2018-09-08 20:14:40
Η πολυτάραχη ζωή και τα έργα του - Η μεταθανάτια αναγνώρισή του- Η επίδρασή του στην ελληνική λογοτεχνία
Ένας από τους Αμερικανούς συγγραφείς που έχει επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ιστορία της λογοτεχνίας και των τεχνών σε όλο σχεδόν τον κόσμο είναι αναμφίβολα ο Έντγκαρ Άλαν Πόε.
Λογοτέχνης με σπάνια διανοητική διαύγεια, αναλυτική φαντασία και μαθηματική σχεδόν ακρίβεια να κυριαρχούν στα έργα του, που όμως έπεσε θύμα των παθών του. Ο εθισμός στη χαρτοπαιξία, το αλκοόλ και ίσως τα ναρκωτικά(όπιο;) ήταν μοιραία και τον οδήγησαν στον θάνατο πριν κλείσει τα 41 του χρόνια.
Ο βίος του Ε. Α. Πόε
Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1809 στη Βοστόνη των Η.Π.Α. Πατέρας του ήταν ο Ντέιβιντ Πόε, ηθοποιός χωρίς ιδιαίτερο υποκριτικό ταλέντο. Μητέρα του ήταν η Ελίζαμπεθ Άρνολντ (1787- 1811). Παιδί Άγγλων ηθοποιών εγκαταστάθηκε στις Η.Π.Α
. μαζί με τη μητέρα της. Εμφανίστηκε στην αμερικανική σκηνή όταν ήταν ακόμη έφηβη και η φήμη της εξαπλώθηκε πολύ γρήγορα. Παντρεύτηκε σε ηλικία 15 ετών, ωστόσο ο πρώτος σύζυγός της πέθανε το 1805. Τον Απρίλιο του 1806 παντρεύτηκε τον Ντέιβιντ Πόε τον νεότερο (1784- 1811). Η Ελίζαμπεθ τα επόμενα τέσσερα χρόνια αν και εργαζόταν συνεχώς έφερε στον κόσμο 3 παιδιά. Τον Γουίλιαμ Χένρι Λέοναρντ στις 30 Ιανουαρίου 1807, τον Έντγκαρ στις 19 Ιανουαρίου 1809 και τη Ρόζαλι στις 20 Δεκεμβρίου 1810. Οι δύο νεαροί γονείς έδιναν παραστάσεις στις μεγαλύτερες πόλεις της ανατολικής ακτογραμμής. Τον Ιούλιο του 1811 ζούσαν στο Νόρφολκ της Βιρτζίνια όταν ο Ντέιβιντ μετά από ένα άγριο καβγά εγκατέλειψε την Ελίζαμπεθ και τα παιδιά, όπως αποκάλυψαν οι Dwight Thomas και David K. Jackson στο βιβλίο: ''The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Alan Poe, 1809- 1849, Βοστόνη 1987. Απελπισμένη η Ελίζαμπεθ δέχτηκε την πρόταση που της έκανε τον Αύγουστο ο διευθυντής του θεάτρου Ρίτσμοντ, μολονότι υπέφερε από φυματίωση, κάτι που σύντομα την έκανε ανήμπορη να ανέβει στη σκηνή. Οι θεατρόφιλοι συγκινήθηκαν από την οικτρή κατάσταση της όμορφης, νεαρής ηθοποιού και την επισκέπτονταν για να δουν το οικτρό της θέαμα, να είναι καθηλωμένη στο κρεβάτι με τα τρία πεινασμένα, μικρά παιδιά της γύρω της. Όπως έλεγε ειρωνικά ένας ντόπιος έμπορος εκείνη τη σεζόν το δωμάτιο της άρρωστης κυρίας Πόε είχε γίνει ''το πιο κοσμικό θέρετρο'' Ανάμεσα στους επισκέπτες της ήταν και η Φράνσις Βαλεντάιν Άλαν σύζυγος ενός ευκατάστατου εμπόρου ,του Τζον Άλαν και η φίλη της Τζέιν Μακένζι, οι οποίες συγκινήθηκαν ιδιαίτερα από το δράμα της Ελίζαμπεθ και των παιδιών της. Η μητέρα του Ε. Α. Πόε πέθανε στις 8 Δεκεμβρίου 1811. Ο σύζυγός της ήταν άγνωστο που βρισκόταν εκείνη την εποχή, πιθανότατα όμως κι αυτός είχε προσβληθεί από φυματίωση. Σύμφωνα με την επικρατέστερη σήμερα εκδοχή πέθανε στις 11 Δεκεμβρίου 1811 τρεις μέρες μετά τον θάνατο της γυναίκας του (κατά την Susan Archer Talley Weiss).
Ο Χένρι Πόε στάλθηκε στη Βαλτιμόρη να ζήσει με τους παππούδες του. Η Τζέιν Μακένζι υιοθέτησε τη Ρόζαλι. Η Φράνσις Άλαν έπεισε τον ευκατάστατο σύζυγό της Τζον να πάρουν το μικρότερο αγόρι στην οικογένειά τους, κάτι που έγινε. Η Φράνσις λάτρευε τον μικρό Έντγκαρ, ενώ ο σύζυγός της δέχτηκε το αγόρι κυρίως για να ικανοποιήσει τη Φράνσις.
Τα επόμενα χρόνια η επιχείρηση που είχαν ο Τζον Άλαν και ο συνέταιρός του Τσαρλς Έλις έγινε ιδιαίτερα προσοδοφόρα. Το 1815 το ζεύγος Άλαν έφυγαν από το Ρίτσμοντ για το Λονδίνο παίρνοντας μαζί τους τον εξάχρονο Έντγκαρ και την ανύπαντρη αδελφή της Φράνσις, την Αν Βαλεντάιν.
Ο Τζον Άλαν άνοιξε στο Λονδίνο ένα παράρτημα της εταιρείας του. Τον Απρίλιο του 1816 ο Ε. Α. Πόε μπήκε εσωτερικός στο οικοτροφείο των δεσποινίδων Ντιμπούρ, όπου έμαθε αγγλική γραμματική και συντακτικό. Στα τέλη του 1817 ή τις αρχές του 1818 γράφτηκε στο σχολείο Manor House. Εκεί ο μικρός Ένγκαρ διδάχθηκε αγγλική ιστορία και λογοτεχνία.
