2020-08-31 11:35:02
Ποια είναι τα αρχιπελαγικά κράτη στα οποία αναφέρθηκε ο εκπρόσωπος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών και τι δικαιώματα έχουν, με βάση τη σύμβαση των Ηνωμένων
Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας - Ποιοι είναι οι δικαστές στα Διεθνή Δικαστήρια της Χάγης και του Αμβούργου - Γιατί η Τουρκία δεν δέχεται να επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, όταν η ίδια το έχει κάνει αυθαίρετα σε Μαύρη Θάλασσα και Ανατολική Μεσόγειο;
Τα ελληνοτουρκικά συνεχίζουν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας τις τελευταίες ημέρες. Οι Τούρκοι προκαλούν με κάθε τρόπο κι αν υπήρχε βραβείο παγκόσμιου ταραξία θα το έπαιρναν χωρίς αντίπαλο.
Καθημερινά Τούρκοι αξιωματούχοι συναγωνίζονται για το ποιος θα κάνει τις πλέον εμπρηστικές δηλώσεις. Χθες Σάββατο ο 72χρονοςΝτεβλέτ Μπαχτσελί έφτασε να θέσει θέμα Δωδεκανήσων, ενώ ο Μεχμέτ Τσαβούσογλου τώρα που δεν είναι φίλος του ο Γιώργος (Κατρούγκαλος) στο ΥΠΕΞ απειλεί τη χώρα μας
. Ατυχείς δηλώσεις όπως αυτές του κυρίου Κατρούγκαλου ότι «δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την Τουρκία, έχει δικαιώματα» (ενν. στο Αιγαίο) και «πώς μπορεί κάποιος να αποκλείσει από αυτή την περιοχή την Τουρκία η οποία έχει τόσα χιλιόμετρα ακτή στη Μεσόγειο;», φτάνουν να χρησιμοποιούνται από την Τουρκία ως επιχείρημα απέναντι στη χώρα μας. Είχε προηγηθεί και η δήλωση του τέως ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά, «να μην είμαστε μοναχοφάηδες». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι και η τωρινή ηγεσία του ΥΠΕΞ είναι άψογη.
Μια δήλωση που ξεχωρίσαμε, είναι αυτή που έγινε την Παρασκευή 28/8/2020 από τον εκπρόσωπο του τουρκικού ΥΠΕΞ Χαμί Ακσόι. Παραθέτουμε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον απόσπασμά της:
«Η Ελλάδα δεν είναι αρχιπελαγικό κράτος. Κυρίως το Καστελλόριζο αλλά και νησιά που βρίσκονται κοντά στην Ανατολία δεν μπορούν να έχουν υφαλοκρηπίδα ,αυτό είναι εναντίον στο διεθνές δίκαιο και στις δεδικασμένες αποφάσεις».
Τα μέλη των Διεθνών Δικαστηρίων
Το να μιλάει η Τουρκία για διεθνές δίκαιο αποτελεί ιεροσυλία. Δεδικασμένες αποφάσεις σε υποθέσεις ΑΟΖ κλπ. δεν υπάρχουν όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει. Κάθε απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης αλλά και του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της θάλασσας, το οποίο δεν γνωρίζουμε γιατί δεν αναφέρεται συχνά, έχει πολλές διαφορές από την προηγούμενη. Λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης που εκδικάζεται, πολιτικοί συσχετισμοί, ενώ πιστεύουμε ότι ακόμα και η εθνικότητα των μελών του κάθε δικαστηρίου παίζει ρόλο.
Ας δούμε ποια ήταν τα πρώτα μέλη του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαίου της θάλασσας (ΔΔΔΘ), που εδρεύει στο Αμβούργο. Η εκλογή των 21 μελών του έγινε την 1η Αυγούστου 1996. Πρόεδρος του Δικαστηρίου εκλέχθηκε ο T. Mensah από την Γκάνα κατά την πρώτη συνεδρίαση του δικαστηρίου τον Οκτώβριο του 1996. Τα υπόλοιπα 20 μέλη ήταν: J. Akl(Λίβανος), D. Anderson(Μ. Βρετανία), H. Caminos (Αργεντινή), G. Eiriksson(Ισλανδία), P. Engo(Καμερούν), A. Kolodkin (Ρωσία), E. Laing(Μπελίζ), V. Marotta Rangel(Βραζιλία), M. Marsit(Τυνησία), T. Ndiaye (Σενεγάλη), L. Nelson(Γρανάδα), C. Park(Ν. Κορέα), P. Rao(Ινδία), T. Treves(Ιταλία), B. Vukas(Κροατία), J. Warioba(Τανζανία), R. Wolfrum(Γερμανία), S. Yamamoto(Ιαπωνία), A. Yankov(Βουλγαρία) και L. Zhao(Κίνα).
Σήμερα, 24 χρόνια αργότερα η σύνθεση του ΔΔΔΘ είναι η εξής. Πρόεδρος: Jin Hyun Park(Ν. Κορέα). Αντιπρόεδρος: David Joseph Attard(Μάλτα). Μέλη: T. M. Ndiaye(Σενεγάλη) που έχει πιάσει στασίδι στο ΔΔΔΘ καθώς είναι μέλος του διαρκώς από το 1996, J. L. Jesus(Πράσινο Ακρωτήριο), J.-P. Cot(Γαλλία), A. A. Lucky (Τρίνινταντ και Τομπάγκο), S. M. Pawlak(Πολωνία), J. L. Kateka(Τανζανία), A. J. Hoffman(Ν. Αφρική), Z. Gao(Κίνα), B. Bonguetaia(Αλγερία), E. Kelly(Αργεντινή), M. Z. Kulyk(Ουκρανία), A. G.-R. Verduzco(Μεξικό), T. Heidar(Ισλανδία), O. C. Sarubbi(Παραγουάη), N. Chadha(Ινδία), K. Kittichaisarce(Ταϊλάνδη), R. Kolodkin(Ρωσία) και L. Lijnzaad(Ολλανδία). Στην ιστοσελίδα του ΔΔΔΘ (International Tribunal for the Law of the Sea) μπορείτε να βρείτε όλα τα μέλη του από το 1996 μέχρι σήμερα. Το πασίγνωστο πλέον Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (International Court of Justice) ,έχει στη σύνθεσή του 15 δικαστές, τους οποίους μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα του καθώς υπάρχουν και φωτογραφίες τους. Εμείς εδώ θα τους αναφέρουμε ονομαστικά παραθέτοντας βέβαια και τη χώρα καταγωγής τους. Πρόεδρος: A. A. Yusuf(Σομαλία). Αντιπρόεδρος: (η) X. Handin(Κίνα). Μέλη P. Tomka(Σλοβακία), R. Abraham(Γαλλία), M. Bennouna(Μαρόκο), A. A. C. Trindade(Βραζιλία), (η) J. E. Donoghue(Η.Π.Α.), G. Gaja(Ιταλία), J. Sebutinde(Ουγκάντα), D. Blandari(Ινδία), P. L. Robinson(Τζαμάικα), R. Crawford(Αυστραλία), K. Gerorgian(Ρωσία), N. Salam(Λίβανος) και Y. Iwasawa(Ιαπωνία). Ίσως ήταν κουραστική η παράθεση τόσων ονομάτων ,ωστόσο ως σήμερα ακούγαμε μονίμως για Χάγη (και σχεδόν ποτέ για Αμβούργο όπου εδρεύει το ΔΔΔΘ) ,λες και οι υποθέσεις εκδικάζονται από τις πόλεις ή βγαίνουν από μηχανήματα. Το ίδιο σκεπτικό έχει π.χ. ο Γάλλος με τον Σομαλό δικαστή του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης; Ίσως οι κυρίες και οι κύριοι που αναφέραμε παραπάνω μας απασχολήσουν στο μέλλον, οπότε ας έχουμε μια πρώτη εικόνα γι’ αυτούς.
