2012-08-29 16:56:05
Τις επτά κοινές αρχές για τους εθνικούς δημοσιονομικούς διορθωτικούς μηχανισμούς, που θα θεσπίσουν τα κράτη μέλη της ΕΕ, με βάση το δημοσιονομικό σύμφωνο, που προβλέπει η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΣΣΣΔ), παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχετική ανακοίνωσή της, ενεργώντας προς την κατεύθυνση ενίσχυσης του οικονομικού πυλώνα της ΟΝΕ.
Υπενθυμίζεται, ότι στις 2 Μαρτίου 2012, υπογραφηκε από 25 κράτη μέλη της ΕΕ, (δεν την υπέγραψαν το Ηνωμένο βασίλειο και η Τσεχία), η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΣΣΣΔ).
Με την ΣΣΣΔ τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν, ως κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ενισχύσουν τον οικονομικό πυλώνα της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, θεσπίζοντας ένα σύνολο κανόνων που αποβλέπει στην προώθηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας μέσω ενός δημοσιονομικού συμφώνου, στην ενίσχυση του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών τους, και στη βελτίωση της διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ, υποστηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την υλοποίηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για βιώσιμη ανάπτυξη, απασχόληση, ανταγωνιστικότητα και κοινωνική συνοχή.
Με βάση το δημοσιονομικό σύμφωνο, τα συμβαλλόμενα μέρη υποχρεούνται να εισαγάγουν στο εθνικό τους δίκαιο κανόνες για έναν διορθωτικό μηχανισμό, ο οποίος θα τίθεται αυτομάτως σε λειτουργία σε περίπτωση που παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή την πορεία προσαρμογής σ’ αυτόν.
Σημειώνεται, πως στο δημοσιονομικό σύμφωνο προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι:
α) η δημοσιονομική θέση της γενικής κυβέρνησης συμβαλλόμενου μέρους πρέπει να είναι ισοσκελισμένη ή πλεονασματική,
β) ο κανόνας του στοιχείου α) θεωρείται ότι τηρείται αν το ετήσιο διαρθρωτικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης αντιστοιχεί στον ανά χώρα καθορισθέντα μεσοπρόθεσμο στόχο, όπως ορίζεται στο αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με καθορισμό του κατώτερου ορίου για το διαρθρωτικό έλλειμμα στο 0,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε τιμές αγοράς. Τα συμβαλλόμενα μέρη εξασφαλίζουν την ταχεία σύγκλιση προς τον αντίστοιχο μεσοπρόθεσμο στόχο τους. Το χρονοδιάγραμμα μιας τέτοιας σύγκλισης θα προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λαμβανομένων υπόψη των ανά χώρα κινδύνων βιωσιμότητας. Η πρόοδος που συντελείται προς την κατεύθυνση του μεσοπρόθεσμου στόχου και η τήρηση του στόχου αυτού αξιολογούνται βάσει συνολικής εκτίμησης, με σημείο αναφοράς το διαρθρωτικό ισοζύγιο, συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης δαπανών χωρίς να υπολογίζονται τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων, σύμφωνα με το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης,
γ) τα συμβαλλόμενα μέρη μπορούν προσωρινά να αποκλίνουν από τον αντίστοιχο μεσοπρόθεσμο στόχο τους ή από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξή του μόνο υπό εξαιρετικές περιστάσεις, όπως καθορίζονται στην παράγραφο 3 στοιχείο β),
δ) όταν ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιμές αγοράς είναι αισθητά χαμηλότερος της τιμής αναφοράς του 60% και όταν οι κίνδυνοι από την άποψη της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών είναι περιορισμένοι, το οριζόμενο για τον μεσοπρόθεσμο στόχο κατώτατο όριο που προβλέπεται στο στοιχείο β) μπορεί να αυξηθεί για να φθάσει σε διαρθρωτικό έλλειμμα που δεν θα υπερβαίνει το 1,0% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε τιμές αγοράς,
ε) σε περίπτωση που παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή την πορεία προσαρμογής σε αυτόν, τίθεται αυτομάτως σε λειτουργία διορθωτικός μηχανισμός. Ο μηχανισμός περιλαμβάνει την υποχρέωση του συγκεκριμένου συμβαλλόμενου μέρους να εφαρμόσει μέτρα για τη διόρθωση των αποκλίσεων εντός ορισμένης προθεσμίας.
