Προέλευση και Ιστορία
Η Ιταλική υαλουργία έχει τις ρίζες της στην Βενετεία του 8ο αιώνα από όπου και το 1291 όλα τα εργαστήρια μεταφέρθηκαν στο νησί Murano, με απόφαση της Ενετικής κυβέρνησης, υπό τον φόβο ότι τα ξύλινα κτίσματα και υποδομές της πόλης κινδύνευαν από πυρκαγιά λόγω των φούρνων. Με τον τρόπο αυτό δεν διασφαλιζόταν μόνο η πόλη αλλά και οι μυστικές συνταγές και τεχνικές των υαλουργών, έτσι ώστε να διατηρηθεί το μονοπώλιο της Βενετίας στην κατασκευή γυαλιού υψηλής ποιότητας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Για εκατοντάδες χρόνια οι υαλουργοί του Murano ήταν οι πιο επίλεκτοι Ευρωπαίοι τεχνίτες, ανήκαν στους πλουσιότερους κατοίκους του νησιού και απολάμβαναν ειδικών προνομίων. Από το 1400 περίπου τους επιτρεπόταν η τιμή να φέρουν ξίφη, διέθεταν ασυλία έναντι διώξεων από το Ενετικό κράτος και δικαιωματικά πάντρευαν τις κόρες τους με μέλη των πλουσιότερων οικογενειών της Βενετίας. Το τίμημα για τα προνόμια αυτά ήταν η υποχρέωση συμμόρφωσης στην απαγόρευση απομάκρυνσής τους έξω από τα σύνορα της Ενετικής Δημοκρατίας, από τον φόβο να μεταφέρουν και να διδάξουν την τέχνη τους εκτός Βενετίας.
Εκθέματα του Μουσείου γυαλιού.Δισκοπότηρο και κανάτα Murano που χρονολογούνται από το 1600
Οι πρώτες δημιουργίες Murano ήταν επιτραπέζια σκεύη οικιακής και εκκλησιαστικής χρήσης, ακολούθησαν και μεγαλύτερου μεγέθους αντικείμενα όπως καθρέφτες, φωτιστικά και τζάμια και τελικώς κάθε μορφής χρηστικά αλλά και αμιγώς διακοσμητικά κομμάτια, έως κοσμήματα και γυάλινα έπιπλα.
Επί αιώνες το Murano άκμασε λόγω των εργαστηρίων υαλουργίας και το γυαλί του έγινε συνώνυμο της πολυτέλειας και του πλούτου, στολίζοντας παλάτια, βασιλικές αυλές αλλά και χώρους θρησκευτικής λατρείας σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Από τα πιο φημισμένα διαχρονικά αντικείμενα Murano οι απαράμιλλης αισθητικής Βενετσιάνικοι πολυέλαιοι.
Στα μέσα του 15ου αιώνα η τέχνη της υαλουργίας γνώρισε μια κοσμογονική αλλαγή χάρη στον Βενετσιάνο υαλουργό Angelo Barovier που κατάφερε μέσα από μια αλχημική διαδικασία να δημιουργήσει έναν νέο τύπο γυαλιού με εξαιρετική διαύγεια. Ο ίδιος το ονόμασε "κρυστάλλινο γυαλί" και σύντομα καθιερώθηκε παγκοσμίως ως "Βενετσιάνικο γυαλί". Αυτή η νέα ανακάλυψη δεν αντικατέστησε βεβαίως τα χρωματιστά γυαλιά που στο μεταξύ είχαν γίνει ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της παραγωγής Murano, όμως συνέβαλε με καθοριστικό τρόπο στην βελτίωση της διαφάνειάς τους.
Τεχνικές που χρησιμοποιούνται κατά την διαδικασία κατασκευής
Η τέχνη πίσω από το γυαλί Murano βρίσκεται στις επίπονες μεθόδους που χρησιμοποιούνται για τη δημιουργία του. Πολλές και διαφορετικές τεχνικές, που πέρασαν από γενιά σε γενιά, καθορίζουν τα διάφορα στυλ και όψεις που μπορεί να έχει ένα αντικείμενο από γυαλί Murano, ενώ σε αντικείμενα περίτεχνης όψης και σύνθετων σχεδίων συχνά συνδυάζονται διαφορετικές τεχνικές.
Κάποιες από τις πιο δημοφιλείς τεχνικές:
Blown Glass: Το φύσημα γυαλιού είναι η παλαιότερη και η βασική τεχνική του γυαλιού Murano. Οι τεχνίτες μαζεύουν λιωμένο γυαλί σε έναν φυσητήρα και φυσώντας το διαμορφώνουν σε φυσαλίδα διαφόρων μεγεθών και σχημάτων, ανάλογα με το είδος του προς κατασκευή αντικειμένου.
Η συγκεκριμένη τεχνική χρησιμοποιείται τόσο για την δημιουργία αντικειμένων και μεγάλου μεγέθους αντικειμένων όσο και την κατασκευή μικρότερων στοιχείων, που χρησιμοποιούνται σε Murano σύνθετου σχεδιασμού αποτελούμενα από πολλά επιμέρους κομμάτια. .
