2024-07-16 22:51:17
«Εργαζόμαστε, μεθοδικά, συνετά και υπεύθυνα, επιτυγχάνοντας αρκετούς από τους στόχους που είχαμε θέσει για τα έργα υποδομών και την καθημερινή λειτουργία των μεταφορών», ανέφερε ο αρμόδιος υπουργός Χρήστος Σταϊκούρας, ενημερώνοντας τα μέλη της επιτροπής Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής, για την πορεία υλοποίησης των έργων που είναι στην ευθύνη του υπουργείου του οποίου προΐσταται.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αναφερόμενος στα «εμβληματικά έργα» υποδομής, ο Χρήστος Σταϊκούρας ενημέρωσε την επιτροπή της Βουλή ότι:
-Για τον Αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδος, Ε65, τον Μάιο του 2024, παραδόθηκε στην κυκλοφορία το τμήμα από τη Λαμία μέχρι την Καλαμπάκα, συνολικού μήκους 135 χλμ. Το υπόλοιπο τμήμα του αυτοκινητόδρομου, από την Καλαμπάκα μέχρι την Εγνατία Οδό, μήκους 46 χλμ, θα παραδοθεί περίπου με την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Έχει ήδη εκτελεστεί το 56% του βόρειου τμήματος του συνολικού έργου. Επίσης, προβλέπεται η υλοποίηση έργων αντιπλημμυρικής θωράκισης των περιοχών του αυτοκινητόδρομου Ε-65.
-Για την οδική σύνδεση Άκτιο-Αμβρακία, τον Ιανουάριο του 2024, παραδόθηκε στην κυκλοφορία, ενιαία, ο αυτοκινητόδρομος, συνολικού μήκους 49 χλμ. Ολοκληρώνεται, μέσα στο 2024, και ο οδικός άξονας Άκτιο - Λευκάδα.
-Για τον αυτοκινητόδρομο Πάτρα - Πύργος, σήμερα, το ποσοστό υλοποίησης διαμορφώνεται περίπου στο 50%. Μέχρι τέλος του έτους, το ποσοστό ολοκλήρωσης εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 75% και το έργο θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2025.
-Για το Μετρό Θεσσαλονίκης, η βασική γραμμή θα παραδοθεί τον Νοέμβριο του 2024.
Συγχρόνως, ολοκληρώνεται το έργο της επέκτασης προς την Καλαμαριά, το οποίο προβλέπεται να παραδοθεί το 2ο εξάμηνο του 2025. Υπεγράφη η σύμβαση για τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου, απελευθερώθηκαν δρόμοι που παρέμειναν κλειστοί για πολλά έτη, υπεγράφη συμπληρωματική σύμβαση για την υλοποίηση έργων προσβασιμότητας / μετεπιβίβασης στον σταθμό «Νέα Ελβετία», ολοκληρώθηκε η Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελεί τη Γενική Συγκοινωνιακή Μελέτη του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.
-Για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτη, τα τμήματα Νεάπολη - Άγιος Νικόλαος και Χερσόνησος - Νεάπολη έχουν συμβασιοποιηθεί και προχωρά η συμβασιοποίηση της παραχώρησης για το τμήμα Χανιά - Ηράκλειο.
-Για τη Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, ο μετροπόντικας «Αθηνά» ξεκίνησε από την Κατεχάκη προς τον Ευαγγελισμό, και αναμένεται να ολοκληρώσει τα περίπου 5 χλμ. μέχρι το τέλος του 2025.
Ο μετροπόντικας «Νίκη» κάνει τη διάνοιξη 7,1 χλμ από τη Βεΐκου επίσης προς τον Ευαγγελισμό, και προβλέπεται να έχει υλοποιήσει τις εργασίες μέχρι το τέλος του 1ου εξαμήνου του 2026.
-Για τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης, στο Καστέλι, η πρόοδος υλοποίησης έχει ξεπεράσει το 35%.
-Για τον Περιφερειακό Οδικό Άξονα Θεσσαλονίκης (Flyover), η παράδοση του έργου τοποθετείται για τον Μάιο του 2027.
-Για τον οδικό άξονα Μπράλος - Άμφισσα, η κατασκευή του έργου, μήκους 24 χλμ, συνεχίζεται, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Η ημερομηνία περαίωσης του έργου είναι η 15η Αυγούστου 2027.
-Για τον οδικό άξονα Ιωάννινα - Κακαβιά, ο οποίο επαναδημοπρατήθηκε, ο χρόνος ολοκλήρωσης και παράδοσης του έργου είναι 54 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης, η οποία εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο.
-Για τον οδικό άξονα Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου / Τμήμα Καλαμάτα - Ριζόμυλος - Πύλος - Μεθώνη, προχωρά η εκπόνηση μελετών, σύμφωνα με τη σύμβαση ΣΔΙΤ.
Έχει γίνει η εγκατάσταση δύο εργοταξίων και υλοποιούνται πρόδρομες εργασίες.
-Για την αναβάθμιση του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Αττικής / Τμήμα Άνω Λιόσια - Μέγαρα, η υλοποίηση του έργου γίνεται με βάση τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αφού η χρηματοδότησή του είναι αποκλειστικά από αυτό.