Επίσης, σύμφωνα με τη ΣΣΣΔ (άρθρο 3 παράγραφος 2), οι διορθωτικοί μηχανισμοί θα θεσπιστούν «βάσει κοινών αρχών που πρέπει να προταθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσον αφορά κυρίως τον χαρακτήρα, την έκταση και το χρονοδιάγραμμα της διορθωτικής δράσης που πρέπει να αναληφθεί, ακόμη και σε περίπτωση που συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις, καθώς και τον ρόλο και την ανεξαρτησία των οργάνων που είναι αρμόδια, σε εθνικό επίπεδο, για την παρακολούθηση της τήρησης των κανόνων».
Η ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία εκδόθηκε, στο πλαίσιο της εφαρμογής της ΣΣΣΔ, παρουσιάζει επτά κοινές αρχές που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς.
Οι επτά αρχές καλύπτουν τα βασικά θέματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των διορθωτικών μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων παραμέτρων: νομικό καθεστώς των διορθωτικών μηχανισμών, συνοχή τους με το πλαίσιο της ΕΕ, ενεργοποίηση των μηχανισμών, χαρακτήρας της διόρθωσης από πλευράς έκτασης και χρονοδιαγράμματος, επιχειρησιακά μέσα εφαρμογής της. πρόβλεψη πιθανών ρητρών διαφυγής, ρόλος και ανεξαρτησία των οργάνων παρακολούθησης.
Νομικό καθεστώς των κανόνων για τους διορθωτικούς μηχανισμούς και σχέση τους με το πλαίσιο της ΕΕ
Σύμφωνα με τη ΣΣΣΔ, οι κανόνες που θα διέπουν τους διορθωτικούς μηχανισμούς πρέπει να εισαχθούν στο εθνικό δίκαιο «μέσω διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, κατά προτίμηση συνταγματικού, ή άλλως διατάξεων των οποίων η πλήρης τήρηση και εκπλήρωση κατοχυρώνονται μέσω των διαδικασιών που διέπουν τον εθνικό προϋπολογισμό». Κατά συνέπεια, το νομικό καθεστώς των διορθωτικών μηχανισμών πρέπει να είναι τέτοιο ώστε οι διατάξεις τους να μην μπορούν να τροποποιηθούν με τη συνήθη δημοσιονομική νομοθεσία.
Επίσης καθίσταται σαφές στην ΣΣΣΔ και επαναλαμβάνεται στην αρχή 1, οι διορθωτικοί μηχανισμοί πρέπει να «σέβονται απόλυτα τις εξουσίες των εθνικών κοινοβουλίων». Με τα χαρακτηριστικά αυτά επιδιώκεται να εξασφαλιστεί ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες υποστηρίζουν αποτελεσματικά τις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές, αναγνωρίζοντας συγχρόνως τα θεμελιώδη κοινοβουλευτικά δικαιώματα.
Κοινές αρχές, που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς
Οι επτά κοινές αρχές, που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς, είναι οι ακόλουθες:
(1) [Νομικό καθεστώς] Ο διορθωτικός μηχανισμός θα εισαχθεί στο εθνικό δίκαιο μέσω διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, κατά προτίμηση συνταγματικού, ή άλλως διατάξεων των οποίων η πλήρης τήρηση και εκπλήρωση κατοχυρώνονται μέσω των διαδικασιών που διέπουν τον εθνικό προϋπολογισμό. Ο μηχανισμός θα σέβεται απόλυτα τις εξουσίες των εθνικών κοινοβουλίων.
(2) [Συνοχή με το πλαίσιο της ΕΕ] Οι εθνικοί διορθωτικοί μηχανισμοί θα στηρίζονται αυστηρά στις έννοιες και τους κανόνες του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου. Αυτό ισχύει ιδίως για την έννοια της «σημαντικής απόκλισης» και για τον ορισμό πιθανών ρητρών διαφυγής. Η διόρθωση, από πλευράς έκτασης και χρονοδιαγράμματος, θα συνάδει με τις συστάσεις που ενδέχεται να γίνουν στο οικείο κράτος μέλος βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
(3) [Ενεργοποίηση] Ο διορθωτικός μηχανισμός θα ενεργοποιείται σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις σημαντικής απόκλισης από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή από την πορεία προσαρμογής σ’ αυτόν. Οι παράγοντες ενεργοποίησης μπορεί να περιλαμβάνουν κριτήρια επιπέδου ΕΕ ή κριτήρια ειδικά ανά χώρα, υπό την προϋπόθεση ότι τηρείται ο ανωτέρω όρος.
