2018-02-26 18:52:14
Η μικρή, άρχισε να κλαίει και να φωνάζει δυνατά. Η μεγαλύτερή της αδελφή καθώς περπατούσε μέσα στο δάσος, ανακάλυψε μια κούνια από ρόδα αυτοκινήτου. Τόσο χαρούμενη ανακάλυψη για ένα παιδί και φυσικά όλοι ήθελαν να πάρουν σειρά! Είχε αρχίσει να κάνει κούνια για λίγη ώρα και οι άλλοι ήδη ένιωθαν ανυπόμονοι, αλλά η μικρή (3 ετών) δεν ήταν ακόμη έτοιμη να παραχωρήσει τη θέση της στο επόμενο παιδί.
Δεν την αναγκάσαμε να κατέβει, καταλαβαίναμε πως ένιωθε, ωστόσο, την ίδια στιγμή τα υπόλοιπα κορίτσια κοιτούσαν. «Θέλω να κάνω κι άλλη κούνια» συνέχισε να φωνάζει. Τότε λοιπόν η αδερφή της (6 ετών), που περίμενε επόμενη στη σειρά, είπε «Εντάξει, δεν πειράζει, μπορεί να κάνει κι άλλο κούνια», και συνέχισε να την σπρώχνει και να γελούν παρέα.
Δεν ήταν ότι δεν ήθελε η ίδια να ανέβει. Λατρεύει τις κούνιες και δεν έβλεπε την ώρα να έρθει η σειρά της, αλλά συναισθάνθηκε την αδελφή της. Καταλάβαινε πως η αναμονή είναι δυσκολότερη όταν είσαι 3 από όταν είσαι 6. Έδειξε ενσυναίσθηση.
Συχνά ακούω πως τα παιδιά είναι εγωιστικά και πως η ενσυναίσθηση είναι κάτι που πρέπει ενεργά να τους διδάξουμε. Αλλά το παραπάνω σενάριο δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό.
Τα παιδιά είναι ικανά να δείξουν ενσυναίσθηση από πολύ μικρή ηλικία.
Όταν τα παιδιά μου ήταν μωρά έκλαιγαν ή μιμούνταν εκφράσεις του προσώπου, όταν αντιλαμβάνονταν την αναστάτωση της αδελφής τους. Αν η ίδια χτυπούσα, το ενός έτους μωρό μου με ρωτούσε «είσαι καλά;» και με αγάπη μου χάιδευε το μάγουλο. Όταν η τρίχρονη αδερφή της κλαίει, θα μου φωνάξει «μαμά, αδερφούλα κλαίει, σε χρειάζεται», ενώ περιμένει μαζί της μέχρι να φτάσω. Όποτε κάποιος προσφέρει κάτι σε μια απ’ τις 2, αμέσως ζητούν και για τις άλλες αδελφές τους. Μόλις χτες η μικρή έπεσε και χτύπησε το κεφάλι της, ενώ έπαιζε με την μεγάλη της αδελφή και η μεγάλη μου είπε «Μακάρι να είχα χτυπήσει εγώ αντί για εκείνη». Νοιάζονται η μια για την άλλη και δείχνουν ενσυναίσθηση καθημερινά.
Αυτό με οδηγεί στο συμπέρασμα πως η ενσυναίσθηση είναι μια έμφυτη ανθρώπινη ικανότητα την οποία δεν χρειάζεται τόσο να την διδάξουμε, όσο να την καλλιεργήσουμε και να την προστατεύσουμε καθώς αναπτύσσεται. Ίσως ένας από τους λόγους που τα παιδιά θεωρούνται εγωιστικά, είναι επειδή, αντί να υποστηρίζουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης τους, στην πραγματικότητα την εμποδίζουμε με κάποιες κοινές γονεϊκές πρακτικές.
Η έρευνα δείχνει πως οι εμπειρίες και τα συναισθήματά μας στρεβλώνουν την ικανότητά μας να δείχνουμε «ενσυναίσθηση» στους άλλους και φαίνεται πως ακριβώς αυτό κάνουμε και στα παιδιά. Η παρέμβαση μας σε κοινωνικές καταστάσεις για να τιμωρήσουμε, να ντροπιάσουμε, να απορρίψουμε, να επαινέσουμε, να αναγκάσουμε και πολλά ακόμη τα οποία δημιουργούν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγούμε τα παιδιά να είναι τόσο συγκεντρωμένα στα δικά τους συναισθήματα και αντιδράσεις που πλέον δεν είναι ικανά να δείχνουν ενσυναίσθηση στους άλλους. Επεμβαίνουμε για να ελέγξουμε καταστάσεις ή να θέσουμε κανόνες, αντί να επιτρέψουμε στα παιδιά να μάθουν από την κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Στερούμε την ευκαιρία στα παιδιά να νιώσουν ενσυναίσθηση, κάτι που με τη σειρά του μας οδηγεί να τα θεωρούμε εγωιστικά και μετά αποφασίζουμε ότι τελικά χρειάζονται να τους διδάξουμε πως να δείχνουν ενσυναίσθηση.