Από την διαδικασία αυτή επικράτησε παγκοσμίως ο γενικός όρος "φυσητό γυαλί" όμως βεβαίως δεν είναι Murano όλα τα αντικείμενα που κατασκευάζονται με αυτόν τον τρόπο.
Lampworking : Αυτή η τεχνική περιλαμβάνει τη χρήση μικρών ράβδων από γυαλί που λιώνουν και διαμορφώνονται πάνω από φλόγα, επιτρέποντας στους καλλιτέχνες να δημιουργούν περίπλοκες χάντρες και γλυπτά.
Filigrana : Τεχνική που περιλαμβάνει την ενσωμάτωση μέσα σε διαφανές γυαλί ινών που έχουν όψη κλωστών, για την δημιουργία γεωμετρικών ή ακαθόριστων μοτίβων που μοιάζουν με δαντέλα. Είναι μια από τις πιο σύνθετες και ύψιστης ακρίβειας τεχνικές.
Millefiori : Από τις πιο φημισμένες τεχνικές Murano. Το Millefiori, που σημαίνει "χίλια λουλούδια", περιλαμβάνει τη σύντηξη πολλαπλών στρωμάτων από χρωματιστές γυάλινες ράβδους, που κόβονται σε φέτες για να δημιουργήσουν σχέδια που μοιάζουν με λουλούδια. Χρησιμοποιείται κυρίως για την κατασκευή κοσμημάτων και διακοσμητικών αντικειμένων.
Gold Leaf & Aventurine : Οι κατασκευαστές γυαλιού Murano πρωτοστάτησαν και στη χρήση φύλλων χρυσού ή νιφάδων χαλκού ενσωματωμένα στο γυαλί, για μια πολυτελή λάμψη. Συχνά τα μέταλλα λειτουργούν και ως κεντρικό μοτίβο, δίνοντας τόσο σε χρηστικά όσο και διακοσμητικά αντικειμένα πολύ ιδιαίτερη όψη.
Το γυαλί Murano σήμερα
Παρά την δραματική κάμψη που γνώρισε η Ιταλική υαλουαργία στην διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα, οπότε και αφ' ενός υποχώρησε η θέση της Βενετίας στο διεθνές εμπόριο και αφ' ετέρου έκαναν την εμφανισή τους ανταγωνιστικά Ευρωπαϊκά προϊόντα με κορυφαίο το γυαλί - κρύσταλλο Βοημίας, αναβίωσε οριστικά από το 1854. Tότε απόγονοι παλιών τεχνιτών Murano αποφάσισαν να επαναλειτουργήσοουν τα εργαστήρια παραγωγής σε συνεργασία με τους πιο έμπειρους τεχνίτες και με πιο σύγχρονους εμπορικούς όρους, δημιουργώντας κάποιους από τους μεγαλύτερους οίκους αυθεντικών Murano οι οποίοι και δραστηριοποιούνται έως και σήμερα. Η στήριξη τόσο των κεντρικών Ιταλικών όσο και των τοπικών Βενετικών αρχών, με την διενέργεια των πρώτων εκθέσεων για την πολιτιστική κληρονομιά του Murano, την ίδρυση το 19861 του Μuseo del Vetro και πολλές παρόμοιες κινήσεις που "επανασύστησαν" την τέχνη του Murano παγκοσμίως, συνέβαλαν σημαντικά στην οριστική αναγέννησή της.
Το Murano παραμένει μια από τις πιο φημισμένες μορφές χειροποίητης διακοσμητικής τέχνης στον κόσμο παρά και τις σύγχρονες προκλήσεις που αντιμετωπίζει. Σε μια εποχή μαζικής παραγωγής, οι τεχνίτες του Murano αγωνίζονται να ανταγωνιστούν φθηνότερες βιομηχανικές απομιμήσεις, που συχνά παράγονται εκτός Ιταλίας και πωλούνται σε πολύ χαμηλες τιμές. Αντίθετα το αυθεντικό γυαλί Murano εξακολουθεί να κατασκευάζεται εξ ολοκλήρου χειροποίητα με παραδοσιακές τεχνικές και κάθε κομμάτι είναι μοναδικό. Το σχετικό σήμα γνησιότητας, που κατοχυρώθηκε και καθιερώθηκε το 1994, διακρίνει και πιστοποιεί κάθε γνήσιο αντικείμενο κατασκευασμένο στο Murano.
Σήμερα το Murano είναι ένα πολυσύχναστο νησί που προσελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο οι οποίοι επιθυμούν να γνωρίσουν τη μαγεία της υαλουργίας. Tα θαλάσσια ταξί από την Βενετία μεταφέρουν στο νησί καθημερινά πλήθος ταξιδιώτες, που έχουν την δυνατότητα να εξερευνήσουν τόσο την ιστορία όσο και την τέχνη που το κάνουν μοναδικό.
