2018-07-02 13:18:02
Στην Ινδία και σε άλλες ασιατικές χώρες είναι άκρως διαδεδομένη η κατανάλωση ενός είδους χυμού που συλλέγεται από τον κορμό της χουρμαδιάς. Οι ντόπιοι «σκίζουν» τον κορμό και συλλέγουν τον χυμό σε δοχεία. Το πρόβλημα είναι ότι τον «χουρμαδοχυμό» αγαπούν πολύ και οι νυχτερίδες που αποτελούν ξενιστές του ιού Nipah
Και το όνομα αυτού, ιός Nipah. Εξωτικό όνομα, θα πείτε, και εξωτικό πράγματι φαντάζει σε εμάς τους κατοίκους της Δύσης αφού, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, πρόκειται για έναν ιό που έχει «χτυπήσει» μόνο την Ασία - το ερώτημα βέβαια είναι για πόσο ακόμη ο Nipah θα συνεχίζει να αποτελεί για τους Δυτικούς... εξωτικό αντικείμενο συζήτησης καθώς στο μικρό παγκοσμιοποιημένο χωριό όπου ζούμε οι ιοί δεν γνωρίζουν σύνορα, Ανατολή και Δύση.
Ενα δεύτερο ερώτημα αφορά το για ποιον λόγο μάς ήρθε να ασχοληθούμε τώρα με τον συγκεκριμένο ιό. Η απάντηση είναι διότι το τελευταίο διάστημα ο Nipah έδωσε για πρώτη φορά δυναμικό «παρών» στη Νότια Ινδία, συγκεκριμένα στο κρατίδιο Κεράλα, όπου και έχει ως τώρα σκοτώσει σχεδόν το 90% των ατόμων τα οποία μόλυνε
. Και όχι μόνο για αυτό: επειδή επίσης ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τον έχει κατατάξει μεταξύ των επειγουσών καταστάσεων για τις οποίες πρέπει να βρεθεί σύντομα εμβόλιο και θεραπεία - αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Αλλά και επειδή ο Nipah έχει αποκτήσει την ικανότητα να μεταδίδεται μεταξύ ανθρώπων - ένας τρόπος μετάδοσης που μπορεί να αποτελέσει «διαβατήριο» εξάπλωσης πολύ έξω από τα όρια της Ινδίας. Να γιατί είναι αναγκαίο ένα τέτοιο άρθρο· για να γνωρίσουμε τον νέο πιθανό «ιο-εχθρό» ο οποίος ήδη στερεί ζωές σε ασιατικές χώρες, γεγονός που αποδεικνύει την ανάγκη λήψης άμεσων μέτρων. Η γνώση είναι απαραίτητη γιατί χωρίς αυτή - αλλά κυρίως χωρίς κινητοποίηση - μπορεί το μέλλον (ίσως το όχι και τόσο μακρινό) να επιφυλάσσει δυσάρεστες… εξωτικές ιογενείς εκπλήξεις και για εμάς τους «προνομιούχους» του δυτικού κόσμου, που μπροστά σε τέτοιες καταστάσεις αντιλαμβανόμαστε ότι προνομιούχοι δεν υπάρχουν.
Βιογραφικό επιθέσεων
Ας αρχίσουμε με τις βασικές συστάσεις. Ποιο είναι λοιπόν το «βιογραφικό» του ιού Nipah; Κατ' αρχάς πρόκειται για έναν σχετικά «νέο» ιό ο οποίος απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1999 στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη, κατά τη διάρκεια ενός ξεσπάσματος εγκεφαλίτιδας και λοίμωξης του αναπνευστικού σε εκτροφείς χοίρων και άλλα άτομα που έρχονταν σε επαφή με χοίρους. Το όνομά του το έλαβε από το χωριό Sungai Nipah στη Μαλαισιανή χερσόνησο όπου αρκετά άτομα εμφάνισαν εγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για έναν ιό της οικογένειας Paramyxoviridae του γένους Henipavirus, ο οποίος συγγενεύει στενά με τον ιό Hendra που πρωτοαπομονώθηκε πέντε χρόνια νωρίτερα από τον Nipah στο προάστιο Hendra του Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας σε άλογα (στην Αυστραλία έχουν καταγραφεί και ελάχιστοι θάνατοι εξαιτίας του Hendra σε ανθρώπους που έρχονταν σε επαφή με μολυσμένα άλογα). Ακριβώς λόγω της στενής συγγένειάς του με τον Hendra, ο οποίος είχε αποδειχθεί ότι έχει ως ξενιστή νυχτερίδες του γένους Pteropus, οι ειδικοί στράφηκαν αμέσως σε αυτές τις νυχτερίδες για να βρουν τον «ένοχο» για τη μετάδοση του Nipah. Και τον βρήκαν.
Στο πρώτο ξέσπασμα του 1999 ο Nipah φάνηκε να προκαλεί ήπια νόσο σε χοίρους που είχαν προφανώς μολυνθεί από νυχτερίδες, οι οποίοι τον μετέδιδαν μεταξύ τους μέσω σταγονιδίων που εκλύονταν με τον βήχα - ωστόσο κατεγράφησαν περί τα 300 κρούσματα σε ανθρώπους και περισσότεροι από 100 θάνατοι. Να σημειωθεί επίσης ότι αναλύσεις έδειξαν ότι με τον ιό είχαν μολυνθεί και σκύλοι, γάτες, κατσίκες και άλογα, μόνο όμως σε περίπτωση που είχαν έλθει σε επαφή με μολυσμένους χοίρους. Οι αρμόδιες αρχές, προσπαθώντας να σταματήσουν το ξέσπασμα, προχώρησαν σε ευθανασία περισσότερων από ένα εκατομμύριο χοίρων με τεράστιες οικονομικές συνέπειες για τη Μαλαισία.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2001, ο Nipah αποδείχθηκε ότι ήταν ο υπαίτιος για ξέσπασμα εγκεφαλίτιδας και αναπνευστικής νόσου στο Μπανγκλαντές. Η γενετική αλληλούχιση του ιού επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για διαφορετικό στέλεχος από εκείνο που είχε εμφανιστεί το 1999. Την ίδια χρονιά κατεγράφη ξέσπασμα του Nipah στο Σιλιγκούρι της Βορειοανατολικής Ινδίας, όπου για πρώτη φορά αναφέρθηκε μετάδοση του ιού μεταξύ ανθρώπων εντός νοσοκομείων.
Στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη δεν έχουν καταγραφεί άλλα ξεσπάσματα του ιού από το 1999 ως σήμερα. Αντιθέτως στο Μπανγκλαντές καταγράφονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο, ενώ και στην Ινδία έχουν αναφερθεί κατά καιρούς κάποια ξεσπάσματα.
