2018-07-06 17:19:08
Το δελφικό μαντείο έχει αποκρυσταλλωθεί στις συνειδήσεις μας με τίτλους και διάσπαρτες γνώσεις, όπως Πυθία, Απόλλωνας, διφορούμενοι χρησμοί, «ήξεις αφήξεις», δάφνες, Δελφική Αμφικτυονία και τέτοια πράγματα.
Το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, εκεί που έσπευδαν βασιλιάδες και νομοθέτες για να πάρουν χρησμό για τις κινήσεις τους, στον ίδιο τον ομφαλό της Γης, όπως πίστευαν βολικά οι αρχαίοι πρόγονοί μας, ήταν ωστόσο πολλά περισσότερα από μια ιέρεια που χρησμοδοτούσε με τη βοήθεια του Πύθιου Απόλλωνα.
Οι Δελφοί έγιναν το μεγαλύτερο μαντείο του γνωστού κόσμου, καθώς εκεί συνέρρεαν πολλοί ακόμα λαοί της Ανατολικής Μεσογείου (Λύδοι, Φρύγες, Αιγύπτιοι κ.λπ.) για να ακούσουν τη γνώμη των θεών για τα ανθρώπινα καμώματά τους. Την Πυθία να ακούσουν δηλαδή, το διάμεσο με το οποίο ο Απόλλωνας επικοινωνούσε με τους θνητούς επιβάλλοντας τη γνώμη του.
Οι ιστορικοί σκιαγραφούν βέβαια σήμερα μια τελείως διαφορετική εικόνα για τους Δελφούς, τον ρόλο τους στα ελληνικά πράγματα αλλά και το τι πραγματικά συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του μαντείου
. Γιατί ξέρουμε πια καλά πως οι Έλληνες πίστευαν μεν στις μαντείες και αντλούσαν συμπεράσματα από πολλές μεταφυσικές πρακτικές (όπως η ιερομαντεία, η οιωνοσκοπία, η πυρομαντεία, η καπνομαντεία, η λιβανομαντεία, η οινομαντεία κ.ά.), δεν έπαυε όμως να είναι ο λαός που δάμασε τη φύση, απομάγευσε τον κόσμο και γέννησε τη λογική την ίδια.
Πώς γίνεται λοιπόν αυτοί που γέννησαν τη φιλοσοφία και την επιστήμη να πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες και θεϊκές βουλές; Να βάσιζαν τρανές αποφάσεις για το ίδιο τους το μέλλον δηλαδή, όπως πού θα κάνουν αποικίες ή πώς θα αντιπαρατεθούν αποφασιστικά με υπέρτερους στρατούς, στις υπερφυσικές αποκρίσεις μιας ιέρειας που έπεφτε σε έκσταση;
Αν πρέπει να το πούμε, δεν το έκαναν. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που θέλει η μυθιστορία. Το Μαντείο των Δελφών ήταν σημαντικότατο πολιτικό κέντρο της εποχής, η ίδια η έδρα της πανίσχυρης Δελφικής Αμφικτυονίας που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα τουλάχιστον ως την ύστερη αρχαιότητα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Όμηρος, σε εποχές πολύ πρώιμες ακόμα, βάζοντας στην «Ιλιάδα» τον Πολυδάμαντα να προσπαθεί να αποτρέψει τον Έκτορα από τη μάχη εναντίον των Αχαιών επισημαίνοντάς του έναν πολύ κακό οιωνό. Του τι απάντησε ο γνωστός ήρωας; «Ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, ν’ αγωνιζόμαστε για την πατρίδα». Οι χρησμοί είχαν τη σημασία τους δηλαδή, εντός πλαισίου όμως πάντα!
Αυτό ήταν και οι διφορούμενοι χρησμοί των Δελφών (τους οποίους ξέρουμε τόσο από επιγραφές όσο και από τα έργα αρχαίων συγγραφέων), ένας νόμος της εποχής που επιβαλλόταν από τον ισχυρό και διορατικό, τη δελφική ένωση που ήξερε πολλά και διαδραμάτιζε τον δικό της σημαίνοντα ρόλο στα τεκταινόμενα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Ηρόδοτος, πως τα εξαγόμενα από το στόμα της Πυθίας και καταγραμμένα από τους ιερείς της αποτελούσαν για τον ελληνικό κόσμο ρυθμιστικά άρθρα πίστης. Οι Δελφοί ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμιστές της πολιτικής και πολεμικής πορείας των Ελλήνων, αποκτώντας δύναμη κολοσσιαίων διαστάσεων.