Το 1820 καθώς το λονδρέζικο παράρτημα της εταιρείας δεν στέριωσε οι Άλαν επέστρεψαν στο Ρίτσμοντ. Ο Άλαν έγραψε τον Έντγκαρ σ' ένα κλασικό σχολείο που διηύθυνε ο Τζόσεφ Χ. Κλαρκ. Εκεί έμαθε λατινικά, αρχαία ελληνικά, μαθηματικά και φυσική. Αξιόλογες ήταν οι επιδόσεις του Ε. Α. Πόε και στον αθλητισμό. Το 1823 ο Έντγκαρ μετεγγράφηκε στην ακαδημία του Γουίλιαμ Μπερκ. Τον Μάρτιο του 1825 έφυγε από αυτή. Την ίδια εποχή ο θετός του πατέρας κληρονόμησε περίπου 750.000 δολάρια και σύντομα αγόρασε την τεράστια βίλα Μολντέιβια στο Ρίτσμοντ. Εκεί ο 16χρονος Ε. Α. Πόε ερωτεύτηκε την έφηβη κόρη των γειτόνων του Ελμίρα Ρόιστερ, η οποία ανταποκρίθηκε στα αισθήματά του. Οι γονείς της όμως αντέδρασαν και την πάντρεψαν με τον ντόπιο επιχειρηματία Αλεξάντερ Σέλτον. Το 1826 ο Ε. Α. Πόε γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Εκεί ξεκίνησε τη χαρτοπαιξία που τον οδήγησε σε τεράστια χρέη (περίπου 2.000 δολάρια). Έτσι ο Τζον Άλαν τον υποχρέωσε να σταματήσει τη φοίτησή του και τον έβαλε να δουλέψει στο λογιστήριο της εταιρείας του. Σύντομα όμως ο Πόε παραιτήθηκε και τον Μάρτιο του 1827 έφυγε για τη Βοστόνη. Εκεί εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο ''Tamerlane and Other Poems'' (''Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα''). Απέφυγε να γράψει το όνομά του και αρκέστηκε στο ''Ένας Βοστονέζος''. Το βιβλίο ανοίγει με το ποίημα ''Ταμερλάνος'' και κλείνει με τη ''Λίμνη''.
Στο μεταξύ μην έχοντας παρά ελάχιστα εισοδήματα κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό. Συγκεκριμένα στις 26 Μαΐου 1827 εντάχθηκε στην 8η Πυροβολαρχία του Πρώτου Πυροβολικού στο Οχυρό Ιντιπέντενς στο λιμάνι της Βοστόνης με το ψευδώνυμο Έντγκαρ Α. Πέρι. Η εξέλιξή του ήταν ραγδαία και την 1η Ιανουαρίου του 1829 έγινε αρχιλοχίας. Σύντομα όμως κατάλαβε ότι και στον Στρατό δεν είχε μέλλον. Με τη βοήθεια του θετού πατέρα του απολύθηκε επίσημα στις 15 Απριλίου 1829 και πήγε στη Βαλτιμόρη, όπου παρουσίασε μια νέα ποιητική συλλογή με σημαντικότερο το ποίημα ''Αλ Ααράαφ''. Τον Ιούνιο του 1830 εντάχθηκε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ. Το επόμενο χρονικό διάστημα μια σειρά γεγονότων άλλαξαν ριζικά τη ζωή του.
Η θετή του μητέρα είχε πεθάνει στις 28 Φεβρουαρίου 1829 και ο Τζον Άλαν παντρεύτηκε τη Λουίζα Πάτερσον στις 5 Οκτωβρίου 1830. Στα τέλη της ίδιας χρονιάς η νέα κυρία Άλαν έμεινε έγκυος. Τότε ο Πόε κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε πλέον να είναι κληρονόμος. Έπαψε να παρακολουθεί τα μαθήματα του Γουέστ Πόιντ, να πηγαίνει στα γυμνάσια και έκανε πολλά ακόμη παραπτώματα. Κατηγορήθηκε για αμέλεια, πέρασε από στρατοδικείο και αποπέμφθηκε.
Επέστρεψε στη Βαλτιμόρη όπου ζούσε με τη θεία του Μαρία Κλεμ και τη νεαρή κόρη της και ξαδέλφη του Βιρτζίνια. Κατά καιρούς εκλιπαρούσε τον θετό του πατέρα να του στείλει λίγα χρήματα. Μάταια όμως. Στις 23 Αυγούστου 1831 στο Ρίτσμοντ η Λουίζα Άλαν έφερε στον κόσμο ένα αγοράκι, τον Τζον Άλαν τον νεότερο. Τον Μάρτιο του 1834 ο Τζον Άλαν πέθανε. Στη διαθήκη του δεν άφησε τίποτα στον Πόε... Τη Δευτέρα 16 Μαΐου 1836 ο Πόε παντρεύτηκε την ξαδέλφη του Βιρτζίνια Κλεμ, που ήταν μόλις 14 ετών. Ωστόσο, ένας μάρτυρας ο κύριος Κλίλαντ, πριν τον γάμο κατέθεσε ότι ήταν 21. Η Βιρτζίνια ήταν πολύ όμορφη και βοήθησε τον Πόε να αποκτήσει κάποια σταθερότητα στη ζωή του.
Η πολυτάραχη ζωή του Πόε ως τον θάνατό του - Τα σπουδαία έργα του
Ο Πόε που πλέον έπρεπε να βιοπορίζεται μόνο από τα γραπτά του, το 1833 με το διήγημά του ''MS. Found in a Bottle'' (''Χειρόγραφο μέσα σ' Ένα Μπουκάλι'') κέρδισε 50 δολάρια σ' ένα διαγωνισμό εβδομαδιαίας εφημερίδας της Βαλτιμόρης. Το 1835 εγκαταστάθηκε στο Ρίτσμοντ και συνεργάστηκε με το περιοδικό Southern Literary Messenger. Άρχισε να αποκτά φήμη ως κριτικός. Όμως απολύθηκε από το περιοδικό γιατί είχε κρίσεις μέθης και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Εκεί εξέδωσε ένα μεγάλο πεζογράφημα με τίτλο ''The Narrative of Arthur Gordon Pym'' (''Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ''). Το 1839 συνεργάστηκε στην έκδοση του περιοδικού Butron's Gentleman Magazine της Φιλαδέλφειας. Τότε έγραψε τις ιστορίες τρόμου ''William Wilson'' (''Γουίλιαμ Γουίλσον'') και ''The Fall of the House of Usher'' (''Η Πτώση του Οίκου των Άσερ''). Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησαν οι ''Αλλόκοτες Ιστορίες'' (''Tales of the Grotesdue and Arabesdue''). Τον Ιούνιο του 1840 παραιτήθηκε από το περιοδικό Burton's, αλλά το 1841 δημοσίευσε την πρώτη αστυνομική ιστορία του με τίτλο ''The Murders in the Rue Morgue'' (''Οι Φόνοι της Οδού Μοργκ''), χάρη στο οποίο έγινε ο πατέρας της ντοκουμενταρισμένης αστυνομικής λογοτεχνίας. Το 1843 το διήγημά του ''The Gold Bug'' (''Ο Χρυσός Σκαραβαίος'') κέρδισε ένα βραβείο της εφημερίδας της Φιλαδέλφειας Dollar's Newspaper.