Υπό τον ίδιο όρο, τόσο οι εκ των προτέρων μηχανισμοί που θέτουν δημοσιονομικούς στόχους, οι οποίοι αποτρέπουν την εμφάνιση αποκλίσεων, όσο και οι εκ των υστέρων μηχανισμοί που συνεπάγονται διορθώσεις για την αντιμετώπιση προγενέστερων αποκλίσεων, είναι δυνατόν να πληρούν τις απαιτήσεις.
(4) [Χαρακτήρας της διόρθωσης] Η έκταση και το χρονοδιάγραμμα της διόρθωσης πρέπει να διέπονται από προκαθορισμένους κανόνες. Οι μεγαλύτερες αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν θα οδηγούν σε μεγαλύτερες διορθώσεις. Η επάνοδος του διαρθρωτικού ισοζυγίου στο επίπεδο του μεσοπρόθεσμου στόχου ή πάνω από το επίπεδο αυτό εντός της προγραμματισμένης προθεσμίας, και η διατήρησή του στο εν λόγω επίπεδο στη συνέχεια, θα αποτελούν το σημείο αναφοράς για τον διορθωτικό μηχανισμό.
Ο διορθωτικός μηχανισμός πρέπει να εξασφαλίζει την προσήλωση στους κρίσιμους δημοσιονομικούς στόχους που είχαν τεθεί πριν από τη σημαντική απόκλιση, αποτρέποντας έτσι κάθε μακροχρόνια απόκλιση από τους γενικούς δημοσιονομικούς στόχους που είχαν τεθεί πριν από την εμφάνιση της σημαντικής απόκλισης. Από την αρχή της διόρθωσης τα κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν ένα διορθωτικό σχέδιο που θα είναι δεσμευτικό για τους προϋπολογισμούς που καλύπτονται από την περίοδο της διόρθωσης.
(5) [Μέσα παρακολούθησης] Ο διορθωτικός μηχανισμός μπορεί να δώσει εξέχοντα επιχειρησιακό ρόλο στους κανόνες για τις δημόσιες δαπάνες και στα φορολογικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας, μεταξύ άλλων σε ό,τι αφορά την ενεργοποίηση του μηχανισμού και την εκτέλεση της διόρθωσης, στον βαθμό που οι κανόνες αυτοί συνάδουν με την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων και με την πορεία προσαρμογής προς αυτούς. Ο σχεδιασμός του διορθωτικού μηχανισμού πρέπει να λαμβάνει υπόψη του διατάξεις που αφορούν, σε περίπτωση ενεργοποίησης, τον συντονισμό των δημοσιονομικών προσαρμογών σε μερικούς ή όλους τους υποτομείς της γενικής κυβέρνησης.
(6) [Ρήτρες διαφυγής] Ο καθορισμός πιθανών ρητρών διαφυγής πρέπει να γίνεται με γνώμονα την έννοια των «εξαιρετικών περιστάσεων», όπως αυτή έχει συμφωνηθεί στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η έννοια αυτή αναφέρεται σε περίπτωση ασυνήθιστου γεγονότος που εκφεύγει από τον έλεγχο του οικείου κράτους μέλους και το οποίο έχει σημαντική επίπτωση στη δημοσιονομική κατάσταση της γενικής κυβέρνησης, ή σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης, όπως ορίζεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, μεταξύ άλλων και στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ. Η αναστολή του διορθωτικού μηχανισμού σε περίπτωση εφαρμογής ρήτρας διαφυγής θα είναι προσωρινή. Ο διορθωτικός μηχανισμός πρέπει να προβλέπει έναν ελάχιστο ρυθμό διαρθρωτικής προσαρμογής μετά την έξοδο από τη ρήτρα διαφυγής, με τη σχετική απαίτηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης να αποτελεί το κατώτατο όριο. Κατά την έξοδο από τη ρήτρα διαφυγής, την κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν ένα διορθωτικό σχέδιο που θα είναι δεσμευτικό για τους προϋπολογισμούς που καλύπτονται από την περίοδο της διόρθωσης.
