2018-03-08 12:29:26
Ενωτικό Κίνημα για την Ανατροπή
(Ο Salk,εφευρέτης του εμβολίου της πολυομυελίτιδας , όταν οι Εταιρείες του μίλησαν για ‘’πνευματικά δικαιώματα’’, αυτός απάντησε ότι το εμβόλιο σώζει ζωές, δεν είναι εμπόρευμα και πώς κάτι τέτοιο θα έμοιαζε σαν να πατεντάρει κανείς τον ίδιο τον Ήλιο…)
1) Το φάρμακο - και γενικά οι υπηρεσίες υγείας (αναλώσιμα υλικά, ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, υποδομές υγείας, αντιδραστήρια εργαστηριακών εξετάσεων, επεμβατικές πράξεις, νοσηλεία κλπ) - στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα. Ειδικά σήμερα, στον καπιταλισμό που επιβάλλει την πλήρη και καθολική υποταγή όλων των τομέων της κοινωνίας και της προσωπικότητας στο κεφάλαιο, η εμπορευματοποίηση της περίθαλψης γενικεύεται σε κάθε πεδίο της. Εμπόρευμα σημαίνει ότι το αντικείμενο χάνει, αλλοτριώνει, παραμορφώνει την ανάγκη για την οποία παράγεται (την "αξία χρήσης" του) προς όφελος του κέρδους, της τεχνητής ζήτησης, της επιλεκτικής κατανάλωσης - ανάλογα με το εισόδημα και το πορτοφόλι του καθενός - των πλασματικών αναγκών, προς όφελος δηλ. της "ανταλλακτικής", της εμπορικής αξίας του.
2) Το φάρμακο όμως (όπως και οι υπηρεσίες υγείας εν γένει) είναι ένα ιδιόμορφο εμπόρευμα. Για την αγορά του (ή για την "πραγματοποίησή" του όπως λέμε στην οικονομική γλώσσα) απαιτείται η διαμεσολάβηση από το σύστημα υγείας. Δεν αγοράζεις συνήθως φάρμακο ή "χειρουργείο" όπως αγοράζεις ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο ή ένα ρούχο. Για να το κάνεις αυτό πρέπει να "διαμεσολαβήσει" ένας γιατρός, μια μονάδα υγείας, ένα ολόκληρο ασφαλιστικό και υγειονομικό σύστημα.
3) Το αστικό κράτος διαμέσου του ασφαλιστικού συστήματος και του προϋπολογισμού του για την υγεία, συνεργάζεται, υπογράφει "σύμβαση" με τις πολυεθνικές του φαρμάκου, τις εταιρείες παραγωγής ιατρικής τεχνολογίας κλπ για να καλύψει τις ανάγκες του. Το πρώτο επίπεδο ταξικότητας και κοινωνικής αδικίας βρίσκεται ακριβώς εδώ. Η γραμμή παραγωγής "υγειονομικού υλικού" έχει παραχωρηθεί πλήρως στο κεφάλαιο και τις πολυεθνικές, τα clusters κλπ (το λεγόμενο ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα) και τα κράτη αποτελούν απλώς τους πελάτες τους, την αγορά τους. Άρα είναι εντελώς λανθασμένη και εκ του πονηρού η ανάγνωση που βλέπει μόνο τη μίζα ή τη διαφθορά στην "ατομική κατανάλωση του εμπορεύματος - φάρμακο και στον εκάστοτε μεσάζοντα γιατρό " και όχι στην πρωτογενή αυτή μαζική εμπορευματική σχέση που "ένοχός" της είναι όλο το σύστημα.
4) Η "χοντρική" αυτή συμφωνία κράτους - πολυεθνικών εγγυάται και αναπαράγει την κερδοφορία υπέρ των δεύτερων μέσω: α) της επενδυτικής στήριξης, φοροαπαλλαγών, δυνατοτήτων διαφήμισης τους κλπ β) διεύρυνσης της αγοράς από τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού και των υγειονομικών κλάδων των ταμείων γ) απευθείας μεταφοράς των δαπανών στην ιδιωτική τσέπη των ασθενών δ) στήριξης του μεγαλοϊατρικού και πανεπιστημιακού κατεστημένου και των διάφορων θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν και καθορίζουν την υγειονομική πολιτική τους πχ ΚΕΕΛΠΝΟ, ΚΕΣΥ, ιατρικές εταιρείες.
Όλοι αυτοί, είτε διαμέσου της "κοστολόγησης" των πραγματικών αναγκών περίθαλψης υγείας είτε δημιουργώντας πλασματικές ανάγκες για την υπερκατανάλωση του εμπορεύματος, ασκούν τον ταξικό τους ρόλο, προς όφελος της πραγμάτωσης και κατανομής της υπεραξίας που δημιουργείται στην πρωτογενή παραγωγή υγειονομικού υλικού και φαρμάκων από τις πολυεθνικές.
5) Σήμερα, λόγω και της δομικής κρίσης του καπιταλισμού, τα όρια απόσπασης υπεραξίας στην πρωτογενή παραγωγή έχουν στενέψει πάρα πολύ, η ανάγκη για νέες αγορές, καινοτομίες, πρωτοπόρα και "έξυπνα" φάρμακα, πωλήσεις κλπ έχει πάρει φρενήρεις ρυθμούς, όπως και ο ανταγωνισμός μεταξύ των πολυεθνικών κολοσσών που έχει φτάσει σε θηριώδεις μορφές. Η αντίφαση είναι τεράστια: μαζί με την μανιώδη προσπάθεια υπερκατανάλωσης υγειονομικών υπηρεσιών σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα πληθυσμού (και κυρίως από τους υγιείς! και όχι από τους αρρώστους ή με άλλα λόγια κάνοντας όλους "αρρώστους" δηλ. πελάτες-καταναλωτές προϊόντων της βιομηχανίας της υγείας) έρχεται να προστεθεί η δημοσιονομική προσαρμογή, οι περιορισμοί της δημόσιας υγειονομικής δαπάνης, η κατάρρευση υγειονομικών υπηρεσιών με το ευρωμνημονιακό σφαγείο. Το παιχνίδι χοντραίνει: όλο και πιο πολλά βάρη πέφτουν στον ίδιο τον "ασθενή" - καταναλωτή. Από 9% έχει εκτοξευτεί στο 30% η ιδιωτική συμμετοχή στα φάρμακα. Η μίζα ακόμα και σε ανώτερους πολιτειακούς παράγοντες, σε καθηγητές πανεπιστημίου, γιατρούς, φαρμακοποιούς που όλο και πιο πολύ γίνονται θλιβεροί υπάλληλοι των εταιρειών και πλασιέ τους σε συνέδρια-απάτες (εμπόρευμα με κάκιστη διαμόρφωση ανταγωνιστικής συνείδησης σε νέους επιστήμονες γίνεται και η ιατρική εκπαίδευση), γίνεται ο κανόνας. Τα νοσοκομεία γίνονται αυτόνομες οικονομικές μονάδες, η κρατική τους ενίσχυση περιορίζεται δραστικά και ωθούνται σε επιχειρηματική λογική αυτοχρηματοδότησης (συμβόλαια με φαρμακάδες για αγορά ή συντήρηση μηχανημάτων σε αντάλλαγμα παραγγελίας φαρμάκων από συγκεκριμένη εταιρεία, χορηγίες και "δωρεές", κλινικές μελέτες συγκεκριμένου προμοταρίσματος φαρμάκου - και αντίστοιχα συνέδρια υποστήριξης με εξέχοντες ομιλητές - πάντα με το αζημίωτο, κάλυψη ακόμα και μισθών συμβασιούχων υγειονομικών από τέτοια πακέτα, πλήρης κοστολόγηση ιατρικών πράξεων και πολλά άλλα). Σε μια καταρρέουσα οικονομία το οποιοδήποτε φιλέτο "κρατικής στήριξης" γίνεται ζωογόνος δύναμη κερδοφορίας. Νέα πεδία κερδοφορίας διαμορφώνονται: στην πρόληψη (εμβόλια), στην αποκατάσταση (πλήρης ιδιωτικοποίηση), στον αθλητισμό ή την απλή γυμναστική, στη διατροφή, στο σεξ, στον ύπνο (ροχαλητό), στην ευεξία, την ψυχοσωματική ικανότητα, στο συναίσθημα ΤΑ ΠΑΝΤΑ ιατρικοποιούνται για να κοστολογηθούν και να γίνουν αντικειμενοποιημένο εμπόρευμα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα συναδέλφου λοιμωξιολόγου που μας εκμυστηρεύτηκε τις αφόρητες πιέσεις της εταιρείας παραγωγής εμβολίου για τη μηνιγγίτιδα τύπου Β (που προξενεί ελάχιστα σποραδικά κρούσματα στον παιδικό πληθυσμό - κάποια όμως θανατηφόρα) για να εισηγηθεί θετικά την ένταξη του εμβολίου στο πρόγραμμα υποχρεωτικού εμβολιασμού για όλα τα παιδιά.
