2012-09-30 18:08:49
Του Μαρίνου Σιζόπουλου
Οπανεπιστημιακός Μάριος Ευρυβιάδης στην ανάλυσή του που δημοσιεύθηκε στην έκδοση του «Φ» της Κυριακής 19.8.2012, δίνει τις δικές του απαντήσεις για ερωτήματα και επιχειρήματα τα οποία προβάλλονται για το πραξικόπημα του 1974. Στα περισσότερα σημεία οι απαντήσεις του επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία τα οποία περιήλθαν στην κατοχή της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον Φάκελο της Κύπρου και περιλαμβάνονται στο σχετικό πόρισμα που έχει εγκρίνει η Ολομέλεια της Βουλής. Σε δύο όμως σημεία τα στοιχεία της Επιτροπής δεν συμφωνούν με τις απαντήσεις ή και εκτιμήσεις του κ. Ευρυβιάδη.
Η παρέμβασή μου δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αντιπαράθεσης ή τριβής. Η κατάθεση της ιστορικής αλήθειας είναι καθήκον και υποχρέωση. Ιδιαίτερα σε εποχή όπως η σημερινή όταν μάλιστα τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν αρνητικά την ιστορική διαδρομή του κυπριακού ελληνισμού και έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα που θέτουν σε κίνδυνο τη φυσική και την εθνική του επιβίωση, αποτελεί επιτακτική αναγκαιότητα.
Το πρώτο από τα δύο σημεία αφορά στο ρόλο του Νίκου Σαμψών στο πραξικόπημα. Ουσιαστικά ο κ. Ευρυβιάδης υιοθετεί στην ανάλυσή του την εκδοχή που υποστήριξε ο Ν. Σαμψών και το περιβάλλον του για να δικαιολογηθεί η ανάληψη της «προεδρίας» και να ηγηθεί της πραξικοπηματικής κυβέρνησης, ότι δηλαδή ήταν τελείως άσχετος με το πραξικόπημα και η ανάθεση της «προεδρίας» ήταν επιλογή ανάγκης. Τα παρακάτω στοιχεία ανατρέπουν αυτή την αντίληψη, η οποία ομολογουμένως ήταν διάχυτη και στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Ότι δηλαδή ο Ν. Σαμψών επιστρατεύθηκε την τελευταία στιγμή και ορκίσθηκε «πρόεδρος» του πραξικοπήματος λόγω της άρνησης άλλων υποψηφίων, ώστε να αρθεί το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε η στρατιωτική ηγεσία του πραξικοπήματος αλλά και η χούντα των Αθηνών.
1Ο Ν. Σαμψών κατά την ημέρα του πραξικοπήματος δεν συνελήφθη σε οδόφραγμα. Στο ΓΕΕΦ είχε μεταβεί με στρατιωτικό αυτοκίνητο τη συνοδεία της φρουράς του από την Αεροπορική Βάση Λακατάμιας στην οποία είχε καταφύγει το πρωί της 15ης Ιουλίου 1974, προτού ακόμα γνωστοποιηθεί η διενέργεια του πραξικοπήματος και προτού ακόμα ανακοινωθεί ότι ο Μακάριος είναι νεκρός. Η μετάβασή του πραγματοποιήθηκε μετά από σχετική έγκριση του ΓΕΕΦ. Το γεγονός καταγράφεται στο Πολεμικό Ημερολόγιο της Μ-ΣΕΠ Καντάρας (παρατίθεται η σχετική σελίδα).
Συγκεκριμένα στις 15.7.1974 στο Πολεμικό Ημερολόγιο της ανωτέρω μονάδας της Εθνικής Φρουράς αναφέρονται κατά λέξη:
«-08.50 Ελήφθη εντολή υπό ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ (83) ίνα διαβιβασθή εις ΑΚΕ ότι ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ ευρίσκεται εις ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ.
?09.25 Ελήφθη υπό ΑΚΕ (55) εντολή και διαβιβασθή εις ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ όπως ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ δύναται να μεταβή εις ΓΕΕΦ.
?10.15 Η ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ ανέφερε ότι ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ μετέβη με στρατιωτικόν όχημα και συνοδεία τριών ατόμων εις ΓΕΕΦ».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ν. Σαμψών στις 08.10 περίπου το πρωί χαιρετούσε από τη βεράντα των γραφείων της εφημερίδας «Η Μάχη» στη Λεωφόρο Γρίβα Διγενή τα άρματα μάχης τα οποία κινούνταν από την Κοκκινοτριμιθιά προς το Προεδρικό. Κίνηση την οποία λογικά κανένας (;) δεν γνώριζε σε τι αποσκοπούσε. Στις 08.20 άρχισε η επίθεση εναντίον του Προεδρικού. Ο Ν. Σαμψών για να βρίσκεται στη Λακατάμια στις 08.45 σημαίνει ότι με τους πρώτους πυροβολισμούς είχε αναχωρήσει από τα γραφεία της εφημερίδας του.