Δεν ήταν ένα ιερό που αποκαλυπτόταν απλώς η θεϊκή βούληση, αλλά ένας πανίσχυρος θεσμός, ένα κέντρο αποφάσεων που ευνοούσε ή αντιστρατευόταν κατά το δοκούν τους εκάστοτε φίλους και εχθρούς. Με τον ρευστό και πάντα ασαφή τρόπο των αρχαίων Ελλήνων.
Τους Δελφούς επικαλούνταν όλοι εξάλλου για να κάνουν ό,τι σκόπευαν να κάνουν και το μαντείο ασκούσε έτσι τη δική του πολιτική, μια πολιτική που όσοι βρίσκονταν απέναντι είχαν πάντα έναν κακό λόγο να πουν Ο χρησμός ως μέσο πλουτισμού και επιβολής
Το απλό γεγονός ότι όλοι έσπευδαν στους Δελφούς για να ακούσουν τον Απόλλωνα με το αζημίωτο κατέστησε το μαντείο παντοδύναμο σε οικονομικούς όρους. Χαρακτηριστικό είναι εδώ το γεγονός ότι ενώ η Πυθία χρησμοδοτούσε στις αρχές (τέλη 7ου αιώνα π.Χ.) μόνο μία μέρα τον χρόνο, όσο ο κόσμους αυξανόταν, οι χρησμοί καθιερώθηκαν να δίνονται μία μέρα τον μήνα (και εννιά μήνες τον χρόνο τώρα).
Η προσφορά και πάλι δεν επαρκούσε όμως, καθώς ο κόσμος πολύς και κάπως έπρεπε να εξυπηρετηθούν όλοι αυτοί, γι’ αυτό και οι ιερείς κατέληξαν και σε άλλου τύπου μαντείες (κυβομαντεία, κληρομαντεία κ.ά). Ακόμα και κληρώσεις έκαναν για τη σειρά προτεραιότητας και αργότερα σκάρωσαν και το τρικ της «προμαντείας» (το δικαίωμα «να συμβουλεύεσαι το μαντείο πριν από τους άλλους»), όπου αν ήσουν φίλος και πλήρωνες αδρά, γλίτωνες τις ατέλειωτες ουρές. Οι Χιώτες το ήξεραν αυτό καλά. Κι εκεί μάλιστα που κάποτε πρώτη προτεραιότητα είχαν οι Έλληνες (και πρωτίστως τα μέλη της Δελφικής Αμφικτυονίας), λίγο αργότερα όποιος έδινε τα περισσότερα ρωτούσε και πρώτος την Πυθία.
Πέρα βέβαια από την ιεροτελεστική προσφορά στο μαντείο (πίτες και ζώα για θυσία), καθώς κανείς δεν μπορούσε να πλησιάσει με άδεια χέρια, όλοι έδιναν το κατιτίς τους. Και όταν «κατιτίς», εννοούμε αυτό το 10% που απαιτούσε το μαντείο από τα λάφυρα των πολέμων στους οποίους ξαπέστελνε τις πόλεις-κράτη, αλλά και τεράστια χρηματικά ποσά ως αφιερώματα!
Ενδεικτική εδώ η περίπτωση του Βάττου Α’, ιδρυτή της Κυρήνης και πρώτου έλληνα βασιλιά της Αφρικής, ο οποίος είχε πάει στους Δελφούς ως φέρελπις νέος της Θήρας για να βρει θεραπεία για τα προβλήματα που είχε στον λόγο του. Τι του είπε να κάνει ο Απόλλωνας; Να εκστρατεύσει στη Λιβύη για να βρει τη λαλιά του! Όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ο Βάττος δυσανασχέτησε με τη χρησμοδότηση, λέγοντας πως η Πυθία του έδινε εντολή να κάνει ανέτοιμος μια πολεμική εκστρατεία και μάλιστα σε ένα μέρος που κανένας δεν γνώριζε, την άκουσε όμως και αποίκησε τελικά την Κυρήνη. Και στα «ψιλά» της ιστορίας μας, βρήκε και τη μιλιά του, αφού σύμφωνα με τον Παυσανία είδε ένα λιοντάρι «και τρόμαξε τόσο πολύ που λύθηκε η γλώσσα του».
