2012-09-29 12:00:08
της Ελίνας Γαληνού
Μια εικόνα από τη Μυτιλήνη το 1923
"Οσοι πιστεύουν στην παραδοσιακή έχθρα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, θα παρακολουθούσαν απορημένοι τους Ελληνες της Μυτιλήνης να στρώνουν αποχαιρετιστήρια τραπέζια στους γείτονές τους και αργότερα, να τους συνοδεύουν στην προβλήτα, όπου χριστιανοί και μωαμεθανοί που μέχρι χτές όργωναν τα χωράφια τους μαζί, και πολλές φορές έπαιζαν μια παρτίδα τάβλι στα καφενεία του χωριού, αγκαλιάζονταν και αποχαιρετούσαν ο ένας τον άλλον με δάκρυα στα μάτια. Επειτα, καθισμένοι σε βουνά από αποσκευές, με τα υπάρχοντά τους τριγύρω-κλαίγοντας οι μουσουλμάνοι της Μυτιλήνης, σάλπαραν για την άγνωστη Τουρκία".
Η περιγραφή αυτή, η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό National Geographic τον Νοέμβριο του 1923, αναφέρεται ενδεικτικά στο βιβλίο του Μπρούς Κλάρκ "Δυό Φορές Ξένος".
Η εικόνα που περιγράφεται, είναι απόλυτα συμβατή με διάφορες αφανείς μαρτυρίες που μας έχουν γίνει γνωστές από στόμα σε στόμα, μέσω ανθρώπων που έζησαν απ΄ευθείας τα γεγονότα
. Είναι γεγονός ότι στη Μυτιλήνη οι μουσουλμάνοι έφυγαν κλαίγοντας και φώναζαν στη προκυμαία "Πού μας πάνε σ΄αυτή την άγνωστη Τουρκία, και μας αποκόβουν από τη γή μας..." Ανάλογες σκηνές απ΄ότι πληροφορούμαστε, διαδραματίστηκαν και σε άλλα λιμάνια ή σημεία αποχαιρετισμού των πληθυσμών που έπεσαν στον κλήρο της ανταλλαγής, με την Συνθήκη της Λωζάνης Μια τέτοια χαρακτηριστική εμπειρία, βίωσαν και οι παππούδες μου τότε στη Μυτιλήνη, με μια οικογένεια μουσουλμάνων που εργάζονταν ως επιστάτες στα ελαιοκτήματά τους. Ο παππούς μου έλεγε ότι ήταν άνθρωποι πολύ έμπιστοι και εξαιρετικά επιδέξιοι στη δουλειά τους. Είχαν παντρευτεί εκεί και απόκτησαν τέσσερα παιδάκια, το πιό μικρό τους ήταν η Μαρουσώ. Η μικρή Μαρουσώ, ήταν η χαρά της οικογένειας του παππού μου. Την καμάρωναν να λέει τις πρώτες της ελληνικές λέξεις, της χάριζαν παιχνίδια, την έπαιζαν, και γενικά της συγχωρούσαν όλες τις σκανταλιές. Μόνο μια φορά που η Μαρουσώ απομακρύνθηκε και βρέθηκε σ΄ένα δάσος, ο παππούς μου της είπε αυστηρά να μην το ξανακάνει, γιατί μπορεί να χαθεί και να μην την ξαναβρούνε...Αυτό το περιστατικό όμως, επέδρασε πολύ καταλυτικά στην νηπιακή αντίληψη του μικρού κοριτσιού και θα καθόριζε αργότερα, την τύχη του...
Με την κύρωση της Συνθήκης της Λωζάνης τον Μάιο του 1923, ήρθαν τα πικρά μαντάτα για την ανταλλαγή πληθυσμών, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας και βέβαια, στη Μυτιλήνη. Η οικογένεια του παππού μου, αναγκάστηκε να αποχαιρετίσει τους πιστούς επιστάτες της και με ιδιαίτερη λύπη, τη μικρή Μαρουσώ...Φαίνεται όμως, ότι η μικρή αυτή, αντιλήφθηκε πολύ καλά ότι οι γονείς της έφευγαν από κείνο το μέρος για πάντα... Ισως επειδή η ίδια είχε δεθεί με την οικογένεια του παππού μου παραπάνω απ΄ότι τα άλλα αδέλφια της, ίσως επειδή είχε δεί το προηγούμενο βράδι της αναχώρησης, τους γονείς της και τον παππού μου να κλαίνε. Κάτι κινήθηκε στο παιδικό μυαλό και υπαγόρεψε στο παιδί ότι αυτό που γινόταν ήταν κακό και άδικο, κι΄ έπρεπε με κάθε τρόπο να το αποφύγει.. Τότε φαίνεται, θυμήθηκε εκείνο το περιστατικό που είχε χαθεί στο δάσος και που της είπε ο παππούς μου "αν το ξανακάνεις, μπορεί να μη σε ξαναβρεί κανένας..."