Η έννοια του Αρχιπελάγους-Τα αρχιπελαγικά κράτη
Όπως ίσως προσέξατε στη δήλωση του Χαμί Ακσόι υπάρχει η εξής αναφορά ‘’Η Ελλάδα δεν είναι αρχιπελαγικό κράτος’’. Τι σημαίνει αυτό; Τι θα συνέβαινε αν η χώρα μας ήταν αρχιπελαγικό κράτος;
Η λέξη αρχιπέλαγος είναι βέβαια ελληνικότατη. Το παράδοξο είναι ότι η λέξη αυτή που φτιάχτηκε ακριβώς για το Αιγαίο Πέλαγος, μπήκε στη γλώσσα μας από τα ιταλικά. Δεν υπάρχει, δεν έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα σε ελληνικό κείμενο πριν τον 14ο αιώνα. Στο κορυφαίο ιταλικό λεξικό Lo Zingarelli, έκδ. 2019 διαβάζουμε ότι η λ. archipelago προέρχεται από το ελληνικό Aigaios pelagos(mare Egeo) με παρετυμολογική επίδραση του arci-. Η λέξη πρωτοεμφανίστηκε περίπου το 1348. Προφανώς οι Ενετοί ήταν αυτοί που ονόμασαν το Αιγαίο archipelago. Στα αγγλικά η λέξη archipelago πρωτοεμφανίζεται το 1589. Στο Merriam Websterδιαβάζουμε ‘’Οι Έλληνες το ονόμασαν Αιγαίο Πέλαγος και οι Ιταλοί αναφέρονταν σ’ αυτό ως Arcipelago(Πριγκιπική θάλασσα) ,αλλά οι αγγλόφωνοι το ονομάζουν σήμερα Θάλασσα του Αιγαίου. Στα γαλλικά η αντίστοιχη λέξη είναι archipel και υπάρχει από το 1808 (LePetitRobertεκδ. 2019). Ο Θεόδωρος Καρυώτης στο βιβλίο του «ΑΟΖ-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ», γράφει τα εξής:
«Είναι δύσκολο να ξεχάσει κανείς τη μοναδική αλλά σημαντική διπλωματική μας ήττα στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982). Σε μια συνεδρίαση της 2ης Επιτροπής, όταν η συζήτηση αφορούμε τον ορισμό της έννοιας του «Αρχιπελαγικού Κράτους», ο αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος έλαβε τον λόγο για να εξηγήσει τη λέξη αρχιπέλαγος. Μέσα σε απόλυτη σιγή, ο Σπυρόπουλος εξήγησε εκείνη την ημέρα ότι η λέξη αρχιπέλαγος είναι ελληνική και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιστορία για να περιγράψει το Αιγαίο. Στη συνέχεια υποστήριξε ότι η Ελλάδα, με βάση αυτό το ιστορικό γεγονός, δικαιούται να χαρακτηριστεί, στη νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας, ως Αρχιπελαγικό Κράτος. Δυστυχώς, η συζήτηση που ακολούθησε για αρκετές ημέρες δεν υιοθέτησε την ελληνική πρόταση και έτσι η UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea, δηλ. η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας), αναγνωρίζει ως αρχιπελαγικά κράτη μόνο τα κράτη που αποτελούνται αποκλειστικά από νησιά.
Εάν τότε είχε επικρατήσει η άποψή μας, τα πράγματα θα ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά στο Αιγαίο Πέλαγος».
Πώς ορίζει όμως η UNCLOS το αρχιπέλαγος; Στο άρθρο 46 β’, εδαφ. Β’ το αρχιπέλαγος ορίζεται ως «σύμπλεγμα νήσων, περιλαμβανομένων και άλλων νήσων, αλληλοσυνδεόμενα ύδατα και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι τόσο στενά συνδεμένα μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν μια αυτοτελή γεωγραφική, οικονομική και πολιτική ενότητα ή που θεωρούνται ιστορικά ότι σχηματίζουν τέτοια ενότητα».
Στο πλαίσιο της UNCLOS, ως «αρχιπελαγικό κράτος», νοείται το ΑΜΙΓΩΣ αρχιπελαγικό κράτος, δηλαδή εκείνο που αποτελείται αποκλειστικά από νησιά. Με βάση τις ρυθμίσεις της Σύμβασης για το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, διακρίνονται τρεις κατηγορίες κρατών: α) Αρχιπελαγικά κράτη, τα οποία πληρούν τα κριτήρια της Σύμβασης ΔΘ ως προς τη χάραξη αρχιπελαγικών γραμμών-βάσης. Αρχιπελαγικές γραμμές βάσης, ονομάζονται οι γραμμές οι οποίες ενώνουν τα ακρότατα σημεία των πλέων απομακρυσμένων νήσων του αρχιπελάγους, β) Αρχιπελαγικά κράτη που δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά ,γ) Ηπειρωτικά κράτη τα οποία διαθέτουν αρχιπελάγη. Οι τελευταίες δύο περιπτώσεις κρατών δεν υπάγονται στις ειδικές ρυθμίσεις της Σύμβασης ΔΘ για τα αρχιπελαγικά κράτη.