Αναφερόμενος στα «μικρότερα έργα», στην επικράτεια, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ενημέρωσε, ως προς τα κτιριακά έργα:
-Στον τομέα της δικαιοσύνης, υπογράφηκαν οι συμβάσεις για την αποκατάσταση και συντήρηση του κτιρίου του Συμβουλίου της Επικρατείας στο Αρσάκειο Μέγαρο, για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, για τη μελέτη και κατασκευή του νέου Δικαστικού Μεγάρου στην Κω. Επίσης, προχωρούν οι διαγωνισμοί για τα έργα της ανέγερσης των Δικαστικών Μεγάρων Ηρακλείου, Λαμίας και Βόλου, της νέας πτέρυγας του Δικαστικού Μεγάρου Καρδίτσας, της ανακατασκευής των Δικαστικών Μεγάρων Ρεθύμνου και Τρικάλων. Ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης και ανακαίνισης του Δικαστικού Μεγάρου Τριπόλεως, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο της αποκατάστασης ζημιών στο Δικαστικό Μέγαρο Καβάλας. Στον τομέα της εκπαίδευσης, ανακατασκευάστηκε το Κεστεκίδειο Ελληνικό Σχολείο στις Βρυξέλλες, παραδόθηκαν δύο σύγχρονες εγκαταστάσεις στη Λυκόβρυση, το νέο Ειδικό Σχολείο για Άτομα με Αναπηρία στο Περιστέρι, το 2ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Μάκρης, το 3ο Γυμνάσιο Νέας Φιλαδέλφειας.
Θεμελιώθηκαν το νέο Διθέσιο Νηπιαγωγείο Παραλίου Άστρους και το 12θέσιο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Νευροκοπίου.
Στον τομέα της ασφάλειας, αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος για την κατασκευή πέντε Αστυνομικών Μεγάρων σε Πάτρα, Καρδίτσα, Βέροια, Λευκάδα και Αλεξανδρούπολη.
Από τα οδικά έργα, ολοκληρώθηκε ο οδικός άξονας Καλλονή - Σίγρι στη Λέσβο, υπεγράφη η σύμβαση για την κατασκευή του οδικού έργου της παράκαμψης της Γιάλοβας, ανακατασκευάστηκε η Γέφυρα των Φύλλων στην Εύβοια, παραδόθηκε η νέα οδική γέφυρα του Ευήνου στην Αιτωλοακαρνανία, κατασκευάζεται η νέα Γέφυρα Κερίτη στην Κρήτη, παραδόθηκε η πεζογέφυρα στο Παλατάκι Χαϊδαρίου, δρομολογήθηκε η ανακατασκευή του ελικοδρομίου στη Σαμοθράκη, προωθήθηκε η βελτίωση του Λιμένα Αλιευτικών Σκαφών στο Νέο Μαρμαρά Χαλκιδικής, ολοκληρώθηκε ο επιβατικός και εμπορικός λιμένας στο Σίγρι Λέσβου. Πραγματοποιούνται έργα επέκτασης και βελτίωσης στα αεροδρόμια Νάξου, Σύρου και Χίου. Υλοποιούνται έργα αποχέτευσης όμβριων υδάτων Νότιου Τμήματος Καλαμαριάς.
Επίσης, εγκαινιάστηκαν οι Σταθμοί Ασφαλούς και Προστατευόμενης Στάθμευσης Φορτηγών κατά μήκος των Αυτοκινητοδρόμων της χώρας, στο Αερινό και στην Αταλάντη, έργο το οποίο εντάχθηκε στο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη - CEF».
Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ανέφερε ότι για την αναβάθμιση του παρεχόμενου έργου των αστικών συγκοινωνιών, ανανεώνεται ο στόλος των οχημάτων:
· Το σύνολο των 250 νέων ηλεκτρικών λεωφορείων κυκλοφορεί στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, από τα μέσα Ιουνίου.
· Έως το τέλος του 2025, θα κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας επιπλέον 300 λεωφορεία συμπιεσμένου φυσικού αερίου, 100 εξ αυτών 18 μέτρων και τα υπόλοιπα 12 μέτρων.
· Βγήκε, στις 10 Ιουλίου 2024, σε διαβούλευση ο νέος διαγωνισμός για την προμήθεια 700 νέων ηλεκτρικών λεωφορείων βραδείας και ταχείας φόρτισης για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και τρόλεϊ για την περιοχή Αθηνών.
Η διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης ορίζεται σε 25 ημέρες από την ανάρτησή της στον ιστότοπο του ΕΣΗΔΗΣ, δηλαδή έως και τις 4 Αυγούστου 2024.
· Προχωρούν οι διαγωνισμοί για την ανάθεση συγκοινωνιακού έργου από τον ΟΑΣΑ και τον ΟΣΕΘ.
Ειδικάοι διαγωνισμοί του ΟΑΣΑ, έχουν προσωρινό ανάδοχο, ο οποίος πρόκειται να θέσει σε λειτουργία καινούργια λεωφορεία στους δρόμους της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής, 96 και 115 αντίστοιχα.
· Δρομολογούνται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, 300 και 164 μισθώσεις λεωφορείων αντίστοιχα.
Παράλληλα τροποποιήθηκε ο Κανονισμός για τα Δικαιώματα Επιβατών.
Υπεγράφη Υπουργική Απόφαση, με την οποία τροποποιήθηκε ο Κανονισμός για τα Δικαιώματα Επιβατών στα οδικά μέσα δημόσιας μεταφοράς (λεωφορεία, τρόλεϊ) και στα μέσα σταθερής τροχιάς (Μετρό, Τραμ).
Αυξήθηκαν τα πρόστιμα και οι αποζημιώσεις για την ανεμπόδιστη μεταφορά ΑμεΑ, με σκοπό την πρόληψη και την αποφυγή περιστατικών διακρίσεων προς άτομα με κινητικά προβλήματα, ώστε να προστατευθεί αποτελεσματικότερα το δικαίωμα αυτών των πολιτών στη μετακίνηση, διαμορφώνοντας ένα πιο αυστηρό πλαίσιο απέναντι σε ανάρμοστες συμπεριφορές.