6) Η "μίζα" μοιράζεται και προς τα κάτω, αρχίζει όμως από τα πάνω. Το σύστημα συνήθως βλέπει τους τελευταίους τροχούς της αμάξης ή γενικεύει τις πολιτικές ευθύνες για να (ξανα)πει "όλοι μαζί τα φάγαμε και τα τρώμε". Ακόμα όμως και τη μίζα θέλουν και να τη "συγκεντρώσουν" σε εταιρείες διαμεσολάβησης (το εμπόρευμα του εμπορεύματος!). Δείτε στις ΗΠΑ: Συμμαχία Amazon, JPMorgan, Berkshire στον χώρο της υγείας. Η εταιρεία που σχεδιάζουν θα διαμεσολαβεί ανάμεσα στους δικαιούχους και τους γιατρούς, τα νοσοκομεία, τα διαγνωστικά κέντρα και εργαστήρια κ.λπ. Οι τρεις όμιλοι θα εισέλθουν σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτήν της περίθαλψης και των υπηρεσιών υγείας. Κατά τον Γουόρεν Μπάφετ, μεγιστάνα και γκουρού των επενδύσεων, «οι δαπάνες για την υγεία των πολιτών μοιάζουν με “πεινασμένο σκουλήκι” στο σώμα της αμερικανικής οικονομίας». Αν και δεν είναι σαφής ακόμα ο χαρακτήρας της, οι εμπνευστές της δήλωσαν ότι θα προσφέρει μέσω της τεχνολογίας λύσεις για να καταστεί πιο αποτελεσματικό το υπάρχον σύστημα υγείας στις ΗΠΑ, να υπάρχει χαμηλότερο κόστος και περισσότερη διαφάνεια. Η εταιρεία «δεν θα υπόκειται στους περιορισμούς των συνηθισμένων κερδοσκοπικών εταιρειών», όπως ανακοίνωσαν. Αρκετό καιρό κυκλοφορούσαν σχετικές φήμες, ενώ διεξάγονταν και συζητήσεις σχετικά με τις προοπτικές ενασχόλησης του ομίλου με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες – άλλωστε, οι δαπάνες για την υγεία στις ΗΠΑ είναι οι υψηλότερες διεθνώς και θα εξακολουθήσουν να αυξάνονται όσο γερνάει ο πληθυσμός και οι σοβαρές ασθένειες πλήττουν ευρύτερες ομάδες. Το 2017, αυτές οι δαπάνες ισοδυναμούσαν σχεδόν με το 18% της αμερικανικής οικονομίας. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να μειωθούν, οι έρευνες δείχνουν ότι γιατροί και νοσοκομεία παρέχουν υπερβολικά πολλές υπηρεσίες. Στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE δημοσιεύθηκαν στοιχεία έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 20% των υπηρεσιών στο πεδίο της περίθαλψης είναι αχρείαστο. Σε αυτό το ποσοστό συμπεριλαμβάνονται το 25% των εργαστηριακών εξετάσεων, το 10% των ιατρικών διαδικασιών και σχεδόν το ένα πέμπτο των συνταγών για φάρμακα.
Αυτήν τη στιγμή η συνεργασία των τριών ομίλων αφορά την κάλυψη αναγκών του προσωπικού τους, αλλά για την Αmazon αποτελεί το πρώτο βήμα εισόδου στην υγεία. Παράλληλα, ενδεχομένως λόγω της τριπλής συμμαχίας, να περισταλούν τα περιθώρια κέρδους για τους μεσάζοντες στην προμηθευτική αλυσίδα της περίθαλψης. «Οσο δύσκολο κι αν είναι, αξίζει τον κόπο η προσπάθεια για να επιτευχθεί μείωση των δαπανών υγείας και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών για το προσωπικό μας και τις οικογένειές τους», υπογράμμισε ο ιδρυτής της Amazon Τζεφ Μπέζος. Ενας τρόπος μείωσης του κόστους θα είναι να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια στις τιμές των ιατρικών επισκέψεων και των εργαστηριακών εξετάσεων, καθώς και το να καταστεί δυνατή η άμεση αγορά ορισμένων ιατρικών συσκευών και υλικών, ανέφεραν πηγές. Αλλωστε, οι JPMorgan, Amazon και Berkshire Hathaway αποτελούν τρεις από τους μεγαλύτερους εργοδότες του ιδιωτικού κλάδου στις ΗΠΑ και απασχολούν περισσότερους από 1 εκατ. εργαζομένους.
7) Το «σκάνδαλο Novartis» αναδεικνύει, για άλλη μία φορά, ότι όσο το φάρμακο αποτελεί κερδοφόρο εμπόρευμα τόσο η διαπλοκή με την εξουσία και η διαφθορά θα είναι ο κανόνας λειτουργίας των πολυεθνικών φαρμακευτικών βιομηχανιών. Αυτό εξάλλου συμβαίνει, αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο, σε όλους τους κλάδους και τομείς που δραστηριοποιείται το κεφάλαιο.
"Σκάνδαλα" με πρωταγωνιστές την Novartis, και τις υπόλοιπες μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, είναι συνηθισμένα σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Ο τζίρος του φαρμάκου θα φτάσει το 1,5 τρισ. δολάρια στην επόμενη πενταετίακαι όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες ανταγωνίζονται με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο να αποκτήσουν ένα μεγάλο κομμάτι από αυτό τον τζίρο, αδιαφορώντας για τις ανάγκες και την υγεία του κόσμου. Ακόμα και τα πρόστιμα εκατομμυρίων δολαρίων που πληρώνουν, όταν τα πληρώνουν, είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα υπερκέρδη τους. Οι τρομακτικού μεγέθους ανταγωνισμοί τους παροξύνονται λόγω της παρατεινόμενης καπιταλιστικής κρίσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δράση της Novartis στην Ελλάδα δεν αποτελεί ούτε εξαίρεση, ούτε έκπληξη. Πόσο μάλλον δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη για τους μαχόμενους γιατρούς και υγειονομικούς, που εδώ και χρόνια αναδεικνύουν τη διαπλοκή πολιτικής εξουσίας, φαρμακευτικών εταιρειών, μεγαλογιατρών, καθηγητών ΑΕΙ και δημοσιογράφων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η υπόθεση με την προμήθεια εκατομμυρίων εμβολίων για τη γρίπη το 2008-2009, όταν μόνο οι υγειονομικοί της μαχόμενης αντισυστημικής αριστεράς είχαν τολμήσει να αντιταχθούν στο κλίμα πανικού που δημιουργούσαν –με το αζημίωτο, όπως φαίνεται- πολιτικοί και δημοσιογράφοι.
Η αποκάλυψη του σκανδάλου Novartis δεν οφείλεται βέβαια στη δυνατότητα του συστήματος να εξυγιαίνεται, ούτε σε κάποια βούληση του FBI και των διωκτικών αρχών των ΗΠΑ για «κάθαρση», αλλά ήρθε τώρα στην επιφάνεια μέσα από τις αποκαλύψεις των ανταγωνιστών της, λόγω αντικρουόμενων επιχειρηματικών συμφερόντων.
Σχετίζεται βέβαια και με την ολοένα και μεγαλύτερη εναρμόνιση των συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού με τα αντίστοιχα του ελληνικού καπιταλισμού. Οι πολυεθνικές του φαρμάκου είναι αυτοκρατορίες με τεράστια δύναμη που δεν εκχωρούν αγορές στους ανταγωνιστές τους και στηρίζονται στη «μητέρα πατρίδα» τους για να υπερασπίσουν και να διευρύνουν την αγορά τους. Όταν η γερμανική Bayer απείλησε να εισχωρήσει σοβαρά στην αμερικανική αγορά φαρμάκου με ένα αντιλιπιδαιμικό φάρμακο, οι αντίπαλοί της μέσω της «δικαιοσύνης» τής απέδωσαν το θάνατο δύο ασθενών, αναγκάζοντάς την να αποσυρθεί από τη συγκεκριμένη φαρμακευτική κατηγορία. Η ελβετικών-γερμανικών συμφερόντων Novartis αναρριχήθηκε γρήγορα και έχει μπει στο μάτι των αμερικανικών πολυεθνικών που προκάλεσαν μια σειρά δικαστικών διώξεων και προστίμων για δωροδοκίες στο παρελθόν.