Το 1844 επέστρεψε στη Νέα Υόρκη όπου δημοσίευσε )(στην εφημερίδα Sun) το διήγημα ''The Baloon Hoax'' (''Η Απάτη του Μπαλονιού''). Στις 29 Ιανουαρίου δημοσίευσε στην εφημερίδα New York Mirror το περίφημο ποίημά του ''Το Κοράκι'', με το οποίο έγινε διάσημος σ' όλη τη χώρα. Το 1846 συνεργάστηκε επίσης με το βραχύβιο έντυπο Broadway Journal, όπου δημοσίευσε τα περισσότερα διηγήματά του. Την ίδια χρονιά η ποιήτρια Φράνσις Σάρτζεντ Λοκ Όζγκουντ ερωτεύτηκε τον Πόε και τα ποιήματα που έγραφε γι' αυτόν με το ψευδώνυμο ''Φάνι'' προκάλεσαν σκάνδαλο. Το 1845 επίσης, ο Πόε εξέδωσε τον τόμο ''Το Κοράκι και Άλλα Ποιήματα'' (''The Raven and Other Poems'') και τη συλλογή διηγημάτων ''Tales'' (''Ιστορίες''). Το 1846 εγκαταστάθηκε σε εξοχικό σπίτι στο Φόρντχαμ (σήμερα συνοικία της Νέας Υόρκης) όπου έγραψε μια σειρά κειμένων νε τίτλο ''Διανοούμενοι της Νέας Υόρκης'' (''Literaty of New York'') για λογαριασμό του Godey's Lady's Book. Επρόκειτο για παρουσίαση προσωπικοτήτων της εποχής με τα σχετικά κουτσομπολιά. Αυτά όμως τον οδήγησαν στα δικαστήρια με την κατηγορία της συκοφαντικής δυσφήμισης. Η σύζυγός του Βιρτζίνια πέθανε από φυματίωση τον Ιανουάριο του 1847, κάτι που συγκλόνισε τον Πόε. Το 1848 δημοσίευσε τη διάλεξή του ''Eureka'' (''Εύρηκα''), όπου επιχειρεί μια υπερβατική εξήγηση του Σύμπαντος.
Το τέλος του
Το καλοκαίρι του 1849 ο Πόε μαθαίνει ότι ο παιδικός του έρωτας η Ελμίρα Ρόιστερ Σέλτον είχε χηρέψει και βρισκόταν στο Ρίτσμοντ. Την βρήκε και της ζήτησε να τον παντρευτεί. Εκείνη έκπληκτη δίστασε. Ωστόσο, τελικά δέχτηκε την πρόταση του Πόε με τον όρο αυτός να κόψει το ποτό. Ο Πόε το υποσχέθηκε και την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου του 1849 προσχώρησε στον αντιαλκοολικό σύνδεσμο ''Υιοί της Εγκράτειας'' ενώ ορκίστηκε ότι θα κόψει το ποτό. Η προσπάθειά του στέφθηκε από επιτυχία και ο αρραβώνας του με την Ελμίρα επικυρώθηκε. Ο Πόε αποφάσισε να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για να πάρει τη θεία του και μητέρα της Βιρτζίνια κυρία Κλεμ και να τη φέρει στο Ρίτσμοντ. Την Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου έφυγε από το Ρίτσμοντ με ατμόπλοιο με προορισμό τη Βαλτιμόρη.
Είναι άγνωστο τι έκανε ο Πόε στο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην επιβίβασή του στο ατμόπλοιο νωρίς το πρωί της Πέμπτης και την επόμενη Τετάρτη που τον είδε ένας τυπογράφος, ο Τζόζεφ Γ. Γουόκερ, στη Βαλτιμόρη. Ο Γουόκερ τον πρόσεξε σε μια ταβέρνα στην οδό Ιστ Λόμπαρντ. Ο Πόε είχε άθλια όψη και φαινόταν ότι έπινε μέρες. Ήταν ημέρα των εκλογών και οι ταβέρνες είχαν μετατραπεί σε εκλογικά κέντρα. Οι κομματάρχες κερνούσαν όποιον υποσχόταν ότι θα ψηφίσει τον υποψήφιο που υποστήριζαν. Ο Πόε, μετά από ένα μήνα αποχής από το αλκοόλ, εκμεταλλεύτηκε προφανώς το γεγονός αυτό, κάτι που τελικά αποδείχθηκε μοιραίο Ο Γουόκερ έστειλε ένα επείγον μήνυμα στον παλιό φίλο του Πόε, Τζόζεφ Σνόντγκρας, που έφτασε πολύ γρήγορα στην ταβέρνα. Ο Σνόντγκρας έλεγε αργότερα:
«Μπήκαμε στην αίθουσα όπου προσφέρονταν ποτά και αμέσως αναγνώρισα το πρόσωπο εκείνου που τόσο συχνά έβλεπα και τόσο καλά γνώριζα στο παρελθόν μολονότι τώρα είχε μια έκφραση κενής ηλιθιότητας που με έκανε να ανατριχιάσω. Η λάμψη της ευφυΐας στα μάτια του είχε σβήσει ή μάλλον είχε βυθιστεί σε μια γαβάθα αλκοόλ. Όμως το φαρδύ, ολύμπιο μέτωπο του συγγραφέα του «Κορακιού» ήταν ακόμα εκεί, με μια τόσο ευρεία ζώνη ιδανικότητας που σπανίως συναντάς σε άλλους ανθρώπους» (Thomas και Jackson, “The Poe Log”).
Ο Πόε ήταν τόσο μεθυσμένος που με το ζόρι μπορούσε να περπατήσει. Ο Σνόντγκρας και μερικοί άλλοι τον ανέβασαν σε μια άμαξα και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο Ουάσινγκτον Κόλετζ. Ο εφημερεύων γιατρός δρ. Τζον Τζ. Μόραν παρατήρησε ότι τα μέλη του έτρεμαν και μιλούσε ασταμάτητα, διεξάγοντας μια «ασυνάρτητη συνομιλία με φασματικά και φανταστικά αντικείμενα στους τοίχους». Η έλλειψη αλκοόλ μετά από μεθύσι πολλών ημερών, προκάλεσε απότομη μείωση της περιεκτικότητας του αλκοόλ στο αίμα, η οποία σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να αποβεί μοιραία.
Υπάρχει ένα σχετικό μυστήριο για τις τελευταίες μέρες του Πόε, ο οποίος πέθανε λίγο πριν τα ξημερώματα της Κυριακής 7 Οκτωβρίου 1849 στη Βαλτιμόρη.
Αιτία θανάτου: αδιευκρίνιστη…
Η επίδραση του Πόε στην παγκόσμια λογοτεχνία
Όπως έγραψε σε ένα άρθρο του στο Southern Literary Messenger, μετά τον θάνατο του Πόε, ο Τζον Μ. Ντάνιελ, «…ο Πόε αδιάφορος για τις κοινωνικές συμβάσεις ή για τη δέουσα συμπεριφορά σε μια πολιτισμένη κοινωνία, έλεγε ό,τι ήθελε και έκανε ό,τι επιθυμούσε. Αδυνατούσε να ελέγξει και το ποτό και τις απόψεις του. Ήταν υπόδουλος του αλκοόλ και εκτόξευε επικρίσεις χωρίς να τον νοιάζει τι σκέφτονταν οι άλλοι. Ήταν κοινωνικά απόβλητος, ένας Ισμαηλίτης, ένας διεστραμμένος που πήγαινε προς τη μία πλευρά όταν όλοι οι άλλοι κατευθύνονταν προς την αντίθετη». Παρά την περιγραφή του Πόε ως ανθρώπου ανήθικου, άξεστου και αναίσθητου ο Ντάνιελ επαινούσε τη λογοτεχνική του πρωτοτυπία.