Από νομική άποψη, ο χαρακτηρισμός ενός συμπλέγματος νήσων ως αρχιπελάγους έχει σημασία για δυο περιπτώσεις.
Πρώτον, για τη δυνατότητα ενός ηπειρωτικού κράτους κατά μήκος της ακτής του οποίου υπάρχει μια συστάδα νήσων που ανήκουν στο ίδιο, να χαράξει ευθείες γραμμές βάσης (ΕΓΒ), με τέτοιο τρόπο ώστε να εντάξει τις νήσους αυτές στο εσωτερικό μιας ενιαίας γραμμής βάσης.
Δεύτερον, για την περίπτωση ενός κράτους που αποτελείται αποκλειστικά από ένα ή περισσότερα αρχιπελάγη, οπότε τίθεται το ζήτημα κατά πόσον το εν λόγω κράτος δικαιούται να χαράξει ΕΓΒ μεταξύ των διαφόρων στοιχείων του νησιώτικου συμπλέγματος, με τρόπο ώστε να υπάρξει μια ενιαία εξωτερική θαλάσσια μεθόριος και να υπαχθούν στην αιγιαλίτιδα ζώνη θαλάσσιες εκτάσεις, οι οποίες εάν δεν υπήρχε σχετική ρύθμιση θα αποτελούσαν τμήματα της ανοικτής θάλασσας (σημ: δεν θα ανήκαν στο αρχιπελαγικό κράτος) (Τα στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο των Κ. Ιωάννου – Α. Στρατή «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»).
Η Ελλάδα, είναι «μεικτό κράτος» και δεν μπορεί να θεσπίσει αρχιπελαγικές γραμμές βάσης. Το νομικό καθεστώς των αρχιπελαγικών υδάτων, δεν ταυτίζεται ούτε με το καθεστώς των εσωτερικών υδάτων, αλλά ούτε και με αυτό της αιγιαλίτιδας ζώνης, αλλά αποτελεί ένα καθεστώς sui generis.
Ωστόσο, όπως γράφει ο Γ. Βαληνάκης, «σύμφωνα με μια άποψη, δεν αποκλείεται η δημιουργία μονομερών αρχιπελαγικών καθεστώτων («statuts archipelagiques unilateraux»), βάσει της διεθνούς πρακτικής και ειδικότερα της επίκλησης «ειδικών συνθηκών» ή «ιστορικών υδάτων». Ηπειρωτικά κράτη με ομάδες νησιών μακριά από την ακτή τους που μπορούν να περιγραφούν ως αρχιπέλαγος, αλλά δεν πληρούν τον νομικό ορισμό του άρθρου 46 της ΣΔΘ, προσπάθησαν να κλείσουν τα νησιά με ΕΓΒ κατά τρόπο προσομειώνει σε αρχιπέλαγος (Καναδάς, Εκουαδόρ, Δανία, Πορτογαλία, Σουδάν και Μ. Βρετανία). Ο Γ. Βαληνάκης προτείνει και η χώρα μας, που έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τα παραπάνω κράτη, να χαράξει «αρχιπελαγικές» γραμμές βάσης ή γραμμές βάσης lato sensu (με ευρεία έννοια), κάτι που θα σήμαινε στο Αιγαίο την ενοποίηση των νησιωτικών μας συμπλεγμάτων (Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Β. Σποράδες κ.ά.), όπως έκαναν η Δανία με τις Νήσους Φερόες και η Πορτογαλία με τις Αζόρες και τη Μαδέρα. Άλλωστε, τα νησιά αντιπροσωπεύουν το 1/5 της συνολικής έκτασης της Ελλάδας, πράγμα που δημιουργεί ένα ειδικό καθεστώς. Δυστυχώς, η χώρα μας ακολουθεί μια άκρως συντηρητική και φοβική πολιτική στα θέματα του ΔΔΘ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η Τουρκία, χωρίς κανένα δικαίωμα, να ζητάει συνεχώς πράγματα και η Ελλάδα, μοιραία, να κάνει παραχωρήσεις.
Γράφει σχετικά ο Γ. Βαληνάκης
:
«Συμπερασματικά, η μέχρι σήμερα χάραξη των γραμμών βάσης της Ελλάδας με τη μέθοδο της φυσικής ακτογραμμής και με μήκος γραμμής βάσης κόλπων τα 10 ν.μ. είναι όχι μόνο μια εξαιρετικά συντηρητική πολιτική σε σχέση με τη ΣΔΘ, αλλά και σαφώς αντίθετη με τα ελληνικά συμφέροντα. Η γεωγραφική ιδιαιτερότητα της Ελλάδας επιτάσσει τη χάραξη ευθειών γραμμών βάσης, σε συνδυασμό με τη φυσική ακτογραμμή, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τα οποία επιτρέπει το Διεθνές Δίκαιο. Το ίδιο ισχύει και για τον κανόνα των 24 ν.μ. για το κλείσιμο των κόλπων. Η χάραξη την εν λόγω γραμμών δεν θα επαυξήσει μόνον την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, αλλά και τις υπόλοιπες θαλάσσιες διεκδικήσεις της. Η χάραξη τέτοιων γραμμών βάσης είναι ένα σημαντικότατο διεκδικητικό όπλο της Ελλάδας, παρά τις αντιδράσεις που θα διατυπωθούν από την Τουρκία, ιδίως σε ενδεχόμενο συνδυασμό τους με μια ταυτόχρονη επέκταση και των χωρικών υδάτων».
Ας δούμε και ποια είναι τα (αμιγώς) «αρχιπελαγικά κράτη», σύμφωνα με την UNCLOS, για να έχουν μια σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων οι αναγνώστες του protothema.gr: Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Κιριμπάτι, Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, Μπαχάμες, Νήσοι Μάρσαλ, Νήσοι Σολομώντος, Κομόρες, Φίτζι, Παπούα Νέα Γουϊνέα, Φιλιππίνες, Τρίνινταντ και Τομπάγκο, Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, Βανουάτου, Τουβαλού, Δομινικανή Δημοκρατία, Τζαμάικα και Μαλδίβες.
Η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.
Η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., αποτελεί το πλέον πολυσυζητημένο εθνικό δικαίωμα με βάση τη ΣΔΘ.
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, εφαρμόζεται μέχρι σήμερα από 167 κράτη. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΣΔΘ, κάθε παράκτιο κράτος (όπως η Ελλάδα), έχει δικαίωμα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη του σε απόσταση 12 ν.μ. από τις γραμμές βάσης. Το δικαίωμα σε χωρική θάλασσα 12 ν.μ. πηγάζει τόσο από το εθιμικό δίκαιο όσο και από τη ΣΔΘ. Σε περίπτωση επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ., υπολογίζεται ότι το 71,2% του Αιγαίου θα περιέλθει υπό ελληνική κυριαρχία.