Επίκαιρη απειλή
Αφού λοιπόν ο Nipah… επισκέπτεται συχνά πυκνά ασιατικές χώρες, για ποιον λόγο τόσος θόρυβος για αυτό το τελευταίο ξέσπασμά του στην Κεράλα; Η απάντηση δεν είναι μία και απλή, αλλά πολυσύνθετη, όπως (δυστυχώς) συμβαίνει πάντα με τους ιούς. Κατ' αρχάς, όσο περισσότερα νέα ξεσπάσματα του ιού εμφανίζονται τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να «γεννηθεί» κάποιο στέλεχος που θα μπορεί να μεταδίδεται εύκολα μεταξύ ανθρώπων. Δεύτερον, σε σχέση με άλλα προηγούμενα ξεσπάσματα του ιού, αυτό το τελευταίο συνδέεται με ποσοστά θνησιμότητας στους ανθρώπους που αγγίζουν το 90%: σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας που απέστειλε στο «Βήμα» το αρμόδιο Γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Ινδία, από τα 18 επιβεβαιωμένα κρούσματα του Nipah στην Κεράλα τα 16 απεβίωσαν. Τέτοια ποσοστά, για να φρεσκάρουμε τη μνήμη σας, συνδέονταν με το τελευταίο μεγάλο ιογενές «μάθημα» που πήρε η ανθρωπότητα από έναν άλλο ιό, τον ιό Εμπολα, ο οποίος σκότωσε, κυρίως στη Δυτική Αφρική, περισσότερους από 11.000 ανθρώπους πριν από περίπου μια τετραετία. Τρίτον, μη νομίσετε ότι η Ινδία βρίσκεται τόσο μακριά ώστε να μην μπορεί να μας ακουμπήσει ο Nipah - ή οποιοσδήποτε άλλος μολυσματικός εχθρός. Οι ειδήμονες σημειώνουν ότι με δεδομένο και τον μεγάλο χρόνο επώασης του ιού - που μπορεί να φτάσει τις δύο εβδομάδες (ή και πολύ παραπάνω σε κάποιες περιπτώσεις) - δεν είναι καθόλου δύσκολο με ένα αεροπλάνο ο Nipah να ταξιδέψει από την Ανατολή στη Δύση. Μάλιστα σχετικά κοντά στην «πηγή» του ξεσπάσματος του Nipah στην Κεράλα βρίσκεται το διεθνές αεροδρόμιο της Μπανγκαλόρ, που μπορεί να αποτελέσει «πύλη εξόδου» του ιού προς τον κόσμο.
Είναι πράγματι ο «ασιατικός» αυτός ιός τόσο μεγάλη απειλή; Μιλώντας στο «Βήμα» ο Μάρκους Γκάλο, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Δικτύου για τους Ιούς (Global Virus Network, GVN - ένα τεράστιο δίκτυο 41 κέντρων αριστείας σε 26 χώρες που κλείνει στους κόλπους του μερικά από τα πιο λαμπρά ονόματα της ιολογίας), σημειώνει ότι «πρόκειται πράγματι για έναν ιό τον οποίο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εντάξει στις αναδυόμενες μολυσματικές νόσους υψίστης σημασίας για τη δημόσια υγεία. Ο Nipah συνδέεται με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και φαίνεται να είναι ένας ιός "επίμονος", ο οποίος θα μπορούσε να απειλήσει τη δημόσια υγεία αν ένας νέος ορότυπός του καταφέρει να μεταδίδεται γρήγορα και αποτελεσματικά μεταξύ ανθρώπων μέσω του αναπνευστικού συστήματος. Ισως ένας τέτοιος ορότυπος δημιουργηθεί από τη "μείξη" του ιού Nipah και του ιού Hendra, με τον οποίο ανήκουν στο ίδιο γένος. Αυτή τη στιγμή η ικανότητα μετάδοσης του ιού από έναν άνθρωπο σε άλλον δεν είναι πολύ μεγάλη, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα πρέπει να παρακολουθεί συστηματικά την κατάσταση και να βρίσκεται σε επαγρύπνηση».
Στις ίδιες γραμμές κινείται και η άποψη του Λίνφα Γουάνγκ, καθηγητή Ιολογίας και διευθυντή του Προγράμματος για τις Αναδυόμενες Μεταδοτικές Ασθένειες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ντιουκ και του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης που έχει την έδρα της στη Σιγκαπούρη (το συγκεκριμένο κέντρο είναι ένα από τα κέντρα αριστείας του GVN). Ο καθηγητής Γουάνγκ αναφέρει στο «Βήμα» ότι «η μεγαλύτερη απειλή για όλους μας είναι το να καταστεί ο ιός πιο εύκολος στη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε στοιχεία σχετικά με ύπαρξη ενός μεταλλαγμένου ιού που μεταδίδεται εύκολα από τον έναν άνθρωπο στον άλλον, ωστόσο κάθε νέο ξέσπασμα του Nipah αυξάνει θεωρητικώς την πιθανότητα εμφάνισης ενός τέτοιου μεταλλαγμένου στελέχους».
Αμεση δράση
Οπως όλα δείχνουν, για να μη μας «πέσει στο κεφάλι» ένα νέο μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού το οποίο θα «σαρώσει» όχι μόνο την Ανατολή αλλά πιθανώς ολόκληρο τον πλανήτη, χρειάζεται ετοιμότητα αλλά και δράση. Σε επικοινωνία μας με το αρμόδιο γραφείο στην Ινδία του ΠΟΥ οι εκπρόσωποι ανέφεραν ότι δράσεις έχουν ήδη γίνει στην «πηγή» του ξεσπάσματος. «Μετά το ξέσπασμα τόσο η κεντρική όσο και η τοπική κυβέρνηση αντέδρασαν γρήγορα και αποτελεσματικά. Το υπουργείο Υγείας παρακολουθεί στενά την κατάσταση ενώ συγχρόνως εκπαιδεύει το κοινό, ενισχύει τις πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων και δίνει ιδιαίτερη βάση στα θέματα υγείας των ζώων εκτροφής, των άγριων ζώων αλλά και του περιβάλλοντος ώστε να επιβεβαιωθεί η πηγή, αλλά και η μετάδοση της νόσου από τα ζώα στους ανθρώπους. Στην Ινδία υπάρχουν δύο εργαστήρια με ικανότητα διάγνωσης του ιού Nipah - το Ινστιτούτο Manipal για την Ερευνα στους Ιούς και το Εθνικό Ινστιτούτο Ιολογίας στο Πούνε. Και τα δύο εργαστήρια συνεισφέρουν πολλά στο ξέσπασμα του 2018. Παρακολουθούμε επίσης στενά τη θνησιμότητα των χοίρων και άλλων κατοικίδιων ζώων και δεν έχει παρατηρηθεί κάτι ανησυχητικό μέχρι στιγμής». Οι υπεύθυνοι του ΠΟΥ επισημαίνουν ότι «μια ομάδα υψηλού κύρους των κεντρικών αρχών υγείας που παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση συμπέρανε προσφάτως σε έκθεσή της ότι το ξέσπασμα του ιού φαίνεται να είναι τοπικό. Η κυβέρνηση του κρατιδίου της Κεράλα ήρε το καθεστώς υψηλής επιφυλακής και άνοιξε ξανά όλα τα σχολεία και τα κολέγια που είχαν κλείσει. Παρά ταύτα, βρισκόμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση».
