ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Σχολιανά 102

Γράφει ο Βασίλης Χασιώτης

Πέρα από τον νεοπαγή ΣΟΒΙΕΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΝΕΟΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΙΣΜΟ, υπάρχει και η μεσαία οδός «Ξέρουμε μόνο δύο πράγματα για το μέλλον : [1] Δεν μπορεί να είναι γνωστό. [2] Θα είναι διαφορετικό από αυτό που υπάρχει τώρα και από αυτό που περιμένουμε. Αυτοί οι ισχυρισμοί δεν είναι ιδιαίτερα νέοι ή ιδιαίτερα καταπληκτικοί. Αλλά και οι δύο έχουν μακράς ........εμβέλειας συνέπειες…»

Peter F. Drucker : Managing for Results, Heinemann, London, 1964

Περί μεγάλου ή μικρού κράτους ο λόγος,..Το ζήτημα ήταν πάντα επίκαιρο, σήμερα δε, είναι ένα από τα καίρια ερωτήματα στα πλαίσια της κρίσης…Εξόν από κάποιες ιδεοληπτικές πολιτικές και κοινωνικοοικονομικές προσεγγίσεις, κανείς στην ουσία δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για το αν η οικονομία προγραμματίζεται κεντρικά ή όχι, αφού το ενδιαφέρον έχει στραφεί στο αποτέλεσμα που φαίνεται να βγάζει τη γλώσσα του κοροϊδευτικά και προς τα «πλάνα» και προς τις «αυτορρυθμίσεις»…Παρόλα αυτά, χρειάζονται και τα δυό, και φταίει η αναποτελεσματικότητα ανθρώπων και μηχανισμών για τα άσχημα αποτελέσματα, και όχι αυτή καθ’ αυτή η αναγκαιότητα του σχεδίου και του ελεύθερου πεδίου δράσης…Είναι ψευτοδίλημμα ΙΔΙΩΣ ΤΟΥΤΗ ΤΗΝ ΩΡΑ, ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΟΠΟΙΑ ΕΧΟΥΝ ΑΠΟΡΡΥΘΜΙΣΤΕΙ ΚΑΙ ΟΙ ΔΥΟ ΙΔΕΟΛΗΠΤΙΚΟΙ ΠΥΛΩΝΕΣ : ΤΟΥ ΚΡΑΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΙΑΣ ΑΝΑΡΧΙΑΣ… Αλλά, μιας και ό,τι ζούμε είναι η πραγματικότητα του νεοφιλελευθερισμού, ο «υπαρκτός σοσιαλισμός» και πολύ περισσότερο το ανώτατο εξελικτικό του στάδιο ο «κομμουνισμός» από πολλού καιρού έχουν εισαχθεί σε κρίσιμη κατάσταση στην εντατική με αβέβαιο το χρόνο ανάρρωσής τους, ας ξεκινήσουμε και εστιάσουμε κυρίως σ’ αυτόν : τον νεοφιλελευθερισμό, τη μόνη πραγματικότητα που τούτες τις εποχές ρυθμίζει τις τύχες κοινωνιών, λαών, κρατών, της υφηλίου…Απλά για να επισημάνουμε το καθημερινά επισημαινόμενο στη πράξη, ότι δεν υπάρχει αυτορυθμιζόμενη οικονομία, αυτορυθμιζόμενες αγορές, που αποτελεί και τον πυρήνα της νεοφιλελεύθερης ιδεοληψίας… Αυτές οι αυτορυθμιζόμενες αγορές, βρίσκονται ψηλά στα ουράνια, παρέα με τις μεγάλες Ιδέες που αφορούν Ιδεατούς ανθρώπους, ένα είδος που επί του παρόντος δεν κατοικεί στη Γη, αντάμα με τις άλλες Ιδέες που πρεσβεύουν ΤΟΝ ΑΝΤΙΠΟΔΑ ΤΗΣ ΘΕΣΗΣ ΑΥΤΗΣ...Το πρόβλημα ήταν, είναι και θα είναι πάντα, το περιεχόμενο και η έκταση που θα καταλαμβάνει το κεντρικό κρατικό σχέδιο και η λειτουργούσα με βάση τα δικά της επιχειρησιακά σχέδια αγορά…Η αναφορά στο «επιχειρησιακό» σχέδιο ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ, κάτι που αποτελεί μια εδραιωμένη πραγματικότητα στο χώρο δράσης τους, μιλά από μόνο του, το πώς δεν υπάρχει «αυτορρύθμιση» : ΔΕΝ ΥΠΆΡΧΕΙ ΕΠΧΕΙΡΗΣΗ ΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΡΟΠΟ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ή ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΤΥΠΙΚΟ ΝΑ ΡΥΘΜΙΖΕΙ ΤΗ ΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΩΣ ΘΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΕΙ ΤΟΥΣ ΑΛΛΟΥΣ…Ο ΤΡΟΠΟΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΗ ΧΩΡΑ ΜΑΣ (ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΟΛΗΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ), ΜΑΣ ΕΠΙΒΕΒΑΙΩΝΕΙ ΕΝΑ ΤΟΥΛΑΧΙΣΤΟΝ ΠΡΑΓΜΑ : ΔΕΝ ΑΦΕΘΗΚΕ Η ΛΥΣΗ ΤΗΣ ΣΤΙΣ «ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΤΗΑ ΑΓΟΡΑΣ», ΑΛΛΑ ΣΧΕΔΙΑΖΕΤΑΙ ΚΑΙ ΔΡΟΜΟΛΟΓΕΙΤΑΙ 100% ΚΕΝΤΡΙΚΆ, ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΑΠΟ ΕΝΑ ΣΚΛΗΡΟ ΠΥΡΗΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΛΙΤ ΕΞΟΥΣΙΑΣ ΠΟΥ ΠΟΔΗΓΗΤΟΥΝ ΤΟΣΟ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΟΣΟ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΕΣ ΑΓΟΡΕΣ (ΚΑΙ ΕΞΟΥΣΙΕΣ)... Είναι μια αλήθεια, ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΗ, από το πόσο επιτυχής είναι αυτή η διαχείριση, και για να το πούμε καθαρά, ΕΙΝΑΙ ΠΛΗΡΩΣ ΑΝΕΠΙΤΥΧΗΣ..ΑΚΡΙΒΩΣ, ΔΙΟΤΙ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ ΑΠΟ ΤΑ ΔΕΞΙΑ ΤΟ ΣΟΒΙΕΤΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΚΕΝΤΡΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ, ΜΑΛΙΣΤΑ ΣΤΗ ΠΡΩΤΟΓΟΝΗ ΕΚΔΟΧΗ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΣ ΕΚΦΑΝΣΕΙΣ ΤΟΥ…Αλλά, βεβαίως, το ζήτημα εδώ δεν είναι μόνο, ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΠΡΩΤΙΣΤΩΣ ζήτημα προγραμματικής φιλοσοφίας… Αυτό ισχύει σε κάθε περίπτωση, ισχύει βεβαίως και στη περίπτωση του νεοφιλελευθερισμού… Το πραγματικό ενδιαφέρον είναι ΠΟΙΟΣ ΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΠΩΣ ΔΙΑΝΕΜΟΝΤΑΙ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ... Το πρώτο, ΠΟΙΟΣ ΑΣΚΕΙ ΤΗΝ ΕΞΟΥΣΙΑ, λύθηκε ΣΤΗ ΠΡΑΞΗ : και στη μια και στη  άλλη περίπτωση, μια ΝΟΜΕΝΚΛΑΤΟΥΡΑ, που απλώς στην ακραία αριστερή εκδοχή προβάλλει στο μπαλκόνι το προλεταριάτο, στη δε νεοφιλελευθέρη εκδοχή, προβάλει στο μπαλκόνι τον «λυτρωτικό» ρόλο των «αγορών» (γενικώς και αορίστως), ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΟΜΩΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ, πίσω από αυτό που προβάλλεται, βρίσκεται ΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΠΟΔΗΓΕΤΟΥΣΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΟΛΙΓΟΜΕΛΗΣ ΕΛΙΤ, μια νομενκλατούρα, ένας σκληρός πυρήνας συμφερόντων, που μοιράζεται εξουσία (ΤΥΠΙΚΑ ή ΑΤΥΠΑ, ΑΛΛΑ ΣΕ ΚΑΘΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ) και οικονομία…Το δεύτερο, ΠΩΣ ΔΙΑΝΕΜΕΙ ΤΑ ΟΠΟΙΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ, είναι τόσο φανερό, ώστε, δεν χρειάζεται καν να το επισημάνουμε…Τέλος, πέρα από τα παραπάνω, υπάρχει και το ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΟ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΕΡΩΤΗΜΑ : περισσότερο ή λιγότερο κράτος ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ;ΕΙΔΙΚΩΣ ως προς αυτό το τελευταίο  ζήτημα, πάντα συνέκλινα και εξακολουθώ να συγκλίνω