(7) [Ρόλος και ανεξαρτησία των οργάνων παρακολούθησης] Η αξιοπιστία και η διαφάνεια του διορθωτικού μηχανισμού θα υποστηρίζεται από ανεξάρτητους φορείς ή από φορείς με επιχειρησιακή αυτονομία που θα λειτουργούν ως όργανα παρακολούθησης. Αυτά τα όργανα θα προβαίνουν σε δημόσιες αξιολογήσεις για τα ακόλουθα θέματα:
-ύπαρξη περιστάσεων που δικαιολογούν την ενεργοποίηση του διορθωτικού μηχανισμού
- εκτέλεση της διόρθωσης σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες και σχέδια
- ύπαρξη περιστάσεων που δικαιολογούν την ενεργοποίηση, την επέκταση και τη λήξη ρητρών διαφυγής. Το οικείο κράτος μέλος θα είναι υποχρεωμένο να συμμορφώνεται με τις αξιολογήσεις αυτών των φορέων ή, διαφορετικά, να εξηγεί δημόσια γιατί δεν τις ακολουθεί. Ο σχεδιασμός των ανωτέρω φορέων θα λαμβάνει υπόψη το ήδη υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και τη διοικητική δομή κάθε χώρας. Οι φορείς αυτοί θα υποστηρίζονται από εθνικές νομικές διατάξεις που εξασφαλίζουν υψηλό βαθμό επιχειρησιακής αυτονομίας, περιλαμβανομένων των εξής στοιχείων:
i) το νομικό καθεστώς τους θα εδράζεται σε νομική πράξη
ii) θα είναι ελεύθεροι από παρεμβάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι οι εν λόγω φορείς δεν θα λαμβάνουν οδηγίες και θα είναι σε θέση να επικοινωνούν έγκαιρα με το κοινό
iii) οι διαδικασίες ορισμού των μελών τους θα βασίζονται στην εμπειρία και την ικανότητα• iv) θα έχουν επάρκεια πόρων και κατάλληλη πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους.
Το πλαίσιο
Όπως επισημαίνεται από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να θεωρούν τις οικονομικές τους πολιτικές θέμα κοινού ενδιαφέροντος και ότι οι δημοσιονομικές τους πολιτικές πρέπει να κατευθύνονται από την ανάγκη χρηστής διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών.
Οι παγκόσμιες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις αποκάλυψαν αδυναμίες στην οικονομική και τη δημοσιονομική διακυβέρνηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Ήδη τον περασμένο Δεκέμβριο εγκρίθηκε και τέθηκε σε ισχύ μια νέα δέσμη μεταρρυθμίσεων —η λεγόμενη «εξάδα μέτρων». Καθώς η κρίση δεν έχει παρέλθει, η έκταση και οι πιθανές συνέπειες της ευρύτερης διάχυσης των αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ είναι πλέον προφανείς.
Με βάση το σκεπτικό αυτό, η Επιτροπή πρότεινε στις 23 Νοεμβρίου 2011 δύο ακόμη νομοθετικές πράξεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας στη ζώνη του ευρώ, πέραν της πράσινης βίβλου για τα ευρωομόλογα σταθερότητας. Αυτή η λεγόμενη «δέσμη δύο μέτρων» περιλαμβάνει δύο προτάσεις:
• Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κοινών διατάξεων για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και για την εξασφάλιση της διόρθωσης των υπερβολικών ελλειμμάτων των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ.
• Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενίσχυση τη οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν ή υπάρχει κίνδυνος να αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.
elzoni.gr
Υπενθυμίζεται, ότι στις 2 Μαρτίου 2012, υπογραφηκε από 25 κράτη μέλη της ΕΕ, (δεν την υπέγραψαν το Ηνωμένο βασίλειο και η Τσεχία), η Συνθήκη για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΣΣΣΔ).
Με την ΣΣΣΔ τα συμβαλλόμενα μέρη συμφωνούν, ως κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, να ενισχύσουν τον οικονομικό πυλώνα της οικονομικής και νομισματικής ένωσης, θεσπίζοντας ένα σύνολο κανόνων που αποβλέπει στην προώθηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας μέσω ενός δημοσιονομικού συμφώνου, στην ενίσχυση του συντονισμού των οικονομικών πολιτικών τους, και στη βελτίωση της διακυβέρνησης της ζώνης του ευρώ, υποστηρίζοντας με αυτόν τον τρόπο την υλοποίηση των στόχων της Ευρωπαϊκής Ένωσης για βιώσιμη ανάπτυξη, απασχόληση, ανταγωνιστικότητα και κοινωνική συνοχή.