Επαγρύπνηση που είναι εκ των ων ουκ άνευ, ιδιαίτερα μετά το «σκληρό» μάθημα του Εμπολα πριν από κάποια χρόνια, όταν η παγκόσμια κοινότητα παρουσιάστηκε ανέτοιμη να αντιμετωπίσει έναν αφρικανικό ιό (ίσως με την έπαρση ότι επρόκειτο ακριβώς για έναν θεωρούμενο… μακρινό αφρικανικό ιό) ο οποίος όμως απέδειξε περίτρανα ότι οι ιοί δεν γνωρίζουν ηπείρους και χώρες. Ο Εμπολα ταξίδεψε πέρα από την Αφρική και έφτασε σε Ευρώπη και ΗΠΑ αφήνοντας πίσω του θύματα (μάλιστα δείχνει πάλι τα «δόντια» του καθώς το τελευταίο διάστημα έχει προκαλέσει ξέσπασμα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ωστόσο υπάρχουν πλέον περισσότερες εμβολιαστικές αλλά και θεραπευτικές λύσεις εναντίον του, αν και ακόμη πειραματικές). Σχολιάζοντας το αν το πάθημα του τότε έγινε μάθημα για το τώρα, ο καθηγητής Γουάνγκ σημειώνει ότι «μετά το μάθημα του Εμπολα δημιουργήθηκε η πλατφόρμα CEPI (Coalition for Epidemics Preparedness Innovations) που έχει ακριβώς ως στόχο την ταχεία απόκριση ενάντια σε τέτοιες απειλές και η οποία προχωρεί με ταχείες διαδικασίες το θέμα των εμβολίων ενάντια στον Nipah. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται πιο αποτελεσματική και διαφανής διεθνής συνεργασία».
Αισιόδοξος ότι είμαστε πιο προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τη νέα ιογενή απειλή, μετά την εμπειρία του Εμπολα, δηλώνει στο «Βήμα» και ο Μάρκους Γκάλο. Οπως λέει, «μετά το ξέσπασμα του ιού δημιουργήθηκαν αμέσως ομάδες ταχείας απόκρισης σχετικά με τον περιορισμό του προβλήματος αλλά και την επιδημιολογική επιτήρηση προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Οι ομάδες αυτές εφαρμόζουν προληπτικά μέτρα, προχωρούν σε διάγνωση αλλά και σε παρακολούθηση για επιπλέον κρούσματα, καταγράφουν τη γεωγραφική εξάπλωση της νόσου ενώ την ίδια στιγμή ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην ανάπτυξη εμβολίου».
Ας ελπίσουμε πράγματι ότι τα προηγούμενα «ιο-παθήματα» έχουν γίνει πράγματι μαθήματα για το καλό όλων, σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Διότι οφείλουμε να μην ξεχνούμε πως οι ιοί φροντίζουν πάντα να προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα προκειμένου να επιβιώνουν (έτσι το ορίζει άλλωστε η φύση). Το ίδιο ακριβώς πρέπει να πράξουμε και εμείς Ολα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον Nipah
10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Πώς μεταδίδεται ο ιός Nipah;
Πρόκειται για έναν ιό που μεταδίδεται κατά κύριο λόγο στους ανθρώπους από ζώα – ο βασικός ξενιστής του ιού είναι κάποια είδη νυχτερίδων του γένους Pteropus τα οποία τον «κουβαλούν» χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα και τον μεταδίδουν είτε σε άλλα ζώα, όπως οι χοίροι και τα άλογα, είτε στον άνθρωπο. Κατά τα πρώτα ξεσπάσματα του ιού στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη τα περισσότερα ανθρώπινα κρούσματα προέκυψαν έπειτα από άμεση επαφή με άρρωστους χοίρους – μέσω σταγονιδίων που εκλύονταν από το αναπνευστικό των ζώων – ή ύστερα από επαφή με μολυσμένους ιστούς τους. Στα ξεσπάσματα στο Μπανγκλαντές και στην Ινδία κύρια ένοχη για τη μετάδοση στους ανθρώπους πιθανότατα ήταν η κατανάλωση μολυσμένων με ούρα ή σάλιο από νυχτερίδες φρούτων, καθώς και ενός είδους χυμού που προέρχεται από χουρμαδιές και καταναλώνεται ευρέως στην Ασία (date palm sap) – βλέπετε και οι Pteropus αγαπούν τον… χουρμαδοχυμό. Σε πολλές χώρες της Ασίας οι ντόπιοι ξύνουν τον κορμό της χουρμαδιάς και τοποθετούν ένα δοχείο το οποίο αφήνουν επί ώρες προκειμένου να συλλέξουν τον χυμό που τρέχει από το δέντρο – στο δοχείο αυτό κάνουν συχνές επισκέψεις όμως και οι νυχτερίδες. Και το πρόβλημα είναι ότι ο χυμός αυτός συνήθως καταναλώνεται ωμός, χωρίς να έχει προηγηθεί βρασμός. Εχουν επίσης καταγραφεί, αν και σε σχετικώς περιορισμένο μέχρι στιγμής βαθμό, περιπτώσεις μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων, κυρίως μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας ή μεταξύ γιατρών και νοσηλευτών που φροντίζουν ασθενείς με Nipah εντός νοσοκομείων – σε παλαιότερα ξεσπάσματα του ιού στο Μπανγκλαντές και στην Ινδία ποσοστό έως και 75% των κρουσμάτων αφορούσε νοσηλευτικό προσωπικό.
2. Ποια είναι τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η νόσος από Nipah;
Κάποια άτομα που θα μολυνθούν με Nipah μπορεί να είναι ασυμπτωματικά ενώ άλλα μπορεί να εμφανίσουν οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και εν δυνάμει θανατηφόρα εγκεφαλίτιδα. Τα μολυσμένα άτομα αρχικώς εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης, όπως πυρετός, πονοκέφαλος, πόνοι στους μυς, έμετοι και πονόλαιμος. Σε κάποιες περιπτώσεις ακολουθούν συμπτώματα όπως η ζάλη, η ναυτία, οι διαταραχές της συνείδησης και νευρολογικές εκδηλώσεις που παραπέμπουν σε οξεία εγκεφαλίτιδα. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν επίσης άτυπη πνευμονία και σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Στις βαριές περιπτώσεις παρουσιάζονται επιληπτικές κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κώμα μέσα σε 24 ως 48 ώρες. Στο τελευταίο ξέσπασμα στην Κεράλα έχουν καταγραφεί περιστατικά με εγκεφαλίτιδα, μυοκαρδίτιδα και οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού.
3. Υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία;
Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή συγκεκριμένο εμβόλιο ή εξειδικευμένη θεραπεία για τον ιό Nipah. Η αντιμετώπιση είναι συντηρητική με βάση τα συμπτώματα και δίνεται κυρίως έμφαση στη διαχείριση του πυρετού και των νευρολογικών επιπλοκών. Στις σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται νοσηλεία και πιθανή χρήση αναπνευστήρα. Με δεδομένο ότι οι αρμόδιες αρχές όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχουν θέσει τον συγκεκριμένο ιό μεταξύ των προτεραιοτήτων για ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών, ήδη στα τέλη Μαΐου ανακοινώθηκε ότι ένας διεθνής συνασπισμός στον οποίο συμμετέχουν ερευνητικά κέντρα, φιλανθρωπικά ιδρύματα αλλά και κυβερνήσεις με στόχο την «πάταξη» των επιδημιών, ο επονομαζόμενος CEPI (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations), χρηματοδότησε με 25 εκατομμύρια δολάρια δύο εταιρείες βιοτεχνολογίας προκειμένου να επισπευσθεί η έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίου ενάντια στον Nipah. Οι δύο αυτές εταιρείες – Profectus BioSciences και Emergent BioSolutions – αναπτύσσουν αυτή τη στιγμή ένα πειραματικό εμβόλιο το οποίο έχει δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε πειράματα σε ζώα. Το εμβόλιο αυτό αποτελείται από μια γλυκοπρωτεΐνη του ιού (γλυκοπρωτεΐνη G). Δεν εμπλέκεται κάποιος ιός στην παραγωγή του εμβολίου – για τη σύνθεση της γλυκοπρωτεΐνης G σε διαλυτή μορφή χρησιμοποιείται κυτταροκαλλιέργεια. Το εμβόλιο χορηγείται σε μια δόση και φαίνεται να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό, σύμφωνα με τους δημιουργούς του.