Επιπρόσθετα, συστάθηκε Επιτροπή για τη μελέτη των αναγκαίων επιπλέον μέτρων, ώστε να διασφαλιστεί η καθολική πρόσβαση των ΑμεΑ στα μέσα μαζικής μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των ΤΑΞΙ και των ΚΤΕΛ.
Ο κ. Σταϊκούρας ανέφερε επίσης ότι ξεκίνησε η λειτουργία της πιλοτικής εφαρμογής του συστήματος ανέπαφων πληρωμών με τραπεζική κάρτα, smartphone ή smartwatch στα λεωφορεία των γραμμών Express του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, η οποία, έως τα τέλη του χρόνου, εκτιμάται ότι θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς, αρμοδιότητας του ΟΑΣΑ.
Σιδηροδρομικό δίκτυο
Μεγάλο μέρος της ενημέρωσης του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών αφιερώθηκε σε όσα κάνει το υπουργείο για την αναβάθμιση και αναδιάταξη του συστήματος, των υποδομών και της οργάνωσης του σιδηροδρομικού δικτύου. Όπως ειδικότερα ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας:
1ον. Παραδόθηκε, Σεπτέμβριο του 2023, η Σύμβαση 717 για την ανάταξη της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Προμαχώνας.
2ον. Παραδόθηκε, Νοέμβριο του 2023, η Σύμβαση για την εγκατάσταση συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών (ETCS - Level 1), επί της γραμμής.
3ον. Υπεγράφη, στις 14 Μαρτίου 2024, η Σύμβαση για την επαναφορά σε λειτουργία του ETCS επί συρμών.
Το τελευταίο τρίμηνο, έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος σε 35 μονάδες ETCS επί συρμών, οι οποίες έχουν επανέλθει σε λειτουργική κατάσταση.
4ον. Ολοκληρώθηκαν, εντός του 2ου εξαμήνου του 2023, έργα για την ενίσχυση της ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου, όπως είναι:
· η κατασκευή της δίδυμης γέφυρας στο Γαλλικό Ποταμό,
· η λειτουργία του συστήματος «ΟΣΜΟΣ» για την παρακολούθηση - σε πραγματικό χρόνο - των 14 γεφυρών στο τμήμα Τιθορέα - Δομοκός,
· η περάτωση έργων αντιπλημμυρικής προστασίας στα σιδηροδρομικά έργα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.
5ον. Ελήφθησαν μέτρα αποκατάστασης εξοπλισμού στο δίκτυο του ΟΣΕ.
Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται:
· Η αποκατάσταση φωτισμού, πυρόσβεσης και πεδιομέτρησης του GSM-R σε όλες τις σήραγγες του σιδηροδρομικού άξονα Κόρινθος - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Στρυμόνας - Προμαχώνας.
· Η αποκατάσταση και η ενίσχυση της ραδιοεπικοινωνίας με VHF σε όλο το μήκος του παραπάνω άξονα.
· Η λειτουργία των συστημάτων συναγερμού και η εγκατάσταση νέου κλειστού κυκλώματος καμερών στις σήραγγες Πλαταμώνα και Τεμπών.
· Η πλήρης λειτουργία των Κέντρων Ελέγχου Κυκλοφορίας Κορίνθου, Σιδηροδρομικού Κόμβου Αχαρνών, Λιανοκλαδίου και Θεσσαλονίκης, καθώς και η ολοκλήρωση αυτού της Λάρισας.
· Η αποκατάσταση της λειτουργίας του SCADA των σηράγγων Πλαταμώνα και Τεμπών, το οποίο λειτουργεί στο νέο Κέντρο Ασφαλείας Σηράγγων στην Λάρισα και συμπληρώνει την επιτήρηση με συστήματα ασφαλείας του αντίστοιχου Κέντρου Ελέγχου Λειτουργίας.
6ον. Βρίσκονται σε φάση υλοποίησης ή ανάθεσης σειρά εργολαβιών για τη συντήρηση υποδομών.
Αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων:
· Την επιδομή, τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης.
· Τη συμπλήρωση της νέας εγκατάστασης GSM-R σε τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Ροδοδάφνη - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Ειδομένη, καθώς και στους κάθετους άξονες Λάρισα - Βόλος και Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα.
· Την έκτακτη -και για πρώτη φορά- χρηματοδότηση, ύψους 25 εκατ. ευρώ, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των Αυτόματων Συστημάτων Ισόπεδων Διαβάσεων.
Τα τεύχη του σχετικού διαγωνισμού αναμένεται να είναι έτοιμα τις επόμενες εβδομάδες, με στόχο την άμεση έναρξη της διαδικασίας ανάθεσης του έργου στο συντομότερο χρονικό διάστημα.
7ον. Ολοκληρώθηκε, τον Δεκέμβριο του 2023, η τοποθέτηση 300 καμερών συνεχούς παρακολούθησης των συρμών.
8ον. Ενισχύθηκε η ετήσια χρηματοδότηση του ΟΣΕ, από τα 45 στα 75 εκατ. ευρώ, με σκοπό την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών και των έργων συντήρησης.
Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, ο Οργανισμός έχει αναλώσει πλέον του 1 εκατ. ευρώ σε εργασίες καθαρισμού βλάστησης και κοπής δένδρων κατά μήκος του δικτύου, ενώ προβλέπεται και έχει δεσμευτεί σχεδόν το ίδιο ποσό για το υπόλοιπο του 2024.
