά, ή το βράδυ. Δεν διαγράφω όμως ποτέ το ιστορικό μου, δεν υπάρχει κανένας λόγος. Αν χρειαστώ κάτι, θα απευθυνθώ στους δικούς μου, επειδή γνωρίζω ότι δεν θα με κρίνουν. Καταλαβαίνω βέβαια ότι από το πορνό και από τους γονείς δεν μπορώ να τα μάθω όλα. Δεν έχω κάνει ακόμα κανονικό σεξ, άρα δεν ξέρω... τι δεν ξέρω!».
Σήμερα η εγχώρια εκπαίδευση περί διαδικτυακού πορνό εναποτίθεται σε διάφορα βιβλία/οδηγούς που μιλούν γενικότερα περί σεξ. Αυτά σπεύδουν να αγοράσουν «προχώ» γονείς, συνήθως από ανώτερα κοινωνικοικονομικά στρώματα (οι οποίοι έχουν κατά κανόνα την οικονομική δυνατότητα, τον χρόνο και την ενέργεια που απαιτεί η ενασχόληση με ένα τέτοιο «αμήχανο» θέμα). «Αν λοιπόν βρεθείς σε μια τέτοια περίεργη κατάσταση στο Internet - με εικόνες γυμνών ανθρώπων που δεν θέλεις να δεις -, θυμήσου ότι δεν χρειάζεται να τις δεις ούτε να διαβάσεις το συγκεκριμένο site, επειδή βρέθηκες εκεί κατά λάθος ή και ηθελημένα» (από το βιβλίο «Ας μιλήσουμε για το σεξ» του Ρόμπι Χ. Χάρρις, εκδ. Πατάκη).
Επαφίεται βέβαια και σε κάποιους - λίγους - προοδευτικούς εκπαιδευτικούς, οι οποίοι αναλαμβάνουν να καλύψουν τα χαοτικά κενά της διδακτέας ύλης, αποτολμώντας να διοχετεύσουν τα ευαίσθητα θέματα στο πρόγραμμα Αγωγή Υγείας, το οποίο λαμβάνει χώρα μετά το τέλος του διδακτικού ωραρίου (και είναι προαιρετικό για τους μαθητές). «Σε πολλά θέματα σεξουαλικής αγωγής επικρατεί μεσαίωνας» αναφέρει η 46χρονη Γ.Μ., μία τέτοια περίπτωση πεφωτισμένης καθηγήτριας σε δημόσιο λύκειο του κέντρου της Αθήνας. «Τα πιο πολλά παιδιά γνωρίζουν για το προφυλακτικό, δεν έχουν όμως ιδέα για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Επίσης, ενώ εμφανίζονται "άνετα", είναι κατά βάση βαθιά συντηρητικά. Ευαισθητοποίησα τους δικούς μου μαθητές και ασχοληθήκαμε φέτος μέσα στην τάξη με τον αυνανισμό, την παιδοφιλία, την πρώτη φορά, το διαδικτυακό πορνό, την ομοφυλοφιλία, την εγκυμοσύνη στην εφηβεία. Στο πλαίσιο αυτό φρόντισα να εκμεταλλευτώ προς όφελός τους την προνομιούχα σχέση τους με την τεχνολογία. Μια φορά, για παράδειγμα, που μιλούσα σε τάξη της Β' Λυκείου για τις "επικίνδυνες μέρες" του κύκλου, ένας μαθητής σήκωσε το χέρι του και ανακοίνωσε στις συμμαθήτριές του: "Υπάρχει και εφαρμογή στο κινητό για να τις υπολογίζεις!". "Κορίτσια, να την 'κατεβάσετε' όλες" τις παρότρυνα αμέσως εγώ». Σημειωτέον ότι οικοδομείται πλέον μια νέα, «καλωδιωμένη» πραγματικότητα, η οποία «νορμαλοποιεί» το πορνό (βλ. sexting, revenge porn και τα συναφή). Δεν μπορείς να την αγνοήσεις: «Ενας συνάδελφος καθηγητής μού έλεγε για το πρόβλημα που του είχε εμπιστευτεί μια μαθήτριά του. Ο φίλος της δεν την άγγιζε ποτέ· επέμενε να κάνουν σεξ μόνο μέσω Skype».