Σε μια άγνωστη ίσως πτυχή της δράσης του δελφικού μαντείου, αρκετές ελληνικές αλλά και ξένες πόλεις έφτιαξαν στους Δελφούς δικά τους θησαυροφυλάκια για τη φύλαξη των προσφορών τους. Τα ποσά ήταν τέτοια που κάπως έπρεπε να φυλάσσονται από τους επιτήδειους. Οι Δελφοί μάζεψαν τόσο πλούτο που η αξία του στην κλασική εποχή υπολογιζόταν στα 10.000 τάλαντα, δηλαδή 60.000.000 αττικές δραχμές!
Όσο για τους ίδιους τους χρησμούς, τους περίφημους χρησμούς των Δελφών που τέτοια επιρροή ασκούσαν στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, δεν ήταν παρά απλές συμβουλές. Γι’ αυτό και επαληθεύονταν οι προφητείες. Κι όταν δεν επαληθεύονταν, ήταν απλώς γιατί δεν είχαν ακολουθηθεί όπως έπρεπε. Τον συμβουλευτικό χαρακτήρα των χρησμών μάς τον καταμαρτυρεί τόσο ο Θουκυδίδης όσο και ο Πλούταρχος. Η Πυθία είπε, για παράδειγμα, στους Επιδάμνιους πως αν δεν πάρουν βοήθεια από την Κέρκυρα, ήταν υποχρεωμένοι να παραδώσουν την πόλη τους στην Κόρινθο. Τι άλλο να έκαναν δηλαδή σε ένα δίλημμα;
Την ίδια ώρα, πολλοί χρησμοί που έχουν φτάσει ως εμάς είτε αποδίδονται στη μυθική εποχή είτε είναι απλά πλαστοί. Είτε ήταν τόσο διφορούμενοι που ίσχυαν όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικές είναι εδώ οι στιγμές πριν από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρεσβεία στους Δελφούς για να ρωτήσουν τον Απόλλωνα «εάν πολεμήσουν, θα είναι καλύτερα τα πράγματα;». «Εάν πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη, θα νικήσουν», αποκρίθηκε η Πυθία. Καταλαβαίνουμε όλοι πως αυτό το «με όλη τους τη δύναμη» ήταν το ζύγι που θα έγερνε την πλάστιγγα κατά το δοκούν.
Περί κατάφωρα μεροληπτικής στάσης του μαντείου έχουν μιλήσει αρκετοί έλληνες ιστορικοί, λέγοντας πως έπαιρνε απροκάλυπτα το μέρος μιας παράταξης ή φυλής, αφήνοντας τότε τα διφορούμενα κατά μέρος. Τρανό παράδειγμα είναι εδώ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, όπου ο Απόλλωνας συντάχθηκε απροσχημάτιστα με τους Λακεδαιμόνιους. Και εξίσου μεγάλο οι Περσικοί Πόλεμοι, όπου βλέποντας τη λαίλαπα να κοντοζυγώνει οι Δελφοί κατηγορούνταν από τον ελληνικό κόσμο για… φιλοπερσική στάση. Παραέγιναν βλέπετε δυσοίωνοι οι χρησμοί της Πυθίας για τον ελληνικό κόσμο.
Το τι πράγματι συνέβαινε με τους χρησμούς των Δελφών μας το αποκαλύπτει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., λέγοντας πως «αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν τα εξέτασε κανείς, αυτά που πραγματοποιήθηκαν, επιδοκιμάστηκαν από όλους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φήμη του»…
Ο πρόδηλα πολιτικός ρόλος των Δελφών
Όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος, η φήμη των Δελφών και η ηγετική τους θέση στον ελληνικό κόσμο ήταν τέτοια που καμιά αποικία δεν ιδρυόταν, κανένας κατακτητικός πόλεμος δεν γινόταν χωρίς τη βούλα τους. Όλες μα όλες οι ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία και τον Εύξεινο Πόντο ιδρύθηκαν αποκλειστικά με γνωμοδότηση των Δελφών. Και είναι επίσης ενδεικτικό εδώ πως οι Δελφοί γνωρίζουν τη μεγαλύτερη ακμή τους στα χρόνια της εξάπλωσης του ελληνισμού στις γύρω περιοχές. Κάθε αποικία τιμούσε άλλωστε τον Απόλλωνα ως Αρχηγέτη και κάποιες μάλιστα έπαιρναν και το όνομα Απολλωνία για να μην απορεί κανείς σε ποιον πραγματικά λογοδοτούσαν.