Μάλιστα, εντός του 3ου τριμήνου του 2024, θα έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία που αφορά τις 2 συμβάσεις - πλαίσιο, ύψους πλέον των 5 εκατ. ευρώ, για τα επόμενα 3 έτη.
9ον. Συγκροτήθηκε το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΣΕ.
Η επιλογή των προσώπων πληροί συγκεκριμένα κριτήρια που ακολουθούν τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης.
Ανάμεσα στις πρώτες αποφάσεις του ήταν η έγκριση και λειτουργία της Επιτροπής Εσωτερικού Ελέγχου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει το Καταστατικό.
10ον. Προχωρά η μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δημιουργείται ένας νέος, ενιαίος, σύγχρονος δημόσιος φορέας, που ενσωματώνει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ, κατά το μέρος που αφορά στο -επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο- τμήμα της διαχείρισης τροχαίου υλικού.
Η νέα εταιρεία αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ καθίσταται μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διαχείριση του τροχαίου υλικού.
Η αναδιοργάνωση του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με 5 εκατ. ευρώ, και θα υλοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2025.
Έχει δρομολογηθεί η αξιοποίηση της τεχνικής βοήθειας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων, τον ΕRA, για τα θέματα ασφάλειας και εφαρμογής του ERTMS, και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τα θέματα του πολυετούς προγράμματος επενδύσεων.
Στην παρούσα φάση, έχει ολοκληρωθεί ο προγραμματισμός υλοποίησης της μεταρρύθμισης του σιδηροδρομικού τομέα, που αποτελεί και το πρώτο παραδοτέο στο πλαίσιο των υποχρεώσεών μας στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
11ον. Συνεχίζονται οι ενέργειες για την εξασφάλιση συγχρηματοδότησης των έργων από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενδεικτικά:
· Εγκρίθηκε η χρηματοδότηση για τα έργα της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ροδοδάφνη - Ρίο και εκτελούνται ήδη οι ανάλογες εργασίες.
· Ολοκληρώνονται οι μελέτες για την κατασκευή γέφυρας διπλού σιδηροδρομικού άξονα με στόχο τη σύνδεση του 6ου Προβλήτα και του λιμένα της Θεσσαλονίκης με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
· Είναι στην διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου η ολοκλήρωση της μελέτης για την κατασκευή του δυτικού προαστιακού της Θεσσαλονίκης.
· Ολοκληρώνονται οι μελέτες του τμήματος Τοξότες - Νέα Καρβάλη για τη διασύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τον εν λόγω λιμένα.
Ως προς το τελευταίο έργο, αποφασίστηκε, τον Φεβρουάριο του 2024, η εκ νέου δημοπράτησή του με ανοικτό μειοδοτικό διαγωνισμό.
Παράλληλα με τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, «έτρεξε» και η διαδικασία κήρυξης απαλλοτριώσεων, με δύο διαδοχικές αποφάσεις, τον Μάρτιο και τον Ιούλιο του 2024.
Η δημοσίευση του διαγωνισμού για την ανάθεση σύμβασης κατασκευής, προϋπολογισμού 193 εκατ. ευρώ, είναι προγραμματισμένη για την τρέχουσα εβδομάδα, η υποβολή οικονομικών προσφορών για την 1η εβδομάδα Σεπτεμβρίου και η υπογραφή της σύμβασης για το 1ο τρίμηνο του 2025.
12ον. Υπεβλήθη, τον Ιανουάριο του 2024, αίτημα χρηματοδότησης από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη - 2».
Το αίτημα αφορά:
· Την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο, με σηματοδότηση - τηλεδιοίκηση και ηλεκτροκίνηση.
· Την αναβάθμιση και ανάταξη της σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης του τμήματος Άνω Λιόσια - Κιάτο.
· Την ανακαίνιση και αναβάθμιση των υποδομών του τμήματος Αχαρνές - Οινόη.
· Την αναβάθμιση των υποδομών στη γραμμή Θεσσαλονίκη - Προμαχώνας και την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης.
Αναμένεται η ολοκλήρωση της αξιολόγησης αυτών των προτάσεων μέσα στις επόμενες εβδομάδες, με ρεαλιστική προσδοκία να εξασφαλιστεί σημαντικό ποσοστό της ζητούμενης χρηματοδότησης.
sidirodromikanea.blogspot.com
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
Αναφερόμενος στα «εμβληματικά έργα» υποδομής, ο Χρήστος Σταϊκούρας ενημέρωσε την επιτροπή της Βουλή ότι:
-Για τον Αυτοκινητόδρομο Κεντρικής Ελλάδος, Ε65, τον Μάιο του 2024, παραδόθηκε στην κυκλοφορία το τμήμα από τη Λαμία μέχρι την Καλαμπάκα, συνολικού μήκους 135 χλμ. Το υπόλοιπο τμήμα του αυτοκινητόδρομου, από την Καλαμπάκα μέχρι την Εγνατία Οδό, μήκους 46 χλμ, θα παραδοθεί περίπου με την ολοκλήρωση του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Έχει ήδη εκτελεστεί το 56% του βόρειου τμήματος του συνολικού έργου. Επίσης, προβλέπεται η υλοποίηση έργων αντιπλημμυρικής θωράκισης των περιοχών του αυτοκινητόδρομου Ε-65.
-Για την οδική σύνδεση Άκτιο-Αμβρακία, τον Ιανουάριο του 2024, παραδόθηκε στην κυκλοφορία, ενιαία, ο αυτοκινητόδρομος, συνολικού μήκους 49 χλμ. Ολοκληρώνεται, μέσα στο 2024, και ο οδικός άξονας Άκτιο - Λευκάδα.