Την ίδια στιγμή στη Δανία (όπου η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση είναι υποχρεωτική από το 1970!), έχουν υιοθετήσει διαμετρικά αντίθετη στάση. Αντί, δηλαδή, να προσποιούνται ότι το πορνό δεν υφίσταται, οι δάσκαλοι το φέρνουν μέσα στην τάξη. «Δεν είναι ότι εσύ μυείς τους μαθητές στο πορνό» έλεγε πέρυσι στον «Economist» o Κρίστιαν Γκράουγκαρντ, καθηγητής Σεξολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ααλμποργκ. «Η συντριπτική πλειονότητα των αγοριών και των κοριτσιών έχουν ήδη εκτεθεί σε πορνογραφικές εικόνες, ήδη από την πρώιμη εφηβεία τους. Η πορνογραφία μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αφορμή για να συζητηθούν η ισότητα των δύο φύλων, το ασφαλές σεξ, η έννοια της συγκατάθεσης και το πώς μπορείς να έχεις μια ευτυχισμένη σεξουαλική ζωή στο μέλλον. Από τη στιγμή που το πορνό βρίσκεται παντού γύρω τους, είναι σημαντικό τα νέα παιδιά να μάθουν να είναι καταναλωτές με κριτική σκέψη».
Κορίτσια στον διαδικτυακό ήλιο
Οι γυναίκες εξακολουθούν να ανθίστανται (σύμφωνα με την αδιανόητα δημοφιλή πλατφόρμα Pornhub, μόνο το 1/4 των επισκεπτών της είναι θηλυκού γένους), και όμως η παγκόσμια βιομηχανία πορνό, με τζίρο ύψους 97 δισ. δολαρίων, έρχεται να «διαπλάσει» μια ολόκληρη νέα γενιά κοριτσιών. «Τα κορίτσια», τονίζει η Αρτεμις Τσίτσικα από τη Μονάδα Εφηβικής Υγείας, «σεξουαλικοποιούνται πρόωρα, μαθαίνουν από πολύ νωρίς ότι η ανθρώπινη αξία τους βασίζεται στο φύλο, στο πόσο σέξι θα είναι. Ωθούνται να εκφράζουν υπερβολικά τη σεξουαλικότητά τους, με αποτέλεσμα ενίοτε να αναπτύσσονται στην εφηβεία διαταραχές πρόσληψης της τροφής, χαμηλή αυτοεκτίμηση, καταθλιπτικό συναίσθημα κ.ο.κ.». Μαζί με τα sexting, τις selfies και τα υπέρ το δέον «hot» προφίλ στο Facebook, τα porn sites γίνονται ο παραμορφωτικός καθρέφτης της σεξουαλικότητας και της αυτοεκτίμησής τους. Για τις ανάγκες του βιβλίου της «Girls & Sex: Navigating the Complicated New Landscape» (Κορίτσια και σεξ: Πλοήγηση στο νέο τοπίο) η αμερικανίδα δημοσιογράφος Πέγκι Ορενστάιν διενήργησε 70 συνεντεύξεις με κορίτσια ηλικίας 15-20 ετών. «Ακόμη και αν αυτό που θα δουν έχει μελισσούλες και λουλουδάκια, θα γράψει η ίδια στο το «Time», «εξακολουθούν να μαθαίνουν ότι η γυναικεία σεξουαλικότητα υπάρχει για την ικανοποίηση των ανδρών».
Η στάση υποταγής των γυναικών ως στερεότυπο
Η Ορενστάιν θα μιλήσει ευθαρσώς και για την «απευαισθητοποίηση» (desensitization) που προκαλεί το πορνό και στα δύο φύλα: «Οι γυναίκες που βλέπουν πορνό είναι λιγότερο πιθανό να παρέμβουν αν δουν μια άλλη γυναίκα να απειλείται ή να πέφτει θύμα επίθεσης και καθυστερούν να αντιληφθούν πότε και οι ίδιες διατρέχουν κίνδυνο». Στο πλαίσιο πρόσφατης έρευνας για τη συμπεριφορά των χρηστών πορνογραφικού υλικού στις ΗΠΑ, σχεδόν το 90% από 304 τυχαία επιλεγμένες σκηνές από πορνοταινίες περιείχαν σωματική βία κατά των γυναικών. «Δεν μπορείς να μην το δεις, οι περισσότερες τσόντες εξακολουθούν να στηρίζονται σε αυτή τη "submission attitude" (στάση υποταγής) της γυναίκας στον άντρα» εξηγεί στο ΒΗΜΑgazino ο 27χρονος Γ.Π., στέλεχος σε εταιρεία συμβουλευτικής. «Από την άλλη, η εικόνα της τέλειας ανατομικά "γκόμενας" δεν πηγάζει από το πορνό. Αυτό το στερεότυπο είναι κομμάτι της κοινωνίας, είναι αυτό που προβάλουν τα media, οι διαφημίσεις κ.τ.λ., δεν ευθύνεται η τσόντα για αυτό».
