2018-03-17 10:12:41
Συνοπτική περιγραφή των βιβλιοθηκών που στεγάζονται στα 20 μοναστήρια του Αγίου Όρους
Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας ιδρύθηκε από τον κτήτορά της, Όσιο Αθανάσιο. Ήδη από τους πρώτους χρόνους λειτούργησε «Σκριπτόριο», δηλαδή εργαστήριο αντιγραφής Κωδίκων. Από το 10ο αιώνα μέχρι το 1870 η συλλογή εφυλάσσετο μέσα στο Καθολικό, στο παλιό Ηγουμενείο και στον Πύργο του Τσιμισκή. Από το 1870 και μέχρι σήμερα στεγάζεται σε κτίριο που βρίσκεται ανατολικά του Καθολικού.
Η συλλογή αποτελείται σήμερα από 3.000 Κώδικες, από τους οποίους οι 700 είναι σε περγαμηνή, ενώ οι υπόλοιποι είναι χάρτινοι. Θεωρείται η τρίτη στον κόσμο σε ελληνικά, βυζαντινά χειρόγραφα. Από τους περγαμηνούς Κώδικες, οι 12 είναι παλαιότατοι, με μεγαλογράμματη γραφή, ενώ πολλοί έχουν μικρογραφίες εξαιρετικής βυζαντινής τέχνης.
Επίσης σημαντικό είναι το αρχείο της Μονής
. Περιέχει 200 αυτοκρατορικά Χρυσόβουλα, περίπου 20.000 ελληνικά, βυζαντινά και μεταβυζαντινά καθώς και 10.000 τουρκικά, ρουμανικά, σλαβικά, λατινικά και αραβικά έγγραφα. Η συλλογή εντύπων της Μεγίστης Λαύρας είναι η μεγαλύτερη του Αγίου Όρους. Από αυτά, 22 είναι πριν από το 1500, περισσότερα από 20.000 είναι τυπωμένα πριν από το 1800, 18.000 είναι του 19ου αιώνα και πάνω από 100.000 είναι του 20ου αιώνα.
Ιερά Μονή Βατοπαιδίου
Η Βιβλιοθήκη και το αρχείο της Μονής στεγάζονται σε έναν από τους αμυντικούς της Πύργους. Περιέχει 2.050 Χειρόγραφα, από τα οποία το ένα τρίτο είναι γραμμένα σε περγαμηνή. Διαθέτει επίσης, 25 περγαμηνά Ειλητάρια. Εκεί φυλάσσεται μέρος από τα 40.000 έντυπα, από τα οποία πολλά είναι αρχέτυπα και παλαίτυπα. Το αρχείο της Μονής περιλαμβάνει τριακόσιες δέκα χιλιάδες έγγραφα. Από αυτά, πολυάριθμα είναι Χρυσόβουλα βυζαντινών αυτοκρατόρων, πατριαρχικά Σιγίλια και άλλα, πολύτιμα έγγραφα.
Ιερά Μονή Ιβήρων
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ιβήρων είναι καλά οργανωμένη και πλούσια σε περιεχόμενο. Περιέχει περισσότερα από είκοσι χιλιάδες έντυπα, από τα οποία τριάντα τρία είναι αρχέτυπα και έντεκα χιλιάδες είναι παλαίτυπα βιβλία. Επίσης περιλαμβάνει περισσότερους από δυο χιλιάδες τριακόσιους χειρόγραφους Κώδικες, καθώς και 14 λειτουργικά Ειλητάρια. Από τους Κώδικες, διακόσιοι είκοσι τρεις, στην ελληνική και γεωργιανή γλώσσα είναι περγαμηνοί. Οι υπόλοιποι είναι βομβύκινοι και χάρτινοι. Εξήντα οκτώ ελληνικά Χειρόγραφα και ένα σλάβικο είναι εικονογραφημένα. Στο νέο, διώροφο κτίσμα της νότιας πλευράς της ιεράς Μονής Ιβήρων διαμορφώθηκε ειδικός χώρος για την Βιβλιοθήκη.
Ιερά Μονή Χιλανδαρίου
Η Βιβλιοθήκη των χειρογράφων της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου στεγάζεται στην ανατολική Πτέρυγα, όπου και το Σκευοφυλάκιο και Εικονοφυλάκιο του μοναστηριού. Περιέχει 990 Κώδικες, από τους οποίους 181 ελληνικοί και 809 σλαβικοί. Σαράντα επτά από τους Κώδικες αυτούς είναι περγαμηνοί και όλοι οι άλλοι χάρτινοι. Επιπλέον περιλαμβάνει και επτά ελληνικά Ειλητάρια και πέντε σλαβικά.
Η διακόσμηση των εικονογραφημένων χειρογράφων περιορίζεται κυρίως σε επίτιτλα και αρχικά γράμματα, όπως «Κώδικας 531 του έτους 1677». Ξεχωρίζει για την εικονογράφησή του ο Κώδικας του 16ου αιώνα που απεικονίζει τον βίο του Ιωσήφ του Παγκάλου. Στη Βιβλιοθήκη των εντύπων βιβλίων που βρίσκεται στη νότια Πτέρυγα και κάτω από το Συνοδικό του μοναστηριού είναι τακτοποιημένα τα νεότερα βιβλία. Ξεπερνούν τις 20.000 ελληνικά και τις 4.000 σλαβικά βιβλία.