Σε ό,τι αφορά τις θεραπείες, το αντι-ιικό φάρμακο ριμπαβιρίνη έχει φανεί αποτελεσματικό ενάντια στον Nipah σε πειράματα στο εργαστήριο. Ωστόσο τα στοιχεία σχετικά με τη χρήση του στον άνθρωπο είναι ακόμη αντικρουόμενα – κάποια εξ αυτών δείχνουν ανακούφιση από τα συμπτώματα της ναυτίας, των εμέτων και των σπασμών – και δεν έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα η κλινική χρησιμότητά του. Σε κλινική δοκιμή φάσης Ι σε ανθρώπους βρίσκεται αυτή τη στιγμή μια θεραπεία που βασίζεται σε ένα ανασυνδυασμένο μονοκλωνικό αντίσωμα, η οποία φαίνεται να δίνει καλά αποτελέσματα τόσο ενάντια στον Nipah όσο και στον συγγενή του ιό Hendra.
4. Τα άτομα που επιβιώνουν αναρρώνουν πλήρως;
Οι περισσότεροι ασθενείς που εμφανίζουν οξεία εγκεφαλίτιδα αναρρώνουν πλήρως. Ωστόσο έχουν καταγραφεί μακροπρόθεσμες νευρολογικές επιπλοκές σε κάποια άτομα. Συγκεκριμένα το 20% των ασθενών εμφανίζει χρόνιες επιπλοκές όπως επιληπτικές κρίσεις και διαταραχές της προσωπικότητας. Ενας μικρός αριθμός ασθενών εμφανίζει υποτροπή της κατάστασής του ή παρουσιάζει εγκεφαλίτιδα σε δεύτερο χρόνο, αφότου δηλαδή έχει εμφανίσει σημάδια ανάρρωσης.
5. Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου;
Η διάγνωση μπορεί να γίνει τόσο κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της νόσου όσο και στη φάση της ανάρρωσης. Οι βασικές εξετάσεις περιλαμβάνουν αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) η οποία διεξάγεται στα σωματικά υγρά καθώς και ανίχνευση αντισωμάτων ενάντια στον ιό. Παράλληλα, σε περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας οι ειδικοί συστήνουν διεξαγωγή μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου ώστε να επιβεβαιωθεί αν πρόκειται για εγκεφαλίτιδα εξαιτίας του Nipah ή από άλλο αίτιο. Βέβαια όλα αυτά απαιτούν τις κατάλληλες υποδομές οι οποίες δεν υπάρχουν πάντα: οι περισσότερες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη διάγνωση αλλά και τον έλεγχο του ιού. Πάντως το Μπανγκλαντές, η Ινδία και η Ταϊλάνδη έχουν αναπτύξει κατάλληλα εργαστήρια για διάγνωση και έρευνα στον Nipah.
6. Γιατί η διάγνωση συνήθως γίνεται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου;
Τα αρχικά σημάδια και συμπτώματα της μόλυνσης με τον ιό Nipah μοιάζουν πολύ με εκείνα που προκαλούν άλλοι οι ιοί, όπως αυτός της γρίπης, με αποτέλεσμα η διάγνωση να αργεί. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί εγκεφαλίτιδα ακόμη και μήνες μετά τη μόλυνση με τον ιό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις σε ό,τι αφορά την ανίχνευση του ξεσπάσματος του ιού στην κοινότητα και τελικώς τη λήψη μέτρων εναντίον του.
7. Για πόσο διάστημα επιβιώνει ο ιός στο περιβάλλον;
Ο Νipah μπορεί να επιβιώσει στο περιβάλλον για κάποιες ώρες ως και μία με δύο ημέρες.
8. Ποια είναι η περίοδος επώασης του ιού;
Η περίοδος επώασης (η περίοδος δηλαδή από τη στιγμή της μόλυνσης ως και την εμφάνιση συμπτωμάτων) εκτιμάται ότι διαρκεί από 4 ως 14 ημέρες. Ωστόσο έχει αναφερθεί περίοδος επώασης που έχει διαρκέσει ως και 45 ημέρες.
9. Ποια είναι τα ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας της λοίμωξης με τον ιό;
Τα ποσοστά θνησιμότητας με βάση τα προηγούμενα ξεσπάσματα του ιού είχαν εκτιμηθεί στο 40%-75% – ωστόσο υπήρχαν μεγάλες διακυμάνσεις που συνδέονταν άμεσα με την εκάστοτε τοπική δυνατότητα για επιδημιολογική επιτήρηση αλλά και κλινική διαχείριση των κρουσμάτων. Πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ανησυχητικό το ότι στο τελευταίο ξέσπασμα στη Νότια Ινδία ο ιός έχει σκοτώσει σχεδόν όλα τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτόν.
10. Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στους ανθρώπους;
Με δεδομένη την απουσία εμβολίου για πρόληψη της μόλυνσης με τον ιό Nipah, οι ειδικοί αναφέρουν ότι είναι υψίστης σημασίας να τηρούνται σχολαστικά προληπτικά μέτρα όπως:
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους, είναι απαραίτητο να περιοριστεί κατά το δυνατόν η πρόσβαση των νυχτερίδων σε φρέσκα προϊόντα όπως τα φρούτα αλλά και στον χυμό της χουρμαδιάς. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με χρήση προστατευτικών καλυμμάτων στα δοχεία που τοποθετούνται στις χουρμαδιές προκειμένου να συλλεχθεί ο χυμός τους – ήδη έχει ξεκινήσει σε κάποιες περιπτώσεις η εφαρμογή αυτού του μέτρου.
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση από τους χοίρους στους ανθρώπους, απαιτείται κατάλληλος εξοπλισμός όπως γάντια και προστατευτικός ρουχισμός όταν το άτομο έρχεται σε επαφή με άρρωστα ζώα ή με τους ιστούς τους.
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων, πρέπει να αποφεύγεται η στενή επαφή με ασθενείς χωρίς μάσκα και γάντια – αυτό ισχύει τόσο για το νοσηλευτικό προσωπικό που φροντίζει νοσηλευόμενους ασθενείς όσο και για τις οικογένειες των ασθενών. Απαιτείται επίσης πολύ συχνό πλύσιμο και απολύμανση των χεριών ύστερα από επαφή με ασθενείς.
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=994201
Και το όνομα αυτού, ιός Nipah. Εξωτικό όνομα, θα πείτε, και εξωτικό πράγματι φαντάζει σε εμάς τους κατοίκους της Δύσης αφού, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, πρόκειται για έναν ιό που έχει «χτυπήσει» μόνο την Ασία - το ερώτημα βέβαια είναι για πόσο ακόμη ο Nipah θα συνεχίζει να αποτελεί για τους Δυτικούς... εξωτικό αντικείμενο συζήτησης καθώς στο μικρό παγκοσμιοποιημένο χωριό όπου ζούμε οι ιοί δεν γνωρίζουν σύνορα, Ανατολή και Δύση.