«Ο μόνος λόγος που ένα κορίτσι σήμερα θα μπει στη διαδικασία να δει πορνό είναι για να μάθει» καταθέτει στο BHMAgazino η 21χρονη Ε.Κ., φοιτήτρια. «Εγώ είδα πρώτη φορά στο γυμνάσιο... Με μια παρέα, στις διακοπές. Γέλαγα, ήμουν αμήχανη. Οταν όμως είχα την πρώτη ολοκληρωμένη σχέση μου, στα 15 μου, φοβόμουν τις προσδοκίες που θα είχε το αγόρι μου από εμένα. Ημουν βέβαιη ότι έβλεπε πορνό, και τις πρώτες φορές που κάναμε σεξ, θυμάμαι, σκεφτόμουν: "Πώς θα συγκριθώ εγώ με αυτές τις γυναίκες;". Στη συνέχεια - μείναμε κάποια χρόνια μαζί - του δήλωσα: "Δεν θα βλέπεις τσόντες αν θέλεις να είσαι μαζί μου". Εκείνος με κορόιδευε που σκεφτόμουν έτσι αλλά τελικά... υπέκυψε. Είναι βέβαια πολύ πιθανό να μου έλεγε ψέματα και να έβλεπε τσόντες κρυφά, αλλά εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι καλά έκανε και δεν μου έλεγε την αλήθεια!». Σήμερα, που η εφηβική ανασφάλεια ανήκει στο παρελθόν; «Τώρα πια δεν με ενοχλεί. Θεωρώ ότι τα αγόρια που μπαίνουν στο Ιnternet βλέπουν περισσότερο την "ιδέα του σεξ" - φαντάζονται τον εαυτό τους σε αυτό που βλέπουν - και όχι τη συγκεκριμένη πορνοστάρ. Πρέπει, δηλαδή, να διαχωρίσεις την ιδέα από το πρόσωπο. Δεν θα με "χάλαγε" σήμερα αν τύχαινε να μάθω ότι ο φίλος μου βλέπει πορνό ούτε θα επηρέαζε τη σεξουαλική ζωή μας. Φτάνει να μην το έκανε τακτικά». Η ίδια μοιάζει να έχει δεχτεί και τις νέες πρακτικές που έχει καθιερώσει η νέα τεχνολογία: «Το σεξ μέσω Skype είναι φυσιολογικό όταν έχεις σχέση από απόσταση».
To debate για την επίδραση της ασύδοτης προσβασιμότητας του διαδικτυακού πορνό στο εφηβικό σώμα και μυαλό θα συνεχίσει να μαίνεται (ενισχυμένο, ευελπιστούμε, με περισσότερες διαχρονικές έρευνες και μεγαλύτερη ανοχή και ευαισθητοποίηση στο ζήτημα της σεξουαλικής αγωγής). Σημειωτέον ότι και οι ίδιοι οι έφηβοι καλούνται πλέον να συμβάλουν, με το αζημίωτο βεβαίως, στην τεράστια δεξαμενή soft ή και «σκληρών» «amateur videos» (ερασιτεχνικών βίντεο). Ενδεικτική η περίπτωση 14χρονου στην Αθήνα, ο οποίος «τράβηξε» τη σεξουαλική συνεύρεση που είχε με 13χρονη και την «πούλησε» σε ξένο porn site (εξυπακούεται ότι όσο πιο πολλά τα «κλικ», τόσο μεγαλύτερα τα δικά του ποσοστά από τα έσοδα). Το κορίτσι (οι γονείς του οποίου κατέφυγαν στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος στη ΓΑΔΑ) αναγκάστηκε τελικώς να αλλάξει μέχρι και επώνυμο (κάτι σύνηθες, όπως λένε οι cyber ειδικοί, με θύματα διαδικτυακής στοχοποίησης).