Δεν θα υπάρξουν προβλήματα στη διεθνή ναυσιπλοΐα, λόγω του θεσμού της αβλαβούς διέλευσης.
Η Τουρκία, από το 1974 ήδη, εκδήλωσε την έντονη αντίδρασή της για την πρόθεση της χώρας μας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ., ενώ με απόφασή της η τουρκική Εθνοσυνέλευση στις 8/6/1995, χαρακτήρισε «casus belli» κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με το άρθρο 2(4) του Χάρτη του Ο.Η.Ε. και τη Διακήρυξη της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. της 24/10/1970 για τις αρχές του διεθνούς δικαίου, η απειλή χρήσης βίας αποτελεί διεθνές αδίκημα.
Πόσο αξιοποίησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις τις συγκεκριμένες διατάξεις του Ο.Η.Ε.; Μάλλον καθόλου Η Τουρκία, παραθέτει τους εξής ισχυρισμούς για τους οποίους η Ελλάδα δεν μπορεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ.:
α) το Αιγαίο αποτελεί ημίκλειστη θάλασσα και άρα απαιτείται η συγκατάθεση της Τουρκίας για μια τέτοια ενέργεια
β) η εφαρμογή του κανόνα των 12 ν.μ. σε ημίκλειστη θάλασσα, αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος και αντιβαίνει στο άρθρο 300 της ΣΔΘ
γ) η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., θα καταστήσει το Αιγαίο μια «ελληνική λίμνη» με αποτέλεσμα να περιορισθεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας και τέλος, θα δημιουργηθεί σοβαρή απειλή για τα συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή.
Η Ελλάδα στις τουρκικές απειλές, απαντά αναιμικά και, μάλλον, ένοχα, ενώ το δίκιο είναι με την χώρα μας.
Σύμφωνα με το άρθρο 122 της ΣΔΘ, το Αιγαίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ημίκλειστη θάλασσα». Ωστόσο, πουθενά δεν αναφέρεται στη Σύμβαση κάποια διαφοροποίηση ανάμεσα στις «ημίκλειστες» και τις άλλες θάλασσες. Όσο για τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες, αυτή περιορίζεται σε θέματα διαχείρισης και εκμετάλλευσης των ζώντων πόρων, προστασίας του περιβάλλοντος και θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και όχι στην επέκταση των χωρικών υδάτων ενός κράτους.
Η Τουρκία, με τον νόμο 2674/20-5-1982, έχει ορίσει εύρος χωρικών υδάτων στην περιοχή του Αιγαίου 6 ν.μ. και με την υπ’ αριθμ. 8/4672 απόφαση του Υπουργικού της Συμβουλίου, επέκτεινε την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στη Μαύρη Θάλασσα, ΧΩΡΙΣ να ζητήσει τη συγκατάθεση κανενός γειτονικού κράτους. Το ίδιο έκανε και στην Ανατολική Μεσόγειο από την Αττάλεια (36ο 54’ Ο’’Ν 300 41’ Ο’’ Ε) και ανατολικά, σε όλη την έκταση των ακτών της ως τη Συρία. Ζήτησε τη συγκατάθεση κάποιου άλλου κράτους; Όχι βέβαια.
Οι αιτιάσεις και οι απειλές της Τουρκίας, είναι όψιμες. Σε ρηματική της διακοίνωση στις 2 Μαρτίου 1956, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Τουρκίας στον Ο.Η.Ε., δήλωνε κατηγορηματικά ότι το όριο των 12 ν.μ., αποτελεί κανόνα του εθιμικού δικαίου.
Όσο για το δεδικασμένο, που ανέφερε ο κύριος Ακσόι, το ΔΔΔΘ στην υπόθεση οριοθέτησης του θαλάσσιου συνόρου στον Κόλπο της Βεγγάλης, αναγνώρισε αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ στο νησί του Μπανγκλαντές St.Martin, αλλά έδωσε στη Μιανμάρ(τέως Βιρμανία) το «δικαίωμα διέλευσης»(και όχι «αβλαβούς διέλευσης», άγνωστο γιατί),των πλοίων της εντός της αιγιαλίτιδας ζώνης του Μπανγκλαντές, το οποίο αποδέχθηκε την ετυμηγορία του ΔΔΔΘ.
Οι «γαλάζιες πατρίδες» και τα υπόλοιπα «νεοθωμανικά» αφηγήματα, απευθύνονται μόνο σε χαχόλους, ανιστόρητους, αγεωγράφητους και όσους αγνοούν το Διεθνές Δίκαιο.
Να σημειώσουμε κλείνοντας, ότι όλες οι χώρες της Μεσογείου έχουν επεκτείνει τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ.
Εξαίρεση αποτελεί η Ελλάδα… Ανάλογη επιχειρηματολογία με την Τουρκία, έχει υιοθετήσει και η Σλοβενία έναντι της Κροατίας στην Αδριατική και μάλιστα διεκδικεί δικαίωμα «κυριαρχικής εξόδου στην ανοιχτή θάλασσα» (territorial access to the high seas), μέσω των χωρικών υδάτων της Κροατίας…
ΥΓ. Το άρθρο για τη μάχη των Βασιλικών Φθιώτιδας που έχουμε υποσχεθεί, θα δημοσιευθεί την ερχόμενη εβδομάδα (Τετάρτη ή Πέμπτη).
Πηγές: ΚΡΑΤΕΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ – ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗ «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»,4η ΕΚΔΟΣΗ, ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 2013.
Γιάννης Βαληνάκης, «Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2020
Θεόδωρος Καρνώτης, «ΑΟΖ-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, 2019
Παύλος Φωτίου, «ΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΦΑΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΟΖ», στο Συλλογικό «ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ, Ε.Λ.Ι.Σ.Μ.Ε., ΕΚΔΟΣΕΙΣ Δ.Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΑ 2017
anatakti
Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας - Ποιοι είναι οι δικαστές στα Διεθνή Δικαστήρια της Χάγης και του Αμβούργου - Γιατί η Τουρκία δεν δέχεται να επεκτείνει η Ελλάδα τα χωρικά της ύδατα στα 12 ναυτικά μίλια, όταν η ίδια το έχει κάνει αυθαίρετα σε Μαύρη Θάλασσα και Ανατολική Μεσόγειο;
Τα ελληνοτουρκικά συνεχίζουν να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας τις τελευταίες ημέρες. Οι Τούρκοι προκαλούν με κάθε τρόπο κι αν υπήρχε βραβείο παγκόσμιου ταραξία θα το έπαιρναν χωρίς αντίπαλο.