Ενα δεύτερο ερώτημα αφορά το για ποιον λόγο μάς ήρθε να ασχοληθούμε τώρα με τον συγκεκριμένο ιό. Η απάντηση είναι διότι το τελευταίο διάστημα ο Nipah έδωσε για πρώτη φορά δυναμικό «παρών» στη Νότια Ινδία, συγκεκριμένα στο κρατίδιο Κεράλα, όπου και έχει ως τώρα σκοτώσει σχεδόν το 90% των ατόμων τα οποία μόλυνε
Βιογραφικό επιθέσεων
Ας αρχίσουμε με τις βασικές συστάσεις. Ποιο είναι λοιπόν το «βιογραφικό» του ιού Nipah; Κατ' αρχάς πρόκειται για έναν σχετικά «νέο» ιό ο οποίος απομονώθηκε και ταυτοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1999 στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη, κατά τη διάρκεια ενός ξεσπάσματος εγκεφαλίτιδας και λοίμωξης του αναπνευστικού σε εκτροφείς χοίρων και άλλα άτομα που έρχονταν σε επαφή με χοίρους. Το όνομά του το έλαβε από το χωριό Sungai Nipah στη Μαλαισιανή χερσόνησο όπου αρκετά άτομα εμφάνισαν εγκεφαλίτιδα. Πρόκειται για έναν ιό της οικογένειας Paramyxoviridae του γένους Henipavirus, ο οποίος συγγενεύει στενά με τον ιό Hendra που πρωτοαπομονώθηκε πέντε χρόνια νωρίτερα από τον Nipah στο προάστιο Hendra του Μπρίσμπεϊν της Αυστραλίας σε άλογα (στην Αυστραλία έχουν καταγραφεί και ελάχιστοι θάνατοι εξαιτίας του Hendra σε ανθρώπους που έρχονταν σε επαφή με μολυσμένα άλογα). Ακριβώς λόγω της στενής συγγένειάς του με τον Hendra, ο οποίος είχε αποδειχθεί ότι έχει ως ξενιστή νυχτερίδες του γένους Pteropus, οι ειδικοί στράφηκαν αμέσως σε αυτές τις νυχτερίδες για να βρουν τον «ένοχο» για τη μετάδοση του Nipah. Και τον βρήκαν.
Στο πρώτο ξέσπασμα του 1999 ο Nipah φάνηκε να προκαλεί ήπια νόσο σε χοίρους που είχαν προφανώς μολυνθεί από νυχτερίδες, οι οποίοι τον μετέδιδαν μεταξύ τους μέσω σταγονιδίων που εκλύονταν με τον βήχα - ωστόσο κατεγράφησαν περί τα 300 κρούσματα σε ανθρώπους και περισσότεροι από 100 θάνατοι. Να σημειωθεί επίσης ότι αναλύσεις έδειξαν ότι με τον ιό είχαν μολυνθεί και σκύλοι, γάτες, κατσίκες και άλογα, μόνο όμως σε περίπτωση που είχαν έλθει σε επαφή με μολυσμένους χοίρους. Οι αρμόδιες αρχές, προσπαθώντας να σταματήσουν το ξέσπασμα, προχώρησαν σε ευθανασία περισσότερων από ένα εκατομμύριο χοίρων με τεράστιες οικονομικές συνέπειες για τη Μαλαισία.
Δύο χρόνια αργότερα, το 2001, ο Nipah αποδείχθηκε ότι ήταν ο υπαίτιος για ξέσπασμα εγκεφαλίτιδας και αναπνευστικής νόσου στο Μπανγκλαντές. Η γενετική αλληλούχιση του ιού επιβεβαίωσε ότι επρόκειτο για διαφορετικό στέλεχος από εκείνο που είχε εμφανιστεί το 1999. Την ίδια χρονιά κατεγράφη ξέσπασμα του Nipah στο Σιλιγκούρι της Βορειοανατολικής Ινδίας, όπου για πρώτη φορά αναφέρθηκε μετάδοση του ιού μεταξύ ανθρώπων εντός νοσοκομείων.
Στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη δεν έχουν καταγραφεί άλλα ξεσπάσματα του ιού από το 1999 ως σήμερα. Αντιθέτως στο Μπανγκλαντές καταγράφονται κρούσματα σχεδόν κάθε χρόνο, ενώ και στην Ινδία έχουν αναφερθεί κατά καιρούς κάποια ξεσπάσματα.
Επίκαιρη απειλή
Αφού λοιπόν ο Nipah… επισκέπτεται συχνά πυκνά ασιατικές χώρες, για ποιον λόγο τόσος θόρυβος για αυτό το τελευταίο ξέσπασμά του στην Κεράλα; Η απάντηση δεν είναι μία και απλή, αλλά πολυσύνθετη, όπως (δυστυχώς) συμβαίνει πάντα με τους ιούς. Κατ' αρχάς, όσο περισσότερα νέα ξεσπάσματα του ιού εμφανίζονται τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να «γεννηθεί» κάποιο στέλεχος που θα μπορεί να μεταδίδεται εύκολα μεταξύ ανθρώπων. Δεύτερον, σε σχέση με άλλα προηγούμενα ξεσπάσματα του ιού, αυτό το τελευταίο συνδέεται με ποσοστά θνησιμότητας στους ανθρώπους που αγγίζουν το 90%: σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία της περασμένης εβδομάδας που απέστειλε στο «Βήμα» το αρμόδιο Γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Ινδία, από τα 18 επιβεβαιωμένα κρούσματα του Nipah στην Κεράλα τα 16 απεβίωσαν. Τέτοια ποσοστά, για να φρεσκάρουμε τη μνήμη σας, συνδέονταν με το τελευταίο μεγάλο ιογενές «μάθημα» που πήρε η ανθρωπότητα από έναν άλλο ιό, τον ιό Εμπολα, ο οποίος σκότωσε, κυρίως στη Δυτική Αφρική, περισσότερους από 11.000 ανθρώπους πριν από περίπου μια τετραετία. Τρίτον, μη νομίσετε ότι η Ινδία βρίσκεται τόσο μακριά ώστε να μην μπορεί να μας ακουμπήσει ο Nipah - ή οποιοσδήποτε άλλος μολυσματικός εχθρός. Οι ειδήμονες σημειώνουν ότι με δεδομένο και τον μεγάλο χρόνο επώασης του ιού - που μπορεί να φτάσει τις δύο εβδομάδες (ή και πολύ παραπάνω σε κάποιες περιπτώσεις) - δεν είναι καθόλου δύσκολο με ένα αεροπλάνο ο Nipah να ταξιδέψει από την Ανατολή στη Δύση. Μάλιστα σχετικά κοντά στην «πηγή» του ξεσπάσματος του Nipah στην Κεράλα βρίσκεται το διεθνές αεροδρόμιο της Μπανγκαλόρ, που μπορεί να αποτελέσει «πύλη εξόδου» του ιού προς τον κόσμο.