Το ιερό των Δελφών έγινε εξάλλου σταδιακά κέντρο της σημαντικότερης αμφικτυονίας του ελληνικού κόσμου, της Δελφικής Αμφικτυονίας, μιας ομοσπονδιακής ένωσης δώδεκα φυλών Στερεάς και Θεσσαλίας που έδενε και έλυνε στον ελλαδικό χώρο. Οι πόλεμοι της αμφικτυονίας ήταν πάντα ιεροί πόλεμοι και μέσω αυτών οι Δελφοί γιγάντωσαν την πανελλήνια θρησκευτική και πολιτική τους επιρροή και επέκτειναν κατά πολύ τα εδάφη τους.
Ενδεικτικά της δύναμης των Δελφών ήταν και τα Πύθια, οι δεύτεροι σε σημασία μετά τους Ολυμπιακούς πανελλήνιοι αγώνες. Η πολιτική σημασία των Δελφών ήταν τέτοια που για χάρη τους ξέσπασε ο Β’ Ιερός Πόλεμος, για τον έλεγχο του μαντείου-χρυσωρυχείου πάντα. Οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Φωκείς να εντάξουν το ιερό στην ομοσπονδία τους, προκαλώντας τη μήνη των Σπαρτιατών, οι οποίοι επανέφεραν προσωρινά τους Δελφούς στην πρότερη κατάστασή τους, αλλά οι Αθηναίοι αναδιπλώθηκαν και η πόλη αποδόθηκε τελικά στους Φωκείς.
Μέχρι τον Γ’ Ιερό Πόλεμο όλα αυτά, όταν με παρέμβαση του Φιλίππου οι Δελφοί επέστρεψαν στη Δελφική Αμφικτυονία, η οποία ελεγχόταν ωστόσο πια από τους πανίσχυρους Μακεδόνες. Ένας Δ’ Ιερός Πόλεμος θα ξεσπούσε λίγο αργότερα, καθώς το μαντείο παραήταν πλούσιο και σημαντικό για να μένει ανεξάρτητο.
Το γόητρο και το κύρος των Δελφών στον αρχαιοελληνικό κόσμο συνεχίζει να αναλύεται από την ιστορική κοινότητα, η οποία άφησε πίσω της τους λακωνικούς, δυσνόητους και αινιγματικούς χρησμούς για να αποκαλύψει την πραγματική λειτουργία ενός θεσμού μεγαλύτερου απ’ όσο μπορούσε προφανώς να ελέγξει κάποιος.
Δίπλα στην Πυθία είπε ο Λυκούργος πως κατέληξε στη νέα νομοθεσία της Σπάρτης (όπως μας λέει ο Πλούταρχος), υπό την άμεση επίβλεψη μάλιστα του Απόλλωνα, εγκαθιδρύοντας τελικά ένα καθεστώς πολιτικής και κοινωνικής ευνομίας στην πόλη του που δύσκολα θα γινόταν αλλιώς αποδεκτό από τους πολίτες. Το ίδιο μαντείο επικαλέστηκε και στα τελευταία του ο μεγάλος νομοθέτης, δεσμεύοντας κυβερνώντες και λαό να εφαρμόζουν το πολίτευμα που τους είχε δώσει ο ίδιος ο θεός. Όπως ξέρουμε, η λυκούργεια «Ρήτρα» έζησε περισσότερα από 500 χρόνια.
Το ίδιο δεν έκανε όμως και ο Σόλων ο Αθηναίος για να εγκαθιδρύσει νομοθετικά τη λαϊκή κυριαρχία και να ανατρέψει τους ανηλεείς Δρακόντειους Νόμους; Επικαλέστηκε απλώς χρησμό της Πυθίας για να περάσει τις σαρωτικότερες αλλαγές που έχει δει ποτέ δημοκρατική μεταρρύθμιση! Γιατί το έτσι το θέλησε το Μαντείο των Δελφών…
Πηγή Tromaktiko
Το σημαντικότερο μαντείο του αρχαιοελληνικού κόσμου, εκεί που έσπευδαν βασιλιάδες και νομοθέτες για να πάρουν χρησμό για τις κινήσεις τους, στον ίδιο τον ομφαλό της Γης, όπως πίστευαν βολικά οι αρχαίοι πρόγονοί μας, ήταν ωστόσο πολλά περισσότερα από μια ιέρεια που χρησμοδοτούσε με τη βοήθεια του Πύθιου Απόλλωνα.
