Τουλάχιστον 300.000 φορολογούμενοι ή δικαιούχοι κληρονομιών μπλέκουν κάθε χρόνο στα γρανάζια της γραφειοκρατίας, προκειμένου να αποδεχθούν ή να αποποιηθούν κληρονομικές μερίδες που προκύπτουν από τον θάνατο οικείων προσώπων.
Οι συγγενείς έρχονται αναγκαστικά αντιμέτωποι με τους συμβολαιογράφους, την Εφορία, την Πολεοδομία, το Κτηματολόγιο, τα Υποθηκοφυλακεία και τις τράπεζες, ενώ σε χιλιάδες περιπτώσεις παρατηρήθηκαν… μπλεξίματα λόγω ελλείμματος πληροφόρησης ή άγνοιας, τα οποία έβαλαν τους κληρονόμους σε περιπέτειες! Ξεκινώντας από τα πιο απλά, πρέπει να επισημάνουμε ότι η υποβολή δήλωσης κληρονομιάς γίνεται από τον υπόχρεο ή κάποιον πληρεξούσιο, από δικαστικό επιμελητή ή δικηγόρο, ή και με απλή επιστολή.
Η διαδικασία της αποδοχής κληρονομιάς έχει σημαντικό κόστος, ανάλογα με την αξία της περιουσίας, κάτι που φαίνεται και στους σχετικούς πίνακες με τα συμβολαιογραφικά έξοδα αλλά και τα έξοδα του Κτηματολογίου
Τα βήματα
Σημαντικές παγίδες κρύβει η διαδικασία αποδοχής κληρονομιάς, η οποία «ξεκλειδώνει» τα δικαιώματα για τους κληρονόμους ή, από την άλλη, τις υποχρεώσεις που προκύπτουν σε σχέση με τις εκκρεμότητες που αφήνει ο θανών.
Τα βήματα που πρέπει να γνωρίζουν οι εμπλεκόμενοι είναι τα εξής:
Ο κληρονόμος μπορεί να αποδεχθεί ρητά ή σιωπηρά την κληρονομιά. Η ρητή αποδοχή γίνεται με τη μεταγραφή στο Υποθηκοφυλακείο με την απόκτηση της κυριότητάς του/των ακινήτων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων του θανόντος, μέσω συμβολαιογραφικής πράξης. Το κόστος της αποδοχής αντιστοιχεί περίπου στο 2,5% της αντικειμενικής αξίας των περιουσιακών στοιχείων.Στην περίπτωση σιωπηρής αποδοχής, εκφράζεται η θέληση των προσωρινών κληρονόμων για να γίνουν οριστικοί. Ο νόμος ορίζει ότι αυτό μπορεί να γίνει με την κατάθεση αίτησης για έκδοση κληρονομητηρίου, όπου αναγράφονται ο αιτών ως κληρονόμος, η άσκηση διεκδικητικής αγωγής για πράγμα της κληρονομίας που έλαβε τρίτος, η υποβολή δήλωσης φόρου κληρονομιάς, η χρησιμοποίηση πράγματος της κληρονομιάς σαν δικό του πράγμα κ.ο.κ.Αν περάσει η προθεσμία της αποποίησης της κληρονομιάς, τότε γίνεται πλασματική αποδοχή. Όμως, αν ο προσωρινός κληρονόμος δεν αποποιηθεί εγκαίρως την κληρονομιά, δηλαδή εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έμαθε ότι κατέστη κληρονόμος, τότε αυτό αποτελεί τεκμήριο αποδοχής.Αν η προθεσμία αποδοχής πέρασε λόγω αμέλειας του κληρονόμου, τότε αυτός αποκτά την ιδιότητα του οριστικού κληρονόμου και αυτό είναι αμετάκλητο. Όμως, μια τέτοια αμέλεια μπορεί να του κοστίσει πολύ ακριβά και να τον βάλει σε περιπέτειες. Σε αυτήν την περίπτωση, ο κληρονόμος επιβαρύνεται για τα χρέη της κληρονομιάς με την προσωπική του περιουσία και δεν έχει καμία απολύτως δυνατότητα να περιορίσει την ευθύνη του μέχρι τη συνολική αξία της.Αν δεν συνταχθεί συμβολαιογραφική πράξη όπου να αναφέρονται τα ακίνητα της κληρονομιάς, τότε ο κληρονόμος δεν θα έχει στην κυριότητά του τα ακίνητα, για τα οποία, ωστόσο, θα είναι υπόλογος για τη μεταγραφή τους στο Υποθηκοφυλακείο.Νομικά δεν τίθεται προθεσμία για την αποδοχή της κληρονομιάς με συμβολαιογραφικό έγγραφο καθώς και της μεταγραφής στο οικείο Υποθηκοφυλακείο, η οποία μπορεί να γίνει οποτεδήποτε.Από φορολογικής πλευράς, τίθεται ως όριο η εξάμηνη προθεσμία για την αποδοχή της κληρονομιάς, με την υποβολή δήλωσης στην αρμόδια ΔΟΥ. Η προθεσμία αυτή αρχίζει όταν υπάρχει διαθήκη, από τότε που αυτή δημοσιεύθηκε στα βιβλία του αρμόδιου Πρωτοδικείου και όταν δεν υπάρχει διαθήκη, από τότε που επήλθε ο θάνατος του κληρονομούμενου και αποκτήθηκε η ιδιότητα του προσωρινού κληρονόμου.