Τέλος, ανάμεσα στους πολύτιμους θησαυρούς συγκαταλέγεται το αρχείο της Μονής που περιλαμβάνει περισσότερα από 400 έγγραφα. Από αυτά, τα 165 είναι βυζαντινά ελληνικά Χρυσόβουλα, 160 σερβικά, 9 ρωσικά, 2 βουλγαρικά, 31 μολδοβλαχικά και 70 τουρκικά Φερμάνια και Βεράτια. Στα έγγραφα αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα ιδρυτικά Χρυσόβουλα του μοναστηριού.
Ιερά Μονή Διονυσίου
Στη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Διονυσίου, που στεγάζεται σήμερα στη νέα βορειοδυτική Πτέρυγά της, φυλάσσονται 804 χειρόγραφα, περγαμηνά ή χάρτινα, είκοσι επτά περγαμηνά ειλητάρια και περισσότερα από 5.000 έντυπα, μεταξύ των οποίων παλαίτυπα έργα, όπως λεξικά του 16ου αιώνα, λειτουργικά βιβλία και άλλα. Σημαντικό είναι το περγαμηνό Ευαγγελιστάριο του 13ου αιώνα, με αριθμό 33, που, εκτός από τις μικρογραφίες του, διατηρεί και ένα σπάνιο μικροξυλόγλυπτο κάλυμμα με πολλές και εξαίρετες παραστάσεις. Φυλάσσονται επίσης εδώ και αξιόλογα έγγραφα, Χρυσόβουλλα, Σιγίλλια, Αφιερωτικά και τα παρόμοια. Tο Χρυσόβουλλο του Aλέξιου Γ' περί ιδρύσεως της ιεράς Μονής, του 1374, αποτελεί ένα από τους πολυτιμοτέρους θησαυρούς της. 'Eχει μήκος τριών μέτρων και κοσμείται από μία εξαίρετη μικρογραφία του Αυτοκράτορος και της συζύγου του Θεοδώρας, που έχουν στο μέσο τους προτομή του Aγίου Προδρόμου. Kάτω από αυτήν υπάρχει η ερυθρόγραφη υπογραφή του αυτοκράτορος : «Aλέξιος εν Xριστώ τω Θεώ πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Aνατολής, Iβήρων και Περατείας ο Mέγας Kομνηνός».
Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου
Η Βιβλιοθήκη στεγάζεται στην βόρεια Πτέρυγα της Μονής, στον δεύτερο όροφο. Περιέχει 700 περίπου Χειρόγραφα. Πολλά είναι φτιαγμένα από περγαμηνή. Μερικά είναι εικονογραφημένα. Ξεχωρίζουν οι λαϊκές παραστάσεις από τον βίο του Ιωσήφ, οι οποίες είναι του 16ου αιώνα. Επίσης, τα αρχικά γράμματα Κώδικα του έτους 1677, που περιέχει τις τρεις Θείες Λειτουργίες. Στη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου βρίσκονται περισσότερα από 5.000 έντυπα βιβλία παλαιών κυρίως εκδόσεων.
Ιερά Μονή Παντοκράτορος
H βιβλιοθήκη της μονής Παντοκράτορος στεγάζεται στο πύργο. Περιέχει περί τα εξακόσια πενήντα χειρόγραφα , απο τα οποία τα εβδομήντα είναι περγαμηνά, καθώς και τρία ειλητάρια. Από τα χειρόγραφα ξεχωρίζουν τα δύο εικονογραφημένα το Ψαλτήρι με αριθμό 61 και το Τετραευαγγέλιο το λεγόμενο του Καλυβίτου. Τα σύγχρονα βιβλία βρίσκονται σε ισόγειο χώρο της ανατολικής πτέρυγας. Η μονή Παντοκράτορος διαθέτει μεγάλη συλλογή παλαιών εγγράφων, από τα οποία το παλαιότερο σωζόμενο έγγραφο είναι του 1039 και αφορά το μονύδριο του Φαλακρού.
Ιερά Μονή Ξηροποτάμου
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ξηροποτάμου στεγάζεται και αυτή - μαζί με το Σκευοφυλάκιο - πάνω από τον Νάρθηκα του Καθολικού. Διαθέτει 409 χειρόγραφα, τα είκοσι σε περγαμηνή και τα υπόλοιπα χάρτινα. Ατυχώς, το 1969 κάηκε η μισή νότια Πτέρυγα της Mονής, όπου στεγαζόταν η Βιβλιοθήκη. Από τα χειρόγραφα λίγα είναι εικονογραφημένα και κυρίως με επίτιτλα και αρχικά γράμματα, με πλούσια μερικές φορές φυτική διακόσμηση. Επίσης αριθμεί και 5.000 περίπου έντυπα βιβλία.