Είναι πράγματι ο «ασιατικός» αυτός ιός τόσο μεγάλη απειλή; Μιλώντας στο «Βήμα» ο Μάρκους Γκάλο, εκπρόσωπος του Παγκόσμιου Δικτύου για τους Ιούς (Global Virus Network, GVN - ένα τεράστιο δίκτυο 41 κέντρων αριστείας σε 26 χώρες που κλείνει στους κόλπους του μερικά από τα πιο λαμπρά ονόματα της ιολογίας), σημειώνει ότι «πρόκειται πράγματι για έναν ιό τον οποίο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει εντάξει στις αναδυόμενες μολυσματικές νόσους υψίστης σημασίας για τη δημόσια υγεία. Ο Nipah συνδέεται με υψηλά ποσοστά θνησιμότητας και φαίνεται να είναι ένας ιός "επίμονος", ο οποίος θα μπορούσε να απειλήσει τη δημόσια υγεία αν ένας νέος ορότυπός του καταφέρει να μεταδίδεται γρήγορα και αποτελεσματικά μεταξύ ανθρώπων μέσω του αναπνευστικού συστήματος. Ισως ένας τέτοιος ορότυπος δημιουργηθεί από τη "μείξη" του ιού Nipah και του ιού Hendra, με τον οποίο ανήκουν στο ίδιο γένος. Αυτή τη στιγμή η ικανότητα μετάδοσης του ιού από έναν άνθρωπο σε άλλον δεν είναι πολύ μεγάλη, ωστόσο η επιστημονική κοινότητα πρέπει να παρακολουθεί συστηματικά την κατάσταση και να βρίσκεται σε επαγρύπνηση».
Στις ίδιες γραμμές κινείται και η άποψη του Λίνφα Γουάνγκ, καθηγητή Ιολογίας και διευθυντή του Προγράμματος για τις Αναδυόμενες Μεταδοτικές Ασθένειες στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Ντιουκ και του Εθνικού Πανεπιστημίου της Σιγκαπούρης που έχει την έδρα της στη Σιγκαπούρη (το συγκεκριμένο κέντρο είναι ένα από τα κέντρα αριστείας του GVN). Ο καθηγητής Γουάνγκ αναφέρει στο «Βήμα» ότι «η μεγαλύτερη απειλή για όλους μας είναι το να καταστεί ο ιός πιο εύκολος στη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων. Μέχρι στιγμής δεν έχουμε στοιχεία σχετικά με ύπαρξη ενός μεταλλαγμένου ιού που μεταδίδεται εύκολα από τον έναν άνθρωπο στον άλλον, ωστόσο κάθε νέο ξέσπασμα του Nipah αυξάνει θεωρητικώς την πιθανότητα εμφάνισης ενός τέτοιου μεταλλαγμένου στελέχους».
Αμεση δράση
Οπως όλα δείχνουν, για να μη μας «πέσει στο κεφάλι» ένα νέο μεταλλαγμένο στέλεχος του ιού το οποίο θα «σαρώσει» όχι μόνο την Ανατολή αλλά πιθανώς ολόκληρο τον πλανήτη, χρειάζεται ετοιμότητα αλλά και δράση. Σε επικοινωνία μας με το αρμόδιο γραφείο στην Ινδία του ΠΟΥ οι εκπρόσωποι ανέφεραν ότι δράσεις έχουν ήδη γίνει στην «πηγή» του ξεσπάσματος. «Μετά το ξέσπασμα τόσο η κεντρική όσο και η τοπική κυβέρνηση αντέδρασαν γρήγορα και αποτελεσματικά. Το υπουργείο Υγείας παρακολουθεί στενά την κατάσταση ενώ συγχρόνως εκπαιδεύει το κοινό, ενισχύει τις πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων και δίνει ιδιαίτερη βάση στα θέματα υγείας των ζώων εκτροφής, των άγριων ζώων αλλά και του περιβάλλοντος ώστε να επιβεβαιωθεί η πηγή, αλλά και η μετάδοση της νόσου από τα ζώα στους ανθρώπους. Στην Ινδία υπάρχουν δύο εργαστήρια με ικανότητα διάγνωσης του ιού Nipah - το Ινστιτούτο Manipal για την Ερευνα στους Ιούς και το Εθνικό Ινστιτούτο Ιολογίας στο Πούνε. Και τα δύο εργαστήρια συνεισφέρουν πολλά στο ξέσπασμα του 2018. Παρακολουθούμε επίσης στενά τη θνησιμότητα των χοίρων και άλλων κατοικίδιων ζώων και δεν έχει παρατηρηθεί κάτι ανησυχητικό μέχρι στιγμής». Οι υπεύθυνοι του ΠΟΥ επισημαίνουν ότι «μια ομάδα υψηλού κύρους των κεντρικών αρχών υγείας που παρακολουθεί συνεχώς την κατάσταση συμπέρανε προσφάτως σε έκθεσή της ότι το ξέσπασμα του ιού φαίνεται να είναι τοπικό. Η κυβέρνηση του κρατιδίου της Κεράλα ήρε το καθεστώς υψηλής επιφυλακής και άνοιξε ξανά όλα τα σχολεία και τα κολέγια που είχαν κλείσει. Παρά ταύτα, βρισκόμαστε σε συνεχή επαγρύπνηση».
Επαγρύπνηση που είναι εκ των ων ουκ άνευ, ιδιαίτερα μετά το «σκληρό» μάθημα του Εμπολα πριν από κάποια χρόνια, όταν η παγκόσμια κοινότητα παρουσιάστηκε ανέτοιμη να αντιμετωπίσει έναν αφρικανικό ιό (ίσως με την έπαρση ότι επρόκειτο ακριβώς για έναν θεωρούμενο… μακρινό αφρικανικό ιό) ο οποίος όμως απέδειξε περίτρανα ότι οι ιοί δεν γνωρίζουν ηπείρους και χώρες. Ο Εμπολα ταξίδεψε πέρα από την Αφρική και έφτασε σε Ευρώπη και ΗΠΑ αφήνοντας πίσω του θύματα (μάλιστα δείχνει πάλι τα «δόντια» του καθώς το τελευταίο διάστημα έχει προκαλέσει ξέσπασμα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, ωστόσο υπάρχουν πλέον περισσότερες εμβολιαστικές αλλά και θεραπευτικές λύσεις εναντίον του, αν και ακόμη πειραματικές). Σχολιάζοντας το αν το πάθημα του τότε έγινε μάθημα για το τώρα, ο καθηγητής Γουάνγκ σημειώνει ότι «μετά το μάθημα του Εμπολα δημιουργήθηκε η πλατφόρμα CEPI (Coalition for Epidemics Preparedness Innovations) που έχει ακριβώς ως στόχο την ταχεία απόκριση ενάντια σε τέτοιες απειλές και η οποία προχωρεί με ταχείες διαδικασίες το θέμα των εμβολίων ενάντια στον Nipah. Σε κάθε περίπτωση απαιτείται πιο αποτελεσματική και διαφανής διεθνής συνεργασία».
Αισιόδοξος ότι είμαστε πιο προετοιμασμένοι να αντιμετωπίσουμε τη νέα ιογενή απειλή, μετά την εμπειρία του Εμπολα, δηλώνει στο «Βήμα» και ο Μάρκους Γκάλο. Οπως λέει, «μετά το ξέσπασμα του ιού δημιουργήθηκαν αμέσως ομάδες ταχείας απόκρισης σχετικά με τον περιορισμό του προβλήματος αλλά και την επιδημιολογική επιτήρηση προκειμένου να προστατευθεί η δημόσια υγεία. Οι ομάδες αυτές εφαρμόζουν προληπτικά μέτρα, προχωρούν σε διάγνωση αλλά και σε παρακολούθηση για επιπλέον κρούσματα, καταγράφουν τη γεωγραφική εξάπλωση της νόσου ενώ την ίδια στιγμή ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην ανάπτυξη εμβολίου».