Ακτινογραφώντας τα λεγόμενα του στρατηγού της ΕΛ.ΑΣ. Μανώλη Σφακιανάκη που εξακολουθεί να διατηρεί σήμερα την εποπτεία της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος (την οποία κατ' ουσίαν ο ίδιος συγκρότησε πριν από 20 χρόνια), συμπεραίνει κανείς ότι, παρά τους κινδύνους, το Internet δεν πρέπει να δαιμονοποιείται. Οι γονείς που επιμένουν να το κάνουν, εκτός του ότι δημιουργούν παιδιά φοβικά, περιθωριοποιημένα και ψηφιακά αναλφάβητα, «χάνουν το παιχνίδι». Πρώτον, επειδή «το Διαδίκτυο υπάρχει παντού και δεν μαντρώνεται» και, δεύτερον, επειδή «η φιλοσοφία του είναι η ελευθερία κίνησης αλλά και πρόσβασης από οπουδήποτε» (το αποδεικνύουν τα απολύτως ελεύθερα Wi-Fi hotspots που έχουν σήμερα ξεφυτρώσει και στο πλέον απόμακρο χωριό).
Ανήλικοι σε κακόφημη online πλατεία του Ορλάντο
Ο Μανώλης Σφακιανάκης μέσα από την πολύχρονη εμπειρία του - με χιλιάδες επισκέψεις σε σχολεία ανά την Ελλάδα διά ζώσης αλλά και μέσω τηλεδιασκέψεων - έχει δηλώσει πως το πρόβλημα εστιάζεται στο ότι 8 στους 10 χρήστες του Internet στη χώρα μας το αντιμετωπίζουν πρωτίστως σαν παιχνιδομηχανή και όχι σαν εργαλείο δουλειάς, κάτι που οι περισσότεροι «περνούν» και στα παιδιά τους «αφήνοντας το tablet να κάνει το babysitting ». Ο ανήλικος πρέπει αντιθέτως να διδαχθεί από νωρίς ότι μέσα εκεί μπορεί και να παίξει, αλλά και να διαβάσει, να μιλήσει με τους δικούς του, να ανταλλάξει απορίες με τους συμμαθητές του. «Αν όμως από μωρό το βλέπει αποκλειστικά ως παιχνιδομηχανή, μετά άντε στα 13 πλέον να του μάθεις τι είναι το καλό και τι το κακό Ιnternet». Ας σημειωθεί ότι και στην Ελλάδα κάποιοι "ψαγμένοι" έφηβοι, με ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο γνώσεων και επιδόσεων στο hacking, έχουν βρει διόδους να διεισδύσουν (cracking) σε ιστοσελίδες που αφορούν πληροφορίες εταιρικές ή διαβαθμισμένες (κρατικές) αλλά και στο λεγόμενο darknet. Με όλες τις συνέπειες, βέβαια, που αυτή η ανεξέλεγκτη πλοήγηση συνεπάγεται.
Οπως έχει επισημάνει επανειλημμένως ο Μ. Σφακιανάκης, ιδρυτής της υπηρεσίας καταπολέμησης των κυβερνοεγκλημάτων στη χώρα μας (η οποία έχει πετύχει να γίνει leader στην Ευρώπη σε πολλά προγράμματα κατά των κυβερνοαπειλών), οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν μέτρα και για τα «ΧΧΧ» sites. Είτε με ειδικές διαδικασίες διαπίστευσης για όποιον συνδέεται στο Internet από ελεύθερο Wi-Fi hotspot (κάτι που εφαρμόζουν αρκετά κράτη ανά τον κόσμο στις πολιτικές τους για ελεύθερη πρόσβαση στο Διαδίκτυο) είτε με σκληρή νομοθεσία (όπως συνέβη και στην Ελλάδα με τη φραγή στις ιστοσελίδες παράνομου ηλεκτρονικού στοιχήματος και ιστοσελίδων παιδικής πορνογραφίας). Μέχρι όμως αυτά να ευοδωθούν, οι ενήλικοι θα πρέπει να έχουν επίγνωση των ορθών και των λανθασμένων ψηφιακών μονοπατιών και να αντιληφθούν «ότι το να αφήνεις το παιδί μόνο του στο σπίτι με ελεύθερο Διαδίκτυο είναι σαν να το αφήνεις ολομόναχο τη νύχτα σε μια κακόφημη πλατεία της Αθήνας, του Παρισιού, της Νέας Υόρκης ή του Ορλάντο».
