2018-04-28 21:45:28
Κρίτων Χρυσοχοΐδης, Ομ. Διευθυντής Ερευνών Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
(Δοκίμιο για την έρευνα της περιόδου)
Το κείμενο αποτελεί εισαγωγή στην επετειακή έκδοση της Αγιορειτικής Εστίας Θεσσαλονίκης, «Το Άγιον Όρος στα χρόνια της Απελευθέρωσης, αφιέρωμα στην εκατονταετηρίδα της απελευθέρωσης (2/15 Νοεμβρίου 1912)». Οι φωτογραφίες προέρχονται από τα αρχεία της Αγιορειτικής Εστίας και της Αγιορειτικής Φωτοθήκης.
Η ιστορία του Αγίου Όρους στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και ως μετά την απελευθέρωσή του το 1912 μας είναι ως τώρα περισσότερο γνωστή κυρίως από γενικές προσεγγίσεις οι οποίες αποτελούν κεφάλαια έργων που διαπραγματεύονται συνολικά την ιστορία του Αθωνικού μοναχισμού1.
Σύμφωνα με την ως τώρα παγιωμένη γνώση, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο Άθως έχει προ πολλού ξεπεράσει τις τραγικές συνέπειες της συμμετοχής του στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 και φαίνεται να διέρχεται μία περίοδο καθολικής ανάκαμψης, παρά το βαρύ οικονομικό πλήγμα που επέφερε η δήμευση των μετοχίων των μονών στη Μολδαβία και τη Βλαχία το 1863.
Απόσπασμα στρατιωτών, με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Θεμιστοκλή Αιλιανό, στην Κερασιά τον Νοέμβριο του 1912. Φωτογραφία: εργαστήριο Ιωασαφαίων. (Αγιορειτική Φωτοθήκη).
Κύριο χαρακτηριστικό της αθωνικής ιστορίας κατά την περίοδο αυτή είναι ο επιτυχής αγώνας για τη διαφύλαξη του εσωτερικού καθεστώτος διοικήσεως και των θεσμών οργανώσεως του μοναστικού βίου από εξωτερικές επεμβάσεις. Η απόπειρα των οθωμανικών αρχών, μέσω του διοικητού της Θεσσαλονίκης Χουσνή πασά, να επιβάλλει μεταρρυθμίσεις που αλλοίωναν το καθεστώς του Αγίου Όρους απέτυχαν (1860), ενώ την ίδια τύχη είχε και η ατυχής επέμβαση του οικουμενικού πατριάρχου Ιωακείμ Β’, η οποία, με την επιβολή του «Κανονισμού των εν Αγίω Όρει μοναστηρίων των υπαγομένων εις την πνευματικήν διοίκησιν του Ρωμαϊκού πατριαρχείου», ουσιαστικά αλλοίωνε το αυτοδιοίκητο της Αθωνικής πολιτείας (1877).
Ο οθωμανός καϊμακάμης του Αγίου Όρους.
Στα επόμενα χρόνια, και ιδίως μετά την άνοδο στον πατριαρχικό θρόνο του Ιωακείμ Γ’ (1878), ανδρός με εξαιρετικές διοικητικές ικανότητες και οξυδέρκεια, ο «Κανονισμός» αδράνησε και, παρά την ασάφεια του διοικητικού καθεστώτος ως το 1912, αποκαταστάθηκε η διοικητική ηρεμία της μοναστικής πολιτείας. Οι «Γενικοί κανονισμοί», που συντάχθηκαν με τη συνεργασία του πατριαρχείου και των Αγιορειτών λίγο πριν την απελευθέρωση, εξασφάλισαν μία ζηλευτή ομαλότητα στη λειτουργία των εσωτερικών θεσμών του Αγίου Όρους ως το 1924, έτος εισαγωγής του ισχύοντος ως σήμερα «Καταστατικού Χάρτου».
Διαβάστε περισσότερα »
paraklisi
(Δοκίμιο για την έρευνα της περιόδου)
Το κείμενο αποτελεί εισαγωγή στην επετειακή έκδοση της Αγιορειτικής Εστίας Θεσσαλονίκης, «Το Άγιον Όρος στα χρόνια της Απελευθέρωσης, αφιέρωμα στην εκατονταετηρίδα της απελευθέρωσης (2/15 Νοεμβρίου 1912)». Οι φωτογραφίες προέρχονται από τα αρχεία της Αγιορειτικής Εστίας και της Αγιορειτικής Φωτοθήκης.
Η ιστορία του Αγίου Όρους στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και ως μετά την απελευθέρωσή του το 1912 μας είναι ως τώρα περισσότερο γνωστή κυρίως από γενικές προσεγγίσεις οι οποίες αποτελούν κεφάλαια έργων που διαπραγματεύονται συνολικά την ιστορία του Αθωνικού μοναχισμού1.
Σύμφωνα με την ως τώρα παγιωμένη γνώση, στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα ο Άθως έχει προ πολλού ξεπεράσει τις τραγικές συνέπειες της συμμετοχής του στον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 και φαίνεται να διέρχεται μία περίοδο καθολικής ανάκαμψης, παρά το βαρύ οικονομικό πλήγμα που επέφερε η δήμευση των μετοχίων των μονών στη Μολδαβία και τη Βλαχία το 1863.
Απόσπασμα στρατιωτών, με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Θεμιστοκλή Αιλιανό, στην Κερασιά τον Νοέμβριο του 1912. Φωτογραφία: εργαστήριο Ιωασαφαίων. (Αγιορειτική Φωτοθήκη).
Κύριο χαρακτηριστικό της αθωνικής ιστορίας κατά την περίοδο αυτή είναι ο επιτυχής αγώνας για τη διαφύλαξη του εσωτερικού καθεστώτος διοικήσεως και των θεσμών οργανώσεως του μοναστικού βίου από εξωτερικές επεμβάσεις. Η απόπειρα των οθωμανικών αρχών, μέσω του διοικητού της Θεσσαλονίκης Χουσνή πασά, να επιβάλλει μεταρρυθμίσεις που αλλοίωναν το καθεστώς του Αγίου Όρους απέτυχαν (1860), ενώ την ίδια τύχη είχε και η ατυχής επέμβαση του οικουμενικού πατριάρχου Ιωακείμ Β’, η οποία, με την επιβολή του «Κανονισμού των εν Αγίω Όρει μοναστηρίων των υπαγομένων εις την πνευματικήν διοίκησιν του Ρωμαϊκού πατριαρχείου», ουσιαστικά αλλοίωνε το αυτοδιοίκητο της Αθωνικής πολιτείας (1877).
Ο οθωμανός καϊμακάμης του Αγίου Όρους.
Στα επόμενα χρόνια, και ιδίως μετά την άνοδο στον πατριαρχικό θρόνο του Ιωακείμ Γ’ (1878), ανδρός με εξαιρετικές διοικητικές ικανότητες και οξυδέρκεια, ο «Κανονισμός» αδράνησε και, παρά την ασάφεια του διοικητικού καθεστώτος ως το 1912, αποκαταστάθηκε η διοικητική ηρεμία της μοναστικής πολιτείας. Οι «Γενικοί κανονισμοί», που συντάχθηκαν με τη συνεργασία του πατριαρχείου και των Αγιορειτών λίγο πριν την απελευθέρωση, εξασφάλισαν μία ζηλευτή ομαλότητα στη λειτουργία των εσωτερικών θεσμών του Αγίου Όρους ως το 1924, έτος εισαγωγής του ισχύοντος ως σήμερα «Καταστατικού Χάρτου».
Διαβάστε περισσότερα »
paraklisi
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