Το άρθρο αυτό, κατά τα 2/3 του, ήταν το περιεχόμενο ενός δοκίμιου που έγραψε το 1852 ο Σαρλ Μποντλέρ, προκαλώντας μεγάλη αίσθηση. Ο Μποντλέρ, ως το 1867, δημοσίευσε 5 τόμους με αφηγήματα του Πόε. Ωστόσο, τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα γαλλικά μόλις το 1889 από τον Στεφάν Μαλαρμέ.
Ο Μποντλέρ κι ο Μαλαρμέ, «ευθύνονται» για τη μεγάλη διάδοση των έργων του Πόε σε όλη την Ευρώπη. Ο Γκι ντε Μοπασάν, τελειοποίησε τα έργα του, διαβάζοντας τα έργα του Πόε. Ο Ιούλιος Βερν έγραψε τη «Σφίγγα των Πάγων» ως συνέχεια του έργου του Πόε «Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ» και μάλιστα αφιέρωσε το έργο αυτό, στη μνήμη του Αμερικανού λογοτέχνη.
Το 1895, ο μεγάλος Ρώσος λογοτέχνης Κονσταντίν Μπαλμόντ, μετέφρασε στα ρωσικά τα διηγήματα του Πόε, ενώ αργότερα μετέφρασε και τα ποιήματά του.
Η χορωδιακή συμφωνία του Ραχμάνινοφ «Οι Καμπάνες» βασίζεται στη μετάφραση του ομότιτλου ποιήματος του Πόε από τον Μπάλμοντ.
Ο Κροάτης συγγραφέας Άντουν Γκούσταβ Μάτος, ταύτιζε τον εαυτό του με τον Πόε. Σε ένα μάλιστα έργο του, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο «Σαλταπήδας», που είναι το όνομα ενός ήρωα του Πόε.
Αλλά και ο μεγάλος Χόρχε Λούις Μπόρχες επηρεάστηκε από τον Πόε. Επίσης, ο Νικαραγουανός ποιητής Ρουμπέν Νταρίο ταυτίστηκε με τον Πόε και χρησιμοποίησε πολλά στοιχεία από τα έργα του.
Η επίδραση του Πόε στη ζωγραφική και τον κινηματογράφο
Και σημαντικοί ζωγράφοι όμως επηρεάστηκαν από τον Πόε. Το 1875, ο Μανέ εικονογράφησε το Corbeau, ένα βιβλίο με τη γαλλική μετάφραση από τον Μαλαρμέ, του ποιήματος «Το Κοράκι».
Ο Γκογκέν στη «Γυναίκα με το Λουλούδι», ο Ντελακρουά, ο Μαξ Έρνστ στα κολάζ και τη ζωγραφική, ο Νταλί, ο Μαγκρίτ, ο Μάδεργουελ και πολλοί ακόμα ζωγράφοι, επηρεάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τον Πόε.
Στον κινηματογράφο, πρώτος ο Ντ. Γ. Γκρίφιθ ασχολήθηκε με τον Πόε. Το 1909, σκηνοθέτησε το «Έντγκαρ Άλαν Πόε. Ένα σύντομο βιογραφικό ντοκιμαντέρ που ενσωματώνει στοιχεία από το «Κοράκι» και άλλα έργα. Το 1914, ο Γκρίφιθ σκηνοθέτησε την ταινία «The Avenging Conscience” («Η Συνείδηση-Τιμωρός»), βασισμένη στο διήγημα του Πόε «Μαρτυριάρα Καρδιά».
Σε πολλές ταινίες του, ο Φεντερίκο Φελίνι έχει επηρεαστεί από τα χιουμοριστικά αφηγήματα του Πόε. Οι Γάλλοι σκηνοθέτες του «νέου κύματος», έχουν επίσης εμπνευστεί από αυτόν. Το «Οβάλ Πορτρέτο», ενέπνευσε τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ στην ταινία «Vivre sa Vie” (1962) («Ζούσε τη Ζωή της»).
Κλασικές ωστόσο είναι οι ταινίες του Ρότζερ Κόρμαν, βασισμένες σε διασκευές έργων του Πόε, οι οποίες γυρίστηκαν την δεκαετία του 1960 και είχαν βασικό πρωταγωνιστεί τον Πίτερ Κάσινγκ. Έχουν χαρακτηριστεί ευτελείς, b- moovies κλπ., ωστόσο παρόλο τον χαμηλό προϋπολογισμό τους, χάρη κυρίως στην υποβλητική τους ατμόσφαιρα, άφησαν εποχή και δημιούργησαν μια νέα γενιά θαυμαστών του Ε.Α. Πόε…
Έλληνες λογοτέχνες και Έντγκαρ Άλαν Πόε
Ίσως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, η μεγάλη επίδραση του Πόε στην ελληνική λογοτεχνία.
Ποιήματα του Δ. Σολωμού όπως «Η Φαρμακωμένη» (1826), «Νεκρική Ωδή» (1829, «Εις Μοναχήν» (1829) και «Φαρμακωμένη στον Άδη» (1833), έχουν κοινά στοιχεία με την θεματολογία του Πόε (έρωτας-θάνατος) και την ατμόσφαιρα των έργων του.
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, υπήρξε μέγας θαυμαστής και πρώτος μεταφραστής έργων του… Εδγγάρδου Πόου. «Ο Χρυσοκάραβος», μια συλλογή μεταφρασμένων από τον Ροΐδη διηγημάτων του Πόε, κυκλοφορεί ακόμη και σήμερα.
Ο Ν. Επισκοπόπουλος και ο Π. Γιαννόπουλος, επηρεάστηκαν από τα πεζά έργα του Πόε. Ο Καίσαρ Εμμανουήλ (γνωστός από το ποίημα «Γράμμα σ’ ένα Ποιητή» του Ν. Καββαδία, που μελοποίησε έξοχα ο Δ. Ζερβουδάκης), ο Ν. Λαπαθιώτης, ο Κ. Καρυωτάκης, ο Μ. Παπανικολάου, ο Φ. Κόντογλου, ο Γ. Σκαρίμπας, η Λ. Νάκου, ο Γ. Μπεράτης, ο Γ. Βαφόπουλος, ο Γ. Κότσιρας, ο Τ. Αλαβέρας, ο Μ. Δημάκης, ο Γ. Γεραλής, ο Τ. Πίττας, ο Δ. Ρικάκης, ο Α. Πωπ, ο Α. Σφακιανάκης κ.ά, επηρεάστηκαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό από τον Πόε.
Μια τελική αποτίμηση
Το έργο του Πόε, οφείλει πολλά στο ενδιαφέρον του ρομαντισμού για το υπερφυσικό και το σατανικό, όπως και στις δικές του ταραγμένες φαντασιώσεις.