Ας ελπίσουμε πράγματι ότι τα προηγούμενα «ιο-παθήματα» έχουν γίνει πράγματι μαθήματα για το καλό όλων, σε Ανατολή και Δύση, Βορρά και Νότο. Διότι οφείλουμε να μην ξεχνούμε πως οι ιοί φροντίζουν πάντα να προσαρμόζονται σε νέα δεδομένα προκειμένου να επιβιώνουν (έτσι το ορίζει άλλωστε η φύση). Το ίδιο ακριβώς πρέπει να πράξουμε και εμείς Ολα όσα πρέπει να ξέρουμε για τον Nipah
10 ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ - ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. Πώς μεταδίδεται ο ιός Nipah;
Πρόκειται για έναν ιό που μεταδίδεται κατά κύριο λόγο στους ανθρώπους από ζώα – ο βασικός ξενιστής του ιού είναι κάποια είδη νυχτερίδων του γένους Pteropus τα οποία τον «κουβαλούν» χωρίς να εμφανίζουν συμπτώματα και τον μεταδίδουν είτε σε άλλα ζώα, όπως οι χοίροι και τα άλογα, είτε στον άνθρωπο. Κατά τα πρώτα ξεσπάσματα του ιού στη Μαλαισία και στη Σιγκαπούρη τα περισσότερα ανθρώπινα κρούσματα προέκυψαν έπειτα από άμεση επαφή με άρρωστους χοίρους – μέσω σταγονιδίων που εκλύονταν από το αναπνευστικό των ζώων – ή ύστερα από επαφή με μολυσμένους ιστούς τους. Στα ξεσπάσματα στο Μπανγκλαντές και στην Ινδία κύρια ένοχη για τη μετάδοση στους ανθρώπους πιθανότατα ήταν η κατανάλωση μολυσμένων με ούρα ή σάλιο από νυχτερίδες φρούτων, καθώς και ενός είδους χυμού που προέρχεται από χουρμαδιές και καταναλώνεται ευρέως στην Ασία (date palm sap) – βλέπετε και οι Pteropus αγαπούν τον… χουρμαδοχυμό. Σε πολλές χώρες της Ασίας οι ντόπιοι ξύνουν τον κορμό της χουρμαδιάς και τοποθετούν ένα δοχείο το οποίο αφήνουν επί ώρες προκειμένου να συλλέξουν τον χυμό που τρέχει από το δέντρο – στο δοχείο αυτό κάνουν συχνές επισκέψεις όμως και οι νυχτερίδες. Και το πρόβλημα είναι ότι ο χυμός αυτός συνήθως καταναλώνεται ωμός, χωρίς να έχει προηγηθεί βρασμός. Εχουν επίσης καταγραφεί, αν και σε σχετικώς περιορισμένο μέχρι στιγμής βαθμό, περιπτώσεις μετάδοσης μεταξύ ανθρώπων, κυρίως μεταξύ μελών της ίδιας οικογένειας ή μεταξύ γιατρών και νοσηλευτών που φροντίζουν ασθενείς με Nipah εντός νοσοκομείων – σε παλαιότερα ξεσπάσματα του ιού στο Μπανγκλαντές και στην Ινδία ποσοστό έως και 75% των κρουσμάτων αφορούσε νοσηλευτικό προσωπικό.
2. Ποια είναι τα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται η νόσος από Nipah;
Κάποια άτομα που θα μολυνθούν με Nipah μπορεί να είναι ασυμπτωματικά ενώ άλλα μπορεί να εμφανίσουν οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού και εν δυνάμει θανατηφόρα εγκεφαλίτιδα. Τα μολυσμένα άτομα αρχικώς εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με αυτά της γρίπης, όπως πυρετός, πονοκέφαλος, πόνοι στους μυς, έμετοι και πονόλαιμος. Σε κάποιες περιπτώσεις ακολουθούν συμπτώματα όπως η ζάλη, η ναυτία, οι διαταραχές της συνείδησης και νευρολογικές εκδηλώσεις που παραπέμπουν σε οξεία εγκεφαλίτιδα. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να εμφανίσουν επίσης άτυπη πνευμονία και σοβαρά αναπνευστικά προβλήματα. Στις βαριές περιπτώσεις παρουσιάζονται επιληπτικές κρίσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε κώμα μέσα σε 24 ως 48 ώρες. Στο τελευταίο ξέσπασμα στην Κεράλα έχουν καταγραφεί περιστατικά με εγκεφαλίτιδα, μυοκαρδίτιδα και οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού.
3. Υπάρχει εμβόλιο ή θεραπεία;
Δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή συγκεκριμένο εμβόλιο ή εξειδικευμένη θεραπεία για τον ιό Nipah. Η αντιμετώπιση είναι συντηρητική με βάση τα συμπτώματα και δίνεται κυρίως έμφαση στη διαχείριση του πυρετού και των νευρολογικών επιπλοκών. Στις σοβαρές περιπτώσεις απαιτείται νοσηλεία και πιθανή χρήση αναπνευστήρα. Με δεδομένο ότι οι αρμόδιες αρχές όπως ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχουν θέσει τον συγκεκριμένο ιό μεταξύ των προτεραιοτήτων για ανάπτυξη εμβολίων και θεραπειών, ήδη στα τέλη Μαΐου ανακοινώθηκε ότι ένας διεθνής συνασπισμός στον οποίο συμμετέχουν ερευνητικά κέντρα, φιλανθρωπικά ιδρύματα αλλά και κυβερνήσεις με στόχο την «πάταξη» των επιδημιών, ο επονομαζόμενος CEPI (Coalition for Epidemic Preparedness Innovations), χρηματοδότησε με 25 εκατομμύρια δολάρια δύο εταιρείες βιοτεχνολογίας προκειμένου να επισπευσθεί η έρευνα για την ανάπτυξη εμβολίου ενάντια στον Nipah. Οι δύο αυτές εταιρείες – Profectus BioSciences και Emergent BioSolutions – αναπτύσσουν αυτή τη στιγμή ένα πειραματικό εμβόλιο το οποίο έχει δώσει ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε πειράματα σε ζώα. Το εμβόλιο αυτό αποτελείται από μια γλυκοπρωτεΐνη του ιού (γλυκοπρωτεΐνη G). Δεν εμπλέκεται κάποιος ιός στην παραγωγή του εμβολίου – για τη σύνθεση της γλυκοπρωτεΐνης G σε διαλυτή μορφή χρησιμοποιείται κυτταροκαλλιέργεια. Το εμβόλιο χορηγείται σε μια δόση και φαίνεται να είναι ασφαλές και αποτελεσματικό, σύμφωνα με τους δημιουργούς του.