2Κατά τη μετάβαση του Σαμψών στο ΓΕΕΦ ο Γεωργίτσης βρισκόταν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ από το οποίο συντόνιζε την επιχείρηση του πραξικοπήματος. Από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ είχε αποστείλει στις 08.17 προς το ΑΕΔ στην Αθήνα το γνωστό σήμα για την έναρξη του πραξικοπήματος «Αλέξανδρος εισήλθε Νοσοκομείον». Σε αυτό είχε προσέλθει περί την 5ην πρωινή ώρα της 15ης Ιουλίου και παρέμεινε μέχρι τις πρώτες απογευματινές ώρες (16.30) όταν διαπίστωσε ότι το πραξικόπημα είχε επικρατήσει στη Λευκωσία. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την κατάθεσή του στη Βουλή των Ελλήνων.
3Ο Ν. Σαμψών δεν ήταν οργανικό μέλος της ΕΟΚΑ Β΄. Ήταν σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν, συνεργάτης του Ιωαννίδη, τον οποίο γνώριζε προσωπικά από την περίοδο 1963-64 όταν ο τελευταίος υπηρετούσε στην ΕΛΔΥΚ ως διευθυντής του 3ου Ε.Γ., από τον οποίο μάλιστα [ ελάμβανε οδηγίες ακόμα και για τη γραμμή την οποία θα ακολουθούσε η εφημερίδα «Η Μάχη».
4Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες ο Ν. Σαμψών είχε λάβει μέρος στη σύσκεψη του Πόρου μερικές ημέρες πριν από το πραξικόπημα και στην οποία φαίνεται ότι συζητήθηκαν μεταξύ άλλων και οι πολιτικές πτυχές του.
5Στις 12 Ιουλίου το πρωί βρέθηκε στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας για να αποχαιρετήσει τους Ντενίση (αρχηγό ΓΕΕΦ), Νικολαΐδη (διοικητή ΕΛΔΥΚ) και Λαγάκο (πρέσβη στη Λευκωσία) που μετέβαιναν στην Αθήνα για τη γνωστή σύσκεψη φιάσκο.
6Το πρωί της 13ης Ιουλίου 1974 σύμφωνα με κατάθεση που δόθηκε στην Επιτροπή έλαβε μέρος σε σύσκεψη με ελλαδίτες αξιωματικούς στο γραφείο της συζύγου του στην πολυκατοικία Καραντώκη στη Λευκωσία. Το περιεχόμενο της σύσκεψης δεν είναι γνωστό. Δεν αποκλείεται να ήταν και σχετικό με τα όσα ακολούθησαν.
ΝΑΙ ΧΟΥΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της συνάντησης με την αμερικανική αντιπροσωπεία στις 19 Ιουλίου 1974, η χούντα εμμέσως πλην σαφώς αποδέχθηκε την κατάληψη εδαφών της Κύπρου από την Τουρκία για να αποκτήσουν έξοδο προς τη θάλασσα οι τ/κ θύλακες. Τέλος τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1973 ο στρατιωτικός ακόλουθος της Βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας όπως προκύπτει από Άκρως Απόρρητον έγγραφο, είχε ενημερώσει το ΓΕΕΦ για τις προθέσεις της Τουρκίας για εισβολή στην Κύπρο. Μάλιστα είχε υποδείξει ότι η κύρια στρατιωτική επιχείρηση θα γινόταν με αερομεταφορά στον θύλακα Κιόνελι Αγύρτας καθώς επίσης και για την κατάληψη του λιμένα της Αμμοχώστου. Η συγκεκριμένη πληροφορία είχε διαβιβασθεί στο Γενικό Επιτελείο Στρατού στην Ελλάδα. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ο Ιωαννίδης και η χούντα όχι μόνο δεν είχαν εξαπατηθεί, αλλά αντίθετα ενήργησαν με τρόπο ώστε να διευκολυνθεί η τουρκική εισβολή. Δεν πρόβλεψαν την έκταση των κυπριακών εδαφών που τελικά θα καταλάμβανε η Τουρκία.