Μπορεί να είναι πιο απλό. Μπορεί απλά να πρέπει να σταματήσουμε να παρεμβαίνουμε στην διαδικασία ανάπτυξης της ενσυναίσθησης από την αρχή.
5 τρόποι με τους οποίους υπονομεύουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στα παιδιά.
1. Εξαναγκαστική συγγνώμη
Υπάρχει κανείς που θέλει μια συγγνώμη όταν δεν είναι αυθεντική; Δεν νομίζω. Με το να αναγκάζουμε τα παιδιά να ζητούν συγγνώμη δεν τους μαθαίνουμε τίποτα. Δεν μπορείς να αναγκαστείς να νιώσεις λύπη. Αντίθετα αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι πως είναι ιδιαίτερα απασχολημένα από την αμηχανία και την ντροπή που νιώθουν για να μπορέσουν να έχουν οποιαδήποτε αυθεντικά αισθήματα μεταμέλειας και ενσυναίσθησης. Και ενώ σε κάνει να νιώθεις καλά το άκουσμα του παιδιού σου που ζητάει συγγνώμη γιατί έτσι αποφεύγεις την κριτική των άλλων, πραγματικά δεν προκαλείς αυθεντικά την ενσυναίσθηση οπότε είναι ώρα να αναθεωρήσεις τις προτεραιότητές σου.
Τι διαφορετικό μπορείς να κάνεις αντί γι αυτό: Συναισθάνσου και μίλα για αυτό που συνέβη χωρίς κριτική. Ενθάρρυνε να προσέξουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου. «Πραγματικά ήθελες το παιχνίδι που είχε ο φίλος σου. Είναι δύσκολο να περιμένεις τη σειρά σου. Όμως κι εκείνος φαίνεται αναστατωμένος, γιατί ήθελε να συνεχίσει να παίζει με αυτό» Η ενσυναίσθηση προκύπτει από την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα και την οπτική γωνία των άλλων, γίνετε λοιπόν παράδειγμα προς μίμηση. Μετά, μπορείτε να βοηθήσετε στην έκβαση της συμφιλίωσης και να διευκολύνετε ώστε και τα δύο μέλη να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους.
2. Τιμωρία και ανταμοιβές
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως για να μεγαλώσουν «καλά» παιδιά πρέπει να διατηρούν τον έλεγχο επιβάλλοντας τιμωρίες, όταν αυτά κάνουν κατι λάθος και να ανταμείβουν ή να τα επαινούν όταν κάνουν κάτι σωστό. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά μη βοηθητικό όταν θέλεις να αναθρέψεις παιδιά που έχουν αυτοπεποίθηση, ευγένεια και ενσυναίσθηση.
«Πειράματα αποδεικνύουν πως οι ανταμοιβές όχι μόνο είναι αναποτελεσματικές αλλά συχνά είναι και αντιπαραγωγικές. Για παράδειγμα, ερευνητές ανακάλυψαν πως τα παιδιά που ανταμείβονται επειδή έκαναν κάτι καλό, είναι λιγότερο πιθανό να θεωρούν τους εαυτούς τους, καλούς ανθρώπους. Αντίθετα τείνουν να αποδίδουν την συμπεριφορά τους στην ανταμοιβή. Έπειτα, όταν δεν υπάρχει κάποιο αγαθό να κερδηθεί, είναι λιγότερο πιθανό να βοηθήσουν από ότι τα παιδιά που δεν έχουν δεχθεί ανταμοιβές εξ αρχής. Δεν είναι τόσο πιθανό να βοηθήσουν ούτε τους εαυτούς τους αν δεν υπάρχει ανταμοιβή. Αυτό που έχουν μάθει είναι να βοηθούν κάποιον μόνο αν υπάρχει ανταμοιβή.»