Εάν μέσα σε έξι μήνες οι κληρονόμοι δεν κάνουν καμία κίνηση, δεν δημιουργείται κίνδυνος απώλειας του δικαιώματος στα πράγματα της κληρονομιάς, ωστόσο, για κάθε μήνα που δεν γίνεται η αποδοχή, επιβάλλεται πρόστιμο από τη ΔΟΥ. Το πρόστιμο αυτό καταβάλλεται όταν και αν γίνει η υποβολή δήλωσης για τη σύνταξη συμβολαιογραφικής πράξης αποδοχής κληρονομιάς.Ο κληρονόμος μπορεί εντός 4 μηνών από τότε που το… έμαθε, να προβεί σε αποδοχή με το ευεργέτημα της απογραφής, περιορίζοντας την ευθύνη του για τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς. Έτσι, περιορίζει την ευθύνη του και έχει το δικαίωμα να αναλάβει τις υποχρεώσεις της κληρονομιάς μέχρι τη συνολική της αξία. Σε μια τέτοια περίπτωση, οι δανειστές του κληρονομούμενου-θανότος δεν έχουν το δικαίωμα να ζητήσουν την πλήρη ικανοποίησή τους από την ατομική περιουσία του κληρονόμου, όπως θα έκαναν κατά του κληρονομούμενου, αν ήταν εν ζωή. Συνεπώς, αν και η κληρονομιά περιέρχεται στην κυριότητα του κληρονόμου, εντούτοις είναι χωρισμένη από την ατομική του περιουσία και προσφέρεται για την ικανοποίηση των δανειστών για τις απαιτήσεις τους κατά του θανόντος.Πώς… ξεφορτώνεστε μια κληρονομιά
Μεγάλες είναι οι παγίδες για χιλιάδες πολίτες, οι οποίοι προχωρούν σε αποποίηση της κληρονομιάς, στις περιπτώσεις που υπάρχουν χρέη και υποχρεώσεις του θανόντος-κληρονομούμενου.
Η οικονομική πίεση λόγω των συνεπειών της πανδημίας είναι σίγουρο ότι θα οδηγήσει σε περισσότερα χρέη και υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα, σε πολλές περιπτώσεις, οι κληρονόμοι συγγενών να… γυρίσουν την πλάτη, καθώς θα αδυνατούν να αναλάβουν τα βάρη που αφήνει ο θανών.
Η αποποίηση κληρονομιάς ενεργοποιεί μια σειρά διαδικασιών, όπου κρύβονται πάρα πολλές παγίδες.
Πιο συγκεκριμένα:
Η δήλωση αποποίησης γίνεται εντός τεσσάρων μηνών από τον προσωρινό κληρονόμο στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο της Περιφέρειας όπου κατοικούσε ο κληρονομούμενος-θανών. Σ’ αυτήν αναφέρει ότι δεν δέχεται να αναλάβει την κληρονομιά και να καταστεί οριστικός κληρονόμος.Ο κληρονόμος μπορεί να υποβάλει τη δήλωση εντός τεσσάρων μηνών από τότε που έμαθε ότι καθίσταται προσωρινός κληρονόμος. Η προθεσμία αποποίησης της κληρονομιάς αρχίζει από τότε που ο κληρονόμος έμαθε την εμπλοκή του και, εφόσον υπάρχει διαθήκη, τότε ο χρόνος μετράει μετά τη δημοσίευσή της. Αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία του κατοικία στο εξωτερικό ή ο κληρονόμος έμαθε την… εμπλοκή του ενώ διέμενε στο εξωτερικό, τότε η προθεσμία φτάνει τους δώδεκα μήνες.Η αποποίηση κληρονομιάς αφορά στο σύνολό της και δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα μέρος αυτής και κατά το… δοκούν.Η διαδικασία αποποίησης κληρονομιάς με χρέη πρέπει να γίνει, εμπρόθεσμα από τους γονείς ή κηδεμόνες των ανήλικων τέκνων που υπάρχουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται ειδική άδεια, η οποία παρέχεται κατόπιν έκδοσης δικαστικής απόφασης. Η αίτηση για την έκδοση της απόφασης κατατίθεται από τους γονείς του ανηλίκου στη γραμματεία του κατά τόπου αρμόδιου Ειρηνοδικείου, στην περιφέρεια του οποίου κατοικεί ο ανήλικος.Αν η κληρονομιά πέφτει σε πρόσωπο ανίκανο για δικαιοπραξία, τότε αναλαμβάνει ο νόμιμος αντιπρόσωπός του. Αν υπάρχει ανήλικο που βρίσκεται υπό γονική μέριμνα, τότε η προθεσμία των τεσσάρων μηνών ξεκινά από τότε που έγινε γνωστό ότι κατέστη κληρονόμος.Αν παρέλθει η τετράμηνη προθεσμία, τότε θεωρείται ότι η κληρονομιά έγινε αποδεκτή από τα τέκνα. Αποποίηση κληρονομιάς μετά την παρέλευση της τετράμηνης προθεσμίας είναι άκυρη.Από τα παραπάνω, προκύπτει πόσο σημαντική είναι η αποποίηση κληρονομιάς, όταν υπάρχουν χρέη και ιδιαίτερα ανήλικο τέκνο, καθώς και κρίσιμος χρόνος που απαιτείται προκειμένου οι άμεσα εμπλεκόμενοι να δράσουν εμπρόθεσμα.
