2012-10-26 18:40:03
της Κορίνας Καφετζοπούλου
Κοσμογονικές αλλαγές που θα γίνονταν μέσα σε εκατό χρόνια, έχουν σημειωθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου και κατ'επέκταση και στα ελληνικά πελάγη, και στο κρητικό, εξαιτίας της ρύπανσης του περιβάλλοντος και του φαινομένου του θερμοκηπίου. Μέσα σε αυτή την εικοσαετία η θερμοκρασία στο θαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης έχει αυξηθεί δραματικά κατά 2-2,5οC!
Αυτή η μεταβολή ευθύνεται για την καταγραφή 56 θαλάσσιων εισβολέων στην Κρήτη, 240 στις θάλασσες της χώρας, και 1000 στη Μεσόγειο.
Και αν αναρωτιέστε τι θα συνέβαινε αν ο άνθρωπος σεβόταν το περιβάλλον, κρατήστε μόνο έναν αριθμό. Οι ξενικοί εισβολείς θα περιορίζονταν μόλις στο 1/10 των προαναφερθέντων αριθμών!
«Η θάλασσα απειλείται από τον άνθρωπο και όχι από τον τοξικό λαγοκέφαλο ή άλλα ξενικά είδη, η εισβολή των οποίων οφείλεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος που ως αποτέλεσμα έχει την αύξηση της θερμοκρασίας», θα πει στο ΜadeinCreta o xαρτογράφος - θαλάσσιος περιβαλλοντολόγος Δημήτρης Πουρσανίδης (*).
Αυτή η «παρέμβαση » είναι που ευνοεί και την έλευση των ξενικών ειδών στη Μεσόγειο. Οι συνέπειες ωστόσο επιστρέφουν στον άνθρωπο καθώς μειώνονται οι πληθυσμοί των ψαριών που έχουν εμπορική αξία.
Και δυστυχώς δεν είναι μόνο η ρύπανση του περιβάλλοντος αλλά γενικώς η ανθρώπινη συμπεριφορά που ενίοτε λειτουργεί εις βάρος της ανθρωπότητας, λες και η γη μας ανήκει «Αν το οικοσύστημα δεν είναι υγιές τότε απειλείται από διάφορους κινδύνους όπως η καταστροφή της παράκτιας ζώνης, στο βωμό του τουρισμού, και η υπέρμετρη αλιεία» θα συμπληρώσει ο κ. Πουρσανίδης δίνοντας και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στη συνέντευξη που παραχώρησε.
«Οι τράτες προκαλούν ανεπανόρθωτες καταστροφές στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ψαρεύουν παράνομα σε περιοχές που υπάρχουν λιβάδια ποσειδωνίας (τα καφέ φύκη που έχουν φύλλα σαν κορδέλες και τα βρίσκουμε στην παραλία), καταστρέφοντας τα σημαντικά αυτά λιβάδια. Επίσης, πάλι παράνομα, ψαρεύουν σε περιοχές που υπάρχουν κοραλλιογενή ενδιαιτήματα (τραγάνα)».
Το θαλάσσιο φυτό Posidonia oceanica, είναι ενδημικό της Μεσογείου. Αποτελεί τόπο αναπαραγωγής πολλών θαλάσσιων ειδών, λειτουργεί ώς νηπιαγωγείο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα λιβάδια ποσειδωνίας είναι είδος υπό προστασία από εθνικές και διεθνείς συνθήκες, είναι ενδημικό της Μεσογείου και έχει ρυθμό αύξησης δυο εκατοστά το χρόνο. Αν μπει μια τράτα και καταστρέψει ένα λιβάδι που έχει μια έκταση μισού τετραγωνικού του χιλιομέτρου, αυτό χρειάζεται 200 χρόνια για να αποκατασταθεί!
Ο ίδιος επίσης τόνισε ότι για την συνολική μείωση των ιχθυοαποθεμάτων ευθύνεται ο άνθρωπος καθώς χρησιμοποίει τους φυσικούς πόρους με τέτοιο τρόπο που η επόμενη γενιά θα βρει το 50% αυτών που έχει σήμερα.