Ιερά Μονή Ζωγράφου
H Βιβλιοθήκη της Μονής Ζωγράφου στεγάζεται στον τελευταίο όροφο του Πύργου της εισόδου, στη βόρεια Πτέρυγα, δίπλα στο Παρεκκλήσι των είκοσι έξι μαρτύρων. Η συλλογή της περιλαμβάνει 162 ελληνικά χειρόγραφα και 388 σλαβικά, μεταξύ των οποίων 2 περγαμηνούς Κώδικες του 12ου - 13ου αιώνα , 43 χάρτινους κώδικες του 14ου - 18ου αιώνα, 66 κώδικες εκκλησιαστικής μουσικής και 10.000 περίπου έντυπα, τα περισσότερα βουλγαρικά. Από τα Σλαβικά χειρόγραφα, μεγάλης λατρευτικής αξίας, είναι το Λειτουργικό και Ευχολόγιο του Αγίου Ευθυμίου, που φυλάσσονται εκεί.
Ιερά Μονή Δοχειαρίου
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Δοχειαρίου που στεγάζεται στον πανύψηλο αρχαίο Πύργο της περιέχει 395 καταλογογραφημένα Χειρόγραφα, των οποίων 60 είναι περγαμηνά, και αρκετές δεκάδες ακαταλογογράφητα. Ξεχωρίζει ένα Μηνολόγιο του 12ου αιώνος που είναι κοσμημένο με έπιπλα και αρχικά, καθώς επίσης και ωραίες παραστάσεις από τον βίο των Aγίων. Η Βιβλιοθήκη περιέχει επίσης και 5.000 περίπου έντυπα βιβλία. Στο αρχείο της Μονής φυλάσσονται 60 βυζαντινά έγγραφα 11ου μέχρι 15ου αιώνα, 100 περίπου έγγραφα 16ου και 17ου αιώνα και ένας πολύ μεγάλος αριθμός αταξινόμητων εγγράφων του 18ου και 19ου αιώνα . Φυλάσσονται ακόμη 900 Ρουμανικά και 1200 Τουρκικά έγγραφα.
Ιερά Μονή Καρακάλλου
Η Βιβλιοθήκη της Μονής παλαιότερα βρισκόταν επάνω από τον Νάρθηκα. Σήμερα στεγάζεται σε χώρο ανατολικά του Καθολικού. Περιλαμβάνει 279 χειρόγραφα, από τα οποία 42 περγαμηνά και τα υπόλοιπα χάρτινα, νεότερα. Στα λίγα «ιστορημένα», δηλαδή εικονογραφημένα χειρόγραφά της, έχουμε κατά κύριο λόγο επίτιτλα και αρχικά γράμματα με φυτικό διάκοσμο. Επίσης ένα περγαμηνό λειτουργικό Ειλητάριο και 2.500 περίπου έντυπα βιβλία. Τέλος, στο Αρχείο της Μονής φυλάσσονται πολύτιμα ιστορικά έγγραφα, όπως Χρυσόβουλα, Αργυρόβουλα, Μολυβδόβουλα, Κηρόβουλα, Φιρμάνια και άλλα έγγραφα.
Ιερά Μονή Φιλοθέου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Φιλοθέου βρίσκεται στον πρώτο όροφο της νέας, βορειοδυτικής Πτέρυγας. Περιέχει μαζί με τα πολλά έντυπά της και 370 Χειρόγραφα, από τα οποία έχουν καταγραφεί 249. Τα νεότερα είναι κυρίως εκκλησιαστικού περιεχομένου, όπως χειρόγραφες φυλλάδες ιερών Ακολουθιών και άλλα. Από τα Χειρόγραφα, τα 54 είναι περγαμηνά των οποίων το αρχαιότερο του 8ου αιώνος. Από τα εικονογραφημένα, το πιο σπουδαίο είναι αυτό που απεικονίζει τον Ευαγγελιστή Μάρκο σε τύπο φιλοσόφου. Πρόκειται για Τετραευάγγελο - από τα αρχαιότερα του Αγίου Όρους. Σώζονται επίσης δύο Ειλητάρια του 14ου αιώνα, που περιέχουν την Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Λόγω της πυρκαγιάς του 1871 η ιερά Μονή Φιλοθέου έχει ελάχιστα παλιότερα έντυπα.
Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας βρίσκεται - απο το 1994 - στον 7ο όροφο της ανατολικής Πτέρυγας. Σήμερα περιέχει περί τους 30 χιλιάδες τίτλων βιβλίων, περί τους 40 χιλιάδες τόμων, καθώς και σύγχρονα θεολογικά και εκκλησιαστικά περιοδικά. Η παλιά Βιβλιοθήκη που βρισκόταν επάνω από την Λητή του Καθολικού περιείχε περί τα 250 χειρόγραφα που ευτυχώς είχαν δημοσιευθεί απο τον Σπύρο Λάμπρο, γιατί κατά την πυρκαγιά του 1891 κάηκαν όλα. Στο αρχείο της Μονής φυλάσσονται έγγραφα ελληνικά, τουρκικά, ρουμανικά και ρωσσικά.
Ιερά Μονή Αγίου Παύλου
H Βιβλιοθήκη βρίσκεται στον δεύτερο όροφο της νοτιοανατολικής Πτέρυγας της Μονής. Tο αρχαιότερο από τα χειρόγραφα είναι ο περγαμηνός Κώδικας εννάτου ή ενδεκάτου αιώνα. Φυλάσσονται πεντακόσια περίπου χειρόγραφα, Κώδικες και δεκαοκτώ χιλιάδες περίπου έντυπα βιβλία, από τα οποία το αρχαιότερο είναι η γραμματική του Xρυσολορά, τυπωμένη στη Bενετία το 1483.