Alfie Kohn: Τιμωρίες, ανταμοιβές και έπαινοι πραγματικά υπονομεύουν την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης γιατί στρέφουν το παιδί να εστιάσει σε αυτό που το ίδιο αισθάνεται. Καταστρέφουν τα εσωτερικά κίνητρα και ενθαρρύνουν την εγωκεντρική σκέψη. Αντί να δείχνουν ενδιαφέρον για το πώς οι πράξεις τους θα επηρεάσουν τους άλλους, δείχνουν να ανησυχούν μόνο για τις συνέπειες ή τις ανταμοιβές που αυτές θα επιφέρουν. Αν χτυπήσεις τον αδελφό σου και σε στείλουν για «διάλειμμα» (time out), ενώ ο αδελφός σου συνεχίζει να απολαμβάνει το παιχνίδι του, είναι μάλλον απίθανο να του δείξεις ενσυναίσθηση. Μάλιστα θα αρχίσεις να τον απεχθάνεσαι όπως και αυτόν που σε έβαλε τιμωρία και θα αρχίσεις να σκέφτεσαι τρόπους εκδίκησης. Οι ανταμοιβές και οι έπαινοι ενώ είναι πιο ήπιες μέθοδοι, στην ουσία δεν είναι καλύτερες, αφού αμφότερες επιδιώκουν να επηρεάσουν και να ελέγξουν τα παιδιά.
3. Αναγκαστικό μοίρασμα.
Το όλο ζήτημα του μοιράσματος, το οποίο φαίνεται να απασχολεί συχνά τους γονείς, είναι παράξενο. «Μοιράζομαι» φαίνεται να σημαίνει η αυτόματη παραίτηση από ένα αντικείμενο οποτεδήποτε ένα άλλο παιδί θέλει να το χρησιμοποιήσει. Πότε αυτό συμβαίνει στην ενήλικη ζωή; Όταν σου ανήκει κάτι δεν είσαι υποχρεωμένος να το μοιραστείς αν δεν θέλεις. Αν κάποιος θέλει να δανειστεί κάτι που χρησιμοποιείς, θα ρωτήσει και μπορείς να πεις ότι θα το έχει όταν εσύ θα έχεις τελειώσει. Γιατί λοιπόν έχουμε αυτούς τους παράλογους κανόνες για τα παιδιά; Η λογική του «μοιράζομαι» για τα παιδιά όπως συχνά επιβάλλεται στα παιδιά, δε φέρει καμία ομοιότητα με την ενήλικη ζωή. Είναι ακόμη ένας τρόπος με τον οποίο εμποδίζουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Έρευνα έχει δείξει πως όταν τα παιδιά μοιράζονται από μόνα τους αντλούν μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ΄όσο όταν έχουν εξαναγκαστεί να το κάνουν. Αυτό δεν είναι που επιθυμούμε; Να μοιράζονται με την καρδιά τους και να νιώθουν καλά με αυτό; Αλλά αντί να μοιράζονται με αυθεντικότητα, συχνά εξαναγκάζονται νιώθοντας έτσι απέχθεια και παραβίαση, παρά γενναιοδωρία. Ή σε άλλη περίπτωση όπου μοιράζονται με φυσικότητα και πάλι επεμβαίνουμε, επαινώντας τα, προσπαθώντας να ασκήσουμε έλεγχο ενισχύοντας αυτή τη συμπεριφορά, προκαλώντας έτσι αντίθετα αποτελέσματα. «…μικρά παιδιά τα οποία επιβραβεύονταν από τους γονείς τους για συμπεριφορές γενναιοδωρίας, τείνουν να είναι ελαφρώς λιγότερο γενναιόδωρα, σε καθημερινή βάση, απ’ ότι άλλα παιδιά – ακριβώς όπως τα παιδιά που λαμβάνουν ανταμοιβές.