Με βάση το δημοσιονομικό σύμφωνο, τα συμβαλλόμενα μέρη υποχρεούνται να εισαγάγουν στο εθνικό τους δίκαιο κανόνες για έναν διορθωτικό μηχανισμό, ο οποίος θα τίθεται αυτομάτως σε λειτουργία σε περίπτωση που παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή την πορεία προσαρμογής σ’ αυτόν.
Σημειώνεται, πως στο δημοσιονομικό σύμφωνο προβλέπεται, μεταξύ άλλων, ότι:
α) η δημοσιονομική θέση της γενικής κυβέρνησης συμβαλλόμενου μέρους πρέπει να είναι ισοσκελισμένη ή πλεονασματική,
β) ο κανόνας του στοιχείου α) θεωρείται ότι τηρείται αν το ετήσιο διαρθρωτικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης αντιστοιχεί στον ανά χώρα καθορισθέντα μεσοπρόθεσμο στόχο, όπως ορίζεται στο αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, με καθορισμό του κατώτερου ορίου για το διαρθρωτικό έλλειμμα στο 0,5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε τιμές αγοράς. Τα συμβαλλόμενα μέρη εξασφαλίζουν την ταχεία σύγκλιση προς τον αντίστοιχο μεσοπρόθεσμο στόχο τους. Το χρονοδιάγραμμα μιας τέτοιας σύγκλισης θα προτείνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λαμβανομένων υπόψη των ανά χώρα κινδύνων βιωσιμότητας. Η πρόοδος που συντελείται προς την κατεύθυνση του μεσοπρόθεσμου στόχου και η τήρηση του στόχου αυτού αξιολογούνται βάσει συνολικής εκτίμησης, με σημείο αναφοράς το διαρθρωτικό ισοζύγιο, συμπεριλαμβανομένης μιας ανάλυσης δαπανών χωρίς να υπολογίζονται τα μέτρα διακριτικής ευχέρειας στο σκέλος των εσόδων, σύμφωνα με το αναθεωρημένο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης,
γ) τα συμβαλλόμενα μέρη μπορούν προσωρινά να αποκλίνουν από τον αντίστοιχο μεσοπρόθεσμο στόχο τους ή από την πορεία προσαρμογής για την επίτευξή του μόνο υπό εξαιρετικές περιστάσεις, όπως καθορίζονται στην παράγραφο 3 στοιχείο β),
δ) όταν ο λόγος του χρέους της γενικής κυβέρνησης προς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε τιμές αγοράς είναι αισθητά χαμηλότερος της τιμής αναφοράς του 60% και όταν οι κίνδυνοι από την άποψη της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας των δημόσιων οικονομικών είναι περιορισμένοι, το οριζόμενο για τον μεσοπρόθεσμο στόχο κατώτατο όριο που προβλέπεται στο στοιχείο β) μπορεί να αυξηθεί για να φθάσει σε διαρθρωτικό έλλειμμα που δεν θα υπερβαίνει το 1,0% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σε τιμές αγοράς,
ε) σε περίπτωση που παρατηρούνται σημαντικές αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή την πορεία προσαρμογής σε αυτόν, τίθεται αυτομάτως σε λειτουργία διορθωτικός μηχανισμός. Ο μηχανισμός περιλαμβάνει την υποχρέωση του συγκεκριμένου συμβαλλόμενου μέρους να εφαρμόσει μέτρα για τη διόρθωση των αποκλίσεων εντός ορισμένης προθεσμίας.
Επίσης, σύμφωνα με τη ΣΣΣΔ (άρθρο 3 παράγραφος 2), οι διορθωτικοί μηχανισμοί θα θεσπιστούν «βάσει κοινών αρχών που πρέπει να προταθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όσον αφορά κυρίως τον χαρακτήρα, την έκταση και το χρονοδιάγραμμα της διορθωτικής δράσης που πρέπει να αναληφθεί, ακόμη και σε περίπτωση που συντρέχουν εξαιρετικές περιστάσεις, καθώς και τον ρόλο και την ανεξαρτησία των οργάνων που είναι αρμόδια, σε εθνικό επίπεδο, για την παρακολούθηση της τήρησης των κανόνων».