Από τις καταθέσεις των «προστατευόμενων μαρτύρων», που διέρρευσαν στον Τύπο, η - γερμανικών συμφερόντων - ελβετική πολυεθνική, από το 2007 μέχρι το 2015, «έσπρωξε» 50 εκατομμύρια ευρώ (!) σε δέκα (!) κορυφαία στελέχη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να την «διευκολύνουν» να ενισχύσει τη θέση της στην ελληνική αγορά σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, να αυξήσει την τιμή των φαρμάκων της και να επιταχυνθεί η διαδικασία πληρωμής της από το Δημόσιο. Με μερίδιο 10% στην ελληνική αγορά, μία αύξηση ακόμα και 10 cents στη τιμή φαρμάκου ισοδυναμεί με κέρδη 25 εκατομμυρίων ευρώ για την Novartis. Όλοι αυτοί που τα «πήραν», την ίδια περίοδο, έφερναν και ψήφιζαν δύο μνημόνια, μας μίλαγαν για τις «σπατάλες με τα φάρμακα» και μας κουνούσαν το δάκτυλο γιατί «ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητες μας» καλώντας μας να δεχτούμε τα μνημόνια ως… ευλογία!
8) Παρότι όμως το πάρτι κερδών στο φάρμακο είναι διαχρονικό σε βάρος των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων σήμερα υλοποιείται μια τεράστια επιχείρηση μείωσης της κρατικής φαρμακευτικής δαπάνης με τα μνημόνια, ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΏΝ λόγω της ολοένα και μεγαλύτερης μετακύλισης του κόστους των υπηρεσιών υγείας πάνω στις πλάτες του λαού.
Οι αναδιαρθρώσεις στον τομέα του φαρμάκου στην εποχή της καπιταλιστικής κρίσης έχουν στόχο τη μείωση μεν της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά χωρίς να θιχτούν οι καπιταλιστές του κλάδου και με τη διατήρηση της κερδοφορίας τους. Αυτή η αλλαγή συντελείται διαρκώς και υποχρεωτικά σε βάρος όλων των υπόλοιπων παραγόντων της αγοράς του φαρμάκου: με μεγάλη αύξηση της συμμετοχής του κόσμου, με μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των φαρμάκων στα νοσοκομεία, με βαθιές περικοπές και μαζικές απολύσεις στις φαρμακοβιομηχανίες, με μεγάλη μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακείων, κλείσιμο των φαρμακείων και προοπτική μετατροπής των φαρμακοποιών σε υπαλλήλους των 600 ευρώ στα σούπερ μάρκετ Η απόσυρση του κράτους από τη φαρμακευτική δαπάνη με τη διαρκή μείωση της αποζημίωσης που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ έχει οδηγήσει σε δραματικές αυξήσεις στη συμμετοχή των φαρμάκων. Με μια κυβέρνηση που κυβερνάει στο όνομα της Αριστεράς, ο μέσος όρος συμμετοχής από 12% έχει σκαρφαλώσει στο 28% για τα γενόσημα και πάνω από το 50% συμμετοχή στα πρωτότυπα φάρμακα! Το κόστος του φαρμάκου για τους συνταξιούχους για τα φτωχά λαϊκά στρώματα έχει γίνει πλέον δυσβάσταχτο, με χιλιάδες ανθρώπους να αδυνατούν να αγοράσουν τα φάρμακά τους και να μην τα παίρνουν συστηματικά ή να τα κόβουν εντελώς!
Φυσικά όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες επεδίωκαν ιδιαίτερες σχέσεις με τα κατά καιρούς κυβερνητικά στελέχη και μάλιστα διατηρούν και ειδικά τμήματα στις εταιρείες που οργανώνουν τη σχέση αυτή με στόχο να αποκτήσουν προνομιακή θέση και τιμή στην αγορά του φαρμάκου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι πρόσφατα ήταν το υπουργείο Εμπορίου που είχε την ευθύνη για τον ορισμό των τιμών έξω από κάθε επιστημονικό κριτήριο. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ογκολογικού φαρμάκου της Novartis που πήρε έγκριση με πολλαπλάσια τιμή από αντίστοιχο ισοδύναμο φάρμακο με παρόμοια δραστική ουσία. Μάλιστα, στην επιτροπή τιμών που τώρα έχει περάσει στο υπουργείο Υγείας συμμετείχαν οι φαρμακοβιομήχανοι (ΣΦΕΕ) αλλά όχι εκπρόσωποι των εργαζομένων.
9) Τα τελευταία χρόνια αυτός το ρόλος είχε περάσει στο υπουργείο Υγείας. Με το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο συστήνεται επιτροπή (ΗΤΑ) για την αξιολόγηση και αποζημίωση φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης η οποία θα γνωμοδοτεί στον υπουργό Υγείας για την έγκριση νέων φαρμάκων καθώς και για την επαναξιολόγηση των όσων βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία, χωρίς πάλι τη συμμετοχή και την παρέμβαση του ΕΟΦ ως επιστημονικού φορέα, του πιο αρμόδιου να αποφασίσει για την αναγκαιότητα κυκλοφορίας ενός φαρμάκου.
Η Ελλάδα για τη φαρμακοβιομηχανία πέρα από μερίδιο αγοράς είναι σημαντική γιατί είναι χώρα αναφοράς και έτσι οι τιμές που θα πάρει ένα φάρμακο στην Ελλάδα επηρεάζουν την τιμή του σε όλη την Ευρώπη και άρα οι φαρμακοβιομηχανίες είχαν έναν πολύ σοβαρό λόγο να παίρνουν υψηλές τιμές. Η επιστροφή χρηματικού ποσού από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς το Δημόσιο (clawback) είναι πολλαπλάσια στη χώρας μας σε σχέση με τις υπόλοιπες της Ευρώπης, για να μη μειωθεί η αρχική τιμή του φαρμάκου, ώστε να κρατηθεί ψηλά για να επηρεάσει την τιμή στην Ευρωζώνη. Αντιλαμβάνεται δε κανείς όταν μιλάμε για επιστροφή πάνω από 25% στο κράτος πόσο μεγάλη είναι η κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών!
10) Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ επιχειρεί να εκμεταλλευτεί το υπαρκτό σκάνδαλο Novartis υψώνοντας τη «σημαία της κάθαρσης», να πείσει ότι υπάρχει και "τίμιος καπιταλισμός" χωρίς μίζες και διαπλοκή, με "καθαρά" και "νόμιμα" κέρδη, αρκεί να υπάρχει μια "αριστερή" κυβέρνηση που διαπραγματεύεται με τις πολυεθνικές. Όσο όμως και αν προσπαθεί δεν μπορεί να κρυφτούν ο ρόλος και οι ευθύνες της. Ότι είναι με την πλευρά του κεφαλαίου και των κερδών του, των μνημονίων, του επιχειρηματικού δίκαιου της ΕΕ, με τους ίδιους "κανόνες του παιχνιδιού". Είναι η περίφημη "γραμμή" Πολάκη: "Για την κρίση και το χρέος φταίει κατά βάση η μίζα, η διαφθορά και η υπερτιμολόγηση". Εκτός δηλ. από την επικοινωνιακή αξιοποίηση της εμπλοκής κορυφαίων στελεχών των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ από την κυβέρνηση προβάλλεται και ένα βαθύτερο ι-π αξιακό χαρακτηριστικό της φιλολαϊκής δήθεν διαχείρισης των μνημονίων και της συστημικής σαπίλας. Χώρια που δεν είναι καν δεδομένο ότι οποιοσδήποτε από τους πολιτικούς θα καταδικαστούν πράγματι, αφού συνεχίζει να είναι σε ισχύ ακόμη ο νόμος περί (μη) ευθύνης Υπουργών για να τους προστατεύει – όπως άλλωστε έγινε και σε άλλο σκάνδαλα (Siemens, Βατοπαίδι κλπ)!
11) Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνεχίζει την μνημονιακή πολιτική στο χώρο των φαρμάκων και της υγείας, συνέχεια της πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων, που αποτελεί θερμοκήπιο για νέα τέτοια τύπου σκάνδαλα, αν δεν υπάρχουν ήδη και δεν έχουν βγει ακόμα στη φόρα.
Δεν ακουμπάει καν τις υπερτιμολογήσεις φαρμάκων, ούτε βέβαια τα καπιταλιστικά βιομηχανικά υπερκέρδη από τα νοσοκομειακά υλικά. Δεν έχει αλλάξει –παρά τις εξαγγελίες της- το νόμο για τις προμήθειες στο ΕΣΥ. Με το πολυνομοσχέδιο για την υλοποίηση των δεσμεύσεων του 3ου μνημονίου, που καθόρισε τις νέες τιμές φαρμάκων, την περικοπή και τα «πλαφόν» στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, τις «κλειστές λίστες φαρμάκων» οδήγησε στην κατακόρυφη αύξηση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στην αγορά φαρμάκων, με παράλληλη εξασφάλιση της συνέχισης της κερδοφορίας των φαρμακοβιομηχανιών. Η συμμετοχή των ασφαλισμένων στην αγορά φαρμάκου (για τα φάρμακα της «θετικής λίστας», δηλαδή αυτά που συνταγογραφούνται και ο ΕΟΠΥΥ συμμετέχει στην αποζημίωσή τους) είναι σήμερα στο 30% από το 9% που ήταν προ μνημονίων, ενώ τα φάρμακα της «αρνητικής λίστας» και τα μη συνταγογραφούμενα πληρώνονται από τους ασθενείς στο σύνολο της τιμής τους! Την ίδια στιγμή ο ΕΟΦ έχει μετατραπεί σε «διαιτητή» στον ανταγωνισμό των φαρμακοβιομηχανιών, αντί να προστατεύει τους ασθενείς από την ποιότητα των φαρμάκων που κυκλοφορούν.