Όποτε ακούν τη φράση «μπράβο που το έδωσες» ή «είμαι πολύ περήφανος που βοηθάς» ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο να μοιράζονται και να βοηθούν. Αυτές οι ενέργειες, κρίνονται καθ’ αυτές άνευ αξίας και σαν κάτι που τα παιδιά πρέπει να κάνουν προκειμένου να προκαλέσουν τις θετικές αντιδράσεις των ενηλίκων. Στην περίπτωση αυτή, η γενναιοδωρία ήταν απλώς ένα μέσο για την επίτευξη του τελικού σκοπού.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Επιτρέψτε στο «μοίρασμα» να έρθει φυσικά. Δεν υπάρχει λόγος να το επαινείτε. Αν θέλετε να σχολιάσετε κάτι, μπορείτε να πείτε για κάτι που βλέπετε «έδωσες στην φίλη σου την κούκλα. Δείχνει χαρούμενη που παίζει με αυτήν.» Και πάλι στρέφοντας την προσοχή στα συναισθήματα του άλλου. Αντί να αναγκάσετε ένα παιδί να μοιραστεί, ενθαρρύνετε να ενημερώσει το άλλο παιδί για το πότε σκοπεύει να τελειώσει, συνεπώς και να έρθει η σειρά του επόμενου. Αν κάποιο παιδί δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του, απλώς δείξτε ενσυναίσθηση. Είναι αποδεκτό να νιώθει αναστατωμένο, Η αναμονή είναι εξαιρετικά δύσκολη όταν ακόμη δεν έχει πλήρως αναπτύξει την αίσθηση του χρόνου. Δεν χρειάζεται να “διορθωθεί “αυτό με το να εξαναγκαστεί ένα άλλο παιδί να υποχωρήσει.
4. Ανταγωνισμός
«Ο ανταγωνισμός είναι επιζήμιος. Ξέρω, οι άνθρωποι δεν το πιστεύουν αυτό. Υπάρχει ισχυρή πεποίθηση πως ο ανταγωνισμός είναι υγιής, χτίζει χαρακτήρα, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, είναι απολαυστικός και είναι ένας σίγουρος δρόμος για την επιτυχία.
Η έρευνα από την άλλη μεριά δείχνει πολλές επιζήμιες επιπτώσεις του ανταγωνισμού.
«Ο ανταγωνισμός είναι για την αυτοεκτίμηση, ότι είναι η ζάχαρη για τα δόντια» Alfie Kohn
Σε όρους ανάπτυξης της ενσυναίσθησης, όταν βάζουμε παιδιά να ανταγωνιστούν μεταξύ τους κάποια πρέπει να κερδίσουν και κάποια πρέπει να χάσουν. Πως αυτό θα καλλιεργήσει ευγένεια και ενσυναίσθηση; Φαίνεται να μην βγάζει νόημα.
«Μια μελέτη απέδειξε συμπερασματικά πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο ενσυναισθητικά από άλλα, άλλη μελέτη έδειξε πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο γενναιόδωρα.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Μην συγκρίνετε τα παιδιά και μην τα ενθαρρύνετε να διαγωνίζονται. Αυτό προκαλεί φθόνο, απογοήτευση και αποσύνδεση. Αντίθετα απολαύστε δραστηριότητες όπου όλοι μαζί εργάζονται ομαδικά για να επιτευχθεί ο στόχος. Γίνετε ομάδα! Αλλά… όχι το είδος της ομάδας που ανταγωνίζεται άλλες ομάδες.
5. Απόρριψη/υποτίμηση συναισθημάτων
Για να κατανοήσουμε τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου, πρέπει πρώτα να έχουμε κατανοήσει τα δικά μας. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό αν η συναισθηματική μας νοημοσύνη έχει παραβιασθεί στην παιδική μας ηλικία. Αν απορρίψουμε τα συναισθήματα ενός παιδιού, θα είναι δύσκολο γι’αυτό να μάθει να τα ρυθμίζει ή και να έχει επίγνωση του τι ακριβώς νιώθει. Και αν δεν μπορείτε να συμπάσχετε με το πώς νιώθει, πως έχετε την απαίτηση να κάνει το ίδιο;
«Όταν οι μικροί άνθρωποι συγκλονίζονται παρασυρμένοι από δυνατά συναισθήματα, οφείλουμε να μοιραστούμε μαζί τους την ηρεμία και όχι να παρασυρθούμε στο χάος τους.»-L.R. Knost
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Αποδεχτείτε όλα τα συναισθήματα. Συναισθανθείτε και βοηθήστε τα να τα ξεπεράσουν.
Τα παιδιά είναι ενσυναισθητικά, ευγενικά, αγαπησιάρικα και γενικά υπέροχοι άνθρωποι. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να υποστηρίξουμε αυτά τα στοιχεία τους και όχι να τα εμποδίσουμε.
Τέλος, η μεγάλη αδερφή πήρε με τη σειρά της την κούνια και δεν υπήρχε τίποτα γλυκύτερο, αφού αυτό δεν συνέβη σε βάρος των συναισθημάτων της μικρής αδελφής της.