InfoGnomon
Οπανεπιστημιακός Μάριος Ευρυβιάδης στην ανάλυσή του που δημοσιεύθηκε στην έκδοση του «Φ» της Κυριακής 19.8.2012, δίνει τις δικές του απαντήσεις για ερωτήματα και επιχειρήματα τα οποία προβάλλονται για το πραξικόπημα του 1974. Στα περισσότερα σημεία οι απαντήσεις του επιβεβαιώνονται και από τα στοιχεία τα οποία περιήλθαν στην κατοχή της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής για τον Φάκελο της Κύπρου και περιλαμβάνονται στο σχετικό πόρισμα που έχει εγκρίνει η Ολομέλεια της Βουλής. Σε δύο όμως σημεία τα στοιχεία της Επιτροπής δεν συμφωνούν με τις απαντήσεις ή και εκτιμήσεις του κ. Ευρυβιάδη.
Η παρέμβασή μου δεν φιλοδοξεί να αποτελέσει σημείο αντιπαράθεσης ή τριβής. Η κατάθεση της ιστορικής αλήθειας είναι καθήκον και υποχρέωση. Ιδιαίτερα σε εποχή όπως η σημερινή όταν μάλιστα τα γεγονότα αυτά σημάδεψαν αρνητικά την ιστορική διαδρομή του κυπριακού ελληνισμού και έχουν δημιουργήσει νέα δεδομένα που θέτουν σε κίνδυνο τη φυσική και την εθνική του επιβίωση, αποτελεί επιτακτική αναγκαιότητα.
Το πρώτο από τα δύο σημεία αφορά στο ρόλο του Νίκου Σαμψών στο πραξικόπημα. Ουσιαστικά ο κ. Ευρυβιάδης υιοθετεί στην ανάλυσή του την εκδοχή που υποστήριξε ο Ν. Σαμψών και το περιβάλλον του για να δικαιολογηθεί η ανάληψη της «προεδρίας» και να ηγηθεί της πραξικοπηματικής κυβέρνησης, ότι δηλαδή ήταν τελείως άσχετος με το πραξικόπημα και η ανάθεση της «προεδρίας» ήταν επιλογή ανάγκης. Τα παρακάτω στοιχεία ανατρέπουν αυτή την αντίληψη, η οποία ομολογουμένως ήταν διάχυτη και στα ευρύτερα λαϊκά στρώματα. Ότι δηλαδή ο Ν. Σαμψών επιστρατεύθηκε την τελευταία στιγμή και ορκίσθηκε «πρόεδρος» του πραξικοπήματος λόγω της άρνησης άλλων υποψηφίων, ώστε να αρθεί το αδιέξοδο στο οποίο βρέθηκε η στρατιωτική ηγεσία του πραξικοπήματος αλλά και η χούντα των Αθηνών.
1Ο Ν. Σαμψών κατά την ημέρα του πραξικοπήματος δεν συνελήφθη σε οδόφραγμα. Στο ΓΕΕΦ είχε μεταβεί με στρατιωτικό αυτοκίνητο τη συνοδεία της φρουράς του από την Αεροπορική Βάση Λακατάμιας στην οποία είχε καταφύγει το πρωί της 15ης Ιουλίου 1974, προτού ακόμα γνωστοποιηθεί η διενέργεια του πραξικοπήματος και προτού ακόμα ανακοινωθεί ότι ο Μακάριος είναι νεκρός. Η μετάβασή του πραγματοποιήθηκε μετά από σχετική έγκριση του ΓΕΕΦ. Το γεγονός καταγράφεται στο Πολεμικό Ημερολόγιο της Μ-ΣΕΠ Καντάρας (παρατίθεται η σχετική σελίδα).
Συγκεκριμένα στις 15.7.1974 στο Πολεμικό Ημερολόγιο της ανωτέρω μονάδας της Εθνικής Φρουράς αναφέρονται κατά λέξη:
«-08.50 Ελήφθη εντολή υπό ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ (83) ίνα διαβιβασθή εις ΑΚΕ ότι ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ ευρίσκεται εις ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ.
?09.25 Ελήφθη υπό ΑΚΕ (55) εντολή και διαβιβασθή εις ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ όπως ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ δύναται να μεταβή εις ΓΕΕΦ.
?10.15 Η ΛΑΚΑΤΑΜΙΑ ανέφερε ότι ο κ. ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΣΑΜΨΩΝ μετέβη με στρατιωτικόν όχημα και συνοδεία τριών ατόμων εις ΓΕΕΦ».
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Ν. Σαμψών στις 08.10 περίπου το πρωί χαιρετούσε από τη βεράντα των γραφείων της εφημερίδας «Η Μάχη» στη Λεωφόρο Γρίβα Διγενή τα άρματα μάχης τα οποία κινούνταν από την Κοκκινοτριμιθιά προς το Προεδρικό. Κίνηση την οποία λογικά κανένας (;) δεν γνώριζε σε τι αποσκοπούσε. Στις 08.20 άρχισε η επίθεση εναντίον του Προεδρικού. Ο Ν. Σαμψών για να βρίσκεται στη Λακατάμια στις 08.45 σημαίνει ότι με τους πρώτους πυροβολισμούς είχε αναχωρήσει από τα γραφεία της εφημερίδας του.