Είχε τη σπάνια ικανότητα να δημιουργεί μιαν αληθοφανή πειστική πλοκή από τα πιο απίθανο υλικό.
Ο Πόε ήταν μια παράξενη, διπλή, διχασμένη προσωπικότητα. Υπάρχει μάλιστα και ιατρική μαρτυρία σύμφωνα με την οποία υπέφερε από κάκωση του εγκεφάλου. Κι αν η ζωή του σίγουρα δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση, τα έργα του 170 χρόνια μετά τον θάνατό του ασκούν ιδιαίτερη επιρροή και γοητεία σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Ένας poete maudit(καταραμένος ποιητής), πολύ πριν ο Πολ Βερλέν (1883 στο περιοδικό Lutece), εισάγει τον όρο, που πλήρωσε ακριβά τα λάθη του, άφησε όμως αθάνατα έργα…
Πηγές: Kevin J. Hayes, “ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ», Εκδόσεις Μεταίχμιο 2014, ΛΕΞΙΚΟ ΝΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ 2007
Μιχάλης Στούκας
anatakti
Ένας από τους Αμερικανούς συγγραφείς που έχει επηρεάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό την ιστορία της λογοτεχνίας και των τεχνών σε όλο σχεδόν τον κόσμο είναι αναμφίβολα ο Έντγκαρ Άλαν Πόε.
Λογοτέχνης με σπάνια διανοητική διαύγεια, αναλυτική φαντασία και μαθηματική σχεδόν ακρίβεια να κυριαρχούν στα έργα του, που όμως έπεσε θύμα των παθών του. Ο εθισμός στη χαρτοπαιξία, το αλκοόλ και ίσως τα ναρκωτικά(όπιο;) ήταν μοιραία και τον οδήγησαν στον θάνατο πριν κλείσει τα 41 του χρόνια.
Ο βίος του Ε. Α. Πόε
Ο Έντγκαρ Άλαν Πόε γεννήθηκε στις 19 Ιανουαρίου 1809 στη Βοστόνη των Η.Π.Α. Πατέρας του ήταν ο Ντέιβιντ Πόε, ηθοποιός χωρίς ιδιαίτερο υποκριτικό ταλέντο. Μητέρα του ήταν η Ελίζαμπεθ Άρνολντ (1787- 1811). Παιδί Άγγλων ηθοποιών εγκαταστάθηκε στις Η.Π.Α
Ο Χένρι Πόε στάλθηκε στη Βαλτιμόρη να ζήσει με τους παππούδες του. Η Τζέιν Μακένζι υιοθέτησε τη Ρόζαλι. Η Φράνσις Άλαν έπεισε τον ευκατάστατο σύζυγό της Τζον να πάρουν το μικρότερο αγόρι στην οικογένειά τους, κάτι που έγινε. Η Φράνσις λάτρευε τον μικρό Έντγκαρ, ενώ ο σύζυγός της δέχτηκε το αγόρι κυρίως για να ικανοποιήσει τη Φράνσις.
Τα επόμενα χρόνια η επιχείρηση που είχαν ο Τζον Άλαν και ο συνέταιρός του Τσαρλς Έλις έγινε ιδιαίτερα προσοδοφόρα. Το 1815 το ζεύγος Άλαν έφυγαν από το Ρίτσμοντ για το Λονδίνο παίρνοντας μαζί τους τον εξάχρονο Έντγκαρ και την ανύπαντρη αδελφή της Φράνσις, την Αν Βαλεντάιν.
Ο Τζον Άλαν άνοιξε στο Λονδίνο ένα παράρτημα της εταιρείας του. Τον Απρίλιο του 1816 ο Ε. Α. Πόε μπήκε εσωτερικός στο οικοτροφείο των δεσποινίδων Ντιμπούρ, όπου έμαθε αγγλική γραμματική και συντακτικό. Στα τέλη του 1817 ή τις αρχές του 1818 γράφτηκε στο σχολείο Manor House. Εκεί ο μικρός Ένγκαρ διδάχθηκε αγγλική ιστορία και λογοτεχνία.
Το 1820 καθώς το λονδρέζικο παράρτημα της εταιρείας δεν στέριωσε οι Άλαν επέστρεψαν στο Ρίτσμοντ. Ο Άλαν έγραψε τον Έντγκαρ σ' ένα κλασικό σχολείο που διηύθυνε ο Τζόσεφ Χ. Κλαρκ. Εκεί έμαθε λατινικά, αρχαία ελληνικά, μαθηματικά και φυσική. Αξιόλογες ήταν οι επιδόσεις του Ε. Α. Πόε και στον αθλητισμό. Το 1823 ο Έντγκαρ μετεγγράφηκε στην ακαδημία του Γουίλιαμ Μπερκ. Τον Μάρτιο του 1825 έφυγε από αυτή. Την ίδια εποχή ο θετός του πατέρας κληρονόμησε περίπου 750.000 δολάρια και σύντομα αγόρασε την τεράστια βίλα Μολντέιβια στο Ρίτσμοντ. Εκεί ο 16χρονος Ε. Α. Πόε ερωτεύτηκε την έφηβη κόρη των γειτόνων του Ελμίρα Ρόιστερ, η οποία ανταποκρίθηκε στα αισθήματά του. Οι γονείς της όμως αντέδρασαν και την πάντρεψαν με τον ντόπιο επιχειρηματία Αλεξάντερ Σέλτον. Το 1826 ο Ε. Α. Πόε γράφτηκε στο πανεπιστήμιο της Βιρτζίνια. Εκεί ξεκίνησε τη χαρτοπαιξία που τον οδήγησε σε τεράστια χρέη (περίπου 2.000 δολάρια). Έτσι ο Τζον Άλαν τον υποχρέωσε να σταματήσει τη φοίτησή του και τον έβαλε να δουλέψει στο λογιστήριο της εταιρείας του. Σύντομα όμως ο Πόε παραιτήθηκε και τον Μάρτιο του 1827 έφυγε για τη Βοστόνη. Εκεί εξέδωσε το πρώτο του βιβλίο ''Tamerlane and Other Poems'' (''Ταμερλάνος και άλλα ποιήματα''). Απέφυγε να γράψει το όνομά του και αρκέστηκε στο ''Ένας Βοστονέζος''. Το βιβλίο ανοίγει με το ποίημα ''Ταμερλάνος'' και κλείνει με τη ''Λίμνη''.
Στο μεταξύ μην έχοντας παρά ελάχιστα εισοδήματα κατατάχθηκε στον αμερικανικό στρατό. Συγκεκριμένα στις 26 Μαΐου 1827 εντάχθηκε στην 8η Πυροβολαρχία του Πρώτου Πυροβολικού στο Οχυρό Ιντιπέντενς στο λιμάνι της Βοστόνης με το ψευδώνυμο Έντγκαρ Α. Πέρι. Η εξέλιξή του ήταν ραγδαία και την 1η Ιανουαρίου του 1829 έγινε αρχιλοχίας. Σύντομα όμως κατάλαβε ότι και στον Στρατό δεν είχε μέλλον. Με τη βοήθεια του θετού πατέρα του απολύθηκε επίσημα στις 15 Απριλίου 1829 και πήγε στη Βαλτιμόρη, όπου παρουσίασε μια νέα ποιητική συλλογή με σημαντικότερο το ποίημα ''Αλ Ααράαφ''. Τον Ιούνιο του 1830 εντάχθηκε στη Στρατιωτική Ακαδημία του Γουέστ Πόιντ. Το επόμενο χρονικό διάστημα μια σειρά γεγονότων άλλαξαν ριζικά τη ζωή του.