Τι γίνεται όταν δεν υπάρχει διαθήκη
Τις μεγαλύτερες παγίδες για τους κληρονόμους θανόντος συγγενούς κρύβει η περίπτωση της κληρονομιάς χωρίς διαθήκη, όπου απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή.
Η μη ύπαρξη διαθήκης ενεργοποιεί τις τάξεις των συγγενών, με βάση τους βαθμούς συγγένειας, όπως φαίνεται και στους σχετικούς πίνακες. Μάλιστα, έχει διαπιστωθεί ότι, σε πολλές περιπτώσεις, το… σόι αποτελεί σοβαρό εμπόδιο για το κλείσιμο των κληρονομικών υποθέσεων, καθώς δημιουργούνται παρεξηγήσεις, οι οποίες φτάνουν ακόμη και στα δικαστήρια! Εφόσον κληθεί μια τάξη, τότε οι επόμενες αποκλείονται. Δηλαδή εάν καλούνται στην κληρονομιά οι κληρονόμοι της πρώτης τάξης, τότε αποκλείονται όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες. Εάν αποποιηθούν ή με οποιονδήποτε τρόπο εκπέσουν από την κληρονομιά οι κληρονόμοι κάποιας τάξης, τότε ακολουθούν οι κληρονόμοι της επόμενης.
Οι κατηγορίες κληρονόμων εξ αδιαθέτου διαδοχής είναι οι εξής έξι:
Πρώτη τάξη διαδοχής. Σε αυτήν ανήκουν οι κατιόντες του κληρονομούμενου, δηλαδή ο/η σύζυγος και τα παιδιά, που κληρονομούν εξ αδιαιρέτου. Αν κατά τον χρόνο θανάτου του κληρονομούμενου δεν ζει ένα από τα παιδιά του, το οποίο όμως έχει παιδιά (εγγόνια του κληρονομούμενου), τότε γίνονται αυτά κληρονόμοι. Ο/η επιζών σύζυγος κληρονομεί το 1/4 της περιουσίας και τα υπόλοιπα 3/4 μοιράζονται στα παιδιά.Δεύτερη τάξη διαδοχής. Περιλαμβάνει τους γονείς του κληρονομούμενου, τα αδέλφια, τα ετεροθαλή αδέλφια, τα τέκνα και τα εγγόνια αδελφών. Εάν έχει πεθάνει κάποιος αδελφός, τότε δικαιούχοι είναι τα ανίψια. Τα ετεροθαλή αδέλφια, όπως και τα πραγματικά εξ αίματος αδέλφια του κληρονομούμενου, κληρονομούν το μισό της περιουσίας, ενώ το υπόλοιπο μισό ο εν ζωή σύζυγος.Τρίτη τάξη διαδοχής. Σ’ αυτήν την κατηγορία εντάσσονται παππούδες, γιαγιάδες, τα παιδιά τους και τα εγγόνια τους, οι θείοι που είναι παιδιά των παππούδων και τα ξαδέλφια αυτών (εγγόνια). Αν ζουν οι παππούδες και οι γιαγιάδες και από τα δύο γένη των συζύγων, τότε η περιουσία μοιράζεται ισομερώς. Αν δεν ζει ο παππούς ή η γιαγιά από τον πατέρα ή τη μητέρα, τότε στη θέση αυτών αποκτούν κληρονομικό δικαίωμα τα παιδιά και τα εγγόνια. Αν δεν ζουν παππούς και γιαγιά, τότε κληρονόμοι εμφανίζονται οι θείοι και τα εξαδέλφια του κληρονομούμενου. Αν δεν υπάρχουν παιδιά και εγγόνια, δηλαδή, θείοι και ξαδέλφια του θανόντος, τότε η μερίδα αυτού περιέρχεται στον παππού ή στη γιαγιά, της ίδιας «γραμμής» και, αν δεν υπάρχει, στα τέκνα και στους εγγονούς. Αν δεν ζουν ο παππούς και η γιαγιά, είτε από το πατρικό είτε από το μητρικό γένος, και δεν υπάρχουν παιδιά και εγγόνια τους, τότε κληρονομούν μόνο ο παππούς ή η γιαγιά ή τα παιδιά και τα εγγόνια από την άλλη «γραμμή». Τα παιδιά κληρονομούν ίσα μερίδια και αποκλείουν τους εγγονούς της ίδιας ρίζας. Αν ζει ο/η σύζυγος του θανόντος στην τρίτη τάξη, τότε κληρονομεί το 1/2 της περιουσίας.