Στο βωμό των «πρωτογενών πλεονασμάτων», ο κρατικός προϋπολογισμός για την υγεία, τη φαρμακευτική δαπάνη και τις συντάξεις μειώνεται με αποτέλεσμα τα δημόσια νοσοκομεία να ρημάζουν και τα φάρμακα από είδος πρώτης ανάγκης να μετατρέπονται σε είδος πολυτελείας για εργαζόμενους και συνταξιούχους που δεν μπορούν να τα αποκτήσουν, με αποτέλεσμα ακόμη και να διακόπτουν τη θεραπεία τους βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους. Αυτή είναι η πραγματικότητα στο χώρο της υγείας σήμερα κι αυτή δεν μπορεί να κρυφτεί κάτω από τις ευθύνες και τις μίζες των προηγούμενων κυβερνήσεων, αφού ο πραγματικός φταίχτης είναι η ίδια η μνημονιακή πολιτική που πιστά ακολουθεί και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
12) Η οργή του κόσμου για το «σκάνδαλο Novartis» δεν πρέπει να σταματήσει στην απαίτηση να τιμωρηθούν όσοι κατάκλεψαν τον ελληνικό λαό. Πρέπει να μετατραπεί σε δυνάμωμα της πάλης ενάντια στη μνημονιακή πολιτική και αυτής κυβέρνησης και όλων όσοι στηρίζουν τέτοιες πολιτικές. Οι αγώνες των εργαζόμενων στα νοσοκομεία, ενάντια στην διάλυση της δημόσιας υγείας, δείχνουν το δρόμο.
α) Πραγματική λύση για να πάψουν τέτοιου τύπου "σκάνδαλα" είναι η δημόσια, ποιοτική και δωρεάν υγεία και φαρμακευτική αγωγή για όλες και όλους. Κρατικοποίηση, χωρίς αποζημίωση, των φαρμακοβιομηχανιών με εργατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό στην παραγωγή αλλά και στην έρευνα νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση όλων των γνωστών ασθενειών.
β) Άμεση επαναλειτουργία κρατικής φαρμακοβιομηχανίας και ίδρυση κρατικής φαρμακαποθήκης που θα εξασφαλίζει σε αρχικό στάδιο τα βασικά φάρμακα σε χαμηλές τιμές και θα επεκτείνεται διαρκώς σε βάρος του ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα, ντόπιου και ξένου.
γ) Καμία εμπλοκή του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο της υγείας. Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν υγεία σε όλα τα επίπεδα. Επανασύσταση και στελέχωση του ΕΟΦ με μοναδικό κριτήριο τον πλήρη επιστημονικό έλεγχο των φαρμάκων για την προστασία των ασθενών. Άμεσο χτύπημα της κερδοφορίας των επιχειρήσεων του φαρμάκου (λογιστικός έλεγχος, αποπληρωμή χρεών προς το κράτος και τα Ταμεία, παύση της φορολογικής ασυλίας, απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών, έλεγχος της κίνησης κεφαλαίων κ.λπ.).
δ) Ανάληψη της έρευνας και της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης (και των συνεδρίων) από τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς. Προσπαθούν να στρέψουν τα βέλη κατά των γιατρών και των εργαζομένων, αποκρύπτοντας συνειδητά ότι τα συνέδρια τα χρηματοδοτούν και τα οργανώνουν νόμιμα οι φαρμακευτικές εταιρείες με εισήγηση και κατόπιν έγκρισή τους από τον ΕΟΦ.
ε) Αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους στο φάρμακο (συλλογικές συμβάσεις, σταμάτημα των απολύσεων).
13) ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην δικαιολογηθεί από τη σκοπιά της πλασματικής και τεχνητής ζήτησης υπηρεσιών υγείας, η μείωση των υγειονομικών δαπανών και η ισότιμη δυνατότητα πρόσβασης δωρεάν όλου του πληθυσμού στα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα. Και, επίσης, μην ωθήσουμε σε μια αντιεπιστημονική - μεταφυσική αντιμετώπιση της πάλης κατά της εμπορευματοποίησης της υγείας (άρνηση επιστημονικών κατακτήσεων, αποδοχή μόνο φυσικών θεραπευτικών μέσων και μια σειρά άλλες ανορθολογικές προσεγγίσεις).
14) Τέλος μην ξεχάσουμε ότι ήταν η ΑΡΣΙ μόνο που αποκάλυψε και αντέδρασε μαχητικά στην επιχείρηση μαζικής τρομοκράτησης του λαού για την πανδημία του Η1ΝΙ το 2009, που δικαιολόγησε την αγορά εκατομμυρίων άχρηστων εμβολίων από τη NOVARTIS τότε. Αναφέρω τη σχετική εισαγωγή από το άρθρο δύο συναγωνιστών μας στο περιοδικό του ΙΣΑ εκείνης της περιόδου.
Για την ΑΡΣΙ:
Αθανάσιος Καραμπέλης
Παθολόγος
Όλγα Κοσμοπούλου
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Πρόσφατα, μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (07-01-2010) και Ευρωβουλευτές ζήτησαν τη σύσταση επιτροπών για να εξετάσουν: «την απειλή για την υγεία από τις ψευδείς πανδημίες» και την καταγγελία ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες «υποκίνησαν την κατασπατάληση πόρων που προορίζονταν για την υγεία, προς όφελος αναποτελεσματικών στρατηγικών εμβολιασμού» και «εξέθεσαν χωρίς λόγο εκατομμύρια υγιείς ανθρώπους στους κινδύνους των άγνωστων παρενεργειών των εμβολίων, που δεν ήταν επαρκώς δοκιμασμένα». «Προφανώς υπήρξε ένας ψευδής συναγερμός για την επικινδυνότητα του ιού H1N1, που ανάγκασε τις κυβερνήσεις να δαπανήσουν δισεκατομμύρια ευρώ, και μάλιστα εν μέσω της οικονομικής κρίσης».
Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε τον 11-2009 και δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό του ΙΣΑ, αλλά ζητήθηκε να ξαναδημοσιευθεί συντομευμένο με μεγαλύτερα γράμματα, και παρατίθεται εν συνεχεία βελτιωμένο, αλλά χωρίς αλλαγή στις απόψεις που διατύπωνε, οι οποίες σήμερα έχουν επιβεβαιωθεί πλήρως.
Σήμερα, πλέον, γνωρίζουμε ότι η δήθεν πανδημία της γρίπης των χοίρων Η1Ν1 είναι το μεγαλύτερο ιατρικό φιάσκο των τελευταίων δεκαετιών. Και υπάρχουν ευθύνες και στη χώρα μας για αυτό το φιάσκο.
Πριν αρχίσει ο εμβολιασμός στη χώρα μας πολλοί αμφέβαλλαν για...
το μέγεθος του προβλήματος και για την ανάγκη και την ασφάλεια αυτών των εμβολιασμών. Η αμφιβολία ήταν δικαιολογημένη, αφού η αλήθεια για την νέα γρίπη των χοίρων Η1Ν1 και το εμβόλιό της έχει επιμελώς και διεθνώς αποσιωπηθεί από όλους τους εμπλεκόμενους οι οποίοι κερδίζουν από την συγκάλυψη, δηλαδή τις Φαρμακοβιομηχανίες (εμπόριο της αρρώστιας), τα ΜΜΕ (εμπόριο του φόβου), το Ιατρικό ιερατείο και τους παρατρεχάμενους (ευκαιρία για καριέρα και υλικά οφέλη) και τις Κυβερνήσεις (αυτές πουλάνε προστασία).
medispin
(Ο Salk,εφευρέτης του εμβολίου της πολυομυελίτιδας , όταν οι Εταιρείες του μίλησαν για ‘’πνευματικά δικαιώματα’’, αυτός απάντησε ότι το εμβόλιο σώζει ζωές, δεν είναι εμπόρευμα και πώς κάτι τέτοιο θα έμοιαζε σαν να πατεντάρει κανείς τον ίδιο τον Ήλιο…)
1) Το φάρμακο - και γενικά οι υπηρεσίες υγείας (αναλώσιμα υλικά, ιατροτεχνολογικός εξοπλισμός, υποδομές υγείας, αντιδραστήρια εργαστηριακών εξετάσεων, επεμβατικές πράξεις, νοσηλεία κλπ) - στον καπιταλισμό είναι εμπόρευμα. Ειδικά σήμερα, στον καπιταλισμό που επιβάλλει την πλήρη και καθολική υποταγή όλων των τομέων της κοινωνίας και της προσωπικότητας στο κεφάλαιο, η εμπορευματοποίηση της περίθαλψης γενικεύεται σε κάθε πεδίο της. Εμπόρευμα σημαίνει ότι το αντικείμενο χάνει, αλλοτριώνει, παραμορφώνει την ανάγκη για την οποία παράγεται (την "αξία χρήσης" του) προς όφελος του κέρδους, της τεχνητής ζήτησης, της επιλεκτικής κατανάλωσης - ανάλογα με το εισόδημα και το πορτοφόλι του καθενός - των πλασματικών αναγκών, προς όφελος δηλ. της "ανταλλακτικής", της εμπορικής αξίας του.