Η θετή του μητέρα είχε πεθάνει στις 28 Φεβρουαρίου 1829 και ο Τζον Άλαν παντρεύτηκε τη Λουίζα Πάτερσον στις 5 Οκτωβρίου 1830. Στα τέλη της ίδιας χρονιάς η νέα κυρία Άλαν έμεινε έγκυος. Τότε ο Πόε κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε πλέον να είναι κληρονόμος. Έπαψε να παρακολουθεί τα μαθήματα του Γουέστ Πόιντ, να πηγαίνει στα γυμνάσια και έκανε πολλά ακόμη παραπτώματα. Κατηγορήθηκε για αμέλεια, πέρασε από στρατοδικείο και αποπέμφθηκε.
Επέστρεψε στη Βαλτιμόρη όπου ζούσε με τη θεία του Μαρία Κλεμ και τη νεαρή κόρη της και ξαδέλφη του Βιρτζίνια. Κατά καιρούς εκλιπαρούσε τον θετό του πατέρα να του στείλει λίγα χρήματα. Μάταια όμως. Στις 23 Αυγούστου 1831 στο Ρίτσμοντ η Λουίζα Άλαν έφερε στον κόσμο ένα αγοράκι, τον Τζον Άλαν τον νεότερο. Τον Μάρτιο του 1834 ο Τζον Άλαν πέθανε. Στη διαθήκη του δεν άφησε τίποτα στον Πόε... Τη Δευτέρα 16 Μαΐου 1836 ο Πόε παντρεύτηκε την ξαδέλφη του Βιρτζίνια Κλεμ, που ήταν μόλις 14 ετών. Ωστόσο, ένας μάρτυρας ο κύριος Κλίλαντ, πριν τον γάμο κατέθεσε ότι ήταν 21. Η Βιρτζίνια ήταν πολύ όμορφη και βοήθησε τον Πόε να αποκτήσει κάποια σταθερότητα στη ζωή του.
Η πολυτάραχη ζωή του Πόε ως τον θάνατό του - Τα σπουδαία έργα του
Ο Πόε που πλέον έπρεπε να βιοπορίζεται μόνο από τα γραπτά του, το 1833 με το διήγημά του ''MS. Found in a Bottle'' (''Χειρόγραφο μέσα σ' Ένα Μπουκάλι'') κέρδισε 50 δολάρια σ' ένα διαγωνισμό εβδομαδιαίας εφημερίδας της Βαλτιμόρης. Το 1835 εγκαταστάθηκε στο Ρίτσμοντ και συνεργάστηκε με το περιοδικό Southern Literary Messenger. Άρχισε να αποκτά φήμη ως κριτικός. Όμως απολύθηκε από το περιοδικό γιατί είχε κρίσεις μέθης και εγκαταστάθηκε στη Νέα Υόρκη. Εκεί εξέδωσε ένα μεγάλο πεζογράφημα με τίτλο ''The Narrative of Arthur Gordon Pym'' (''Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ''). Το 1839 συνεργάστηκε στην έκδοση του περιοδικού Butron's Gentleman Magazine της Φιλαδέλφειας. Τότε έγραψε τις ιστορίες τρόμου ''William Wilson'' (''Γουίλιαμ Γουίλσον'') και ''The Fall of the House of Usher'' (''Η Πτώση του Οίκου των Άσερ''). Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησαν οι ''Αλλόκοτες Ιστορίες'' (''Tales of the Grotesdue and Arabesdue''). Τον Ιούνιο του 1840 παραιτήθηκε από το περιοδικό Burton's, αλλά το 1841 δημοσίευσε την πρώτη αστυνομική ιστορία του με τίτλο ''The Murders in the Rue Morgue'' (''Οι Φόνοι της Οδού Μοργκ''), χάρη στο οποίο έγινε ο πατέρας της ντοκουμενταρισμένης αστυνομικής λογοτεχνίας. Το 1843 το διήγημά του ''The Gold Bug'' (''Ο Χρυσός Σκαραβαίος'') κέρδισε ένα βραβείο της εφημερίδας της Φιλαδέλφειας Dollar's Newspaper.
Το 1844 επέστρεψε στη Νέα Υόρκη όπου δημοσίευσε )(στην εφημερίδα Sun) το διήγημα ''The Baloon Hoax'' (''Η Απάτη του Μπαλονιού''). Στις 29 Ιανουαρίου δημοσίευσε στην εφημερίδα New York Mirror το περίφημο ποίημά του ''Το Κοράκι'', με το οποίο έγινε διάσημος σ' όλη τη χώρα. Το 1846 συνεργάστηκε επίσης με το βραχύβιο έντυπο Broadway Journal, όπου δημοσίευσε τα περισσότερα διηγήματά του. Την ίδια χρονιά η ποιήτρια Φράνσις Σάρτζεντ Λοκ Όζγκουντ ερωτεύτηκε τον Πόε και τα ποιήματα που έγραφε γι' αυτόν με το ψευδώνυμο ''Φάνι'' προκάλεσαν σκάνδαλο. Το 1845 επίσης, ο Πόε εξέδωσε τον τόμο ''Το Κοράκι και Άλλα Ποιήματα'' (''The Raven and Other Poems'') και τη συλλογή διηγημάτων ''Tales'' (''Ιστορίες''). Το 1846 εγκαταστάθηκε σε εξοχικό σπίτι στο Φόρντχαμ (σήμερα συνοικία της Νέας Υόρκης) όπου έγραψε μια σειρά κειμένων νε τίτλο ''Διανοούμενοι της Νέας Υόρκης'' (''Literaty of New York'') για λογαριασμό του Godey's Lady's Book. Επρόκειτο για παρουσίαση προσωπικοτήτων της εποχής με τα σχετικά κουτσομπολιά. Αυτά όμως τον οδήγησαν στα δικαστήρια με την κατηγορία της συκοφαντικής δυσφήμισης. Η σύζυγός του Βιρτζίνια πέθανε από φυματίωση τον Ιανουάριο του 1847, κάτι που συγκλόνισε τον Πόε. Το 1848 δημοσίευσε τη διάλεξή του ''Eureka'' (''Εύρηκα''), όπου επιχειρεί μια υπερβατική εξήγηση του Σύμπαντος.