Πηγή Tromaktiko
Δεν την αναγκάσαμε να κατέβει, καταλαβαίναμε πως ένιωθε, ωστόσο, την ίδια στιγμή τα υπόλοιπα κορίτσια κοιτούσαν. «Θέλω να κάνω κι άλλη κούνια» συνέχισε να φωνάζει. Τότε λοιπόν η αδερφή της (6 ετών), που περίμενε επόμενη στη σειρά, είπε «Εντάξει, δεν πειράζει, μπορεί να κάνει κι άλλο κούνια», και συνέχισε να την σπρώχνει και να γελούν παρέα.
Δεν ήταν ότι δεν ήθελε η ίδια να ανέβει. Λατρεύει τις κούνιες και δεν έβλεπε την ώρα να έρθει η σειρά της, αλλά συναισθάνθηκε την αδελφή της. Καταλάβαινε πως η αναμονή είναι δυσκολότερη όταν είσαι 3 από όταν είσαι 6. Έδειξε ενσυναίσθηση.
Συχνά ακούω πως τα παιδιά είναι εγωιστικά και πως η ενσυναίσθηση είναι κάτι που πρέπει ενεργά να τους διδάξουμε. Αλλά το παραπάνω σενάριο δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό.
Τα παιδιά είναι ικανά να δείξουν ενσυναίσθηση από πολύ μικρή ηλικία.
Όταν τα παιδιά μου ήταν μωρά έκλαιγαν ή μιμούνταν εκφράσεις του προσώπου, όταν αντιλαμβάνονταν την αναστάτωση της αδελφής τους. Αν η ίδια χτυπούσα, το ενός έτους μωρό μου με ρωτούσε «είσαι καλά;» και με αγάπη μου χάιδευε το μάγουλο. Όταν η τρίχρονη αδερφή της κλαίει, θα μου φωνάξει «μαμά, αδερφούλα κλαίει, σε χρειάζεται», ενώ περιμένει μαζί της μέχρι να φτάσω. Όποτε κάποιος προσφέρει κάτι σε μια απ’ τις 2, αμέσως ζητούν και για τις άλλες αδελφές τους. Μόλις χτες η μικρή έπεσε και χτύπησε το κεφάλι της, ενώ έπαιζε με την μεγάλη της αδελφή και η μεγάλη μου είπε «Μακάρι να είχα χτυπήσει εγώ αντί για εκείνη». Νοιάζονται η μια για την άλλη και δείχνουν ενσυναίσθηση καθημερινά.
Αυτό με οδηγεί στο συμπέρασμα πως η ενσυναίσθηση είναι μια έμφυτη ανθρώπινη ικανότητα την οποία δεν χρειάζεται τόσο να την διδάξουμε, όσο να την καλλιεργήσουμε και να την προστατεύσουμε καθώς αναπτύσσεται. Ίσως ένας από τους λόγους που τα παιδιά θεωρούνται εγωιστικά, είναι επειδή, αντί να υποστηρίζουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης τους, στην πραγματικότητα την εμποδίζουμε με κάποιες κοινές γονεϊκές πρακτικές.
Η έρευνα δείχνει πως οι εμπειρίες και τα συναισθήματά μας στρεβλώνουν την ικανότητά μας να δείχνουμε «ενσυναίσθηση» στους άλλους και φαίνεται πως ακριβώς αυτό κάνουμε και στα παιδιά. Η παρέμβαση μας σε κοινωνικές καταστάσεις για να τιμωρήσουμε, να ντροπιάσουμε, να απορρίψουμε, να επαινέσουμε, να αναγκάσουμε και πολλά ακόμη τα οποία δημιουργούν θετικά ή αρνητικά συναισθήματα, έχει σαν αποτέλεσμα να οδηγούμε τα παιδιά να είναι τόσο συγκεντρωμένα στα δικά τους συναισθήματα και αντιδράσεις που πλέον δεν είναι ικανά να δείχνουν ενσυναίσθηση στους άλλους. Επεμβαίνουμε για να ελέγξουμε καταστάσεις ή να θέσουμε κανόνες, αντί να επιτρέψουμε στα παιδιά να μάθουν από την κοινωνική τους αλληλεπίδραση. Στερούμε την ευκαιρία στα παιδιά να νιώσουν ενσυναίσθηση, κάτι που με τη σειρά του μας οδηγεί να τα θεωρούμε εγωιστικά και μετά αποφασίζουμε ότι τελικά χρειάζονται να τους διδάξουμε πως να δείχνουν ενσυναίσθηση.