2) Το φάρμακο όμως (όπως και οι υπηρεσίες υγείας εν γένει) είναι ένα ιδιόμορφο εμπόρευμα. Για την αγορά του (ή για την "πραγματοποίησή" του όπως λέμε στην οικονομική γλώσσα) απαιτείται η διαμεσολάβηση από το σύστημα υγείας. Δεν αγοράζεις συνήθως φάρμακο ή "χειρουργείο" όπως αγοράζεις ένα σπίτι, ένα αυτοκίνητο ή ένα ρούχο. Για να το κάνεις αυτό πρέπει να "διαμεσολαβήσει" ένας γιατρός, μια μονάδα υγείας, ένα ολόκληρο ασφαλιστικό και υγειονομικό σύστημα.
3) Το αστικό κράτος διαμέσου του ασφαλιστικού συστήματος και του προϋπολογισμού του για την υγεία, συνεργάζεται, υπογράφει "σύμβαση" με τις πολυεθνικές του φαρμάκου, τις εταιρείες παραγωγής ιατρικής τεχνολογίας κλπ για να καλύψει τις ανάγκες του. Το πρώτο επίπεδο ταξικότητας και κοινωνικής αδικίας βρίσκεται ακριβώς εδώ. Η γραμμή παραγωγής "υγειονομικού υλικού" έχει παραχωρηθεί πλήρως στο κεφάλαιο και τις πολυεθνικές, τα clusters κλπ (το λεγόμενο ιατροβιομηχανικό σύμπλεγμα) και τα κράτη αποτελούν απλώς τους πελάτες τους, την αγορά τους. Άρα είναι εντελώς λανθασμένη και εκ του πονηρού η ανάγνωση που βλέπει μόνο τη μίζα ή τη διαφθορά στην "ατομική κατανάλωση του εμπορεύματος - φάρμακο και στον εκάστοτε μεσάζοντα γιατρό " και όχι στην πρωτογενή αυτή μαζική εμπορευματική σχέση που "ένοχός" της είναι όλο το σύστημα.
4) Η "χοντρική" αυτή συμφωνία κράτους - πολυεθνικών εγγυάται και αναπαράγει την κερδοφορία υπέρ των δεύτερων μέσω: α) της επενδυτικής στήριξης, φοροαπαλλαγών, δυνατοτήτων διαφήμισης τους κλπ β) διεύρυνσης της αγοράς από τις δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού και των υγειονομικών κλάδων των ταμείων γ) απευθείας μεταφοράς των δαπανών στην ιδιωτική τσέπη των ασθενών δ) στήριξης του μεγαλοϊατρικού και πανεπιστημιακού κατεστημένου και των διάφορων θεσμικών οργάνων που συμμετέχουν και καθορίζουν την υγειονομική πολιτική τους πχ ΚΕΕΛΠΝΟ, ΚΕΣΥ, ιατρικές εταιρείες.
Όλοι αυτοί, είτε διαμέσου της "κοστολόγησης" των πραγματικών αναγκών περίθαλψης υγείας είτε δημιουργώντας πλασματικές ανάγκες για την υπερκατανάλωση του εμπορεύματος, ασκούν τον ταξικό τους ρόλο, προς όφελος της πραγμάτωσης και κατανομής της υπεραξίας που δημιουργείται στην πρωτογενή παραγωγή υγειονομικού υλικού και φαρμάκων από τις πολυεθνικές.
5) Σήμερα, λόγω και της δομικής κρίσης του καπιταλισμού, τα όρια απόσπασης υπεραξίας στην πρωτογενή παραγωγή έχουν στενέψει πάρα πολύ, η ανάγκη για νέες αγορές, καινοτομίες, πρωτοπόρα και "έξυπνα" φάρμακα, πωλήσεις κλπ έχει πάρει φρενήρεις ρυθμούς, όπως και ο ανταγωνισμός μεταξύ των πολυεθνικών κολοσσών που έχει φτάσει σε θηριώδεις μορφές. Η αντίφαση είναι τεράστια: μαζί με την μανιώδη προσπάθεια υπερκατανάλωσης υγειονομικών υπηρεσιών σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα πληθυσμού (και κυρίως από τους υγιείς! και όχι από τους αρρώστους ή με άλλα λόγια κάνοντας όλους "αρρώστους" δηλ. πελάτες-καταναλωτές προϊόντων της βιομηχανίας της υγείας) έρχεται να προστεθεί η δημοσιονομική προσαρμογή, οι περιορισμοί της δημόσιας υγειονομικής δαπάνης, η κατάρρευση υγειονομικών υπηρεσιών με το ευρωμνημονιακό σφαγείο. Το παιχνίδι χοντραίνει: όλο και πιο πολλά βάρη πέφτουν στον ίδιο τον "ασθενή" - καταναλωτή. Από 9% έχει εκτοξευτεί στο 30% η ιδιωτική συμμετοχή στα φάρμακα. Η μίζα ακόμα και σε ανώτερους πολιτειακούς παράγοντες, σε καθηγητές πανεπιστημίου, γιατρούς, φαρμακοποιούς που όλο και πιο πολύ γίνονται θλιβεροί υπάλληλοι των εταιρειών και πλασιέ τους σε συνέδρια-απάτες (εμπόρευμα με κάκιστη διαμόρφωση ανταγωνιστικής συνείδησης σε νέους επιστήμονες γίνεται και η ιατρική εκπαίδευση), γίνεται ο κανόνας. Τα νοσοκομεία γίνονται αυτόνομες οικονομικές μονάδες, η κρατική τους ενίσχυση περιορίζεται δραστικά και ωθούνται σε επιχειρηματική λογική αυτοχρηματοδότησης (συμβόλαια με φαρμακάδες για αγορά ή συντήρηση μηχανημάτων σε αντάλλαγμα παραγγελίας φαρμάκων από συγκεκριμένη εταιρεία, χορηγίες και "δωρεές", κλινικές μελέτες συγκεκριμένου προμοταρίσματος φαρμάκου - και αντίστοιχα συνέδρια υποστήριξης με εξέχοντες ομιλητές - πάντα με το αζημίωτο, κάλυψη ακόμα και μισθών συμβασιούχων υγειονομικών από τέτοια πακέτα, πλήρης κοστολόγηση ιατρικών πράξεων και πολλά άλλα). Σε μια καταρρέουσα οικονομία το οποιοδήποτε φιλέτο "κρατικής στήριξης" γίνεται ζωογόνος δύναμη κερδοφορίας. Νέα πεδία κερδοφορίας διαμορφώνονται: στην πρόληψη (εμβόλια), στην αποκατάσταση (πλήρης ιδιωτικοποίηση), στον αθλητισμό ή την απλή γυμναστική, στη διατροφή, στο σεξ, στον ύπνο (ροχαλητό), στην ευεξία, την ψυχοσωματική ικανότητα, στο συναίσθημα ΤΑ ΠΑΝΤΑ ιατρικοποιούνται για να κοστολογηθούν και να γίνουν αντικειμενοποιημένο εμπόρευμα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα συναδέλφου λοιμωξιολόγου που μας εκμυστηρεύτηκε τις αφόρητες πιέσεις της εταιρείας παραγωγής εμβολίου για τη μηνιγγίτιδα τύπου Β (που προξενεί ελάχιστα σποραδικά κρούσματα στον παιδικό πληθυσμό - κάποια όμως θανατηφόρα) για να εισηγηθεί θετικά την ένταξη του εμβολίου στο πρόγραμμα υποχρεωτικού εμβολιασμού για όλα τα παιδιά.