Το τέλος του
Το καλοκαίρι του 1849 ο Πόε μαθαίνει ότι ο παιδικός του έρωτας η Ελμίρα Ρόιστερ Σέλτον είχε χηρέψει και βρισκόταν στο Ρίτσμοντ. Την βρήκε και της ζήτησε να τον παντρευτεί. Εκείνη έκπληκτη δίστασε. Ωστόσο, τελικά δέχτηκε την πρόταση του Πόε με τον όρο αυτός να κόψει το ποτό. Ο Πόε το υποσχέθηκε και την τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου του 1849 προσχώρησε στον αντιαλκοολικό σύνδεσμο ''Υιοί της Εγκράτειας'' ενώ ορκίστηκε ότι θα κόψει το ποτό. Η προσπάθειά του στέφθηκε από επιτυχία και ο αρραβώνας του με την Ελμίρα επικυρώθηκε. Ο Πόε αποφάσισε να μεταβεί στη Νέα Υόρκη για να πάρει τη θεία του και μητέρα της Βιρτζίνια κυρία Κλεμ και να τη φέρει στο Ρίτσμοντ. Την Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου έφυγε από το Ρίτσμοντ με ατμόπλοιο με προορισμό τη Βαλτιμόρη.
Είναι άγνωστο τι έκανε ο Πόε στο διάστημα που μεσολάβησε ανάμεσα στην επιβίβασή του στο ατμόπλοιο νωρίς το πρωί της Πέμπτης και την επόμενη Τετάρτη που τον είδε ένας τυπογράφος, ο Τζόζεφ Γ. Γουόκερ, στη Βαλτιμόρη. Ο Γουόκερ τον πρόσεξε σε μια ταβέρνα στην οδό Ιστ Λόμπαρντ. Ο Πόε είχε άθλια όψη και φαινόταν ότι έπινε μέρες. Ήταν ημέρα των εκλογών και οι ταβέρνες είχαν μετατραπεί σε εκλογικά κέντρα. Οι κομματάρχες κερνούσαν όποιον υποσχόταν ότι θα ψηφίσει τον υποψήφιο που υποστήριζαν. Ο Πόε, μετά από ένα μήνα αποχής από το αλκοόλ, εκμεταλλεύτηκε προφανώς το γεγονός αυτό, κάτι που τελικά αποδείχθηκε μοιραίο Ο Γουόκερ έστειλε ένα επείγον μήνυμα στον παλιό φίλο του Πόε, Τζόζεφ Σνόντγκρας, που έφτασε πολύ γρήγορα στην ταβέρνα. Ο Σνόντγκρας έλεγε αργότερα:
«Μπήκαμε στην αίθουσα όπου προσφέρονταν ποτά και αμέσως αναγνώρισα το πρόσωπο εκείνου που τόσο συχνά έβλεπα και τόσο καλά γνώριζα στο παρελθόν μολονότι τώρα είχε μια έκφραση κενής ηλιθιότητας που με έκανε να ανατριχιάσω. Η λάμψη της ευφυΐας στα μάτια του είχε σβήσει ή μάλλον είχε βυθιστεί σε μια γαβάθα αλκοόλ. Όμως το φαρδύ, ολύμπιο μέτωπο του συγγραφέα του «Κορακιού» ήταν ακόμα εκεί, με μια τόσο ευρεία ζώνη ιδανικότητας που σπανίως συναντάς σε άλλους ανθρώπους» (Thomas και Jackson, “The Poe Log”).
Ο Πόε ήταν τόσο μεθυσμένος που με το ζόρι μπορούσε να περπατήσει. Ο Σνόντγκρας και μερικοί άλλοι τον ανέβασαν σε μια άμαξα και τον μετέφεραν στο νοσοκομείο Ουάσινγκτον Κόλετζ. Ο εφημερεύων γιατρός δρ. Τζον Τζ. Μόραν παρατήρησε ότι τα μέλη του έτρεμαν και μιλούσε ασταμάτητα, διεξάγοντας μια «ασυνάρτητη συνομιλία με φασματικά και φανταστικά αντικείμενα στους τοίχους». Η έλλειψη αλκοόλ μετά από μεθύσι πολλών ημερών, προκάλεσε απότομη μείωση της περιεκτικότητας του αλκοόλ στο αίμα, η οποία σε ακραίες περιπτώσεις ενδέχεται να αποβεί μοιραία.
Υπάρχει ένα σχετικό μυστήριο για τις τελευταίες μέρες του Πόε, ο οποίος πέθανε λίγο πριν τα ξημερώματα της Κυριακής 7 Οκτωβρίου 1849 στη Βαλτιμόρη.
Αιτία θανάτου: αδιευκρίνιστη…
Η επίδραση του Πόε στην παγκόσμια λογοτεχνία
Όπως έγραψε σε ένα άρθρο του στο Southern Literary Messenger, μετά τον θάνατο του Πόε, ο Τζον Μ. Ντάνιελ, «…ο Πόε αδιάφορος για τις κοινωνικές συμβάσεις ή για τη δέουσα συμπεριφορά σε μια πολιτισμένη κοινωνία, έλεγε ό,τι ήθελε και έκανε ό,τι επιθυμούσε. Αδυνατούσε να ελέγξει και το ποτό και τις απόψεις του. Ήταν υπόδουλος του αλκοόλ και εκτόξευε επικρίσεις χωρίς να τον νοιάζει τι σκέφτονταν οι άλλοι. Ήταν κοινωνικά απόβλητος, ένας Ισμαηλίτης, ένας διεστραμμένος που πήγαινε προς τη μία πλευρά όταν όλοι οι άλλοι κατευθύνονταν προς την αντίθετη». Παρά την περιγραφή του Πόε ως ανθρώπου ανήθικου, άξεστου και αναίσθητου ο Ντάνιελ επαινούσε τη λογοτεχνική του πρωτοτυπία.
Το άρθρο αυτό, κατά τα 2/3 του, ήταν το περιεχόμενο ενός δοκίμιου που έγραψε το 1852 ο Σαρλ Μποντλέρ, προκαλώντας μεγάλη αίσθηση. Ο Μποντλέρ, ως το 1867, δημοσίευσε 5 τόμους με αφηγήματα του Πόε. Ωστόσο, τα ποιήματά του μεταφράστηκαν στα γαλλικά μόλις το 1889 από τον Στεφάν Μαλαρμέ.
Ο Μποντλέρ κι ο Μαλαρμέ, «ευθύνονται» για τη μεγάλη διάδοση των έργων του Πόε σε όλη την Ευρώπη. Ο Γκι ντε Μοπασάν, τελειοποίησε τα έργα του, διαβάζοντας τα έργα του Πόε. Ο Ιούλιος Βερν έγραψε τη «Σφίγγα των Πάγων» ως συνέχεια του έργου του Πόε «Η Αφήγηση του Άρθουρ Γκόρντον Πιμ» και μάλιστα αφιέρωσε το έργο αυτό, στη μνήμη του Αμερικανού λογοτέχνη.
Το 1895, ο μεγάλος Ρώσος λογοτέχνης Κονσταντίν Μπαλμόντ, μετέφρασε στα ρωσικά τα διηγήματα του Πόε, ενώ αργότερα μετέφρασε και τα ποιήματά του.