-Για τον αυτοκινητόδρομο Πάτρα - Πύργος, σήμερα, το ποσοστό υλοποίησης διαμορφώνεται περίπου στο 50%. Μέχρι τέλος του έτους, το ποσοστό ολοκλήρωσης εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 75% και το έργο θα ολοκληρωθεί το καλοκαίρι του 2025.
-Για το Μετρό Θεσσαλονίκης, η βασική γραμμή θα παραδοθεί τον Νοέμβριο του 2024.
Συγχρόνως, ολοκληρώνεται το έργο της επέκτασης προς την Καλαμαριά, το οποίο προβλέπεται να παραδοθεί το 2ο εξάμηνο του 2025. Υπεγράφη η σύμβαση για τη λειτουργία και τη συντήρηση του έργου, απελευθερώθηκαν δρόμοι που παρέμειναν κλειστοί για πολλά έτη, υπεγράφη συμπληρωματική σύμβαση για την υλοποίηση έργων προσβασιμότητας / μετεπιβίβασης στον σταθμό «Νέα Ελβετία», ολοκληρώθηκε η Μελέτη Ανάπτυξης Μετρό Θεσσαλονίκης, η οποία αποτελεί τη Γενική Συγκοινωνιακή Μελέτη του πολεοδομικού συγκροτήματος Θεσσαλονίκης.
-Για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτη, τα τμήματα Νεάπολη - Άγιος Νικόλαος και Χερσόνησος - Νεάπολη έχουν συμβασιοποιηθεί και προχωρά η συμβασιοποίηση της παραχώρησης για το τμήμα Χανιά - Ηράκλειο.
-Για τη Γραμμή 4 του Μετρό της Αθήνας, ο μετροπόντικας «Αθηνά» ξεκίνησε από την Κατεχάκη προς τον Ευαγγελισμό, και αναμένεται να ολοκληρώσει τα περίπου 5 χλμ. μέχρι το τέλος του 2025.
Ο μετροπόντικας «Νίκη» κάνει τη διάνοιξη 7,1 χλμ από τη Βεΐκου επίσης προς τον Ευαγγελισμό, και προβλέπεται να έχει υλοποιήσει τις εργασίες μέχρι το τέλος του 1ου εξαμήνου του 2026.
-Για τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης, στο Καστέλι, η πρόοδος υλοποίησης έχει ξεπεράσει το 35%.
-Για τον Περιφερειακό Οδικό Άξονα Θεσσαλονίκης (Flyover), η παράδοση του έργου τοποθετείται για τον Μάιο του 2027.
-Για τον οδικό άξονα Μπράλος - Άμφισσα, η κατασκευή του έργου, μήκους 24 χλμ, συνεχίζεται, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα. Η ημερομηνία περαίωσης του έργου είναι η 15η Αυγούστου 2027.
-Για τον οδικό άξονα Ιωάννινα - Κακαβιά, ο οποίο επαναδημοπρατήθηκε, ο χρόνος ολοκλήρωσης και παράδοσης του έργου είναι 54 μήνες από την υπογραφή της σύμβασης, η οποία εκτιμάται ότι θα πραγματοποιηθεί τον Σεπτέμβριο.
-Για τον οδικό άξονα Νοτιοδυτικής Πελοποννήσου / Τμήμα Καλαμάτα - Ριζόμυλος - Πύλος - Μεθώνη, προχωρά η εκπόνηση μελετών, σύμφωνα με τη σύμβαση ΣΔΙΤ.
Έχει γίνει η εγκατάσταση δύο εργοταξίων και υλοποιούνται πρόδρομες εργασίες.
-Για την αναβάθμιση του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Δυτικής Αττικής / Τμήμα Άνω Λιόσια - Μέγαρα, η υλοποίηση του έργου γίνεται με βάση τα χρονοδιαγράμματα που έχουν τεθεί και από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αφού η χρηματοδότησή του είναι αποκλειστικά από αυτό.
Αναφερόμενος στα «μικρότερα έργα», στην επικράτεια, ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ενημέρωσε, ως προς τα κτιριακά έργα:
-Στον τομέα της δικαιοσύνης, υπογράφηκαν οι συμβάσεις για την αποκατάσταση και συντήρηση του κτιρίου του Συμβουλίου της Επικρατείας στο Αρσάκειο Μέγαρο, για την ενεργειακή αναβάθμιση του κτιρίου της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ελεγκτικού Συνεδρίου, για τη μελέτη και κατασκευή του νέου Δικαστικού Μεγάρου στην Κω. Επίσης, προχωρούν οι διαγωνισμοί για τα έργα της ανέγερσης των Δικαστικών Μεγάρων Ηρακλείου, Λαμίας και Βόλου, της νέας πτέρυγας του Δικαστικού Μεγάρου Καρδίτσας, της ανακατασκευής των Δικαστικών Μεγάρων Ρεθύμνου και Τρικάλων. Ξεκίνησαν οι εργασίες αποκατάστασης και ανακαίνισης του Δικαστικού Μεγάρου Τριπόλεως, ενώ σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο της αποκατάστασης ζημιών στο Δικαστικό Μέγαρο Καβάλας. Στον τομέα της εκπαίδευσης, ανακατασκευάστηκε το Κεστεκίδειο Ελληνικό Σχολείο στις Βρυξέλλες, παραδόθηκαν δύο σύγχρονες εγκαταστάσεις στη Λυκόβρυση, το νέο Ειδικό Σχολείο για Άτομα με Αναπηρία στο Περιστέρι, το 2ο Δημοτικό Σχολείο Νέας Μάκρης, το 3ο Γυμνάσιο Νέας Φιλαδέλφειας.