Ιερά Μονή Σταυρονικήτα
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Σταυρονικήτα στεγάζεται στο ισόγειο της νότιας Πτέρυγας. Διαθέτει μικρή συλλογή χειρογράφων Κωδίκων. Σ' αυτήν περιέχονται 169 ελληνικοί Κώδικες, από τους οποίους 58 είναι περγαμηνοί, 2 βομβύκινοι και οι υπόλοιποι 109, χάρτινοι. Περιέχουν κυρίως θεολογικά, εκκλησιαστικά και μουσικά κείμενα.
Ιερά Μονή Ξενοφώντος
H αξιόλογη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ξενοφώντος στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους της νότιας Πτέρυγας, σε όμορους χώρους του Σκευοφυλακίου. Περιέχει 10.000 έντυπα βιβλία, παλαιά έγγραφα, καθώς και περισσότερους από 400 χειρόγραφους Κώδικες, από τους οποίους οκτώ είναι περγαμηνοί, καθώς και τρία Ειλητάρια.
Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Γρηγορίου στεγάζεται σε μικρό, θολοσκέπαστο διαμέρισμα της δυτικής Πτέρυγας, κάτω από την Τράπεζα. Είναι πολύ καλά οργανωμένη. Το μεγαλύτερο τμήμα του υλικού της είχε καταστραφεί μετά την πυρκαγιά του 1761 και τις λεηλασίες των Τούρκων από το 1821 έως το 1830. Αριθμεί συνολικά 297 χειρόγραφους Κώδικες, 11 από τους οποίους είναι περγαμηνοί. Επίσης, διατηρεί 20.000 περίπου έντυπα βιβλία, μεταξύ των οποίων, 630 παλαίτυπα. Άξιο αναφοράς είναι το μοναδικό στον κόσμο χειρόγραφο του 8ου αιώνα «Ο Ποιμήν», του απολογητικού συγγραφέα, Ερμά. Τέλος, φυλάσσει μια αξιόλογη συλλογή Σιγιλίων, Κηρόβουλλων, Φιρμανιών και άλλων εγγράφων, μεταξύ των οποίων ένα μουσικό χειρόγραφο του 1744, ένα τουρκικό Σουρέτι του 1429 και ένας Βακουφναμέ του 1561. Το Αναγνωστήριο, με τα νεότερα βιβλία, βρίσκεται στο ισόγειο βορειοδυτικό άκρο της βορεινής Πτέρυγας, του παπα - Συμεών. Προβλέπεται, λόγω ανεπάρκειας χώρου, η μεταφορά της Βιβλιοθήκης, στη νέα ανατολική Πτέρυγα.
Ιερά Μονή Εσφιγμένου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Εσφιγμένου βρίσκεται πάνω από τον Νάρθηκα του Καθολικού. Περιέχει 400 περίπου χειρόγραφα, από τα οποία τα 75 είναι περγαμηνά, καθώς και μερικά ειλητάρια. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι το Μηνολόγιο, γραμμένο τον 11ο αιώνα, περιέχοντας 80 μικρογραφίες και 8 μεγάλες παραστάσεις από τη Γέννηση του Χριστού. Του 11ου αιώνα επίσης είναι ένα Ευαγγελιστάριο, που περιέχει εικόνες των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Επίσης, μεταξύ άλλων, το Χρυσόβουλο της Μάρως, του 1428 που απεικονίζει την σερβική οικογένεια του Ηγεμόνα Βράγκοβιτς. Στον χώρο αυτό επίσης βρίσκονται και 2.000 έντυπα βιβλία.
Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος
Η πλουσιότατη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος στεγάζεται σήμερα σε ανεξάρτητο, διώροφο οικοδόμημα, μέσα στην αυλή. Περιλαμβάνει 1300 περίπου Κώδικες, από τους οποίους οι 110 είναι περγαμηνοί. Οι σλαβικοί Κώδικες ανέρχονται σε 600. Η Βιβλιοθήκη αριθμεί επίσης 30000 έντυπα βιβλία, ελληνικά, ρωσικά και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Πλουσιότατο είναι και το Αρχείο της Μονής σε έγγραφα, βυζαντινά αλλά και νεότερα, ρωσικά και ελληνικά.
Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου
Η νεώτερη βιβλιοθήκη της μονής Κωνσταμονίτου βρίσκεται κάτω από το ηγουμενείο, στη βόρεια πλευρά της μονής και περιέχει μεγάλο αριθμό έντυπων βιβλίων. Τα πολλά κτητορικά και δωρητήρια έγγραφα, όπως χρυσόβουλα, μολυβδόβουλα, πατριαρχικά σιγίλλια και άλλα ιστορικά έγγραφα φυλάσσονται στο ειδικό χώρο του Αρχειοφυλακείου της μονής.