Αυτό ήταν! Το πρωί που οι γονείς της ήταν έτοιμοι να φύγουν, η μικρή είχε γίνει άφαντη. Εψαξαν παντού, τους γύρω κήπους, στα γειτονικά σπίτια, μα τίποτα. Η ώρα περνούσε και περιθώριο χρόνου δεν υπήρχε. Επρεπε να κατεβούν στην προκυμαία για να σαλπάρουν για το άγνωστο, αφήνοντας για πάντα τους πίσω τον τόπο και τους ανθρώπους που αγάπησαν και μαζί μ΄όλα αυτά, τη μικρή τους κόρη...Ο παππούς τους παρηγόρησε, λέγοντας ότι θα την έβρισκε σίγουρα και θα φρόντιζε με πρώτη ευκαιρία να τη στείλει κοντά τους. Οι δύστυχοι γονείς, αφέθηκαν σ΄αυτήν την υπόσχεση γιατί τον εμπιστευόντουσαν απόλυτα...
Δυό μέρες μετά, ύστερα από σχολαστική αναζήτηση του παππού σ΄όλη την περιοχή γύρω από τη Μυτιλήνη, η μικρή Μαρουσώ βρέθηκε κρυμμένη στην κουφάλα μιας μεγάλης Ελιάς! Η οικογένεια του παππού, την κράτησε κοντά της και ύστερα από ένα χρονικό διάστημα, προσπάθησαν να βρούν ίχνη των γονέων της. Δυστυχώς όμως, ήταν πολύ δύσκολο να βρεθούν τα ίχνη των μουσουλμάνων που είχαν σκορπίσει στην Ανατολία, στα τάγματα εργασίας που είχε ορίσει ο Κεμάλ. Ετσι η Μαρουσώ έμεινε για πάντα στο σπίτι των παππούδων. Της έμαθαν γράμματα και όταν μεγάλωσε, έγινε η επιστάτισσα του σπιτιού. Αργότερα της έβγαλαν μια μικρή αγροτική σύνταξη και ο παππούς μου, άφησε παρακαταθήκη στους δυό γιούς του, να συμπληρώνουν το εισόδημά της ως το τέλος της ζωής της. Θυμάμαι προσωπικά την τελευταία επιταγή του πατέρα μου, που επιστράφηκε μαζί με το τηλεγράφημα που ανήγγειλε τον θάνατό της. Ηταν γύρω στο 1973...
Θα περνούσαν όμως κι΄άλλα χρόνια, για να αρχίσει να συνειδητοποιεί ο κόσμος της διπλωματίας, ότι η "λύση" της ανταλλαγής πληθυσμών ήταν ένα τεράστιο ανθρωπιστικό λάθος, που έγινε βάσει ενός νομικού πειράματος, του οποίου το τίμημα της επιτυχίας, ήταν τελικά αλγεινό...
InfoGnomon
Μια εικόνα από τη Μυτιλήνη το 1923
"Οσοι πιστεύουν στην παραδοσιακή έχθρα μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, θα παρακολουθούσαν απορημένοι τους Ελληνες της Μυτιλήνης να στρώνουν αποχαιρετιστήρια τραπέζια στους γείτονές τους και αργότερα, να τους συνοδεύουν στην προβλήτα, όπου χριστιανοί και μωαμεθανοί που μέχρι χτές όργωναν τα χωράφια τους μαζί, και πολλές φορές έπαιζαν μια παρτίδα τάβλι στα καφενεία του χωριού, αγκαλιάζονταν και αποχαιρετούσαν ο ένας τον άλλον με δάκρυα στα μάτια. Επειτα, καθισμένοι σε βουνά από αποσκευές, με τα υπάρχοντά τους τριγύρω-κλαίγοντας οι μουσουλμάνοι της Μυτιλήνης, σάλπαραν για την άγνωστη Τουρκία".
Η περιγραφή αυτή, η οποία πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό National Geographic τον Νοέμβριο του 1923, αναφέρεται ενδεικτικά στο βιβλίο του Μπρούς Κλάρκ "Δυό Φορές Ξένος".