Θεμελιώθηκαν το νέο Διθέσιο Νηπιαγωγείο Παραλίου Άστρους και το 12θέσιο Δημοτικό Σχολείο Κάτω Νευροκοπίου.
Στον τομέα της ασφάλειας, αναδείχθηκε προσωρινός ανάδοχος για την κατασκευή πέντε Αστυνομικών Μεγάρων σε Πάτρα, Καρδίτσα, Βέροια, Λευκάδα και Αλεξανδρούπολη.
Από τα οδικά έργα, ολοκληρώθηκε ο οδικός άξονας Καλλονή - Σίγρι στη Λέσβο, υπεγράφη η σύμβαση για την κατασκευή του οδικού έργου της παράκαμψης της Γιάλοβας, ανακατασκευάστηκε η Γέφυρα των Φύλλων στην Εύβοια, παραδόθηκε η νέα οδική γέφυρα του Ευήνου στην Αιτωλοακαρνανία, κατασκευάζεται η νέα Γέφυρα Κερίτη στην Κρήτη, παραδόθηκε η πεζογέφυρα στο Παλατάκι Χαϊδαρίου, δρομολογήθηκε η ανακατασκευή του ελικοδρομίου στη Σαμοθράκη, προωθήθηκε η βελτίωση του Λιμένα Αλιευτικών Σκαφών στο Νέο Μαρμαρά Χαλκιδικής, ολοκληρώθηκε ο επιβατικός και εμπορικός λιμένας στο Σίγρι Λέσβου. Πραγματοποιούνται έργα επέκτασης και βελτίωσης στα αεροδρόμια Νάξου, Σύρου και Χίου. Υλοποιούνται έργα αποχέτευσης όμβριων υδάτων Νότιου Τμήματος Καλαμαριάς.
Επίσης, εγκαινιάστηκαν οι Σταθμοί Ασφαλούς και Προστατευόμενης Στάθμευσης Φορτηγών κατά μήκος των Αυτοκινητοδρόμων της χώρας, στο Αερινό και στην Αταλάντη, έργο το οποίο εντάχθηκε στο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη - CEF».
Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών ανέφερε ότι για την αναβάθμιση του παρεχόμενου έργου των αστικών συγκοινωνιών, ανανεώνεται ο στόλος των οχημάτων:
· Το σύνολο των 250 νέων ηλεκτρικών λεωφορείων κυκλοφορεί στους δρόμους της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, από τα μέσα Ιουνίου.
· Έως το τέλος του 2025, θα κυκλοφορούν στους δρόμους της Αθήνας επιπλέον 300 λεωφορεία συμπιεσμένου φυσικού αερίου, 100 εξ αυτών 18 μέτρων και τα υπόλοιπα 12 μέτρων.
· Βγήκε, στις 10 Ιουλίου 2024, σε διαβούλευση ο νέος διαγωνισμός για την προμήθεια 700 νέων ηλεκτρικών λεωφορείων βραδείας και ταχείας φόρτισης για Αθήνα και Θεσσαλονίκη, καθώς και τρόλεϊ για την περιοχή Αθηνών.
Η διάρκεια της δημόσιας διαβούλευσης ορίζεται σε 25 ημέρες από την ανάρτησή της στον ιστότοπο του ΕΣΗΔΗΣ, δηλαδή έως και τις 4 Αυγούστου 2024.
· Προχωρούν οι διαγωνισμοί για την ανάθεση συγκοινωνιακού έργου από τον ΟΑΣΑ και τον ΟΣΕΘ.
Ειδικάοι διαγωνισμοί του ΟΑΣΑ, έχουν προσωρινό ανάδοχο, ο οποίος πρόκειται να θέσει σε λειτουργία καινούργια λεωφορεία στους δρόμους της Ανατολικής και Δυτικής Αττικής, 96 και 115 αντίστοιχα.
· Δρομολογούνται σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, 300 και 164 μισθώσεις λεωφορείων αντίστοιχα.
Παράλληλα τροποποιήθηκε ο Κανονισμός για τα Δικαιώματα Επιβατών.
Υπεγράφη Υπουργική Απόφαση, με την οποία τροποποιήθηκε ο Κανονισμός για τα Δικαιώματα Επιβατών στα οδικά μέσα δημόσιας μεταφοράς (λεωφορεία, τρόλεϊ) και στα μέσα σταθερής τροχιάς (Μετρό, Τραμ).
Αυξήθηκαν τα πρόστιμα και οι αποζημιώσεις για την ανεμπόδιστη μεταφορά ΑμεΑ, με σκοπό την πρόληψη και την αποφυγή περιστατικών διακρίσεων προς άτομα με κινητικά προβλήματα, ώστε να προστατευθεί αποτελεσματικότερα το δικαίωμα αυτών των πολιτών στη μετακίνηση, διαμορφώνοντας ένα πιο αυστηρό πλαίσιο απέναντι σε ανάρμοστες συμπεριφορές.
Επιπρόσθετα, συστάθηκε Επιτροπή για τη μελέτη των αναγκαίων επιπλέον μέτρων, ώστε να διασφαλιστεί η καθολική πρόσβαση των ΑμεΑ στα μέσα μαζικής μεταφοράς, συμπεριλαμβανομένων των ΤΑΞΙ και των ΚΤΕΛ.