Πηγή: http://www.kedak.gr
Σχετικά:
531 - Βιβλιοθήκες στην Αθωνική Πολιτεία
4203 - Οι ξενόγλωσσες συλλογές των αγιορειτικών χειρογράφων
4019 - Οι αγιορείτικες βιβλιοθήκες
7210 - Ο έντυπος πολιτισμός στις αγιορείτικες βιβλιοθήκες
9725 - Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ελληνικών χειρογράφων ανά τον κόσμο βρίσκεται στις βιβλιοθήκες μονών και σκητών του Αγίου Όρους
9377 - Βιβλιοθήκες Αγίου Όρους. Παλαιά ελληνικά έντυπα
agioritikesmnimes
Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας ιδρύθηκε από τον κτήτορά της, Όσιο Αθανάσιο. Ήδη από τους πρώτους χρόνους λειτούργησε «Σκριπτόριο», δηλαδή εργαστήριο αντιγραφής Κωδίκων. Από το 10ο αιώνα μέχρι το 1870 η συλλογή εφυλάσσετο μέσα στο Καθολικό, στο παλιό Ηγουμενείο και στον Πύργο του Τσιμισκή. Από το 1870 και μέχρι σήμερα στεγάζεται σε κτίριο που βρίσκεται ανατολικά του Καθολικού.
Η συλλογή αποτελείται σήμερα από 3.000 Κώδικες, από τους οποίους οι 700 είναι σε περγαμηνή, ενώ οι υπόλοιποι είναι χάρτινοι. Θεωρείται η τρίτη στον κόσμο σε ελληνικά, βυζαντινά χειρόγραφα. Από τους περγαμηνούς Κώδικες, οι 12 είναι παλαιότατοι, με μεγαλογράμματη γραφή, ενώ πολλοί έχουν μικρογραφίες εξαιρετικής βυζαντινής τέχνης.
Επίσης σημαντικό είναι το αρχείο της Μονής
Ιερά Μονή Βατοπαιδίου
Η Βιβλιοθήκη και το αρχείο της Μονής στεγάζονται σε έναν από τους αμυντικούς της Πύργους. Περιέχει 2.050 Χειρόγραφα, από τα οποία το ένα τρίτο είναι γραμμένα σε περγαμηνή. Διαθέτει επίσης, 25 περγαμηνά Ειλητάρια. Εκεί φυλάσσεται μέρος από τα 40.000 έντυπα, από τα οποία πολλά είναι αρχέτυπα και παλαίτυπα. Το αρχείο της Μονής περιλαμβάνει τριακόσιες δέκα χιλιάδες έγγραφα. Από αυτά, πολυάριθμα είναι Χρυσόβουλα βυζαντινών αυτοκρατόρων, πατριαρχικά Σιγίλια και άλλα, πολύτιμα έγγραφα.
Ιερά Μονή Ιβήρων
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ιβήρων είναι καλά οργανωμένη και πλούσια σε περιεχόμενο. Περιέχει περισσότερα από είκοσι χιλιάδες έντυπα, από τα οποία τριάντα τρία είναι αρχέτυπα και έντεκα χιλιάδες είναι παλαίτυπα βιβλία. Επίσης περιλαμβάνει περισσότερους από δυο χιλιάδες τριακόσιους χειρόγραφους Κώδικες, καθώς και 14 λειτουργικά Ειλητάρια. Από τους Κώδικες, διακόσιοι είκοσι τρεις, στην ελληνική και γεωργιανή γλώσσα είναι περγαμηνοί. Οι υπόλοιποι είναι βομβύκινοι και χάρτινοι. Εξήντα οκτώ ελληνικά Χειρόγραφα και ένα σλάβικο είναι εικονογραφημένα. Στο νέο, διώροφο κτίσμα της νότιας πλευράς της ιεράς Μονής Ιβήρων διαμορφώθηκε ειδικός χώρος για την Βιβλιοθήκη.
Ιερά Μονή Χιλανδαρίου
Η Βιβλιοθήκη των χειρογράφων της ιεράς Μονής Χιλανδαρίου στεγάζεται στην ανατολική Πτέρυγα, όπου και το Σκευοφυλάκιο και Εικονοφυλάκιο του μοναστηριού. Περιέχει 990 Κώδικες, από τους οποίους 181 ελληνικοί και 809 σλαβικοί. Σαράντα επτά από τους Κώδικες αυτούς είναι περγαμηνοί και όλοι οι άλλοι χάρτινοι. Επιπλέον περιλαμβάνει και επτά ελληνικά Ειλητάρια και πέντε σλαβικά.
Η διακόσμηση των εικονογραφημένων χειρογράφων περιορίζεται κυρίως σε επίτιτλα και αρχικά γράμματα, όπως «Κώδικας 531 του έτους 1677». Ξεχωρίζει για την εικονογράφησή του ο Κώδικας του 16ου αιώνα που απεικονίζει τον βίο του Ιωσήφ του Παγκάλου. Στη Βιβλιοθήκη των εντύπων βιβλίων που βρίσκεται στη νότια Πτέρυγα και κάτω από το Συνοδικό του μοναστηριού είναι τακτοποιημένα τα νεότερα βιβλία. Ξεπερνούν τις 20.000 ελληνικά και τις 4.000 σλαβικά βιβλία.
Τέλος, ανάμεσα στους πολύτιμους θησαυρούς συγκαταλέγεται το αρχείο της Μονής που περιλαμβάνει περισσότερα από 400 έγγραφα. Από αυτά, τα 165 είναι βυζαντινά ελληνικά Χρυσόβουλα, 160 σερβικά, 9 ρωσικά, 2 βουλγαρικά, 31 μολδοβλαχικά και 70 τουρκικά Φερμάνια και Βεράτια. Στα έγγραφα αυτά συμπεριλαμβάνονται και τα ιδρυτικά Χρυσόβουλα του μοναστηριού.