Οι Δελφοί έγιναν το μεγαλύτερο μαντείο του γνωστού κόσμου, καθώς εκεί συνέρρεαν πολλοί ακόμα λαοί της Ανατολικής Μεσογείου (Λύδοι, Φρύγες, Αιγύπτιοι κ.λπ.) για να ακούσουν τη γνώμη των θεών για τα ανθρώπινα καμώματά τους. Την Πυθία να ακούσουν δηλαδή, το διάμεσο με το οποίο ο Απόλλωνας επικοινωνούσε με τους θνητούς επιβάλλοντας τη γνώμη του.
Οι ιστορικοί σκιαγραφούν βέβαια σήμερα μια τελείως διαφορετική εικόνα για τους Δελφούς, τον ρόλο τους στα ελληνικά πράγματα αλλά και το τι πραγματικά συνέβαινε πίσω από τις κλειστές πόρτες του μαντείου
Πώς γίνεται λοιπόν αυτοί που γέννησαν τη φιλοσοφία και την επιστήμη να πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες και θεϊκές βουλές; Να βάσιζαν τρανές αποφάσεις για το ίδιο τους το μέλλον δηλαδή, όπως πού θα κάνουν αποικίες ή πώς θα αντιπαρατεθούν αποφασιστικά με υπέρτερους στρατούς, στις υπερφυσικές αποκρίσεις μιας ιέρειας που έπεφτε σε έκσταση;
Αν πρέπει να το πούμε, δεν το έκαναν. Όχι τουλάχιστον με τον τρόπο που θέλει η μυθιστορία. Το Μαντείο των Δελφών ήταν σημαντικότατο πολιτικό κέντρο της εποχής, η ίδια η έδρα της πανίσχυρης Δελφικής Αμφικτυονίας που διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στα ελληνικά πράγματα τουλάχιστον ως την ύστερη αρχαιότητα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Όμηρος, σε εποχές πολύ πρώιμες ακόμα, βάζοντας στην «Ιλιάδα» τον Πολυδάμαντα να προσπαθεί να αποτρέψει τον Έκτορα από τη μάχη εναντίον των Αχαιών επισημαίνοντάς του έναν πολύ κακό οιωνό. Του τι απάντησε ο γνωστός ήρωας; «Ένας είναι ο καλύτερος οιωνός, ν’ αγωνιζόμαστε για την πατρίδα». Οι χρησμοί είχαν τη σημασία τους δηλαδή, εντός πλαισίου όμως πάντα!
Αυτό ήταν και οι διφορούμενοι χρησμοί των Δελφών (τους οποίους ξέρουμε τόσο από επιγραφές όσο και από τα έργα αρχαίων συγγραφέων), ένας νόμος της εποχής που επιβαλλόταν από τον ισχυρό και διορατικό, τη δελφική ένωση που ήξερε πολλά και διαδραμάτιζε τον δικό της σημαίνοντα ρόλο στα τεκταινόμενα.
Μας το λέει εξάλλου και ο Ηρόδοτος, πως τα εξαγόμενα από το στόμα της Πυθίας και καταγραμμένα από τους ιερείς της αποτελούσαν για τον ελληνικό κόσμο ρυθμιστικά άρθρα πίστης. Οι Δελφοί ήταν ένας από τους σπουδαιότερους ρυθμιστές της πολιτικής και πολεμικής πορείας των Ελλήνων, αποκτώντας δύναμη κολοσσιαίων διαστάσεων.
Δεν ήταν ένα ιερό που αποκαλυπτόταν απλώς η θεϊκή βούληση, αλλά ένας πανίσχυρος θεσμός, ένα κέντρο αποφάσεων που ευνοούσε ή αντιστρατευόταν κατά το δοκούν τους εκάστοτε φίλους και εχθρούς. Με τον ρευστό και πάντα ασαφή τρόπο των αρχαίων Ελλήνων.