Μπορεί να είναι πιο απλό. Μπορεί απλά να πρέπει να σταματήσουμε να παρεμβαίνουμε στην διαδικασία ανάπτυξης της ενσυναίσθησης από την αρχή.
5 τρόποι με τους οποίους υπονομεύουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στα παιδιά.
1. Εξαναγκαστική συγγνώμη
Υπάρχει κανείς που θέλει μια συγγνώμη όταν δεν είναι αυθεντική; Δεν νομίζω. Με το να αναγκάζουμε τα παιδιά να ζητούν συγγνώμη δεν τους μαθαίνουμε τίποτα. Δεν μπορείς να αναγκαστείς να νιώσεις λύπη. Αντίθετα αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι πως είναι ιδιαίτερα απασχολημένα από την αμηχανία και την ντροπή που νιώθουν για να μπορέσουν να έχουν οποιαδήποτε αυθεντικά αισθήματα μεταμέλειας και ενσυναίσθησης. Και ενώ σε κάνει να νιώθεις καλά το άκουσμα του παιδιού σου που ζητάει συγγνώμη γιατί έτσι αποφεύγεις την κριτική των άλλων, πραγματικά δεν προκαλείς αυθεντικά την ενσυναίσθηση οπότε είναι ώρα να αναθεωρήσεις τις προτεραιότητές σου.
Τι διαφορετικό μπορείς να κάνεις αντί γι αυτό: Συναισθάνσου και μίλα για αυτό που συνέβη χωρίς κριτική. Ενθάρρυνε να προσέξουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες του άλλου. «Πραγματικά ήθελες το παιχνίδι που είχε ο φίλος σου. Είναι δύσκολο να περιμένεις τη σειρά σου. Όμως κι εκείνος φαίνεται αναστατωμένος, γιατί ήθελε να συνεχίσει να παίζει με αυτό» Η ενσυναίσθηση προκύπτει από την ικανότητά μας να αντιλαμβανόμαστε τα συναισθήματα και την οπτική γωνία των άλλων, γίνετε λοιπόν παράδειγμα προς μίμηση. Μετά, μπορείτε να βοηθήσετε στην έκβαση της συμφιλίωσης και να διευκολύνετε ώστε και τα δύο μέλη να επικοινωνήσουν τις ανάγκες τους.
2. Τιμωρία και ανταμοιβές
Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως για να μεγαλώσουν «καλά» παιδιά πρέπει να διατηρούν τον έλεγχο επιβάλλοντας τιμωρίες, όταν αυτά κάνουν κατι λάθος και να ανταμείβουν ή να τα επαινούν όταν κάνουν κάτι σωστό. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά μη βοηθητικό όταν θέλεις να αναθρέψεις παιδιά που έχουν αυτοπεποίθηση, ευγένεια και ενσυναίσθηση.
«Πειράματα αποδεικνύουν πως οι ανταμοιβές όχι μόνο είναι αναποτελεσματικές αλλά συχνά είναι και αντιπαραγωγικές. Για παράδειγμα, ερευνητές ανακάλυψαν πως τα παιδιά που ανταμείβονται επειδή έκαναν κάτι καλό, είναι λιγότερο πιθανό να θεωρούν τους εαυτούς τους, καλούς ανθρώπους. Αντίθετα τείνουν να αποδίδουν την συμπεριφορά τους στην ανταμοιβή. Έπειτα, όταν δεν υπάρχει κάποιο αγαθό να κερδηθεί, είναι λιγότερο πιθανό να βοηθήσουν από ότι τα παιδιά που δεν έχουν δεχθεί ανταμοιβές εξ αρχής. Δεν είναι τόσο πιθανό να βοηθήσουν ούτε τους εαυτούς τους αν δεν υπάρχει ανταμοιβή. Αυτό που έχουν μάθει είναι να βοηθούν κάποιον μόνο αν υπάρχει ανταμοιβή.»