προς την πλευρά της ευέλικτης κρατικής επέμβασης στη λειτουργία της οικονομίας και των αγορών, ανάλογα με τις πραγματικές συνθήκες που επικρατούν εκεί, έτσι ώστε να πληρούνται και οι δύο αναγκαίοι όροι : [1] ΥΓΙΩΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΣΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΚΑΙ [2] ΥΠΑΡΞΗΣ ΕΝΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΔΙΑΣΦΑΛΙΖΕΙ ΣΤΑ ΜΕΛΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΔΙΑΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΘΑ ΕΠΙΒΑΛΛΕΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΔΙΩΤΙΚΟ ΤΟΜΕΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΣΑΤΑΣΙΑΣ ΤΗΣ ΑΝΘΡΩΠΙΝΗΣ ΑΞΙΑΣ ΟΣΩΝ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ…Σε περιόδους κρίσεων, υφέσεων, κ.λπ., το κράτος θα πρέπει να έχει πιο ενεργό ρόλο, μπορεί ΚΑΙ ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ να εντείνεται και επεκτείνεται η παρέμβασή του στην οικονομία, ενώ στις αντίθετες περιπτώσεις, θα πρέπει να εκχωρεί ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΤΟΥ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ στην ιδιωτική πρωτοβουλία (ή και να τις ασκεί κι αυτό παράλληλα σε μικρότερο βαθμό) ΕΞ ΕΚΕΙΝΩΝ ΠΟΥ ΔΕΝ ΘΕΩΡΟΥΝΤΑΙ ΑΡΡΗΚΤΑ ΔΕΜΕΝΕΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΠΟΣΤΟΛΗ. ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΥΟ ΟΜΩΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ, ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΘΑ ΔΙΑΡΗΡΕΙ ΑΘΙΚΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΑ ΤΑ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ, ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΥΝΟΧΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΔΥΝΑΤΗ ΤΗ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΟΜΠΡΕΛΛΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ.Έτσι, και σε παλιότερες αναφορές μου, προτιμούσα τον όρο ΑΝΑΓΚΑΙΟ ΤΗ ΚΑΘΕ ΦΟΡΑ ΜΕΓΕΘΟΣ ΚΡΑΤΟΥΣ, στη θέση του «μεγάλου» ή του «μικρού»…Σε κάθε ΕΠΙΣΗΣ περίπτωση, το κράτος θα διατηρεί υπέρ αυτού το αποκλειστικό προνόμιο στην εποπτεία των αγορών ώστε οι αγορές και η οικονομία γενικότερα, να συμβάλλουν στην πρόοδο και την ανάπτυξη του βιοτικού επιπέδου των μελών της κοινωνίας και να συνεισφέρουν στα κοινά βάρη ανάλογα με τις πραγματικές τους δυνατότητες. Για να μη παραμείνει όμως αυτό το αίτημα κενός λόγος, η οικονομία και οι αγορές, ως υποκείμενες στην κοινωνία, θα πρέπει να είναι και υπό τον κοινωνικό έλεγχο, μέσω μηχανισμών που μπορούν να συζητηθούν. Το μεγάλο ιδεολογικό ζητούμενο είναι το ποια θα έπρεπε να είναι η φύση και η αποστολή των αγορών και της οικονομίας γενικότερα : είναι η βάση ή το εποικοδόμημα σε σχέση με τη κοινωνία, υπάρχει χάριν της κοινωνίας ή η κοινωνία οφείλει να υπάρχει χάριν των αγορών και της οικονομίας, και ειδικά για τις αγορές, τι σημαίνει «αγορά» έξω ή πάνω απ’ την κοινωνία;Αυτά όμως τα ερωτήματα, ίσως μας δοθεί ευκαιρία να τα δούμε κάπως ποιο αναλυτικά σε κάποιο άλλο άρθρο μας… Kafeneio