Τέταρτη τάξη στην κληρονομική διαδοχή. Σε αυτήν την περίπτωση καλούνται οι προπαππούδες και οι προγιαγιάδες του κληρονομουμένου που ζουν και κληρονομούν ίσα μερίδια, ανεξάρτητα αν ανήκουν στην ίδια ή σε διαφορετικές «γραμμές». Ο/η επιζών σύζυγος του θανόντος (ή της θανούσης) στην τρίτη τάξη κληρονομεί το 1/2 της περιουσίας. Επιπλέον ο επιζών σύζυγος του θανόντος (ή της θανούσης) παίρνει ως εξαίρετο, ανεξάρτητα από την τάξη με την οποία καλείται, τα έπιπλα, τα σκεύη, τα ενδύματα και άλλα τέτοια οικιακά αντικείμενα που τα χρησιμοποιούσαν είτε μόνο εκείνος που επιζεί είτε και οι δύο σύζυγοι. Αν όμως υπάρχουν τέκνα του συζύγου που πέθανε, λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες και αυτών, εφόσον το επιβάλλουν οι ειδικές περιστάσεις για λόγους επιείκειας.Πέμπτη τάξη στην κληρονομική διαδοχή. Αν δεν υπάρχουν συγγενείς των υπόλοιπων τεσσάρων κατηγοριών, ο σύζυγος που επιζεί καλείται ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος σε ολόκληρη την κληρονομιά.Έκτη τάξη στην κληρονομική διαδοχή. Αν κατά την επαγωγή της κληρονομιάς δεν υπάρχει ούτε συγγενής από εκείνους που καλούνται κατά τον νόμο ούτε σύζυγος του κληρονομούμενου, ως εξ αδιαθέτου κληρονόμος, τότε καλείται το Δημόσιο!Πώς υπολογίζονται και ποια είναι τα έξοδα για τις κληρονομιές
Αμοιβή συμβολαιογράφου.0,25%-0,80% επί της αναγραφόμενης αξίας του μεταβιβαζόμενου ακινήτου, πλέον ΦΠΑ 24% (όσο αυξάνεται η αξία μειώνεται ο συντελεστής).Τέλος 5 ευρώ για κάθε σελίδα του συμβολαίου, πλέον ΦΠΑ 24%.Αμοιβή για κάθε φύλλο αντικειμενικής αξίας 4 ευρώ + ΦΠΑ 24%.Έξοδα μεταγραφής Κτηματολογίου 0,5% επί της αντικειμενικής αξίας.Πάγιο τέλος 20 ευρώ για το Κτηματολόγιο.Τέλος έκδοσης αντιγράφου 9,50 ευρώ.Τέλος έκδοσης πιστοποιητικού από τα βιβλία του Κτηματολογίου 15 ευρώ.Τέλος αποσπάσματος κτηματολογικού διαγράμματος 15 ευρώ.Τέλος έκδοσης κτηματογραφικού διαγράμματος 33 ευρώ.Πρόσθετο τέλος 0,1% με βάση την αντικειμενική αξία του ακινήτου όταν υπερβαίνει τα 20.000 ευρώ.Εφάπαξ τέλος κτηματογράφησης 35 ευρώ ανά δικαίωμα.Έξοδα μεταγραφής Υποθηκοφυλακείου.0,775% επί της αντικειμενικής αξίας χωρίς όριο.Υπέρ Ταμείου Νομικών 0,125%.Μεγαρόσημα και χαρτόσημα (πληρώνονται για κάθε δικαίωμα ξεχωριστά).Πηγή: Παρασκήνιο (ΤΡ 30/3/21)
Δείτε ακόμα:
Ακολουθήστε το eisodima.gr για περισσότερες χρηστικές ειδήσεις!