Ο κ. Σταϊκούρας ανέφερε επίσης ότι ξεκίνησε η λειτουργία της πιλοτικής εφαρμογής του συστήματος ανέπαφων πληρωμών με τραπεζική κάρτα, smartphone ή smartwatch στα λεωφορεία των γραμμών Express του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών, η οποία, έως τα τέλη του χρόνου, εκτιμάται ότι θα είναι διαθέσιμη σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφοράς, αρμοδιότητας του ΟΑΣΑ.
Σιδηροδρομικό δίκτυο
Μεγάλο μέρος της ενημέρωσης του υπουργού Υποδομών και Μεταφορών αφιερώθηκε σε όσα κάνει το υπουργείο για την αναβάθμιση και αναδιάταξη του συστήματος, των υποδομών και της οργάνωσης του σιδηροδρομικού δικτύου. Όπως ειδικότερα ανέφερε ο κ. Σταϊκούρας:
1ον. Παραδόθηκε, Σεπτέμβριο του 2023, η Σύμβαση 717 για την ανάταξη της σηματοδότησης και της τηλεδιοίκησης στον άξονα Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Προμαχώνας.
2ον. Παραδόθηκε, Νοέμβριο του 2023, η Σύμβαση για την εγκατάσταση συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών (ETCS - Level 1), επί της γραμμής.
3ον. Υπεγράφη, στις 14 Μαρτίου 2024, η Σύμβαση για την επαναφορά σε λειτουργία του ETCS επί συρμών.
Το τελευταίο τρίμηνο, έχει ολοκληρωθεί ο έλεγχος σε 35 μονάδες ETCS επί συρμών, οι οποίες έχουν επανέλθει σε λειτουργική κατάσταση.
4ον. Ολοκληρώθηκαν, εντός του 2ου εξαμήνου του 2023, έργα για την ενίσχυση της ασφάλειας του σιδηροδρομικού δικτύου, όπως είναι:
· η κατασκευή της δίδυμης γέφυρας στο Γαλλικό Ποταμό,
· η λειτουργία του συστήματος «ΟΣΜΟΣ» για την παρακολούθηση - σε πραγματικό χρόνο - των 14 γεφυρών στο τμήμα Τιθορέα - Δομοκός,
· η περάτωση έργων αντιπλημμυρικής προστασίας στα σιδηροδρομικά έργα της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας.
5ον. Ελήφθησαν μέτρα αποκατάστασης εξοπλισμού στο δίκτυο του ΟΣΕ.
Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται:
· Η αποκατάσταση φωτισμού, πυρόσβεσης και πεδιομέτρησης του GSM-R σε όλες τις σήραγγες του σιδηροδρομικού άξονα Κόρινθος - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Στρυμόνας - Προμαχώνας.
· Η αποκατάσταση και η ενίσχυση της ραδιοεπικοινωνίας με VHF σε όλο το μήκος του παραπάνω άξονα.
· Η λειτουργία των συστημάτων συναγερμού και η εγκατάσταση νέου κλειστού κυκλώματος καμερών στις σήραγγες Πλαταμώνα και Τεμπών.
· Η πλήρης λειτουργία των Κέντρων Ελέγχου Κυκλοφορίας Κορίνθου, Σιδηροδρομικού Κόμβου Αχαρνών, Λιανοκλαδίου και Θεσσαλονίκης, καθώς και η ολοκλήρωση αυτού της Λάρισας.
· Η αποκατάσταση της λειτουργίας του SCADA των σηράγγων Πλαταμώνα και Τεμπών, το οποίο λειτουργεί στο νέο Κέντρο Ασφαλείας Σηράγγων στην Λάρισα και συμπληρώνει την επιτήρηση με συστήματα ασφαλείας του αντίστοιχου Κέντρου Ελέγχου Λειτουργίας.
6ον. Βρίσκονται σε φάση υλοποίησης ή ανάθεσης σειρά εργολαβιών για τη συντήρηση υποδομών.
Αυτές αφορούν, μεταξύ άλλων:
· Την επιδομή, τα συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης.
· Τη συμπλήρωση της νέας εγκατάστασης GSM-R σε τμήματα του σιδηροδρομικού άξονα Ροδοδάφνη - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Ειδομένη, καθώς και στους κάθετους άξονες Λάρισα - Βόλος και Παλαιοφάρσαλος - Καλαμπάκα.
· Την έκτακτη -και για πρώτη φορά- χρηματοδότηση, ύψους 25 εκατ. ευρώ, με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των Αυτόματων Συστημάτων Ισόπεδων Διαβάσεων.
Τα τεύχη του σχετικού διαγωνισμού αναμένεται να είναι έτοιμα τις επόμενες εβδομάδες, με στόχο την άμεση έναρξη της διαδικασίας ανάθεσης του έργου στο συντομότερο χρονικό διάστημα.
7ον. Ολοκληρώθηκε, τον Δεκέμβριο του 2023, η τοποθέτηση 300 καμερών συνεχούς παρακολούθησης των συρμών.
8ον. Ενισχύθηκε η ετήσια χρηματοδότηση του ΟΣΕ, από τα 45 στα 75 εκατ. ευρώ, με σκοπό την κάλυψη των λειτουργικών αναγκών και των έργων συντήρησης.
Ενδεικτικά, μεταξύ άλλων, ο Οργανισμός έχει αναλώσει πλέον του 1 εκατ. ευρώ σε εργασίες καθαρισμού βλάστησης και κοπής δένδρων κατά μήκος του δικτύου, ενώ προβλέπεται και έχει δεσμευτεί σχεδόν το ίδιο ποσό για το υπόλοιπο του 2024.