Η ανακοίνωση της Επιτροπής, η οποία εκδόθηκε, στο πλαίσιο της εφαρμογής της ΣΣΣΔ, παρουσιάζει επτά κοινές αρχές που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς.
Οι επτά αρχές καλύπτουν τα βασικά θέματα που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό των διορθωτικών μηχανισμών, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων παραμέτρων: νομικό καθεστώς των διορθωτικών μηχανισμών, συνοχή τους με το πλαίσιο της ΕΕ, ενεργοποίηση των μηχανισμών, χαρακτήρας της διόρθωσης από πλευράς έκτασης και χρονοδιαγράμματος, επιχειρησιακά μέσα εφαρμογής της. πρόβλεψη πιθανών ρητρών διαφυγής, ρόλος και ανεξαρτησία των οργάνων παρακολούθησης.
Νομικό καθεστώς των κανόνων για τους διορθωτικούς μηχανισμούς και σχέση τους με το πλαίσιο της ΕΕ
Σύμφωνα με τη ΣΣΣΔ, οι κανόνες που θα διέπουν τους διορθωτικούς μηχανισμούς πρέπει να εισαχθούν στο εθνικό δίκαιο «μέσω διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, κατά προτίμηση συνταγματικού, ή άλλως διατάξεων των οποίων η πλήρης τήρηση και εκπλήρωση κατοχυρώνονται μέσω των διαδικασιών που διέπουν τον εθνικό προϋπολογισμό». Κατά συνέπεια, το νομικό καθεστώς των διορθωτικών μηχανισμών πρέπει να είναι τέτοιο ώστε οι διατάξεις τους να μην μπορούν να τροποποιηθούν με τη συνήθη δημοσιονομική νομοθεσία.
Επίσης καθίσταται σαφές στην ΣΣΣΔ και επαναλαμβάνεται στην αρχή 1, οι διορθωτικοί μηχανισμοί πρέπει να «σέβονται απόλυτα τις εξουσίες των εθνικών κοινοβουλίων». Με τα χαρακτηριστικά αυτά επιδιώκεται να εξασφαλιστεί ότι οι δημοσιονομικοί κανόνες υποστηρίζουν αποτελεσματικά τις εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές, αναγνωρίζοντας συγχρόνως τα θεμελιώδη κοινοβουλευτικά δικαιώματα.
Κοινές αρχές, που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς
Οι επτά κοινές αρχές, που πρέπει να διέπουν τους εθνικούς διορθωτικούς μηχανισμούς, είναι οι ακόλουθες:
(1) [Νομικό καθεστώς] Ο διορθωτικός μηχανισμός θα εισαχθεί στο εθνικό δίκαιο μέσω διατάξεων δεσμευτικού και μόνιμου χαρακτήρα, κατά προτίμηση συνταγματικού, ή άλλως διατάξεων των οποίων η πλήρης τήρηση και εκπλήρωση κατοχυρώνονται μέσω των διαδικασιών που διέπουν τον εθνικό προϋπολογισμό. Ο μηχανισμός θα σέβεται απόλυτα τις εξουσίες των εθνικών κοινοβουλίων.
(2) [Συνοχή με το πλαίσιο της ΕΕ] Οι εθνικοί διορθωτικοί μηχανισμοί θα στηρίζονται αυστηρά στις έννοιες και τους κανόνες του ευρωπαϊκού δημοσιονομικού πλαισίου. Αυτό ισχύει ιδίως για την έννοια της «σημαντικής απόκλισης» και για τον ορισμό πιθανών ρητρών διαφυγής. Η διόρθωση, από πλευράς έκτασης και χρονοδιαγράμματος, θα συνάδει με τις συστάσεις που ενδέχεται να γίνουν στο οικείο κράτος μέλος βάσει του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
(3) [Ενεργοποίηση] Ο διορθωτικός μηχανισμός θα ενεργοποιείται σε σαφώς καθορισμένες περιστάσεις σημαντικής απόκλισης από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή από την πορεία προσαρμογής σ’ αυτόν. Οι παράγοντες ενεργοποίησης μπορεί να περιλαμβάνουν κριτήρια επιπέδου ΕΕ ή κριτήρια ειδικά ανά χώρα, υπό την προϋπόθεση ότι τηρείται ο ανωτέρω όρος.