Καθημερινά Τούρκοι αξιωματούχοι συναγωνίζονται για το ποιος θα κάνει τις πλέον εμπρηστικές δηλώσεις. Χθες Σάββατο ο 72χρονοςΝτεβλέτ Μπαχτσελί έφτασε να θέσει θέμα Δωδεκανήσων, ενώ ο Μεχμέτ Τσαβούσογλου τώρα που δεν είναι φίλος του ο Γιώργος (Κατρούγκαλος) στο ΥΠΕΞ απειλεί τη χώρα μας
Μια δήλωση που ξεχωρίσαμε, είναι αυτή που έγινε την Παρασκευή 28/8/2020 από τον εκπρόσωπο του τουρκικού ΥΠΕΞ Χαμί Ακσόι. Παραθέτουμε το ιδιαίτερα ενδιαφέρον απόσπασμά της:
«Η Ελλάδα δεν είναι αρχιπελαγικό κράτος. Κυρίως το Καστελλόριζο αλλά και νησιά που βρίσκονται κοντά στην Ανατολία δεν μπορούν να έχουν υφαλοκρηπίδα ,αυτό είναι εναντίον στο διεθνές δίκαιο και στις δεδικασμένες αποφάσεις».
Τα μέλη των Διεθνών Δικαστηρίων
Το να μιλάει η Τουρκία για διεθνές δίκαιο αποτελεί ιεροσυλία. Δεδικασμένες αποφάσεις σε υποθέσεις ΑΟΖ κλπ. δεν υπάρχουν όπως έχουμε επανειλημμένα τονίσει. Κάθε απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης αλλά και του Διεθνούς Δικαστηρίου για το Δίκαιο της θάλασσας, το οποίο δεν γνωρίζουμε γιατί δεν αναφέρεται συχνά, έχει πολλές διαφορές από την προηγούμενη. Λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες κάθε υπόθεσης που εκδικάζεται, πολιτικοί συσχετισμοί, ενώ πιστεύουμε ότι ακόμα και η εθνικότητα των μελών του κάθε δικαστηρίου παίζει ρόλο.
Ας δούμε ποια ήταν τα πρώτα μέλη του Διεθνούς Δικαστηρίου Δικαίου της θάλασσας (ΔΔΔΘ), που εδρεύει στο Αμβούργο. Η εκλογή των 21 μελών του έγινε την 1η Αυγούστου 1996. Πρόεδρος του Δικαστηρίου εκλέχθηκε ο T. Mensah από την Γκάνα κατά την πρώτη συνεδρίαση του δικαστηρίου τον Οκτώβριο του 1996. Τα υπόλοιπα 20 μέλη ήταν: J. Akl(Λίβανος), D. Anderson(Μ. Βρετανία), H. Caminos (Αργεντινή), G. Eiriksson(Ισλανδία), P. Engo(Καμερούν), A. Kolodkin (Ρωσία), E. Laing(Μπελίζ), V. Marotta Rangel(Βραζιλία), M. Marsit(Τυνησία), T. Ndiaye (Σενεγάλη), L. Nelson(Γρανάδα), C. Park(Ν. Κορέα), P. Rao(Ινδία), T. Treves(Ιταλία), B. Vukas(Κροατία), J. Warioba(Τανζανία), R. Wolfrum(Γερμανία), S. Yamamoto(Ιαπωνία), A. Yankov(Βουλγαρία) και L. Zhao(Κίνα).
Σήμερα, 24 χρόνια αργότερα η σύνθεση του ΔΔΔΘ είναι η εξής. Πρόεδρος: Jin Hyun Park(Ν. Κορέα). Αντιπρόεδρος: David Joseph Attard(Μάλτα). Μέλη: T. M. Ndiaye(Σενεγάλη) που έχει πιάσει στασίδι στο ΔΔΔΘ καθώς είναι μέλος του διαρκώς από το 1996, J. L. Jesus(Πράσινο Ακρωτήριο), J.-P. Cot(Γαλλία), A. A. Lucky (Τρίνινταντ και Τομπάγκο), S. M. Pawlak(Πολωνία), J. L. Kateka(Τανζανία), A. J. Hoffman(Ν. Αφρική), Z. Gao(Κίνα), B. Bonguetaia(Αλγερία), E. Kelly(Αργεντινή), M. Z. Kulyk(Ουκρανία), A. G.-R. Verduzco(Μεξικό), T. Heidar(Ισλανδία), O. C. Sarubbi(Παραγουάη), N. Chadha(Ινδία), K. Kittichaisarce(Ταϊλάνδη), R. Kolodkin(Ρωσία) και L. Lijnzaad(Ολλανδία). Στην ιστοσελίδα του ΔΔΔΘ (International Tribunal for the Law of the Sea) μπορείτε να βρείτε όλα τα μέλη του από το 1996 μέχρι σήμερα. Το πασίγνωστο πλέον Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης (International Court of Justice) ,έχει στη σύνθεσή του 15 δικαστές, τους οποίους μπορείτε να δείτε στην ιστοσελίδα του καθώς υπάρχουν και φωτογραφίες τους. Εμείς εδώ θα τους αναφέρουμε ονομαστικά παραθέτοντας βέβαια και τη χώρα καταγωγής τους. Πρόεδρος: A. A. Yusuf(Σομαλία). Αντιπρόεδρος: (η) X. Handin(Κίνα). Μέλη P. Tomka(Σλοβακία), R. Abraham(Γαλλία), M. Bennouna(Μαρόκο), A. A. C. Trindade(Βραζιλία), (η) J. E. Donoghue(Η.Π.Α.), G. Gaja(Ιταλία), J. Sebutinde(Ουγκάντα), D. Blandari(Ινδία), P. L. Robinson(Τζαμάικα), R. Crawford(Αυστραλία), K. Gerorgian(Ρωσία), N. Salam(Λίβανος) και Y. Iwasawa(Ιαπωνία). Ίσως ήταν κουραστική η παράθεση τόσων ονομάτων ,ωστόσο ως σήμερα ακούγαμε μονίμως για Χάγη (και σχεδόν ποτέ για Αμβούργο όπου εδρεύει το ΔΔΔΘ) ,λες και οι υποθέσεις εκδικάζονται από τις πόλεις ή βγαίνουν από μηχανήματα. Το ίδιο σκεπτικό έχει π.χ. ο Γάλλος με τον Σομαλό δικαστή του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης; Ίσως οι κυρίες και οι κύριοι που αναφέραμε παραπάνω μας απασχολήσουν στο μέλλον, οπότε ας έχουμε μια πρώτη εικόνα γι’ αυτούς.