Η εικόνα που περιγράφεται, είναι απόλυτα συμβατή με διάφορες αφανείς μαρτυρίες που μας έχουν γίνει γνωστές από στόμα σε στόμα, μέσω ανθρώπων που έζησαν απ΄ευθείας τα γεγονότα
Με την κύρωση της Συνθήκης της Λωζάνης τον Μάιο του 1923, ήρθαν τα πικρά μαντάτα για την ανταλλαγή πληθυσμών, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας και βέβαια, στη Μυτιλήνη. Η οικογένεια του παππού μου, αναγκάστηκε να αποχαιρετίσει τους πιστούς επιστάτες της και με ιδιαίτερη λύπη, τη μικρή Μαρουσώ...Φαίνεται όμως, ότι η μικρή αυτή, αντιλήφθηκε πολύ καλά ότι οι γονείς της έφευγαν από κείνο το μέρος για πάντα... Ισως επειδή η ίδια είχε δεθεί με την οικογένεια του παππού μου παραπάνω απ΄ότι τα άλλα αδέλφια της, ίσως επειδή είχε δεί το προηγούμενο βράδι της αναχώρησης, τους γονείς της και τον παππού μου να κλαίνε. Κάτι κινήθηκε στο παιδικό μυαλό και υπαγόρεψε στο παιδί ότι αυτό που γινόταν ήταν κακό και άδικο, κι΄ έπρεπε με κάθε τρόπο να το αποφύγει.. Τότε φαίνεται, θυμήθηκε εκείνο το περιστατικό που είχε χαθεί στο δάσος και που της είπε ο παππούς μου "αν το ξανακάνεις, μπορεί να μη σε ξαναβρεί κανένας..."
Αυτό ήταν! Το πρωί που οι γονείς της ήταν έτοιμοι να φύγουν, η μικρή είχε γίνει άφαντη. Εψαξαν παντού, τους γύρω κήπους, στα γειτονικά σπίτια, μα τίποτα. Η ώρα περνούσε και περιθώριο χρόνου δεν υπήρχε. Επρεπε να κατεβούν στην προκυμαία για να σαλπάρουν για το άγνωστο, αφήνοντας για πάντα τους πίσω τον τόπο και τους ανθρώπους που αγάπησαν και μαζί μ΄όλα αυτά, τη μικρή τους κόρη...Ο παππούς τους παρηγόρησε, λέγοντας ότι θα την έβρισκε σίγουρα και θα φρόντιζε με πρώτη ευκαιρία να τη στείλει κοντά τους. Οι δύστυχοι γονείς, αφέθηκαν σ΄αυτήν την υπόσχεση γιατί τον εμπιστευόντουσαν απόλυτα...
Δυό μέρες μετά, ύστερα από σχολαστική αναζήτηση του παππού σ΄όλη την περιοχή γύρω από τη Μυτιλήνη, η μικρή Μαρουσώ βρέθηκε κρυμμένη στην κουφάλα μιας μεγάλης Ελιάς! Η οικογένεια του παππού, την κράτησε κοντά της και ύστερα από ένα χρονικό διάστημα, προσπάθησαν να βρούν ίχνη των γονέων της. Δυστυχώς όμως, ήταν πολύ δύσκολο να βρεθούν τα ίχνη των μουσουλμάνων που είχαν σκορπίσει στην Ανατολία, στα τάγματα εργασίας που είχε ορίσει ο Κεμάλ. Ετσι η Μαρουσώ έμεινε για πάντα στο σπίτι των παππούδων. Της έμαθαν γράμματα και όταν μεγάλωσε, έγινε η επιστάτισσα του σπιτιού. Αργότερα της έβγαλαν μια μικρή αγροτική σύνταξη και ο παππούς μου, άφησε παρακαταθήκη στους δυό γιούς του, να συμπληρώνουν το εισόδημά της ως το τέλος της ζωής της. Θυμάμαι προσωπικά την τελευταία επιταγή του πατέρα μου, που επιστράφηκε μαζί με το τηλεγράφημα που ανήγγειλε τον θάνατό της. Ηταν γύρω στο 1973...
Θα περνούσαν όμως κι΄άλλα χρόνια, για να αρχίσει να συνειδητοποιεί ο κόσμος της διπλωματίας, ότι η "λύση" της ανταλλαγής πληθυσμών ήταν ένα τεράστιο ανθρωπιστικό λάθος, που έγινε βάσει ενός νομικού πειράματος, του οποίου το τίμημα της επιτυχίας, ήταν τελικά αλγεινό...
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Η υποσαχάρια Αφρική διψάει
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