Τους Δελφούς επικαλούνταν όλοι εξάλλου για να κάνουν ό,τι σκόπευαν να κάνουν και το μαντείο ασκούσε έτσι τη δική του πολιτική, μια πολιτική που όσοι βρίσκονταν απέναντι είχαν πάντα έναν κακό λόγο να πουν Ο χρησμός ως μέσο πλουτισμού και επιβολής
Το απλό γεγονός ότι όλοι έσπευδαν στους Δελφούς για να ακούσουν τον Απόλλωνα με το αζημίωτο κατέστησε το μαντείο παντοδύναμο σε οικονομικούς όρους. Χαρακτηριστικό είναι εδώ το γεγονός ότι ενώ η Πυθία χρησμοδοτούσε στις αρχές (τέλη 7ου αιώνα π.Χ.) μόνο μία μέρα τον χρόνο, όσο ο κόσμους αυξανόταν, οι χρησμοί καθιερώθηκαν να δίνονται μία μέρα τον μήνα (και εννιά μήνες τον χρόνο τώρα).
Η προσφορά και πάλι δεν επαρκούσε όμως, καθώς ο κόσμος πολύς και κάπως έπρεπε να εξυπηρετηθούν όλοι αυτοί, γι’ αυτό και οι ιερείς κατέληξαν και σε άλλου τύπου μαντείες (κυβομαντεία, κληρομαντεία κ.ά). Ακόμα και κληρώσεις έκαναν για τη σειρά προτεραιότητας και αργότερα σκάρωσαν και το τρικ της «προμαντείας» (το δικαίωμα «να συμβουλεύεσαι το μαντείο πριν από τους άλλους»), όπου αν ήσουν φίλος και πλήρωνες αδρά, γλίτωνες τις ατέλειωτες ουρές. Οι Χιώτες το ήξεραν αυτό καλά. Κι εκεί μάλιστα που κάποτε πρώτη προτεραιότητα είχαν οι Έλληνες (και πρωτίστως τα μέλη της Δελφικής Αμφικτυονίας), λίγο αργότερα όποιος έδινε τα περισσότερα ρωτούσε και πρώτος την Πυθία.
Πέρα βέβαια από την ιεροτελεστική προσφορά στο μαντείο (πίτες και ζώα για θυσία), καθώς κανείς δεν μπορούσε να πλησιάσει με άδεια χέρια, όλοι έδιναν το κατιτίς τους. Και όταν «κατιτίς», εννοούμε αυτό το 10% που απαιτούσε το μαντείο από τα λάφυρα των πολέμων στους οποίους ξαπέστελνε τις πόλεις-κράτη, αλλά και τεράστια χρηματικά ποσά ως αφιερώματα!
Ενδεικτική εδώ η περίπτωση του Βάττου Α’, ιδρυτή της Κυρήνης και πρώτου έλληνα βασιλιά της Αφρικής, ο οποίος είχε πάει στους Δελφούς ως φέρελπις νέος της Θήρας για να βρει θεραπεία για τα προβλήματα που είχε στον λόγο του. Τι του είπε να κάνει ο Απόλλωνας; Να εκστρατεύσει στη Λιβύη για να βρει τη λαλιά του! Όπως μας λέει ο Ηρόδοτος, ο Βάττος δυσανασχέτησε με τη χρησμοδότηση, λέγοντας πως η Πυθία του έδινε εντολή να κάνει ανέτοιμος μια πολεμική εκστρατεία και μάλιστα σε ένα μέρος που κανένας δεν γνώριζε, την άκουσε όμως και αποίκησε τελικά την Κυρήνη. Και στα «ψιλά» της ιστορίας μας, βρήκε και τη μιλιά του, αφού σύμφωνα με τον Παυσανία είδε ένα λιοντάρι «και τρόμαξε τόσο πολύ που λύθηκε η γλώσσα του».
Σε μια άγνωστη ίσως πτυχή της δράσης του δελφικού μαντείου, αρκετές ελληνικές αλλά και ξένες πόλεις έφτιαξαν στους Δελφούς δικά τους θησαυροφυλάκια για τη φύλαξη των προσφορών τους. Τα ποσά ήταν τέτοια που κάπως έπρεπε να φυλάσσονται από τους επιτήδειους. Οι Δελφοί μάζεψαν τόσο πλούτο που η αξία του στην κλασική εποχή υπολογιζόταν στα 10.000 τάλαντα, δηλαδή 60.000.000 αττικές δραχμές!