6) Η "μίζα" μοιράζεται και προς τα κάτω, αρχίζει όμως από τα πάνω. Το σύστημα συνήθως βλέπει τους τελευταίους τροχούς της αμάξης ή γενικεύει τις πολιτικές ευθύνες για να (ξανα)πει "όλοι μαζί τα φάγαμε και τα τρώμε". Ακόμα όμως και τη μίζα θέλουν και να τη "συγκεντρώσουν" σε εταιρείες διαμεσολάβησης (το εμπόρευμα του εμπορεύματος!). Δείτε στις ΗΠΑ: Συμμαχία Amazon, JPMorgan, Berkshire στον χώρο της υγείας. Η εταιρεία που σχεδιάζουν θα διαμεσολαβεί ανάμεσα στους δικαιούχους και τους γιατρούς, τα νοσοκομεία, τα διαγνωστικά κέντρα και εργαστήρια κ.λπ. Οι τρεις όμιλοι θα εισέλθουν σε μια ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυτήν της περίθαλψης και των υπηρεσιών υγείας. Κατά τον Γουόρεν Μπάφετ, μεγιστάνα και γκουρού των επενδύσεων, «οι δαπάνες για την υγεία των πολιτών μοιάζουν με “πεινασμένο σκουλήκι” στο σώμα της αμερικανικής οικονομίας». Αν και δεν είναι σαφής ακόμα ο χαρακτήρας της, οι εμπνευστές της δήλωσαν ότι θα προσφέρει μέσω της τεχνολογίας λύσεις για να καταστεί πιο αποτελεσματικό το υπάρχον σύστημα υγείας στις ΗΠΑ, να υπάρχει χαμηλότερο κόστος και περισσότερη διαφάνεια. Η εταιρεία «δεν θα υπόκειται στους περιορισμούς των συνηθισμένων κερδοσκοπικών εταιρειών», όπως ανακοίνωσαν. Αρκετό καιρό κυκλοφορούσαν σχετικές φήμες, ενώ διεξάγονταν και συζητήσεις σχετικά με τις προοπτικές ενασχόλησης του ομίλου με τις συγκεκριμένες δραστηριότητες – άλλωστε, οι δαπάνες για την υγεία στις ΗΠΑ είναι οι υψηλότερες διεθνώς και θα εξακολουθήσουν να αυξάνονται όσο γερνάει ο πληθυσμός και οι σοβαρές ασθένειες πλήττουν ευρύτερες ομάδες. Το 2017, αυτές οι δαπάνες ισοδυναμούσαν σχεδόν με το 18% της αμερικανικής οικονομίας. Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλονται για να μειωθούν, οι έρευνες δείχνουν ότι γιατροί και νοσοκομεία παρέχουν υπερβολικά πολλές υπηρεσίες. Στο επιστημονικό περιοδικό PLOS ONE δημοσιεύθηκαν στοιχεία έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 20% των υπηρεσιών στο πεδίο της περίθαλψης είναι αχρείαστο. Σε αυτό το ποσοστό συμπεριλαμβάνονται το 25% των εργαστηριακών εξετάσεων, το 10% των ιατρικών διαδικασιών και σχεδόν το ένα πέμπτο των συνταγών για φάρμακα.
Αυτήν τη στιγμή η συνεργασία των τριών ομίλων αφορά την κάλυψη αναγκών του προσωπικού τους, αλλά για την Αmazon αποτελεί το πρώτο βήμα εισόδου στην υγεία. Παράλληλα, ενδεχομένως λόγω της τριπλής συμμαχίας, να περισταλούν τα περιθώρια κέρδους για τους μεσάζοντες στην προμηθευτική αλυσίδα της περίθαλψης. «Οσο δύσκολο κι αν είναι, αξίζει τον κόπο η προσπάθεια για να επιτευχθεί μείωση των δαπανών υγείας και βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών για το προσωπικό μας και τις οικογένειές τους», υπογράμμισε ο ιδρυτής της Amazon Τζεφ Μπέζος. Ενας τρόπος μείωσης του κόστους θα είναι να υπάρξει περισσότερη διαφάνεια στις τιμές των ιατρικών επισκέψεων και των εργαστηριακών εξετάσεων, καθώς και το να καταστεί δυνατή η άμεση αγορά ορισμένων ιατρικών συσκευών και υλικών, ανέφεραν πηγές. Αλλωστε, οι JPMorgan, Amazon και Berkshire Hathaway αποτελούν τρεις από τους μεγαλύτερους εργοδότες του ιδιωτικού κλάδου στις ΗΠΑ και απασχολούν περισσότερους από 1 εκατ. εργαζομένους.
7) Το «σκάνδαλο Novartis» αναδεικνύει, για άλλη μία φορά, ότι όσο το φάρμακο αποτελεί κερδοφόρο εμπόρευμα τόσο η διαπλοκή με την εξουσία και η διαφθορά θα είναι ο κανόνας λειτουργίας των πολυεθνικών φαρμακευτικών βιομηχανιών. Αυτό εξάλλου συμβαίνει, αλλού λιγότερο αλλού περισσότερο, σε όλους τους κλάδους και τομείς που δραστηριοποιείται το κεφάλαιο.
"Σκάνδαλα" με πρωταγωνιστές την Novartis, και τις υπόλοιπες μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες, είναι συνηθισμένα σε όλο τον καπιταλιστικό κόσμο. Ο τζίρος του φαρμάκου θα φτάσει το 1,5 τρισ. δολάρια στην επόμενη πενταετίακαι όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες ανταγωνίζονται με κάθε θεμιτό ή αθέμιτο μέσο να αποκτήσουν ένα μεγάλο κομμάτι από αυτό τον τζίρο, αδιαφορώντας για τις ανάγκες και την υγεία του κόσμου. Ακόμα και τα πρόστιμα εκατομμυρίων δολαρίων που πληρώνουν, όταν τα πληρώνουν, είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά στα υπερκέρδη τους. Οι τρομακτικού μεγέθους ανταγωνισμοί τους παροξύνονται λόγω της παρατεινόμενης καπιταλιστικής κρίσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η δράση της Novartis στην Ελλάδα δεν αποτελεί ούτε εξαίρεση, ούτε έκπληξη. Πόσο μάλλον δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη για τους μαχόμενους γιατρούς και υγειονομικούς, που εδώ και χρόνια αναδεικνύουν τη διαπλοκή πολιτικής εξουσίας, φαρμακευτικών εταιρειών, μεγαλογιατρών, καθηγητών ΑΕΙ και δημοσιογράφων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν η υπόθεση με την προμήθεια εκατομμυρίων εμβολίων για τη γρίπη το 2008-2009, όταν μόνο οι υγειονομικοί της μαχόμενης αντισυστημικής αριστεράς είχαν τολμήσει να αντιταχθούν στο κλίμα πανικού που δημιουργούσαν –με το αζημίωτο, όπως φαίνεται- πολιτικοί και δημοσιογράφοι.
Η αποκάλυψη του σκανδάλου Novartis δεν οφείλεται βέβαια στη δυνατότητα του συστήματος να εξυγιαίνεται, ούτε σε κάποια βούληση του FBI και των διωκτικών αρχών των ΗΠΑ για «κάθαρση», αλλά ήρθε τώρα στην επιφάνεια μέσα από τις αποκαλύψεις των ανταγωνιστών της, λόγω αντικρουόμενων επιχειρηματικών συμφερόντων.
Σχετίζεται βέβαια και με την ολοένα και μεγαλύτερη εναρμόνιση των συμφερόντων του αμερικανικού ιμπεριαλισμού με τα αντίστοιχα του ελληνικού καπιταλισμού. Οι πολυεθνικές του φαρμάκου είναι αυτοκρατορίες με τεράστια δύναμη που δεν εκχωρούν αγορές στους ανταγωνιστές τους και στηρίζονται στη «μητέρα πατρίδα» τους για να υπερασπίσουν και να διευρύνουν την αγορά τους. Όταν η γερμανική Bayer απείλησε να εισχωρήσει σοβαρά στην αμερικανική αγορά φαρμάκου με ένα αντιλιπιδαιμικό φάρμακο, οι αντίπαλοί της μέσω της «δικαιοσύνης» τής απέδωσαν το θάνατο δύο ασθενών, αναγκάζοντάς την να αποσυρθεί από τη συγκεκριμένη φαρμακευτική κατηγορία. Η ελβετικών-γερμανικών συμφερόντων Novartis αναρριχήθηκε γρήγορα και έχει μπει στο μάτι των αμερικανικών πολυεθνικών που προκάλεσαν μια σειρά δικαστικών διώξεων και προστίμων για δωροδοκίες στο παρελθόν.
Από τις καταθέσεις των «προστατευόμενων μαρτύρων», που διέρρευσαν στον Τύπο, η - γερμανικών συμφερόντων - ελβετική πολυεθνική, από το 2007 μέχρι το 2015, «έσπρωξε» 50 εκατομμύρια ευρώ (!) σε δέκα (!) κορυφαία στελέχη της ΝΔ και του ΠΑΣΟΚ προκειμένου να την «διευκολύνουν» να ενισχύσει τη θέση της στην ελληνική αγορά σε σχέση με τους ανταγωνιστές της, να αυξήσει την τιμή των φαρμάκων της και να επιταχυνθεί η διαδικασία πληρωμής της από το Δημόσιο. Με μερίδιο 10% στην ελληνική αγορά, μία αύξηση ακόμα και 10 cents στη τιμή φαρμάκου ισοδυναμεί με κέρδη 25 εκατομμυρίων ευρώ για την Novartis. Όλοι αυτοί που τα «πήραν», την ίδια περίοδο, έφερναν και ψήφιζαν δύο μνημόνια, μας μίλαγαν για τις «σπατάλες με τα φάρμακα» και μας κουνούσαν το δάκτυλο γιατί «ζούσαμε πάνω από τις δυνατότητες μας» καλώντας μας να δεχτούμε τα μνημόνια ως… ευλογία!