Η χορωδιακή συμφωνία του Ραχμάνινοφ «Οι Καμπάνες» βασίζεται στη μετάφραση του ομότιτλου ποιήματος του Πόε από τον Μπάλμοντ.
Ο Κροάτης συγγραφέας Άντουν Γκούσταβ Μάτος, ταύτιζε τον εαυτό του με τον Πόε. Σε ένα μάλιστα έργο του, χρησιμοποίησε το ψευδώνυμο «Σαλταπήδας», που είναι το όνομα ενός ήρωα του Πόε.
Αλλά και ο μεγάλος Χόρχε Λούις Μπόρχες επηρεάστηκε από τον Πόε. Επίσης, ο Νικαραγουανός ποιητής Ρουμπέν Νταρίο ταυτίστηκε με τον Πόε και χρησιμοποίησε πολλά στοιχεία από τα έργα του.
Η επίδραση του Πόε στη ζωγραφική και τον κινηματογράφο
Και σημαντικοί ζωγράφοι όμως επηρεάστηκαν από τον Πόε. Το 1875, ο Μανέ εικονογράφησε το Corbeau, ένα βιβλίο με τη γαλλική μετάφραση από τον Μαλαρμέ, του ποιήματος «Το Κοράκι».
Ο Γκογκέν στη «Γυναίκα με το Λουλούδι», ο Ντελακρουά, ο Μαξ Έρνστ στα κολάζ και τη ζωγραφική, ο Νταλί, ο Μαγκρίτ, ο Μάδεργουελ και πολλοί ακόμα ζωγράφοι, επηρεάστηκαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο από τον Πόε.
Στον κινηματογράφο, πρώτος ο Ντ. Γ. Γκρίφιθ ασχολήθηκε με τον Πόε. Το 1909, σκηνοθέτησε το «Έντγκαρ Άλαν Πόε. Ένα σύντομο βιογραφικό ντοκιμαντέρ που ενσωματώνει στοιχεία από το «Κοράκι» και άλλα έργα. Το 1914, ο Γκρίφιθ σκηνοθέτησε την ταινία «The Avenging Conscience” («Η Συνείδηση-Τιμωρός»), βασισμένη στο διήγημα του Πόε «Μαρτυριάρα Καρδιά».
Σε πολλές ταινίες του, ο Φεντερίκο Φελίνι έχει επηρεαστεί από τα χιουμοριστικά αφηγήματα του Πόε. Οι Γάλλοι σκηνοθέτες του «νέου κύματος», έχουν επίσης εμπνευστεί από αυτόν. Το «Οβάλ Πορτρέτο», ενέπνευσε τον Ζαν-Λικ Γκοντάρ στην ταινία «Vivre sa Vie” (1962) («Ζούσε τη Ζωή της»).
Κλασικές ωστόσο είναι οι ταινίες του Ρότζερ Κόρμαν, βασισμένες σε διασκευές έργων του Πόε, οι οποίες γυρίστηκαν την δεκαετία του 1960 και είχαν βασικό πρωταγωνιστεί τον Πίτερ Κάσινγκ. Έχουν χαρακτηριστεί ευτελείς, b- moovies κλπ., ωστόσο παρόλο τον χαμηλό προϋπολογισμό τους, χάρη κυρίως στην υποβλητική τους ατμόσφαιρα, άφησαν εποχή και δημιούργησαν μια νέα γενιά θαυμαστών του Ε.Α. Πόε…
Έλληνες λογοτέχνες και Έντγκαρ Άλαν Πόε
Ίσως δεν είναι ιδιαίτερα γνωστή, η μεγάλη επίδραση του Πόε στην ελληνική λογοτεχνία.
Ποιήματα του Δ. Σολωμού όπως «Η Φαρμακωμένη» (1826), «Νεκρική Ωδή» (1829, «Εις Μοναχήν» (1829) και «Φαρμακωμένη στον Άδη» (1833), έχουν κοινά στοιχεία με την θεματολογία του Πόε (έρωτας-θάνατος) και την ατμόσφαιρα των έργων του.
Ο Εμμανουήλ Ροΐδης, υπήρξε μέγας θαυμαστής και πρώτος μεταφραστής έργων του… Εδγγάρδου Πόου. «Ο Χρυσοκάραβος», μια συλλογή μεταφρασμένων από τον Ροΐδη διηγημάτων του Πόε, κυκλοφορεί ακόμη και σήμερα.
Ο Ν. Επισκοπόπουλος και ο Π. Γιαννόπουλος, επηρεάστηκαν από τα πεζά έργα του Πόε. Ο Καίσαρ Εμμανουήλ (γνωστός από το ποίημα «Γράμμα σ’ ένα Ποιητή» του Ν. Καββαδία, που μελοποίησε έξοχα ο Δ. Ζερβουδάκης), ο Ν. Λαπαθιώτης, ο Κ. Καρυωτάκης, ο Μ. Παπανικολάου, ο Φ. Κόντογλου, ο Γ. Σκαρίμπας, η Λ. Νάκου, ο Γ. Μπεράτης, ο Γ. Βαφόπουλος, ο Γ. Κότσιρας, ο Τ. Αλαβέρας, ο Μ. Δημάκης, ο Γ. Γεραλής, ο Τ. Πίττας, ο Δ. Ρικάκης, ο Α. Πωπ, ο Α. Σφακιανάκης κ.ά, επηρεάστηκαν σε μικρό ή μεγάλο βαθμό από τον Πόε.
Μια τελική αποτίμηση
Το έργο του Πόε, οφείλει πολλά στο ενδιαφέρον του ρομαντισμού για το υπερφυσικό και το σατανικό, όπως και στις δικές του ταραγμένες φαντασιώσεις.
Είχε τη σπάνια ικανότητα να δημιουργεί μιαν αληθοφανή πειστική πλοκή από τα πιο απίθανο υλικό.
Ο Πόε ήταν μια παράξενη, διπλή, διχασμένη προσωπικότητα. Υπάρχει μάλιστα και ιατρική μαρτυρία σύμφωνα με την οποία υπέφερε από κάκωση του εγκεφάλου. Κι αν η ζωή του σίγουρα δεν είναι παράδειγμα προς μίμηση, τα έργα του 170 χρόνια μετά τον θάνατό του ασκούν ιδιαίτερη επιρροή και γοητεία σε εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.
Ένας poete maudit(καταραμένος ποιητής), πολύ πριν ο Πολ Βερλέν (1883 στο περιοδικό Lutece), εισάγει τον όρο, που πλήρωσε ακριβά τα λάθη του, άφησε όμως αθάνατα έργα…
Πηγές: Kevin J. Hayes, “ΕΝΤΓΚΑΡ ΑΛΑΝ ΠΟΕ», Εκδόσεις Μεταίχμιο 2014, ΛΕΞΙΚΟ ΝΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ, εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ 2007
Μιχάλης Στούκας
anatakti
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
11048 - Το εξαιρετικό αγιορείτικο παρθένο ελαιόλαδο (βίντεο)
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΕΠΙΣΟΔΕΙΑ ΣΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