Ιερά Μονή Διονυσίου
Στη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Διονυσίου, που στεγάζεται σήμερα στη νέα βορειοδυτική Πτέρυγά της, φυλάσσονται 804 χειρόγραφα, περγαμηνά ή χάρτινα, είκοσι επτά περγαμηνά ειλητάρια και περισσότερα από 5.000 έντυπα, μεταξύ των οποίων παλαίτυπα έργα, όπως λεξικά του 16ου αιώνα, λειτουργικά βιβλία και άλλα. Σημαντικό είναι το περγαμηνό Ευαγγελιστάριο του 13ου αιώνα, με αριθμό 33, που, εκτός από τις μικρογραφίες του, διατηρεί και ένα σπάνιο μικροξυλόγλυπτο κάλυμμα με πολλές και εξαίρετες παραστάσεις. Φυλάσσονται επίσης εδώ και αξιόλογα έγγραφα, Χρυσόβουλλα, Σιγίλλια, Αφιερωτικά και τα παρόμοια. Tο Χρυσόβουλλο του Aλέξιου Γ' περί ιδρύσεως της ιεράς Μονής, του 1374, αποτελεί ένα από τους πολυτιμοτέρους θησαυρούς της. 'Eχει μήκος τριών μέτρων και κοσμείται από μία εξαίρετη μικρογραφία του Αυτοκράτορος και της συζύγου του Θεοδώρας, που έχουν στο μέσο τους προτομή του Aγίου Προδρόμου. Kάτω από αυτήν υπάρχει η ερυθρόγραφη υπογραφή του αυτοκράτορος : «Aλέξιος εν Xριστώ τω Θεώ πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Aνατολής, Iβήρων και Περατείας ο Mέγας Kομνηνός».
Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου
Η Βιβλιοθήκη στεγάζεται στην βόρεια Πτέρυγα της Μονής, στον δεύτερο όροφο. Περιέχει 700 περίπου Χειρόγραφα. Πολλά είναι φτιαγμένα από περγαμηνή. Μερικά είναι εικονογραφημένα. Ξεχωρίζουν οι λαϊκές παραστάσεις από τον βίο του Ιωσήφ, οι οποίες είναι του 16ου αιώνα. Επίσης, τα αρχικά γράμματα Κώδικα του έτους 1677, που περιέχει τις τρεις Θείες Λειτουργίες. Στη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Κουτλουμουσίου βρίσκονται περισσότερα από 5.000 έντυπα βιβλία παλαιών κυρίως εκδόσεων.
Ιερά Μονή Παντοκράτορος
H βιβλιοθήκη της μονής Παντοκράτορος στεγάζεται στο πύργο. Περιέχει περί τα εξακόσια πενήντα χειρόγραφα , απο τα οποία τα εβδομήντα είναι περγαμηνά, καθώς και τρία ειλητάρια. Από τα χειρόγραφα ξεχωρίζουν τα δύο εικονογραφημένα το Ψαλτήρι με αριθμό 61 και το Τετραευαγγέλιο το λεγόμενο του Καλυβίτου. Τα σύγχρονα βιβλία βρίσκονται σε ισόγειο χώρο της ανατολικής πτέρυγας. Η μονή Παντοκράτορος διαθέτει μεγάλη συλλογή παλαιών εγγράφων, από τα οποία το παλαιότερο σωζόμενο έγγραφο είναι του 1039 και αφορά το μονύδριο του Φαλακρού.
Ιερά Μονή Ξηροποτάμου
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ξηροποτάμου στεγάζεται και αυτή - μαζί με το Σκευοφυλάκιο - πάνω από τον Νάρθηκα του Καθολικού. Διαθέτει 409 χειρόγραφα, τα είκοσι σε περγαμηνή και τα υπόλοιπα χάρτινα. Ατυχώς, το 1969 κάηκε η μισή νότια Πτέρυγα της Mονής, όπου στεγαζόταν η Βιβλιοθήκη. Από τα χειρόγραφα λίγα είναι εικονογραφημένα και κυρίως με επίτιτλα και αρχικά γράμματα, με πλούσια μερικές φορές φυτική διακόσμηση. Επίσης αριθμεί και 5.000 περίπου έντυπα βιβλία.
Ιερά Μονή Ζωγράφου
H Βιβλιοθήκη της Μονής Ζωγράφου στεγάζεται στον τελευταίο όροφο του Πύργου της εισόδου, στη βόρεια Πτέρυγα, δίπλα στο Παρεκκλήσι των είκοσι έξι μαρτύρων. Η συλλογή της περιλαμβάνει 162 ελληνικά χειρόγραφα και 388 σλαβικά, μεταξύ των οποίων 2 περγαμηνούς Κώδικες του 12ου - 13ου αιώνα , 43 χάρτινους κώδικες του 14ου - 18ου αιώνα, 66 κώδικες εκκλησιαστικής μουσικής και 10.000 περίπου έντυπα, τα περισσότερα βουλγαρικά. Από τα Σλαβικά χειρόγραφα, μεγάλης λατρευτικής αξίας, είναι το Λειτουργικό και Ευχολόγιο του Αγίου Ευθυμίου, που φυλάσσονται εκεί.