Όσο για τους ίδιους τους χρησμούς, τους περίφημους χρησμούς των Δελφών που τέτοια επιρροή ασκούσαν στο πολιτικό σκηνικό της Ελλάδας, δεν ήταν παρά απλές συμβουλές. Γι’ αυτό και επαληθεύονταν οι προφητείες. Κι όταν δεν επαληθεύονταν, ήταν απλώς γιατί δεν είχαν ακολουθηθεί όπως έπρεπε. Τον συμβουλευτικό χαρακτήρα των χρησμών μάς τον καταμαρτυρεί τόσο ο Θουκυδίδης όσο και ο Πλούταρχος. Η Πυθία είπε, για παράδειγμα, στους Επιδάμνιους πως αν δεν πάρουν βοήθεια από την Κέρκυρα, ήταν υποχρεωμένοι να παραδώσουν την πόλη τους στην Κόρινθο. Τι άλλο να έκαναν δηλαδή σε ένα δίλημμα;
Την ίδια ώρα, πολλοί χρησμοί που έχουν φτάσει ως εμάς είτε αποδίδονται στη μυθική εποχή είτε είναι απλά πλαστοί. Είτε ήταν τόσο διφορούμενοι που ίσχυαν όποιο κι αν ήταν το αποτέλεσμα. Χαρακτηριστικές είναι εδώ οι στιγμές πριν από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όταν οι Λακεδαιμόνιοι έστειλαν πρεσβεία στους Δελφούς για να ρωτήσουν τον Απόλλωνα «εάν πολεμήσουν, θα είναι καλύτερα τα πράγματα;». «Εάν πολεμήσουν με όλη τους τη δύναμη, θα νικήσουν», αποκρίθηκε η Πυθία. Καταλαβαίνουμε όλοι πως αυτό το «με όλη τους τη δύναμη» ήταν το ζύγι που θα έγερνε την πλάστιγγα κατά το δοκούν.
Περί κατάφωρα μεροληπτικής στάσης του μαντείου έχουν μιλήσει αρκετοί έλληνες ιστορικοί, λέγοντας πως έπαιρνε απροκάλυπτα το μέρος μιας παράταξης ή φυλής, αφήνοντας τότε τα διφορούμενα κατά μέρος. Τρανό παράδειγμα είναι εδώ ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, όπου ο Απόλλωνας συντάχθηκε απροσχημάτιστα με τους Λακεδαιμόνιους. Και εξίσου μεγάλο οι Περσικοί Πόλεμοι, όπου βλέποντας τη λαίλαπα να κοντοζυγώνει οι Δελφοί κατηγορούνταν από τον ελληνικό κόσμο για… φιλοπερσική στάση. Παραέγιναν βλέπετε δυσοίωνοι οι χρησμοί της Πυθίας για τον ελληνικό κόσμο.
Το τι πράγματι συνέβαινε με τους χρησμούς των Δελφών μας το αποκαλύπτει ο Διόδωρος ο Σικελιώτης κατά τον 1ο αιώνα π.Χ., λέγοντας πως «αυτά που δεν πραγματοποιήθηκαν, δεν τα εξέτασε κανείς, αυτά που πραγματοποιήθηκαν, επιδοκιμάστηκαν από όλους, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η φήμη του»…
Ο πρόδηλα πολιτικός ρόλος των Δελφών
Όπως μας αφηγείται ο Ηρόδοτος, η φήμη των Δελφών και η ηγετική τους θέση στον ελληνικό κόσμο ήταν τέτοια που καμιά αποικία δεν ιδρυόταν, κανένας κατακτητικός πόλεμος δεν γινόταν χωρίς τη βούλα τους. Όλες μα όλες οι ελληνικές αποικίες στην Κάτω Ιταλία και τον Εύξεινο Πόντο ιδρύθηκαν αποκλειστικά με γνωμοδότηση των Δελφών. Και είναι επίσης ενδεικτικό εδώ πως οι Δελφοί γνωρίζουν τη μεγαλύτερη ακμή τους στα χρόνια της εξάπλωσης του ελληνισμού στις γύρω περιοχές. Κάθε αποικία τιμούσε άλλωστε τον Απόλλωνα ως Αρχηγέτη και κάποιες μάλιστα έπαιρναν και το όνομα Απολλωνία για να μην απορεί κανείς σε ποιον πραγματικά λογοδοτούσαν.