8) Παρότι όμως το πάρτι κερδών στο φάρμακο είναι διαχρονικό σε βάρος των εργαζόμενων και των λαϊκών στρωμάτων σήμερα υλοποιείται μια τεράστια επιχείρηση μείωσης της κρατικής φαρμακευτικής δαπάνης με τα μνημόνια, ΟΧΙ ΟΜΩΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ΚΕΡΔΟΦΟΡΙΑΣ ΤΩΝ ΠΟΛΥΕΘΝΙΚΏΝ λόγω της ολοένα και μεγαλύτερης μετακύλισης του κόστους των υπηρεσιών υγείας πάνω στις πλάτες του λαού.
Οι αναδιαρθρώσεις στον τομέα του φαρμάκου στην εποχή της καπιταλιστικής κρίσης έχουν στόχο τη μείωση μεν της φαρμακευτικής δαπάνης, αλλά χωρίς να θιχτούν οι καπιταλιστές του κλάδου και με τη διατήρηση της κερδοφορίας τους. Αυτή η αλλαγή συντελείται διαρκώς και υποχρεωτικά σε βάρος όλων των υπόλοιπων παραγόντων της αγοράς του φαρμάκου: με μεγάλη αύξηση της συμμετοχής του κόσμου, με μείωση της ποσότητας και της ποιότητας των φαρμάκων στα νοσοκομεία, με βαθιές περικοπές και μαζικές απολύσεις στις φαρμακοβιομηχανίες, με μεγάλη μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακείων, κλείσιμο των φαρμακείων και προοπτική μετατροπής των φαρμακοποιών σε υπαλλήλους των 600 ευρώ στα σούπερ μάρκετ Η απόσυρση του κράτους από τη φαρμακευτική δαπάνη με τη διαρκή μείωση της αποζημίωσης που καλύπτει ο ΕΟΠΥΥ έχει οδηγήσει σε δραματικές αυξήσεις στη συμμετοχή των φαρμάκων. Με μια κυβέρνηση που κυβερνάει στο όνομα της Αριστεράς, ο μέσος όρος συμμετοχής από 12% έχει σκαρφαλώσει στο 28% για τα γενόσημα και πάνω από το 50% συμμετοχή στα πρωτότυπα φάρμακα! Το κόστος του φαρμάκου για τους συνταξιούχους για τα φτωχά λαϊκά στρώματα έχει γίνει πλέον δυσβάσταχτο, με χιλιάδες ανθρώπους να αδυνατούν να αγοράσουν τα φάρμακά τους και να μην τα παίρνουν συστηματικά ή να τα κόβουν εντελώς!
Φυσικά όλες οι φαρμακευτικές εταιρείες επεδίωκαν ιδιαίτερες σχέσεις με τα κατά καιρούς κυβερνητικά στελέχη και μάλιστα διατηρούν και ειδικά τμήματα στις εταιρείες που οργανώνουν τη σχέση αυτή με στόχο να αποκτήσουν προνομιακή θέση και τιμή στην αγορά του φαρμάκου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μέχρι πρόσφατα ήταν το υπουργείο Εμπορίου που είχε την ευθύνη για τον ορισμό των τιμών έξω από κάθε επιστημονικό κριτήριο. Είναι χαρακτηριστική η περίπτωση ογκολογικού φαρμάκου της Novartis που πήρε έγκριση με πολλαπλάσια τιμή από αντίστοιχο ισοδύναμο φάρμακο με παρόμοια δραστική ουσία. Μάλιστα, στην επιτροπή τιμών που τώρα έχει περάσει στο υπουργείο Υγείας συμμετείχαν οι φαρμακοβιομήχανοι (ΣΦΕΕ) αλλά όχι εκπρόσωποι των εργαζομένων.
9) Τα τελευταία χρόνια αυτός το ρόλος είχε περάσει στο υπουργείο Υγείας. Με το πρόσφατο πολυνομοσχέδιο συστήνεται επιτροπή (ΗΤΑ) για την αξιολόγηση και αποζημίωση φαρμάκων ανθρώπινης χρήσης η οποία θα γνωμοδοτεί στον υπουργό Υγείας για την έγκριση νέων φαρμάκων καθώς και για την επαναξιολόγηση των όσων βρίσκονται ήδη σε κυκλοφορία, χωρίς πάλι τη συμμετοχή και την παρέμβαση του ΕΟΦ ως επιστημονικού φορέα, του πιο αρμόδιου να αποφασίσει για την αναγκαιότητα κυκλοφορίας ενός φαρμάκου.
Η Ελλάδα για τη φαρμακοβιομηχανία πέρα από μερίδιο αγοράς είναι σημαντική γιατί είναι χώρα αναφοράς και έτσι οι τιμές που θα πάρει ένα φάρμακο στην Ελλάδα επηρεάζουν την τιμή του σε όλη την Ευρώπη και άρα οι φαρμακοβιομηχανίες είχαν έναν πολύ σοβαρό λόγο να παίρνουν υψηλές τιμές. Η επιστροφή χρηματικού ποσού από τις φαρμακευτικές εταιρείες προς το Δημόσιο (clawback) είναι πολλαπλάσια στη χώρας μας σε σχέση με τις υπόλοιπες της Ευρώπης, για να μη μειωθεί η αρχική τιμή του φαρμάκου, ώστε να κρατηθεί ψηλά για να επηρεάσει την τιμή στην Ευρωζώνη. Αντιλαμβάνεται δε κανείς όταν μιλάμε για επιστροφή πάνω από 25% στο κράτος πόσο μεγάλη είναι η κερδοφορία των φαρμακοβιομηχανιών!
10) Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ - ΑΝΕΛ επιχειρεί να εκμεταλλευτεί το υπαρκτό σκάνδαλο Novartis υψώνοντας τη «σημαία της κάθαρσης», να πείσει ότι υπάρχει και "τίμιος καπιταλισμός" χωρίς μίζες και διαπλοκή, με "καθαρά" και "νόμιμα" κέρδη, αρκεί να υπάρχει μια "αριστερή" κυβέρνηση που διαπραγματεύεται με τις πολυεθνικές. Όσο όμως και αν προσπαθεί δεν μπορεί να κρυφτούν ο ρόλος και οι ευθύνες της. Ότι είναι με την πλευρά του κεφαλαίου και των κερδών του, των μνημονίων, του επιχειρηματικού δίκαιου της ΕΕ, με τους ίδιους "κανόνες του παιχνιδιού". Είναι η περίφημη "γραμμή" Πολάκη: "Για την κρίση και το χρέος φταίει κατά βάση η μίζα, η διαφθορά και η υπερτιμολόγηση". Εκτός δηλ. από την επικοινωνιακή αξιοποίηση της εμπλοκής κορυφαίων στελεχών των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ-ΝΔ από την κυβέρνηση προβάλλεται και ένα βαθύτερο ι-π αξιακό χαρακτηριστικό της φιλολαϊκής δήθεν διαχείρισης των μνημονίων και της συστημικής σαπίλας. Χώρια που δεν είναι καν δεδομένο ότι οποιοσδήποτε από τους πολιτικούς θα καταδικαστούν πράγματι, αφού συνεχίζει να είναι σε ισχύ ακόμη ο νόμος περί (μη) ευθύνης Υπουργών για να τους προστατεύει – όπως άλλωστε έγινε και σε άλλο σκάνδαλα (Siemens, Βατοπαίδι κλπ)!
11) Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ συνεχίζει την μνημονιακή πολιτική στο χώρο των φαρμάκων και της υγείας, συνέχεια της πολιτικής των προηγούμενων κυβερνήσεων, που αποτελεί θερμοκήπιο για νέα τέτοια τύπου σκάνδαλα, αν δεν υπάρχουν ήδη και δεν έχουν βγει ακόμα στη φόρα.
Δεν ακουμπάει καν τις υπερτιμολογήσεις φαρμάκων, ούτε βέβαια τα καπιταλιστικά βιομηχανικά υπερκέρδη από τα νοσοκομειακά υλικά. Δεν έχει αλλάξει –παρά τις εξαγγελίες της- το νόμο για τις προμήθειες στο ΕΣΥ. Με το πολυνομοσχέδιο για την υλοποίηση των δεσμεύσεων του 3ου μνημονίου, που καθόρισε τις νέες τιμές φαρμάκων, την περικοπή και τα «πλαφόν» στη δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, τις «κλειστές λίστες φαρμάκων» οδήγησε στην κατακόρυφη αύξηση της συμμετοχής των ασφαλισμένων στην αγορά φαρμάκων, με παράλληλη εξασφάλιση της συνέχισης της κερδοφορίας των φαρμακοβιομηχανιών. Η συμμετοχή των ασφαλισμένων στην αγορά φαρμάκου (για τα φάρμακα της «θετικής λίστας», δηλαδή αυτά που συνταγογραφούνται και ο ΕΟΠΥΥ συμμετέχει στην αποζημίωσή τους) είναι σήμερα στο 30% από το 9% που ήταν προ μνημονίων, ενώ τα φάρμακα της «αρνητικής λίστας» και τα μη συνταγογραφούμενα πληρώνονται από τους ασθενείς στο σύνολο της τιμής τους! Την ίδια στιγμή ο ΕΟΦ έχει μετατραπεί σε «διαιτητή» στον ανταγωνισμό των φαρμακοβιομηχανιών, αντί να προστατεύει τους ασθενείς από την ποιότητα των φαρμάκων που κυκλοφορούν.