Ιερά Μονή Δοχειαρίου
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Δοχειαρίου που στεγάζεται στον πανύψηλο αρχαίο Πύργο της περιέχει 395 καταλογογραφημένα Χειρόγραφα, των οποίων 60 είναι περγαμηνά, και αρκετές δεκάδες ακαταλογογράφητα. Ξεχωρίζει ένα Μηνολόγιο του 12ου αιώνος που είναι κοσμημένο με έπιπλα και αρχικά, καθώς επίσης και ωραίες παραστάσεις από τον βίο των Aγίων. Η Βιβλιοθήκη περιέχει επίσης και 5.000 περίπου έντυπα βιβλία. Στο αρχείο της Μονής φυλάσσονται 60 βυζαντινά έγγραφα 11ου μέχρι 15ου αιώνα, 100 περίπου έγγραφα 16ου και 17ου αιώνα και ένας πολύ μεγάλος αριθμός αταξινόμητων εγγράφων του 18ου και 19ου αιώνα . Φυλάσσονται ακόμη 900 Ρουμανικά και 1200 Τουρκικά έγγραφα.
Ιερά Μονή Καρακάλλου
Η Βιβλιοθήκη της Μονής παλαιότερα βρισκόταν επάνω από τον Νάρθηκα. Σήμερα στεγάζεται σε χώρο ανατολικά του Καθολικού. Περιλαμβάνει 279 χειρόγραφα, από τα οποία 42 περγαμηνά και τα υπόλοιπα χάρτινα, νεότερα. Στα λίγα «ιστορημένα», δηλαδή εικονογραφημένα χειρόγραφά της, έχουμε κατά κύριο λόγο επίτιτλα και αρχικά γράμματα με φυτικό διάκοσμο. Επίσης ένα περγαμηνό λειτουργικό Ειλητάριο και 2.500 περίπου έντυπα βιβλία. Τέλος, στο Αρχείο της Μονής φυλάσσονται πολύτιμα ιστορικά έγγραφα, όπως Χρυσόβουλα, Αργυρόβουλα, Μολυβδόβουλα, Κηρόβουλα, Φιρμάνια και άλλα έγγραφα.
Ιερά Μονή Φιλοθέου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Φιλοθέου βρίσκεται στον πρώτο όροφο της νέας, βορειοδυτικής Πτέρυγας. Περιέχει μαζί με τα πολλά έντυπά της και 370 Χειρόγραφα, από τα οποία έχουν καταγραφεί 249. Τα νεότερα είναι κυρίως εκκλησιαστικού περιεχομένου, όπως χειρόγραφες φυλλάδες ιερών Ακολουθιών και άλλα. Από τα Χειρόγραφα, τα 54 είναι περγαμηνά των οποίων το αρχαιότερο του 8ου αιώνος. Από τα εικονογραφημένα, το πιο σπουδαίο είναι αυτό που απεικονίζει τον Ευαγγελιστή Μάρκο σε τύπο φιλοσόφου. Πρόκειται για Τετραευάγγελο - από τα αρχαιότερα του Αγίου Όρους. Σώζονται επίσης δύο Ειλητάρια του 14ου αιώνα, που περιέχουν την Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Λόγω της πυρκαγιάς του 1871 η ιερά Μονή Φιλοθέου έχει ελάχιστα παλιότερα έντυπα.
Ιερά Μονή Σίμωνος Πέτρας
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας βρίσκεται - απο το 1994 - στον 7ο όροφο της ανατολικής Πτέρυγας. Σήμερα περιέχει περί τους 30 χιλιάδες τίτλων βιβλίων, περί τους 40 χιλιάδες τόμων, καθώς και σύγχρονα θεολογικά και εκκλησιαστικά περιοδικά. Η παλιά Βιβλιοθήκη που βρισκόταν επάνω από την Λητή του Καθολικού περιείχε περί τα 250 χειρόγραφα που ευτυχώς είχαν δημοσιευθεί απο τον Σπύρο Λάμπρο, γιατί κατά την πυρκαγιά του 1891 κάηκαν όλα. Στο αρχείο της Μονής φυλάσσονται έγγραφα ελληνικά, τουρκικά, ρουμανικά και ρωσσικά.
Ιερά Μονή Αγίου Παύλου
H Βιβλιοθήκη βρίσκεται στον δεύτερο όροφο της νοτιοανατολικής Πτέρυγας της Μονής. Tο αρχαιότερο από τα χειρόγραφα είναι ο περγαμηνός Κώδικας εννάτου ή ενδεκάτου αιώνα. Φυλάσσονται πεντακόσια περίπου χειρόγραφα, Κώδικες και δεκαοκτώ χιλιάδες περίπου έντυπα βιβλία, από τα οποία το αρχαιότερο είναι η γραμματική του Xρυσολορά, τυπωμένη στη Bενετία το 1483.
Ιερά Μονή Σταυρονικήτα
H Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Σταυρονικήτα στεγάζεται στο ισόγειο της νότιας Πτέρυγας. Διαθέτει μικρή συλλογή χειρογράφων Κωδίκων. Σ' αυτήν περιέχονται 169 ελληνικοί Κώδικες, από τους οποίους 58 είναι περγαμηνοί, 2 βομβύκινοι και οι υπόλοιποι 109, χάρτινοι. Περιέχουν κυρίως θεολογικά, εκκλησιαστικά και μουσικά κείμενα.