Η έννοια του Αρχιπελάγους-Τα αρχιπελαγικά κράτη
Όπως ίσως προσέξατε στη δήλωση του Χαμί Ακσόι υπάρχει η εξής αναφορά ‘’Η Ελλάδα δεν είναι αρχιπελαγικό κράτος’’. Τι σημαίνει αυτό; Τι θα συνέβαινε αν η χώρα μας ήταν αρχιπελαγικό κράτος;
Η λέξη αρχιπέλαγος είναι βέβαια ελληνικότατη. Το παράδοξο είναι ότι η λέξη αυτή που φτιάχτηκε ακριβώς για το Αιγαίο Πέλαγος, μπήκε στη γλώσσα μας από τα ιταλικά. Δεν υπάρχει, δεν έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα σε ελληνικό κείμενο πριν τον 14ο αιώνα. Στο κορυφαίο ιταλικό λεξικό Lo Zingarelli, έκδ. 2019 διαβάζουμε ότι η λ. archipelago προέρχεται από το ελληνικό Aigaios pelagos(mare Egeo) με παρετυμολογική επίδραση του arci-. Η λέξη πρωτοεμφανίστηκε περίπου το 1348. Προφανώς οι Ενετοί ήταν αυτοί που ονόμασαν το Αιγαίο archipelago. Στα αγγλικά η λέξη archipelago πρωτοεμφανίζεται το 1589. Στο Merriam Websterδιαβάζουμε ‘’Οι Έλληνες το ονόμασαν Αιγαίο Πέλαγος και οι Ιταλοί αναφέρονταν σ’ αυτό ως Arcipelago(Πριγκιπική θάλασσα) ,αλλά οι αγγλόφωνοι το ονομάζουν σήμερα Θάλασσα του Αιγαίου. Στα γαλλικά η αντίστοιχη λέξη είναι archipel και υπάρχει από το 1808 (LePetitRobertεκδ. 2019). Ο Θεόδωρος Καρυώτης στο βιβλίο του «ΑΟΖ-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ», γράφει τα εξής:
«Είναι δύσκολο να ξεχάσει κανείς τη μοναδική αλλά σημαντική διπλωματική μας ήττα στη Διάσκεψη του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (1973-1982). Σε μια συνεδρίαση της 2ης Επιτροπής, όταν η συζήτηση αφορούμε τον ορισμό της έννοιας του «Αρχιπελαγικού Κράτους», ο αρχηγός της ελληνικής αντιπροσωπείας, ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Σταυρόπουλος έλαβε τον λόγο για να εξηγήσει τη λέξη αρχιπέλαγος. Μέσα σε απόλυτη σιγή, ο Σπυρόπουλος εξήγησε εκείνη την ημέρα ότι η λέξη αρχιπέλαγος είναι ελληνική και χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην Ιστορία για να περιγράψει το Αιγαίο. Στη συνέχεια υποστήριξε ότι η Ελλάδα, με βάση αυτό το ιστορικό γεγονός, δικαιούται να χαρακτηριστεί, στη νέα Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας, ως Αρχιπελαγικό Κράτος. Δυστυχώς, η συζήτηση που ακολούθησε για αρκετές ημέρες δεν υιοθέτησε την ελληνική πρόταση και έτσι η UNCLOS (United Nations Convention on the Law of the Sea, δηλ. η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας), αναγνωρίζει ως αρχιπελαγικά κράτη μόνο τα κράτη που αποτελούνται αποκλειστικά από νησιά.
Εάν τότε είχε επικρατήσει η άποψή μας, τα πράγματα θα ήταν σήμερα πολύ διαφορετικά στο Αιγαίο Πέλαγος».
Πώς ορίζει όμως η UNCLOS το αρχιπέλαγος; Στο άρθρο 46 β’, εδαφ. Β’ το αρχιπέλαγος ορίζεται ως «σύμπλεγμα νήσων, περιλαμβανομένων και άλλων νήσων, αλληλοσυνδεόμενα ύδατα και άλλα φυσικά χαρακτηριστικά τα οποία είναι τόσο στενά συνδεμένα μεταξύ τους ώστε να σχηματίζουν μια αυτοτελή γεωγραφική, οικονομική και πολιτική ενότητα ή που θεωρούνται ιστορικά ότι σχηματίζουν τέτοια ενότητα».
Στο πλαίσιο της UNCLOS, ως «αρχιπελαγικό κράτος», νοείται το ΑΜΙΓΩΣ αρχιπελαγικό κράτος, δηλαδή εκείνο που αποτελείται αποκλειστικά από νησιά. Με βάση τις ρυθμίσεις της Σύμβασης για το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, διακρίνονται τρεις κατηγορίες κρατών: α) Αρχιπελαγικά κράτη, τα οποία πληρούν τα κριτήρια της Σύμβασης ΔΘ ως προς τη χάραξη αρχιπελαγικών γραμμών-βάσης. Αρχιπελαγικές γραμμές βάσης, ονομάζονται οι γραμμές οι οποίες ενώνουν τα ακρότατα σημεία των πλέων απομακρυσμένων νήσων του αρχιπελάγους, β) Αρχιπελαγικά κράτη που δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά ,γ) Ηπειρωτικά κράτη τα οποία διαθέτουν αρχιπελάγη. Οι τελευταίες δύο περιπτώσεις κρατών δεν υπάγονται στις ειδικές ρυθμίσεις της Σύμβασης ΔΘ για τα αρχιπελαγικά κράτη.
Από νομική άποψη, ο χαρακτηρισμός ενός συμπλέγματος νήσων ως αρχιπελάγους έχει σημασία για δυο περιπτώσεις.
Πρώτον, για τη δυνατότητα ενός ηπειρωτικού κράτους κατά μήκος της ακτής του οποίου υπάρχει μια συστάδα νήσων που ανήκουν στο ίδιο, να χαράξει ευθείες γραμμές βάσης (ΕΓΒ), με τέτοιο τρόπο ώστε να εντάξει τις νήσους αυτές στο εσωτερικό μιας ενιαίας γραμμής βάσης.