Στο βωμό των «πρωτογενών πλεονασμάτων», ο κρατικός προϋπολογισμός για την υγεία, τη φαρμακευτική δαπάνη και τις συντάξεις μειώνεται με αποτέλεσμα τα δημόσια νοσοκομεία να ρημάζουν και τα φάρμακα από είδος πρώτης ανάγκης να μετατρέπονται σε είδος πολυτελείας για εργαζόμενους και συνταξιούχους που δεν μπορούν να τα αποκτήσουν, με αποτέλεσμα ακόμη και να διακόπτουν τη θεραπεία τους βάζοντας σε κίνδυνο τη ζωή τους. Αυτή είναι η πραγματικότητα στο χώρο της υγείας σήμερα κι αυτή δεν μπορεί να κρυφτεί κάτω από τις ευθύνες και τις μίζες των προηγούμενων κυβερνήσεων, αφού ο πραγματικός φταίχτης είναι η ίδια η μνημονιακή πολιτική που πιστά ακολουθεί και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
12) Η οργή του κόσμου για το «σκάνδαλο Novartis» δεν πρέπει να σταματήσει στην απαίτηση να τιμωρηθούν όσοι κατάκλεψαν τον ελληνικό λαό. Πρέπει να μετατραπεί σε δυνάμωμα της πάλης ενάντια στη μνημονιακή πολιτική και αυτής κυβέρνησης και όλων όσοι στηρίζουν τέτοιες πολιτικές. Οι αγώνες των εργαζόμενων στα νοσοκομεία, ενάντια στην διάλυση της δημόσιας υγείας, δείχνουν το δρόμο.
α) Πραγματική λύση για να πάψουν τέτοιου τύπου "σκάνδαλα" είναι η δημόσια, ποιοτική και δωρεάν υγεία και φαρμακευτική αγωγή για όλες και όλους. Κρατικοποίηση, χωρίς αποζημίωση, των φαρμακοβιομηχανιών με εργατικό έλεγχο και κεντρικό σχεδιασμό στην παραγωγή αλλά και στην έρευνα νέων φαρμάκων για την αντιμετώπιση όλων των γνωστών ασθενειών.
β) Άμεση επαναλειτουργία κρατικής φαρμακοβιομηχανίας και ίδρυση κρατικής φαρμακαποθήκης που θα εξασφαλίζει σε αρχικό στάδιο τα βασικά φάρμακα σε χαμηλές τιμές και θα επεκτείνεται διαρκώς σε βάρος του ιδιωτικού καπιταλιστικού τομέα, ντόπιου και ξένου.
γ) Καμία εμπλοκή του ιδιωτικού κεφαλαίου στο χώρο της υγείας. Αποκλειστικά δημόσια και δωρεάν υγεία σε όλα τα επίπεδα. Επανασύσταση και στελέχωση του ΕΟΦ με μοναδικό κριτήριο τον πλήρη επιστημονικό έλεγχο των φαρμάκων για την προστασία των ασθενών. Άμεσο χτύπημα της κερδοφορίας των επιχειρήσεων του φαρμάκου (λογιστικός έλεγχος, αποπληρωμή χρεών προς το κράτος και τα Ταμεία, παύση της φορολογικής ασυλίας, απαγόρευση των παράλληλων εξαγωγών, έλεγχος της κίνησης κεφαλαίων κ.λπ.).
δ) Ανάληψη της έρευνας και της συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης (και των συνεδρίων) από τα δημόσια εκπαιδευτικά ιδρύματα και φορείς. Προσπαθούν να στρέψουν τα βέλη κατά των γιατρών και των εργαζομένων, αποκρύπτοντας συνειδητά ότι τα συνέδρια τα χρηματοδοτούν και τα οργανώνουν νόμιμα οι φαρμακευτικές εταιρείες με εισήγηση και κατόπιν έγκρισή τους από τον ΕΟΦ.
ε) Αποκατάσταση των εργασιακών δικαιωμάτων για τους εργαζόμενους στο φάρμακο (συλλογικές συμβάσεις, σταμάτημα των απολύσεων).
13) ΠΡΟΣΟΧΗ: Μην δικαιολογηθεί από τη σκοπιά της πλασματικής και τεχνητής ζήτησης υπηρεσιών υγείας, η μείωση των υγειονομικών δαπανών και η ισότιμη δυνατότητα πρόσβασης δωρεάν όλου του πληθυσμού στα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα. Και, επίσης, μην ωθήσουμε σε μια αντιεπιστημονική - μεταφυσική αντιμετώπιση της πάλης κατά της εμπορευματοποίησης της υγείας (άρνηση επιστημονικών κατακτήσεων, αποδοχή μόνο φυσικών θεραπευτικών μέσων και μια σειρά άλλες ανορθολογικές προσεγγίσεις).
14) Τέλος μην ξεχάσουμε ότι ήταν η ΑΡΣΙ μόνο που αποκάλυψε και αντέδρασε μαχητικά στην επιχείρηση μαζικής τρομοκράτησης του λαού για την πανδημία του Η1ΝΙ το 2009, που δικαιολόγησε την αγορά εκατομμυρίων άχρηστων εμβολίων από τη NOVARTIS τότε. Αναφέρω τη σχετική εισαγωγή από το άρθρο δύο συναγωνιστών μας στο περιοδικό του ΙΣΑ εκείνης της περιόδου.
Για την ΑΡΣΙ:
Αθανάσιος Καραμπέλης
Παθολόγος
Όλγα Κοσμοπούλου
Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος
Πρόσφατα, μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης (07-01-2010) και Ευρωβουλευτές ζήτησαν τη σύσταση επιτροπών για να εξετάσουν: «την απειλή για την υγεία από τις ψευδείς πανδημίες» και την καταγγελία ότι οι φαρμακευτικές εταιρείες «υποκίνησαν την κατασπατάληση πόρων που προορίζονταν για την υγεία, προς όφελος αναποτελεσματικών στρατηγικών εμβολιασμού» και «εξέθεσαν χωρίς λόγο εκατομμύρια υγιείς ανθρώπους στους κινδύνους των άγνωστων παρενεργειών των εμβολίων, που δεν ήταν επαρκώς δοκιμασμένα». «Προφανώς υπήρξε ένας ψευδής συναγερμός για την επικινδυνότητα του ιού H1N1, που ανάγκασε τις κυβερνήσεις να δαπανήσουν δισεκατομμύρια ευρώ, και μάλιστα εν μέσω της οικονομικής κρίσης».
Το κείμενο που ακολουθεί γράφτηκε τον 11-2009 και δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό του ΙΣΑ, αλλά ζητήθηκε να ξαναδημοσιευθεί συντομευμένο με μεγαλύτερα γράμματα, και παρατίθεται εν συνεχεία βελτιωμένο, αλλά χωρίς αλλαγή στις απόψεις που διατύπωνε, οι οποίες σήμερα έχουν επιβεβαιωθεί πλήρως.
Σήμερα, πλέον, γνωρίζουμε ότι η δήθεν πανδημία της γρίπης των χοίρων Η1Ν1 είναι το μεγαλύτερο ιατρικό φιάσκο των τελευταίων δεκαετιών. Και υπάρχουν ευθύνες και στη χώρα μας για αυτό το φιάσκο.
Πριν αρχίσει ο εμβολιασμός στη χώρα μας πολλοί αμφέβαλλαν για...
το μέγεθος του προβλήματος και για την ανάγκη και την ασφάλεια αυτών των εμβολιασμών. Η αμφιβολία ήταν δικαιολογημένη, αφού η αλήθεια για την νέα γρίπη των χοίρων Η1Ν1 και το εμβόλιό της έχει επιμελώς και διεθνώς αποσιωπηθεί από όλους τους εμπλεκόμενους οι οποίοι κερδίζουν από την συγκάλυψη, δηλαδή τις Φαρμακοβιομηχανίες (εμπόριο της αρρώστιας), τα ΜΜΕ (εμπόριο του φόβου), το Ιατρικό ιερατείο και τους παρατρεχάμενους (ευκαιρία για καριέρα και υλικά οφέλη) και τις Κυβερνήσεις (αυτές πουλάνε προστασία).
medispin
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η νέα σειρά του Δημήτρη Αρβανίτη...
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