Ιερά Μονή Ξενοφώντος
H αξιόλογη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Ξενοφώντος στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους της νότιας Πτέρυγας, σε όμορους χώρους του Σκευοφυλακίου. Περιέχει 10.000 έντυπα βιβλία, παλαιά έγγραφα, καθώς και περισσότερους από 400 χειρόγραφους Κώδικες, από τους οποίους οκτώ είναι περγαμηνοί, καθώς και τρία Ειλητάρια.
Ιερά Μονή Οσίου Γρηγορίου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Γρηγορίου στεγάζεται σε μικρό, θολοσκέπαστο διαμέρισμα της δυτικής Πτέρυγας, κάτω από την Τράπεζα. Είναι πολύ καλά οργανωμένη. Το μεγαλύτερο τμήμα του υλικού της είχε καταστραφεί μετά την πυρκαγιά του 1761 και τις λεηλασίες των Τούρκων από το 1821 έως το 1830. Αριθμεί συνολικά 297 χειρόγραφους Κώδικες, 11 από τους οποίους είναι περγαμηνοί. Επίσης, διατηρεί 20.000 περίπου έντυπα βιβλία, μεταξύ των οποίων, 630 παλαίτυπα. Άξιο αναφοράς είναι το μοναδικό στον κόσμο χειρόγραφο του 8ου αιώνα «Ο Ποιμήν», του απολογητικού συγγραφέα, Ερμά. Τέλος, φυλάσσει μια αξιόλογη συλλογή Σιγιλίων, Κηρόβουλλων, Φιρμανιών και άλλων εγγράφων, μεταξύ των οποίων ένα μουσικό χειρόγραφο του 1744, ένα τουρκικό Σουρέτι του 1429 και ένας Βακουφναμέ του 1561. Το Αναγνωστήριο, με τα νεότερα βιβλία, βρίσκεται στο ισόγειο βορειοδυτικό άκρο της βορεινής Πτέρυγας, του παπα - Συμεών. Προβλέπεται, λόγω ανεπάρκειας χώρου, η μεταφορά της Βιβλιοθήκης, στη νέα ανατολική Πτέρυγα.
Ιερά Μονή Εσφιγμένου
Η Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Εσφιγμένου βρίσκεται πάνω από τον Νάρθηκα του Καθολικού. Περιέχει 400 περίπου χειρόγραφα, από τα οποία τα 75 είναι περγαμηνά, καθώς και μερικά ειλητάρια. Ιδιαίτερου ενδιαφέροντος είναι το Μηνολόγιο, γραμμένο τον 11ο αιώνα, περιέχοντας 80 μικρογραφίες και 8 μεγάλες παραστάσεις από τη Γέννηση του Χριστού. Του 11ου αιώνα επίσης είναι ένα Ευαγγελιστάριο, που περιέχει εικόνες των τεσσάρων Ευαγγελιστών. Επίσης, μεταξύ άλλων, το Χρυσόβουλο της Μάρως, του 1428 που απεικονίζει την σερβική οικογένεια του Ηγεμόνα Βράγκοβιτς. Στον χώρο αυτό επίσης βρίσκονται και 2.000 έντυπα βιβλία.
Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονος
Η πλουσιότατη Βιβλιοθήκη της ιεράς Μονής Αγίου Παντελεήμονος στεγάζεται σήμερα σε ανεξάρτητο, διώροφο οικοδόμημα, μέσα στην αυλή. Περιλαμβάνει 1300 περίπου Κώδικες, από τους οποίους οι 110 είναι περγαμηνοί. Οι σλαβικοί Κώδικες ανέρχονται σε 600. Η Βιβλιοθήκη αριθμεί επίσης 30000 έντυπα βιβλία, ελληνικά, ρωσικά και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες. Πλουσιότατο είναι και το Αρχείο της Μονής σε έγγραφα, βυζαντινά αλλά και νεότερα, ρωσικά και ελληνικά.
Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου
Η νεώτερη βιβλιοθήκη της μονής Κωνσταμονίτου βρίσκεται κάτω από το ηγουμενείο, στη βόρεια πλευρά της μονής και περιέχει μεγάλο αριθμό έντυπων βιβλίων. Τα πολλά κτητορικά και δωρητήρια έγγραφα, όπως χρυσόβουλα, μολυβδόβουλα, πατριαρχικά σιγίλλια και άλλα ιστορικά έγγραφα φυλάσσονται στο ειδικό χώρο του Αρχειοφυλακείου της μονής.
Πηγή: http://www.kedak.gr
Σχετικά:
531 - Βιβλιοθήκες στην Αθωνική Πολιτεία
4203 - Οι ξενόγλωσσες συλλογές των αγιορειτικών χειρογράφων
4019 - Οι αγιορείτικες βιβλιοθήκες
7210 - Ο έντυπος πολιτισμός στις αγιορείτικες βιβλιοθήκες
9725 - Η μεγαλύτερη συγκέντρωση ελληνικών χειρογράφων ανά τον κόσμο βρίσκεται στις βιβλιοθήκες μονών και σκητών του Αγίου Όρους
9377 - Βιβλιοθήκες Αγίου Όρους. Παλαιά ελληνικά έντυπα
agioritikesmnimes
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Το Μέλλον σαν Εφιάλτης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