Το ιερό των Δελφών έγινε εξάλλου σταδιακά κέντρο της σημαντικότερης αμφικτυονίας του ελληνικού κόσμου, της Δελφικής Αμφικτυονίας, μιας ομοσπονδιακής ένωσης δώδεκα φυλών Στερεάς και Θεσσαλίας που έδενε και έλυνε στον ελλαδικό χώρο. Οι πόλεμοι της αμφικτυονίας ήταν πάντα ιεροί πόλεμοι και μέσω αυτών οι Δελφοί γιγάντωσαν την πανελλήνια θρησκευτική και πολιτική τους επιρροή και επέκτειναν κατά πολύ τα εδάφη τους.
Ενδεικτικά της δύναμης των Δελφών ήταν και τα Πύθια, οι δεύτεροι σε σημασία μετά τους Ολυμπιακούς πανελλήνιοι αγώνες. Η πολιτική σημασία των Δελφών ήταν τέτοια που για χάρη τους ξέσπασε ο Β’ Ιερός Πόλεμος, για τον έλεγχο του μαντείου-χρυσωρυχείου πάντα. Οι Αθηναίοι βοήθησαν τους Φωκείς να εντάξουν το ιερό στην ομοσπονδία τους, προκαλώντας τη μήνη των Σπαρτιατών, οι οποίοι επανέφεραν προσωρινά τους Δελφούς στην πρότερη κατάστασή τους, αλλά οι Αθηναίοι αναδιπλώθηκαν και η πόλη αποδόθηκε τελικά στους Φωκείς.
Μέχρι τον Γ’ Ιερό Πόλεμο όλα αυτά, όταν με παρέμβαση του Φιλίππου οι Δελφοί επέστρεψαν στη Δελφική Αμφικτυονία, η οποία ελεγχόταν ωστόσο πια από τους πανίσχυρους Μακεδόνες. Ένας Δ’ Ιερός Πόλεμος θα ξεσπούσε λίγο αργότερα, καθώς το μαντείο παραήταν πλούσιο και σημαντικό για να μένει ανεξάρτητο.
Το γόητρο και το κύρος των Δελφών στον αρχαιοελληνικό κόσμο συνεχίζει να αναλύεται από την ιστορική κοινότητα, η οποία άφησε πίσω της τους λακωνικούς, δυσνόητους και αινιγματικούς χρησμούς για να αποκαλύψει την πραγματική λειτουργία ενός θεσμού μεγαλύτερου απ’ όσο μπορούσε προφανώς να ελέγξει κάποιος.
Δίπλα στην Πυθία είπε ο Λυκούργος πως κατέληξε στη νέα νομοθεσία της Σπάρτης (όπως μας λέει ο Πλούταρχος), υπό την άμεση επίβλεψη μάλιστα του Απόλλωνα, εγκαθιδρύοντας τελικά ένα καθεστώς πολιτικής και κοινωνικής ευνομίας στην πόλη του που δύσκολα θα γινόταν αλλιώς αποδεκτό από τους πολίτες. Το ίδιο μαντείο επικαλέστηκε και στα τελευταία του ο μεγάλος νομοθέτης, δεσμεύοντας κυβερνώντες και λαό να εφαρμόζουν το πολίτευμα που τους είχε δώσει ο ίδιος ο θεός. Όπως ξέρουμε, η λυκούργεια «Ρήτρα» έζησε περισσότερα από 500 χρόνια.
Το ίδιο δεν έκανε όμως και ο Σόλων ο Αθηναίος για να εγκαθιδρύσει νομοθετικά τη λαϊκή κυριαρχία και να ανατρέψει τους ανηλεείς Δρακόντειους Νόμους; Επικαλέστηκε απλώς χρησμό της Πυθίας για να περάσει τις σαρωτικότερες αλλαγές που έχει δει ποτέ δημοκρατική μεταρρύθμιση! Γιατί το έτσι το θέλησε το Μαντείο των Δελφών…
Πηγή Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ένα βήμα πριν κλείσει στο Έψιλον...
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