Υπό τον ίδιο όρο, τόσο οι εκ των προτέρων μηχανισμοί που θέτουν δημοσιονομικούς στόχους, οι οποίοι αποτρέπουν την εμφάνιση αποκλίσεων, όσο και οι εκ των υστέρων μηχανισμοί που συνεπάγονται διορθώσεις για την αντιμετώπιση προγενέστερων αποκλίσεων, είναι δυνατόν να πληρούν τις απαιτήσεις.
(4) [Χαρακτήρας της διόρθωσης] Η έκταση και το χρονοδιάγραμμα της διόρθωσης πρέπει να διέπονται από προκαθορισμένους κανόνες. Οι μεγαλύτερες αποκλίσεις από τον μεσοπρόθεσμο στόχο ή από την πορεία προσαρμογής προς αυτόν θα οδηγούν σε μεγαλύτερες διορθώσεις. Η επάνοδος του διαρθρωτικού ισοζυγίου στο επίπεδο του μεσοπρόθεσμου στόχου ή πάνω από το επίπεδο αυτό εντός της προγραμματισμένης προθεσμίας, και η διατήρησή του στο εν λόγω επίπεδο στη συνέχεια, θα αποτελούν το σημείο αναφοράς για τον διορθωτικό μηχανισμό.
Ο διορθωτικός μηχανισμός πρέπει να εξασφαλίζει την προσήλωση στους κρίσιμους δημοσιονομικούς στόχους που είχαν τεθεί πριν από τη σημαντική απόκλιση, αποτρέποντας έτσι κάθε μακροχρόνια απόκλιση από τους γενικούς δημοσιονομικούς στόχους που είχαν τεθεί πριν από την εμφάνιση της σημαντικής απόκλισης. Από την αρχή της διόρθωσης τα κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν ένα διορθωτικό σχέδιο που θα είναι δεσμευτικό για τους προϋπολογισμούς που καλύπτονται από την περίοδο της διόρθωσης.
(5) [Μέσα παρακολούθησης] Ο διορθωτικός μηχανισμός μπορεί να δώσει εξέχοντα επιχειρησιακό ρόλο στους κανόνες για τις δημόσιες δαπάνες και στα φορολογικά μέτρα διακριτικής ευχέρειας, μεταξύ άλλων σε ό,τι αφορά την ενεργοποίηση του μηχανισμού και την εκτέλεση της διόρθωσης, στον βαθμό που οι κανόνες αυτοί συνάδουν με την επίτευξη των μεσοπρόθεσμων στόχων και με την πορεία προσαρμογής προς αυτούς. Ο σχεδιασμός του διορθωτικού μηχανισμού πρέπει να λαμβάνει υπόψη του διατάξεις που αφορούν, σε περίπτωση ενεργοποίησης, τον συντονισμό των δημοσιονομικών προσαρμογών σε μερικούς ή όλους τους υποτομείς της γενικής κυβέρνησης.
(6) [Ρήτρες διαφυγής] Ο καθορισμός πιθανών ρητρών διαφυγής πρέπει να γίνεται με γνώμονα την έννοια των «εξαιρετικών περιστάσεων», όπως αυτή έχει συμφωνηθεί στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Η έννοια αυτή αναφέρεται σε περίπτωση ασυνήθιστου γεγονότος που εκφεύγει από τον έλεγχο του οικείου κράτους μέλους και το οποίο έχει σημαντική επίπτωση στη δημοσιονομική κατάσταση της γενικής κυβέρνησης, ή σε περιόδους σοβαρής οικονομικής κάμψης, όπως ορίζεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, μεταξύ άλλων και στο επίπεδο της ζώνης του ευρώ. Η αναστολή του διορθωτικού μηχανισμού σε περίπτωση εφαρμογής ρήτρας διαφυγής θα είναι προσωρινή. Ο διορθωτικός μηχανισμός πρέπει να προβλέπει έναν ελάχιστο ρυθμό διαρθρωτικής προσαρμογής μετά την έξοδο από τη ρήτρα διαφυγής, με τη σχετική απαίτηση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης να αποτελεί το κατώτατο όριο. Κατά την έξοδο από τη ρήτρα διαφυγής, την κράτη μέλη πρέπει να υιοθετήσουν ένα διορθωτικό σχέδιο που θα είναι δεσμευτικό για τους προϋπολογισμούς που καλύπτονται από την περίοδο της διόρθωσης.