Οι ειδικοί ανά τον κόσμο προειδοποιούν ότι η εκπαίδευση για την επιβίωση των εφήβων σε αυτό τον Γαλαξία με τους porn video aggregators είναι εξαιρετικά περίπλοκη (γιατί κανείς στο μάθημα της Πληροφορικής δεν θα καθίσει να σου απαριθμήσει τις παγίδες του Snapchat) και πρέπει να υπάρξει μια ολιστική προσέγγιση. Πάνω από όλα, βέβαια, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα (ανύπαρκτα σήμερα) δικαιώματα των ανηλίκων ως καταναλωτών στον κυβερνοχώρο (με τα οποία ασχολείται τουλάχιστον η ιδρυθείσα το 2008 Ευρωπαϊκή Σύμπραξη για την Ασφάλεια των Παιδιών στο Διαδίκτυο (eNacso) με 28 μέλη σε όλη την Ευρώπη, ανάμεσά τους και η Ελλάδα). «Δεν είναι μόνο τα porn sites» συνοψίζει αποστομωτικά στο ΒΗΜΑgazino o 17χρονος Δημήτρης Παπαδάκης. «Αυτή τη χρονιά το διαπιστώσαμε με τον χειρότερο τρόπο. Το Ιnternet τα έχει όλα: πώς να μαγειρέψεις, πώς να φτιάξεις μια βόμβα, πώς να σκοτώσεις μαζικά... Δεν θα έπρεπε να υπάρχει κάποιος ή κάτι (π.χ. ένα μάθημα στο σχολείο) που να σε κατευθύνει ώστε να μη "χάσεις" εκεί μέσα την μπάλα;».
Οι έφηβοι που εθίστηκαν στο πορνό
Παναγιώτης, 15 χρόνων
«Ντρέπομαι, αλλά πρέπει να πάρω βοήθεια μάλλον... Το τελευταίο δίμηνο έχω κολλήσει άσχημα. Είμαι δύο, τρεις ώρες τη μέρα μέσα στο PC, θέλω να μπαίνω συνέχεια, την καταβρίσκω όταν λείπουν οι δικοί μου. Στην αρχή ξεκίνησε για πλάκα στο σπίτι ενός φίλου. Εντάξει, όλοι μπαίνουν, και πιο πολύ τα κορίτσια, άσχετα αν δεν το λένε. Χώρισα με την κοπέλα μου, δεν μπορούσα να κάνω τίποτα μαζί της, μέσα στο PC οι γυναίκες είναι τέλειες. Οταν δεν βλέπω πορνό έχω εκνευρισμό, τσακώνομαι με τη μάνα μου. Φοβάμαι μη με ανακαλύψουν...».
Κατερίνα, 16 χρόνων
«Χθες η μητέρα μου με έπιασε να κάνω cyber sex. Επαθε σοκ. Είναι κάτι που το κάνω εδώ και έναν χρόνο, δεν αισθάνομαι άσχημα. Αυτά που βλέπω online εξάπτουν τις φαντασιώσεις μου... Εκεί μέσα κανείς δεν με κρίνει για τις επιλογές μου, εάν μου αρέσουν οι άντρες, εάν μου αρέσουν οι γυναίκες, τι ρόλους μου αρέσει να υποδύομαι. Εκεί όλα γίνονται ιδανικά, γίνονται γρήγορα και όποτε το θέλω εγώ, χωρίς πόνο, χωρίς συναίσθημα...».
*(Τα περιστατικά είναι ανάλογα με αυτά που δέχεται η Γραμμή για την Τεχνολογία «ΜΕ Υποστηρίζω» – τηλ. 800 11 800 15, χωρίς χρέωση – της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις.)
*Ερευνα: Generation porn
Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 7 Αυγούστου 2016
Πηγή
Tromaktiko
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Θέλεις να φαίνεσαι πιο αδύνατη; Άλλαξε ντύσιμο
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τα πλουσιόσπιτα βρίθουν από έντομα και ζουζούνια!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