Alfie Kohn: Τιμωρίες, ανταμοιβές και έπαινοι πραγματικά υπονομεύουν την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης γιατί στρέφουν το παιδί να εστιάσει σε αυτό που το ίδιο αισθάνεται. Καταστρέφουν τα εσωτερικά κίνητρα και ενθαρρύνουν την εγωκεντρική σκέψη. Αντί να δείχνουν ενδιαφέρον για το πώς οι πράξεις τους θα επηρεάσουν τους άλλους, δείχνουν να ανησυχούν μόνο για τις συνέπειες ή τις ανταμοιβές που αυτές θα επιφέρουν. Αν χτυπήσεις τον αδελφό σου και σε στείλουν για «διάλειμμα» (time out), ενώ ο αδελφός σου συνεχίζει να απολαμβάνει το παιχνίδι του, είναι μάλλον απίθανο να του δείξεις ενσυναίσθηση. Μάλιστα θα αρχίσεις να τον απεχθάνεσαι όπως και αυτόν που σε έβαλε τιμωρία και θα αρχίσεις να σκέφτεσαι τρόπους εκδίκησης. Οι ανταμοιβές και οι έπαινοι ενώ είναι πιο ήπιες μέθοδοι, στην ουσία δεν είναι καλύτερες, αφού αμφότερες επιδιώκουν να επηρεάσουν και να ελέγξουν τα παιδιά.
3. Αναγκαστικό μοίρασμα.
Το όλο ζήτημα του μοιράσματος, το οποίο φαίνεται να απασχολεί συχνά τους γονείς, είναι παράξενο. «Μοιράζομαι» φαίνεται να σημαίνει η αυτόματη παραίτηση από ένα αντικείμενο οποτεδήποτε ένα άλλο παιδί θέλει να το χρησιμοποιήσει. Πότε αυτό συμβαίνει στην ενήλικη ζωή; Όταν σου ανήκει κάτι δεν είσαι υποχρεωμένος να το μοιραστείς αν δεν θέλεις. Αν κάποιος θέλει να δανειστεί κάτι που χρησιμοποιείς, θα ρωτήσει και μπορείς να πεις ότι θα το έχει όταν εσύ θα έχεις τελειώσει. Γιατί λοιπόν έχουμε αυτούς τους παράλογους κανόνες για τα παιδιά; Η λογική του «μοιράζομαι» για τα παιδιά όπως συχνά επιβάλλεται στα παιδιά, δε φέρει καμία ομοιότητα με την ενήλικη ζωή. Είναι ακόμη ένας τρόπος με τον οποίο εμποδίζουμε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης.
Έρευνα έχει δείξει πως όταν τα παιδιά μοιράζονται από μόνα τους αντλούν μεγαλύτερη ευχαρίστηση απ΄όσο όταν έχουν εξαναγκαστεί να το κάνουν. Αυτό δεν είναι που επιθυμούμε; Να μοιράζονται με την καρδιά τους και να νιώθουν καλά με αυτό; Αλλά αντί να μοιράζονται με αυθεντικότητα, συχνά εξαναγκάζονται νιώθοντας έτσι απέχθεια και παραβίαση, παρά γενναιοδωρία. Ή σε άλλη περίπτωση όπου μοιράζονται με φυσικότητα και πάλι επεμβαίνουμε, επαινώντας τα, προσπαθώντας να ασκήσουμε έλεγχο ενισχύοντας αυτή τη συμπεριφορά, προκαλώντας έτσι αντίθετα αποτελέσματα. «…μικρά παιδιά τα οποία επιβραβεύονταν από τους γονείς τους για συμπεριφορές γενναιοδωρίας, τείνουν να είναι ελαφρώς λιγότερο γενναιόδωρα, σε καθημερινή βάση, απ’ ότι άλλα παιδιά – ακριβώς όπως τα παιδιά που λαμβάνουν ανταμοιβές.
Όποτε ακούν τη φράση «μπράβο που το έδωσες» ή «είμαι πολύ περήφανος που βοηθάς» ενδιαφέρονται όλο και λιγότερο να μοιράζονται και να βοηθούν. Αυτές οι ενέργειες, κρίνονται καθ’ αυτές άνευ αξίας και σαν κάτι που τα παιδιά πρέπει να κάνουν προκειμένου να προκαλέσουν τις θετικές αντιδράσεις των ενηλίκων. Στην περίπτωση αυτή, η γενναιοδωρία ήταν απλώς ένα μέσο για την επίτευξη του τελικού σκοπού.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Επιτρέψτε στο «μοίρασμα» να έρθει φυσικά. Δεν υπάρχει λόγος να το επαινείτε. Αν θέλετε να σχολιάσετε κάτι, μπορείτε να πείτε για κάτι που βλέπετε «έδωσες στην φίλη σου την κούκλα. Δείχνει χαρούμενη που παίζει με αυτήν.» Και πάλι στρέφοντας την προσοχή στα συναισθήματα του άλλου. Αντί να αναγκάσετε ένα παιδί να μοιραστεί, ενθαρρύνετε να ενημερώσει το άλλο παιδί για το πότε σκοπεύει να τελειώσει, συνεπώς και να έρθει η σειρά του επόμενου. Αν κάποιο παιδί δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του, απλώς δείξτε ενσυναίσθηση. Είναι αποδεκτό να νιώθει αναστατωμένο, Η αναμονή είναι εξαιρετικά δύσκολη όταν ακόμη δεν έχει πλήρως αναπτύξει την αίσθηση του χρόνου. Δεν χρειάζεται να “διορθωθεί “αυτό με το να εξαναγκαστεί ένα άλλο παιδί να υποχωρήσει.