(7) [Ρόλος και ανεξαρτησία των οργάνων παρακολούθησης] Η αξιοπιστία και η διαφάνεια του διορθωτικού μηχανισμού θα υποστηρίζεται από ανεξάρτητους φορείς ή από φορείς με επιχειρησιακή αυτονομία που θα λειτουργούν ως όργανα παρακολούθησης. Αυτά τα όργανα θα προβαίνουν σε δημόσιες αξιολογήσεις για τα ακόλουθα θέματα:
-ύπαρξη περιστάσεων που δικαιολογούν την ενεργοποίηση του διορθωτικού μηχανισμού
- εκτέλεση της διόρθωσης σύμφωνα με τους εθνικούς κανόνες και σχέδια
- ύπαρξη περιστάσεων που δικαιολογούν την ενεργοποίηση, την επέκταση και τη λήξη ρητρών διαφυγής. Το οικείο κράτος μέλος θα είναι υποχρεωμένο να συμμορφώνεται με τις αξιολογήσεις αυτών των φορέων ή, διαφορετικά, να εξηγεί δημόσια γιατί δεν τις ακολουθεί. Ο σχεδιασμός των ανωτέρω φορέων θα λαμβάνει υπόψη το ήδη υφιστάμενο θεσμικό πλαίσιο και τη διοικητική δομή κάθε χώρας. Οι φορείς αυτοί θα υποστηρίζονται από εθνικές νομικές διατάξεις που εξασφαλίζουν υψηλό βαθμό επιχειρησιακής αυτονομίας, περιλαμβανομένων των εξής στοιχείων:
i) το νομικό καθεστώς τους θα εδράζεται σε νομική πράξη
ii) θα είναι ελεύθεροι από παρεμβάσεις, πράγμα που σημαίνει ότι οι εν λόγω φορείς δεν θα λαμβάνουν οδηγίες και θα είναι σε θέση να επικοινωνούν έγκαιρα με το κοινό
iii) οι διαδικασίες ορισμού των μελών τους θα βασίζονται στην εμπειρία και την ικανότητα• iv) θα έχουν επάρκεια πόρων και κατάλληλη πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται για την εκπλήρωση των καθηκόντων τους.
Το πλαίσιο
Όπως επισημαίνεται από την Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, η Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης ορίζει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να θεωρούν τις οικονομικές τους πολιτικές θέμα κοινού ενδιαφέροντος και ότι οι δημοσιονομικές τους πολιτικές πρέπει να κατευθύνονται από την ανάγκη χρηστής διαχείρισης των δημόσιων οικονομικών.
Οι παγκόσμιες οικονομικές και χρηματοπιστωτικές κρίσεις αποκάλυψαν αδυναμίες στην οικονομική και τη δημοσιονομική διακυβέρνηση της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης. Ήδη τον περασμένο Δεκέμβριο εγκρίθηκε και τέθηκε σε ισχύ μια νέα δέσμη μεταρρυθμίσεων —η λεγόμενη «εξάδα μέτρων». Καθώς η κρίση δεν έχει παρέλθει, η έκταση και οι πιθανές συνέπειες της ευρύτερης διάχυσης των αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομική και δημοσιονομική κατάσταση των κρατών μελών της ζώνης του ευρώ είναι πλέον προφανείς.
Με βάση το σκεπτικό αυτό, η Επιτροπή πρότεινε στις 23 Νοεμβρίου 2011 δύο ακόμη νομοθετικές πράξεις που αποσκοπούν στην ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας στη ζώνη του ευρώ, πέραν της πράσινης βίβλου για τα ευρωομόλογα σταθερότητας. Αυτή η λεγόμενη «δέσμη δύο μέτρων» περιλαμβάνει δύο προτάσεις:
• Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κοινών διατάξεων για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των σχεδίων δημοσιονομικών προγραμμάτων και για την εξασφάλιση της διόρθωσης των υπερβολικών ελλειμμάτων των κρατών μελών στη ζώνη του ευρώ.
• Κανονισμός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενίσχυση τη οικονομικής και δημοσιονομικής εποπτείας των κρατών μελών που αντιμετωπίζουν ή υπάρχει κίνδυνος να αντιμετωπίσουν σοβαρές δυσκολίες όσον αφορά τη δημοσιονομική τους σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ.
elzoni.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ανακοίνωσε Ποζίδη
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ανανεώνει ο Τοροσίδης
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