Σε ό,τι αφορά τις θεραπείες, το αντι-ιικό φάρμακο ριμπαβιρίνη έχει φανεί αποτελεσματικό ενάντια στον Nipah σε πειράματα στο εργαστήριο. Ωστόσο τα στοιχεία σχετικά με τη χρήση του στον άνθρωπο είναι ακόμη αντικρουόμενα – κάποια εξ αυτών δείχνουν ανακούφιση από τα συμπτώματα της ναυτίας, των εμέτων και των σπασμών – και δεν έχει αποδειχθεί μέχρι τώρα η κλινική χρησιμότητά του. Σε κλινική δοκιμή φάσης Ι σε ανθρώπους βρίσκεται αυτή τη στιγμή μια θεραπεία που βασίζεται σε ένα ανασυνδυασμένο μονοκλωνικό αντίσωμα, η οποία φαίνεται να δίνει καλά αποτελέσματα τόσο ενάντια στον Nipah όσο και στον συγγενή του ιό Hendra.
4. Τα άτομα που επιβιώνουν αναρρώνουν πλήρως;
Οι περισσότεροι ασθενείς που εμφανίζουν οξεία εγκεφαλίτιδα αναρρώνουν πλήρως. Ωστόσο έχουν καταγραφεί μακροπρόθεσμες νευρολογικές επιπλοκές σε κάποια άτομα. Συγκεκριμένα το 20% των ασθενών εμφανίζει χρόνιες επιπλοκές όπως επιληπτικές κρίσεις και διαταραχές της προσωπικότητας. Ενας μικρός αριθμός ασθενών εμφανίζει υποτροπή της κατάστασής του ή παρουσιάζει εγκεφαλίτιδα σε δεύτερο χρόνο, αφότου δηλαδή έχει εμφανίσει σημάδια ανάρρωσης.
5. Πώς γίνεται η διάγνωση της νόσου;
Η διάγνωση μπορεί να γίνει τόσο κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης της νόσου όσο και στη φάση της ανάρρωσης. Οι βασικές εξετάσεις περιλαμβάνουν αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης (PCR) η οποία διεξάγεται στα σωματικά υγρά καθώς και ανίχνευση αντισωμάτων ενάντια στον ιό. Παράλληλα, σε περιπτώσεις εγκεφαλίτιδας οι ειδικοί συστήνουν διεξαγωγή μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου ώστε να επιβεβαιωθεί αν πρόκειται για εγκεφαλίτιδα εξαιτίας του Nipah ή από άλλο αίτιο. Βέβαια όλα αυτά απαιτούν τις κατάλληλες υποδομές οι οποίες δεν υπάρχουν πάντα: οι περισσότερες χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας δεν διαθέτουν τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη διάγνωση αλλά και τον έλεγχο του ιού. Πάντως το Μπανγκλαντές, η Ινδία και η Ταϊλάνδη έχουν αναπτύξει κατάλληλα εργαστήρια για διάγνωση και έρευνα στον Nipah.
6. Γιατί η διάγνωση συνήθως γίνεται σε προχωρημένο στάδιο της νόσου;
Τα αρχικά σημάδια και συμπτώματα της μόλυνσης με τον ιό Nipah μοιάζουν πολύ με εκείνα που προκαλούν άλλοι οι ιοί, όπως αυτός της γρίπης, με αποτέλεσμα η διάγνωση να αργεί. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί εγκεφαλίτιδα ακόμη και μήνες μετά τη μόλυνση με τον ιό. Το γεγονός αυτό δημιουργεί τεράστιες προκλήσεις σε ό,τι αφορά την ανίχνευση του ξεσπάσματος του ιού στην κοινότητα και τελικώς τη λήψη μέτρων εναντίον του.
7. Για πόσο διάστημα επιβιώνει ο ιός στο περιβάλλον;
Ο Νipah μπορεί να επιβιώσει στο περιβάλλον για κάποιες ώρες ως και μία με δύο ημέρες.
8. Ποια είναι η περίοδος επώασης του ιού;
Η περίοδος επώασης (η περίοδος δηλαδή από τη στιγμή της μόλυνσης ως και την εμφάνιση συμπτωμάτων) εκτιμάται ότι διαρκεί από 4 ως 14 ημέρες. Ωστόσο έχει αναφερθεί περίοδος επώασης που έχει διαρκέσει ως και 45 ημέρες.
9. Ποια είναι τα ποσοστά θνησιμότητας εξαιτίας της λοίμωξης με τον ιό;
Τα ποσοστά θνησιμότητας με βάση τα προηγούμενα ξεσπάσματα του ιού είχαν εκτιμηθεί στο 40%-75% – ωστόσο υπήρχαν μεγάλες διακυμάνσεις που συνδέονταν άμεσα με την εκάστοτε τοπική δυνατότητα για επιδημιολογική επιτήρηση αλλά και κλινική διαχείριση των κρουσμάτων. Πάντως, σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι ανησυχητικό το ότι στο τελευταίο ξέσπασμα στη Νότια Ινδία ο ιός έχει σκοτώσει σχεδόν όλα τα άτομα που έχουν διαγνωστεί με αυτόν.
10. Πώς μπορεί να μειωθεί ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού στους ανθρώπους;
Με δεδομένη την απουσία εμβολίου για πρόληψη της μόλυνσης με τον ιό Nipah, οι ειδικοί αναφέρουν ότι είναι υψίστης σημασίας να τηρούνται σχολαστικά προληπτικά μέτρα όπως:
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση από τις νυχτερίδες στους ανθρώπους, είναι απαραίτητο να περιοριστεί κατά το δυνατόν η πρόσβαση των νυχτερίδων σε φρέσκα προϊόντα όπως τα φρούτα αλλά και στον χυμό της χουρμαδιάς. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να γίνει με χρήση προστατευτικών καλυμμάτων στα δοχεία που τοποθετούνται στις χουρμαδιές προκειμένου να συλλεχθεί ο χυμός τους – ήδη έχει ξεκινήσει σε κάποιες περιπτώσεις η εφαρμογή αυτού του μέτρου.
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση από τους χοίρους στους ανθρώπους, απαιτείται κατάλληλος εξοπλισμός όπως γάντια και προστατευτικός ρουχισμός όταν το άτομο έρχεται σε επαφή με άρρωστα ζώα ή με τους ιστούς τους.
Σε ό,τι αφορά τη μετάδοση μεταξύ ανθρώπων, πρέπει να αποφεύγεται η στενή επαφή με ασθενείς χωρίς μάσκα και γάντια – αυτό ισχύει τόσο για το νοσηλευτικό προσωπικό που φροντίζει νοσηλευόμενους ασθενείς όσο και για τις οικογένειες των ασθενών. Απαιτείται επίσης πολύ συχνό πλύσιμο και απολύμανση των χεριών ύστερα από επαφή με ασθενείς.
http://www.tovima.gr/science/article/?aid=994201
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΔΕΗ: Τι θα ισχύσει με την έκπτωση 15% για όσους πληρώνουν εμπρόθεσμα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Τι αποφάσισε το δικαστήριο για τον πρώην σύντροφος της Άβας Γαλανοπούλου – Οι δηλώσεις της ηθοποιού [video]](https://images.newsnowgreece.com/116/1161586/ti-apofasise-to-dikastirio-gia-ton-proin-syntrofos-tis-avas-galanopoulou--oi-diloseis-tis-ithopoiou-video-1-124x78.jpg)
![Προσπέρασε περιπολικό με 310 χλμ σε γερμανικό αυτοκινητόδρομο και δείτε τι έγινε! [video]](https://images.newsnowgreece.com/116/1161585/prosperase-peripoliko-me-310-xlm-se-germaniko-aftokinitodromo-kai-deite-ti-egine-video-1-124x78.jpg)