4. Ανταγωνισμός
«Ο ανταγωνισμός είναι επιζήμιος. Ξέρω, οι άνθρωποι δεν το πιστεύουν αυτό. Υπάρχει ισχυρή πεποίθηση πως ο ανταγωνισμός είναι υγιής, χτίζει χαρακτήρα, ενισχύει την αυτοεκτίμηση, είναι απολαυστικός και είναι ένας σίγουρος δρόμος για την επιτυχία.
Η έρευνα από την άλλη μεριά δείχνει πολλές επιζήμιες επιπτώσεις του ανταγωνισμού.
«Ο ανταγωνισμός είναι για την αυτοεκτίμηση, ότι είναι η ζάχαρη για τα δόντια» Alfie Kohn
Σε όρους ανάπτυξης της ενσυναίσθησης, όταν βάζουμε παιδιά να ανταγωνιστούν μεταξύ τους κάποια πρέπει να κερδίσουν και κάποια πρέπει να χάσουν. Πως αυτό θα καλλιεργήσει ευγένεια και ενσυναίσθηση; Φαίνεται να μην βγάζει νόημα.
«Μια μελέτη απέδειξε συμπερασματικά πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο ενσυναισθητικά από άλλα, άλλη μελέτη έδειξε πως τα ανταγωνιστικά παιδιά ήταν λιγότερο γενναιόδωρα.» – Alfie Kohn
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Μην συγκρίνετε τα παιδιά και μην τα ενθαρρύνετε να διαγωνίζονται. Αυτό προκαλεί φθόνο, απογοήτευση και αποσύνδεση. Αντίθετα απολαύστε δραστηριότητες όπου όλοι μαζί εργάζονται ομαδικά για να επιτευχθεί ο στόχος. Γίνετε ομάδα! Αλλά… όχι το είδος της ομάδας που ανταγωνίζεται άλλες ομάδες.
5. Απόρριψη/υποτίμηση συναισθημάτων
Για να κατανοήσουμε τα συναισθήματα ενός άλλου ατόμου, πρέπει πρώτα να έχουμε κατανοήσει τα δικά μας. Δεν μπορούμε να το κάνουμε αυτό αν η συναισθηματική μας νοημοσύνη έχει παραβιασθεί στην παιδική μας ηλικία. Αν απορρίψουμε τα συναισθήματα ενός παιδιού, θα είναι δύσκολο γι’αυτό να μάθει να τα ρυθμίζει ή και να έχει επίγνωση του τι ακριβώς νιώθει. Και αν δεν μπορείτε να συμπάσχετε με το πώς νιώθει, πως έχετε την απαίτηση να κάνει το ίδιο;
«Όταν οι μικροί άνθρωποι συγκλονίζονται παρασυρμένοι από δυνατά συναισθήματα, οφείλουμε να μοιραστούμε μαζί τους την ηρεμία και όχι να παρασυρθούμε στο χάος τους.»-L.R. Knost
Τι διαφορετικό μπορείτε να κάνετε αντί γι αυτό: Αποδεχτείτε όλα τα συναισθήματα. Συναισθανθείτε και βοηθήστε τα να τα ξεπεράσουν.
Τα παιδιά είναι ενσυναισθητικά, ευγενικά, αγαπησιάρικα και γενικά υπέροχοι άνθρωποι. Το μόνο που χρειάζεται να κάνουμε είναι να υποστηρίξουμε αυτά τα στοιχεία τους και όχι να τα εμποδίσουμε.
Τέλος, η μεγάλη αδερφή πήρε με τη σειρά της την κούνια και δεν υπήρχε τίποτα γλυκύτερο, αφού αυτό δεν συνέβη σε βάρος των συναισθημάτων της μικρής αδελφής της.
Πηγή Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