Οι επισκέπτες μπορούν να περιηγηθούν σε εργοστάσια γυαλιού και μέσω επιδείξεων από έμπειρους τεχνίτες να παρακολουθήσουν ζωντανά την συναρπαστική διαδικασία που συνδυάζει θερμότητα, βαρύτητα και ανθρώπινη ικανότητα για την δημιουργία ενός έργου τέχνης μέσα σε λίγα λεπτά.
Τα υαλουργεία στο Murano ποικίλλουν από μεγάλες μονάδες που παράγουν κυρίως χρηστικά χειροποίητα αντικείμενα όπως γυάλινα σκεύη και φωτιστικά έως μικρότερα στούντιο όπου οι τεχνίτες δημιουργούν γλυπτά, κοσμήματα και διακοσμητικά κομμάτια κατά παραγγελία.
Πέρα από την διαχρονική τους ομορφιά και τον θαυμασμό που προκαλούν τα αντικείμενα Murano είναι αναπόσπαστο και σημαντικό μέρος της πολιτιστικής και καλλιτεχνικής κληρονομιάς ολόκληρης της Βενετίας. Για αιώνες το γυαλί Murano αντικατοπτρίζει το πνεύμα της Βενετίας μια πόλη που γεννήθηκε από νερό, γεμάτη φως και χρώμα και φημίζεται για τον πλούτο των στοιχείων τέχνης και καλλιτεχνίας. Από τους πολυτελείς πολυελαίους που κοσμούν έως σήμερα τα Βενετσιάνικα παλάτια μέχρι τις λεπτές χάντρες Millefiori, το γυαλί Murano αφηγείται την ιστορία της ανθρώπινης ευρηματικότητας και δημιουργικότητας.
Κεντρικός προορισμός για τους επισκέπτες του νησιού είναι το Μουσείο Γυαλιού Murano (Museo del Vetro) που στεγάζεται στο ιστορικό Palazzo Giustinian, ένα παλάτι Γοτθικού στυλ από το 1659.
Το μουσείο προσφέρει μια ολοκληρωμένη ματιά στην ιστορία του γυαλιού Murano, από το αρχαίο ρωμαϊκό γυαλί μέχρι τα σύγχρονα μοντέρνα έργα. Στην τεράστρια συλλογή και στις περιοδικές εκθέσεις περιλαμβάνονται αντικείμενα από κάθε εποχή μέσα από τα οποία εξιστορείται η εξέλιξη της τέχνης του Murano στην διάρκεια των περισσότερων από 700 χρόνων ιστορίας της. Μέσα από τα εκθέματα του μουσείου, στα οποία περιλαμβάνονται και ανεκτίμητης αξίας ιστορικά κομμάτια, γίνεται τελικά ακόμη πιο σαφής η στενή σύνδεση μεταξύ του γυαλιού και της ιστορίας της Βενετίας.
Η ανεξάντλητη γοητεία
του γυαλιού Murano είναι η
ικανότητά του να συνδυάζει την παράδοση με την καινοτομία. Παρόλο που οι βασικές τεχνικές έχουν περάσει από γενιά σε γενιά, οι σύγχρονοι τεχνίτες ξεπερνούν τα
όρια πειραματιζόμενοι με νέες μορφές, χρώματα και στυλ, ενώ εξακολουθούν να
τιμούν την κληρονομιά τους. Πολλοί σύγχρονοι υαλουργοί συνεργάζονται επίσης με καλλιτέχνες και σχεδιαστές δημιουργώντας και πιο μοντέρνες ερμηνείες των κλασικών σχεδίων Murano. Οι συνεργασίες αυτές είναι μια συνέχεια της φιλοσοφίας που είχε ξεκινήσει ήδη από την δεκαετία του ΄50 όταν φημισμένοι εκπρόσωποι της παγκόσμιας τέχνης όπως ο Picasso, ο Braque, ο Chagall και πολλοί άλλοι ταξίδευαν έως το Murano με σκοπό σχέδια και έργα τους να χρησιμοποιηθούν από τους τεχνίτες του γυαλιού ως ...έμπνευση για την κατασκευή αντίστοιχης όψης αντικειμένων.
H υαλουργία είναι ακόμη μια ολοζώντανη τέχνη στο Murano. Σκάφη από την Βενετία μεταφέρουν καθημερινά στο νησί τα μείγματα άμμου και ορυκτών που χρησιμοποιούνται στην κατασκευή του γυαλιού και που με τις μυστικές συνταγές και τις παραδοσιακές τεχνικές οι νέες γενιές υαλουργών δημιουργούν ...τέχνη.
Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται όλο και περισσότερο από βιομηχανικές διαδικασίες και μαζική παραγωγή, το γυαλί Murano παραμένει ένα λαμπρό παράδειγμα της δύναμης και της σημασίας του "χειροποίητου", που αγγίζει εξίσου από τους απλούς επισκέπτες του Murano έως όσους έχουν τις γνώσεις για να εκτιμήσουν την τέχνη πίσω από το γυαλί και τους επαγγελματίες συλλέκτες Murano σε ολόκληρο τον κόσμο.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ:
pinterest.com/soulouposeto
soulouposeto