Μάλιστα, εντός του 3ου τριμήνου του 2024, θα έχει ολοκληρωθεί η διαγωνιστική διαδικασία που αφορά τις 2 συμβάσεις - πλαίσιο, ύψους πλέον των 5 εκατ. ευρώ, για τα επόμενα 3 έτη.
9ον. Συγκροτήθηκε το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΣΕ.
Η επιλογή των προσώπων πληροί συγκεκριμένα κριτήρια που ακολουθούν τις αρχές της εταιρικής διακυβέρνησης.
Ανάμεσα στις πρώτες αποφάσεις του ήταν η έγκριση και λειτουργία της Επιτροπής Εσωτερικού Ελέγχου, σύμφωνα με τα όσα προβλέπει το Καταστατικό.
10ον. Προχωρά η μεταρρύθμιση του σιδηροδρομικού τομέα, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Δημιουργείται ένας νέος, ενιαίος, σύγχρονος δημόσιος φορέας, που ενσωματώνει ΟΣΕ, ΕΡΓΟΣΕ και ΓΑΙΑΟΣΕ, κατά το μέρος που αφορά στο -επιχειρησιακά κρίσιμο για τον σιδηρόδρομο- τμήμα της διαχείρισης τροχαίου υλικού.
Η νέα εταιρεία αναλαμβάνει πλήρως τον ρόλο, τις υποχρεώσεις και τις ευθύνες του Διαχειριστή της Σιδηροδρομικής Υποδομής, όπως περιγράφονται στο ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, ενώ καθίσταται μοναδικός υπεύθυνος για το σύνολο των μελετών και έργων που εκτελούνται επί του σιδηροδρομικού δικτύου και τη διαχείριση του τροχαίου υλικού.
Η αναδιοργάνωση του ΟΣΕ χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με 5 εκατ. ευρώ, και θα υλοποιηθεί μέχρι το τέλος του 2025.
Έχει δρομολογηθεί η αξιοποίηση της τεχνικής βοήθειας από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Σιδηροδρόμων, τον ΕRA, για τα θέματα ασφάλειας και εφαρμογής του ERTMS, και της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για τα θέματα του πολυετούς προγράμματος επενδύσεων.
Στην παρούσα φάση, έχει ολοκληρωθεί ο προγραμματισμός υλοποίησης της μεταρρύθμισης του σιδηροδρομικού τομέα, που αποτελεί και το πρώτο παραδοτέο στο πλαίσιο των υποχρεώσεών μας στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
11ον. Συνεχίζονται οι ενέργειες για την εξασφάλιση συγχρηματοδότησης των έργων από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ενδεικτικά:
· Εγκρίθηκε η χρηματοδότηση για τα έργα της νέας διπλής σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Ροδοδάφνη - Ρίο και εκτελούνται ήδη οι ανάλογες εργασίες.
· Ολοκληρώνονται οι μελέτες για την κατασκευή γέφυρας διπλού σιδηροδρομικού άξονα με στόχο τη σύνδεση του 6ου Προβλήτα και του λιμένα της Θεσσαλονίκης με το σιδηροδρομικό δίκτυο.
· Είναι στην διαδικασία του ανταγωνιστικού διαλόγου η ολοκλήρωση της μελέτης για την κατασκευή του δυτικού προαστιακού της Θεσσαλονίκης.
· Ολοκληρώνονται οι μελέτες του τμήματος Τοξότες - Νέα Καρβάλη για τη διασύνδεση του σιδηροδρομικού δικτύου με τον εν λόγω λιμένα.
Ως προς το τελευταίο έργο, αποφασίστηκε, τον Φεβρουάριο του 2024, η εκ νέου δημοπράτησή του με ανοικτό μειοδοτικό διαγωνισμό.
Παράλληλα με τη σύνταξη των τευχών δημοπράτησης, «έτρεξε» και η διαδικασία κήρυξης απαλλοτριώσεων, με δύο διαδοχικές αποφάσεις, τον Μάρτιο και τον Ιούλιο του 2024.
Η δημοσίευση του διαγωνισμού για την ανάθεση σύμβασης κατασκευής, προϋπολογισμού 193 εκατ. ευρώ, είναι προγραμματισμένη για την τρέχουσα εβδομάδα, η υποβολή οικονομικών προσφορών για την 1η εβδομάδα Σεπτεμβρίου και η υπογραφή της σύμβασης για το 1ο τρίμηνο του 2025.
12ον. Υπεβλήθη, τον Ιανουάριο του 2024, αίτημα χρηματοδότησης από το πρόγραμμα «Συνδέοντας την Ευρώπη - 2».
Το αίτημα αφορά:
· Την αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής στο τμήμα Αλεξανδρούπολη - Ορμένιο, με σηματοδότηση - τηλεδιοίκηση και ηλεκτροκίνηση.
· Την αναβάθμιση και ανάταξη της σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης του τμήματος Άνω Λιόσια - Κιάτο.
· Την ανακαίνιση και αναβάθμιση των υποδομών του τμήματος Αχαρνές - Οινόη.
· Την αναβάθμιση των υποδομών στη γραμμή Θεσσαλονίκη - Προμαχώνας και την εγκατάσταση ηλεκτροκίνησης.
Αναμένεται η ολοκλήρωση της αξιολόγησης αυτών των προτάσεων μέσα στις επόμενες εβδομάδες, με ρεαλιστική προσδοκία να εξασφαλιστεί σημαντικό ποσοστό της ζητούμενης χρηματοδότησης.
sidirodromikanea.blogspot.com
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Πώς μπορεί η AI να βελτιώσει την εκπαίδευση;
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