Δεύτερον, για την περίπτωση ενός κράτους που αποτελείται αποκλειστικά από ένα ή περισσότερα αρχιπελάγη, οπότε τίθεται το ζήτημα κατά πόσον το εν λόγω κράτος δικαιούται να χαράξει ΕΓΒ μεταξύ των διαφόρων στοιχείων του νησιώτικου συμπλέγματος, με τρόπο ώστε να υπάρξει μια ενιαία εξωτερική θαλάσσια μεθόριος και να υπαχθούν στην αιγιαλίτιδα ζώνη θαλάσσιες εκτάσεις, οι οποίες εάν δεν υπήρχε σχετική ρύθμιση θα αποτελούσαν τμήματα της ανοικτής θάλασσας (σημ: δεν θα ανήκαν στο αρχιπελαγικό κράτος) (Τα στοιχεία προέρχονται από το βιβλίο των Κ. Ιωάννου – Α. Στρατή «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»).
Η Ελλάδα, είναι «μεικτό κράτος» και δεν μπορεί να θεσπίσει αρχιπελαγικές γραμμές βάσης. Το νομικό καθεστώς των αρχιπελαγικών υδάτων, δεν ταυτίζεται ούτε με το καθεστώς των εσωτερικών υδάτων, αλλά ούτε και με αυτό της αιγιαλίτιδας ζώνης, αλλά αποτελεί ένα καθεστώς sui generis.
Ωστόσο, όπως γράφει ο Γ. Βαληνάκης, «σύμφωνα με μια άποψη, δεν αποκλείεται η δημιουργία μονομερών αρχιπελαγικών καθεστώτων («statuts archipelagiques unilateraux»), βάσει της διεθνούς πρακτικής και ειδικότερα της επίκλησης «ειδικών συνθηκών» ή «ιστορικών υδάτων». Ηπειρωτικά κράτη με ομάδες νησιών μακριά από την ακτή τους που μπορούν να περιγραφούν ως αρχιπέλαγος, αλλά δεν πληρούν τον νομικό ορισμό του άρθρου 46 της ΣΔΘ, προσπάθησαν να κλείσουν τα νησιά με ΕΓΒ κατά τρόπο προσομειώνει σε αρχιπέλαγος (Καναδάς, Εκουαδόρ, Δανία, Πορτογαλία, Σουδάν και Μ. Βρετανία). Ο Γ. Βαληνάκης προτείνει και η χώρα μας, που έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με τα παραπάνω κράτη, να χαράξει «αρχιπελαγικές» γραμμές βάσης ή γραμμές βάσης lato sensu (με ευρεία έννοια), κάτι που θα σήμαινε στο Αιγαίο την ενοποίηση των νησιωτικών μας συμπλεγμάτων (Δωδεκάνησα, Κυκλάδες, Β. Σποράδες κ.ά.), όπως έκαναν η Δανία με τις Νήσους Φερόες και η Πορτογαλία με τις Αζόρες και τη Μαδέρα. Άλλωστε, τα νησιά αντιπροσωπεύουν το 1/5 της συνολικής έκτασης της Ελλάδας, πράγμα που δημιουργεί ένα ειδικό καθεστώς. Δυστυχώς, η χώρα μας ακολουθεί μια άκρως συντηρητική και φοβική πολιτική στα θέματα του ΔΔΘ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα η Τουρκία, χωρίς κανένα δικαίωμα, να ζητάει συνεχώς πράγματα και η Ελλάδα, μοιραία, να κάνει παραχωρήσεις.
Γράφει σχετικά ο Γ. Βαληνάκης
:
«Συμπερασματικά, η μέχρι σήμερα χάραξη των γραμμών βάσης της Ελλάδας με τη μέθοδο της φυσικής ακτογραμμής και με μήκος γραμμής βάσης κόλπων τα 10 ν.μ. είναι όχι μόνο μια εξαιρετικά συντηρητική πολιτική σε σχέση με τη ΣΔΘ, αλλά και σαφώς αντίθετη με τα ελληνικά συμφέροντα. Η γεωγραφική ιδιαιτερότητα της Ελλάδας επιτάσσει τη χάραξη ευθειών γραμμών βάσης, σε συνδυασμό με τη φυσική ακτογραμμή, λαμβάνοντας υπόψη όλα τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά τα οποία επιτρέπει το Διεθνές Δίκαιο. Το ίδιο ισχύει και για τον κανόνα των 24 ν.μ. για το κλείσιμο των κόλπων. Η χάραξη την εν λόγω γραμμών δεν θα επαυξήσει μόνον την ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, αλλά και τις υπόλοιπες θαλάσσιες διεκδικήσεις της. Η χάραξη τέτοιων γραμμών βάσης είναι ένα σημαντικότατο διεκδικητικό όπλο της Ελλάδας, παρά τις αντιδράσεις που θα διατυπωθούν από την Τουρκία, ιδίως σε ενδεχόμενο συνδυασμό τους με μια ταυτόχρονη επέκταση και των χωρικών υδάτων».
Ας δούμε και ποια είναι τα (αμιγώς) «αρχιπελαγικά κράτη», σύμφωνα με την UNCLOS, για να έχουν μια σφαιρική αντίληψη των πραγμάτων οι αναγνώστες του protothema.gr: Αντίγκουα και Μπαρμπούντα, Κιριμπάτι, Σάο Τομέ και Πρίνσιπε, Μπαχάμες, Νήσοι Μάρσαλ, Νήσοι Σολομώντος, Κομόρες, Φίτζι, Παπούα Νέα Γουϊνέα, Φιλιππίνες, Τρίνινταντ και Τομπάγκο, Άγιος Βικέντιος και Γρεναδίνες, Βανουάτου, Τουβαλού, Δομινικανή Δημοκρατία, Τζαμάικα και Μαλδίβες.
Η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ.
Η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., αποτελεί το πλέον πολυσυζητημένο εθνικό δικαίωμα με βάση τη ΣΔΘ.
Η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, εφαρμόζεται μέχρι σήμερα από 167 κράτη. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της ΣΔΘ, κάθε παράκτιο κράτος (όπως η Ελλάδα), έχει δικαίωμα να επεκτείνει την αιγιαλίτιδα ζώνη του σε απόσταση 12 ν.μ. από τις γραμμές βάσης. Το δικαίωμα σε χωρική θάλασσα 12 ν.μ. πηγάζει τόσο από το εθιμικό δίκαιο όσο και από τη ΣΔΘ. Σε περίπτωση επέκτασης της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης στα 12 ν.μ., υπολογίζεται ότι το 71,2% του Αιγαίου θα περιέλθει υπό ελληνική κυριαρχία.
Δεν θα υπάρξουν προβλήματα στη διεθνή ναυσιπλοΐα, λόγω του θεσμού της αβλαβούς διέλευσης.