2Κατά τη μετάβαση του Σαμψών στο ΓΕΕΦ ο Γεωργίτσης βρισκόταν στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ από το οποίο συντόνιζε την επιχείρηση του πραξικοπήματος. Από το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ είχε αποστείλει στις 08.17 προς το ΑΕΔ στην Αθήνα το γνωστό σήμα για την έναρξη του πραξικοπήματος «Αλέξανδρος εισήλθε Νοσοκομείον». Σε αυτό είχε προσέλθει περί την 5ην πρωινή ώρα της 15ης Ιουλίου και παρέμεινε μέχρι τις πρώτες απογευματινές ώρες (16.30) όταν διαπίστωσε ότι το πραξικόπημα είχε επικρατήσει στη Λευκωσία. Αυτό επιβεβαιώνεται και από την κατάθεσή του στη Βουλή των Ελλήνων.
3Ο Ν. Σαμψών δεν ήταν οργανικό μέλος της ΕΟΚΑ Β΄. Ήταν σύμφωνα με όλα τα στοιχεία που υπάρχουν, συνεργάτης του Ιωαννίδη, τον οποίο γνώριζε προσωπικά από την περίοδο 1963-64 όταν ο τελευταίος υπηρετούσε στην ΕΛΔΥΚ ως διευθυντής του 3ου Ε.Γ., από τον οποίο μάλιστα [ ελάμβανε οδηγίες ακόμα και για τη γραμμή την οποία θα ακολουθούσε η εφημερίδα «Η Μάχη».
4Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες ο Ν. Σαμψών είχε λάβει μέρος στη σύσκεψη του Πόρου μερικές ημέρες πριν από το πραξικόπημα και στην οποία φαίνεται ότι συζητήθηκαν μεταξύ άλλων και οι πολιτικές πτυχές του.
5Στις 12 Ιουλίου το πρωί βρέθηκε στο Αεροδρόμιο Λευκωσίας για να αποχαιρετήσει τους Ντενίση (αρχηγό ΓΕΕΦ), Νικολαΐδη (διοικητή ΕΛΔΥΚ) και Λαγάκο (πρέσβη στη Λευκωσία) που μετέβαιναν στην Αθήνα για τη γνωστή σύσκεψη φιάσκο.
6Το πρωί της 13ης Ιουλίου 1974 σύμφωνα με κατάθεση που δόθηκε στην Επιτροπή έλαβε μέρος σε σύσκεψη με ελλαδίτες αξιωματικούς στο γραφείο της συζύγου του στην πολυκατοικία Καραντώκη στη Λευκωσία. Το περιεχόμενο της σύσκεψης δεν είναι γνωστό. Δεν αποκλείεται να ήταν και σχετικό με τα όσα ακολούθησαν.
ΝΑΙ ΧΟΥΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΚΑΤΟΧΗ
Όπως προκύπτει από τα πρακτικά της συνάντησης με την αμερικανική αντιπροσωπεία στις 19 Ιουλίου 1974, η χούντα εμμέσως πλην σαφώς αποδέχθηκε την κατάληψη εδαφών της Κύπρου από την Τουρκία για να αποκτήσουν έξοδο προς τη θάλασσα οι τ/κ θύλακες. Τέλος τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο του 1973 ο στρατιωτικός ακόλουθος της Βρετανικής Υπάτης Αρμοστείας όπως προκύπτει από Άκρως Απόρρητον έγγραφο, είχε ενημερώσει το ΓΕΕΦ για τις προθέσεις της Τουρκίας για εισβολή στην Κύπρο. Μάλιστα είχε υποδείξει ότι η κύρια στρατιωτική επιχείρηση θα γινόταν με αερομεταφορά στον θύλακα Κιόνελι Αγύρτας καθώς επίσης και για την κατάληψη του λιμένα της Αμμοχώστου. Η συγκεκριμένη πληροφορία είχε διαβιβασθεί στο Γενικό Επιτελείο Στρατού στην Ελλάδα. Όλα τα παραπάνω επιβεβαιώνουν την άποψη ότι ο Ιωαννίδης και η χούντα όχι μόνο δεν είχαν εξαπατηθεί, αλλά αντίθετα ενήργησαν με τρόπο ώστε να διευκολυνθεί η τουρκική εισβολή. Δεν πρόβλεψαν την έκταση των κυπριακών εδαφών που τελικά θα καταλάμβανε η Τουρκία.
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΑΝΕΒΑΣΜΕΝΟΣ Ο ΝΤΟΡΣΕΪ!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