Η Τουρκία, από το 1974 ήδη, εκδήλωσε την έντονη αντίδρασή της για την πρόθεση της χώρας μας να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ., ενώ με απόφασή της η τουρκική Εθνοσυνέλευση στις 8/6/1995, χαρακτήρισε «casus belli» κάτι τέτοιο. Σύμφωνα με το άρθρο 2(4) του Χάρτη του Ο.Η.Ε. και τη Διακήρυξη της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. της 24/10/1970 για τις αρχές του διεθνούς δικαίου, η απειλή χρήσης βίας αποτελεί διεθνές αδίκημα.
Πόσο αξιοποίησαν οι ελληνικές κυβερνήσεις τις συγκεκριμένες διατάξεις του Ο.Η.Ε.; Μάλλον καθόλου Η Τουρκία, παραθέτει τους εξής ισχυρισμούς για τους οποίους η Ελλάδα δεν μπορεί να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα στα 12 ν.μ.:
α) το Αιγαίο αποτελεί ημίκλειστη θάλασσα και άρα απαιτείται η συγκατάθεση της Τουρκίας για μια τέτοια ενέργεια
β) η εφαρμογή του κανόνα των 12 ν.μ. σε ημίκλειστη θάλασσα, αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος και αντιβαίνει στο άρθρο 300 της ΣΔΘ
γ) η επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ν.μ., θα καταστήσει το Αιγαίο μια «ελληνική λίμνη» με αποτέλεσμα να περιορισθεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας και τέλος, θα δημιουργηθεί σοβαρή απειλή για τα συμφέροντα της Τουρκίας στην περιοχή.
Η Ελλάδα στις τουρκικές απειλές, απαντά αναιμικά και, μάλλον, ένοχα, ενώ το δίκιο είναι με την χώρα μας.
Σύμφωνα με το άρθρο 122 της ΣΔΘ, το Αιγαίο θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «ημίκλειστη θάλασσα». Ωστόσο, πουθενά δεν αναφέρεται στη Σύμβαση κάποια διαφοροποίηση ανάμεσα στις «ημίκλειστες» και τις άλλες θάλασσες. Όσο για τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε κλειστές και ημίκλειστες θάλασσες, αυτή περιορίζεται σε θέματα διαχείρισης και εκμετάλλευσης των ζώντων πόρων, προστασίας του περιβάλλοντος και θαλάσσιας επιστημονικής έρευνας και όχι στην επέκταση των χωρικών υδάτων ενός κράτους.
Η Τουρκία, με τον νόμο 2674/20-5-1982, έχει ορίσει εύρος χωρικών υδάτων στην περιοχή του Αιγαίου 6 ν.μ. και με την υπ’ αριθμ. 8/4672 απόφαση του Υπουργικού της Συμβουλίου, επέκτεινε την αιγιαλίτιδα ζώνη της στα 12 ν.μ. στη Μαύρη Θάλασσα, ΧΩΡΙΣ να ζητήσει τη συγκατάθεση κανενός γειτονικού κράτους. Το ίδιο έκανε και στην Ανατολική Μεσόγειο από την Αττάλεια (36ο 54’ Ο’’Ν 300 41’ Ο’’ Ε) και ανατολικά, σε όλη την έκταση των ακτών της ως τη Συρία. Ζήτησε τη συγκατάθεση κάποιου άλλου κράτους; Όχι βέβαια.
Οι αιτιάσεις και οι απειλές της Τουρκίας, είναι όψιμες. Σε ρηματική της διακοίνωση στις 2 Μαρτίου 1956, η Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Τουρκίας στον Ο.Η.Ε., δήλωνε κατηγορηματικά ότι το όριο των 12 ν.μ., αποτελεί κανόνα του εθιμικού δικαίου.
Όσο για το δεδικασμένο, που ανέφερε ο κύριος Ακσόι, το ΔΔΔΘ στην υπόθεση οριοθέτησης του θαλάσσιου συνόρου στον Κόλπο της Βεγγάλης, αναγνώρισε αιγιαλίτιδα ζώνη 12 ν.μ στο νησί του Μπανγκλαντές St.Martin, αλλά έδωσε στη Μιανμάρ(τέως Βιρμανία) το «δικαίωμα διέλευσης»(και όχι «αβλαβούς διέλευσης», άγνωστο γιατί),των πλοίων της εντός της αιγιαλίτιδας ζώνης του Μπανγκλαντές, το οποίο αποδέχθηκε την ετυμηγορία του ΔΔΔΘ.
Οι «γαλάζιες πατρίδες» και τα υπόλοιπα «νεοθωμανικά» αφηγήματα, απευθύνονται μόνο σε χαχόλους, ανιστόρητους, αγεωγράφητους και όσους αγνοούν το Διεθνές Δίκαιο.
Να σημειώσουμε κλείνοντας, ότι όλες οι χώρες της Μεσογείου έχουν επεκτείνει τα χωρικά τους ύδατα στα 12 ν.μ.
Εξαίρεση αποτελεί η Ελλάδα… Ανάλογη επιχειρηματολογία με την Τουρκία, έχει υιοθετήσει και η Σλοβενία έναντι της Κροατίας στην Αδριατική και μάλιστα διεκδικεί δικαίωμα «κυριαρχικής εξόδου στην ανοιχτή θάλασσα» (territorial access to the high seas), μέσω των χωρικών υδάτων της Κροατίας…
ΥΓ. Το άρθρο για τη μάχη των Βασιλικών Φθιώτιδας που έχουμε υποσχεθεί, θα δημοσιευθεί την ερχόμενη εβδομάδα (Τετάρτη ή Πέμπτη).
Πηγές: ΚΡΑΤΕΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ – ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΣΤΡΑΤΗ «ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ»,4η ΕΚΔΟΣΗ, ΝΟΜΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ, 2013.
Γιάννης Βαληνάκης, «Η ΕΛΛΑΣ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΘΑΛΑΣΣΩΝ, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, 2020
Θεόδωρος Καρνώτης, «ΑΟΖ-ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ, 2019
Παύλος Φωτίου, «ΟΙ ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΖΩΝΕΣ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ ΚΑΙ ΟΙ ΟΡΙΟΘΕΤΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΥΦΑΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΟΖ», στο Συλλογικό «ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΠΑΡΟΝ ΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝ, Ε.Λ.Ι.Σ.Μ.Ε., ΕΚΔΟΣΕΙΣ Δ.Ν. ΠΑΠΑΔΗΜΑ 2017
anatakti
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