Από βλάβες έως και θάνατο
Η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Πουρσανίδης στο MadeinCreta έχει ως εξής:
-Μετά τον τοξικό λαγοκέφαλο ποια άλλα ξενικά είδη της Ερυθράς Θάλασσας, απειλούν τα αλιεύματα της Κρήτης;
«Δεν θα το έλεγα ξεκάθαρα απειλή καθώς ο άνθρωπος με την αλόγιστη κατανάλωση των φυσικών πόρων, όπως οι μηχανότρατες έχει κάνει μεγαλύτερο κακό στα αλιεύματα. Όσον αφορά τώρα στα είδη των ψαριών ο λαγοκέφαλος (Lagocephalussceleratus), το τρομπετόψαρο (Fistulariacomersonii), οι Γερμανοί(*) (Siganusrivulatus& Siganusluridus) είναι 4 είδη ψαριών που δημιουργούν πυκνούς και μεγάλους πληθυσμούς με αποτέλεσμα να εκτοπίζουν αυτόχθονα είδη ψαριών, να τρέφονται με μικρά άτομα άλλων ειδών που έχουν εμπορική αξία για τους επαγγελματίες ψαράδες καθώς και να προκαλούν ζημιές σε αλιευτικά εργαλεία.
Το τρομπετόψαρο θεωρείται σχετικά «νέο» είδος καθώς καταγράφηκε πριν μια δεκαετία από τους επιστήμονες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εμφανίστηκε και τότε».
Το εξωτικό χλωροφύκος Caulerparacemosa, επεκτείνεται με γρήγορους ρυθμούς στους βραχώδεις βυθούς της Κρήτης.
- Ποιο από αυτά δεν είναι ευρέως γνωστό στον τόπο μας; Και ποιο μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον άνθρωπο;
«Όλα είναι γνωστά στους επαγγελματίες αλιείς καθώς είναι οι πρώτοι που τα εντοπίζουν και ενημερώνουν τις αρμόδιες Αρχές.
Βλάβες στον άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει μόνο ο λαγοκέφαλος εξαιτίας του δηλητηρίου που περιέχει συγκεκριμένο τμήμα του. Η τοξίνη που υπάρχει στο σώμα των ψαριών αυτών ονομάζεται τετροδοντοτοξίνη και προκαλεί στον άνθρωπο από σοβαρές δηλητηριάσεις μέχρι και το θάνατο, λόγω της παράλυσης που προκαλεί στο αναπνευστικό και το κυκλοφορικό σύστημα. Θανατηφόρα περιστατικά έχουν αναφερθεί στον Λίβανο και το Ισραήλ.
Η τοξίνη αυτή στο σώμα του ψαριού βρίσκεται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στις ωοθήκες, το συκώτι, το έντερο και το δέρμα, ενώ η τοξικότητα ποικίλει ανάλογα με το στάδιο αναπαραγωγής, είναι μεγαλύτερη κατά το στάδιο της ωοτοκίας (Μάιος – Ιούλιος) και ανάλογα με το φύλο (τα θηλυκά είναι τοξικότερα). Στην Ιαπωνία ωστόσο, το συγκεκριμένο είδος θεωρείται εκλεκτό ψάρι για χρήση σε σούσι.
Οι Γερμανοί, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Ρόδος, Κάρπαθος) τρώγονται ενώ σε άλλες όχι. Ας μην ξεχνάμε πως δηλητήριο έχει η σκορπίνα σε αγκάθια του κεφαλιού, η δράκαινα σε αγκάθια της ράχης, αλλά με το σωστό χειρισμό καταναλώνονται άφοβα».
Το τρομπετόψαρο Fistularia commersoni.
Τα αίτια της μειωμένης ιχθυοπαραγωγής
- Έχετε μια εικόνα για το κατά πόσο, εξαιτίας αυτών των ειδών, έχει μειωθεί η ιχθυοπαραγωγή άλλων χωρών της Μεσογείου, όπως στο Ισραήλ ή στην Κύπρο;
«Υπάρχουν δεδομένα από το Λίβανο και το Ισραήλ που να καταδεικνύουν πως τα αλλόχθονα είδη συμμετέχουν στην μείωση των ιχθυοαποθεμάτων. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω των μεγάλων πληθυσμών που κάνουν και εκτοπίζουν τα άλλα αυτόχθονα είδη, είτε διότι μέρος της δίαιτάς τους είναι τα μικρά άτομα άλλων εμπορικών ειδών.
Για την συνολική μείωση των ιχθυοαποθεμάτων ευθύνεται ο άνθρωπος καθώς χρησιμοποίει τους φυσικούς πόρους με τέτοιο τρόπο που η επόμενη γενιά θα βρει το 50% αυτών που έχει σήμερα. Επίσης, η ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η αλόγιστη ανάπτυξη στην παράκτια ζώνη στον βωμό του μαζικού τουρισμού, αποτέλεσμα έχει την καταστροφή ευαίσθητων και σημαντικών θαλάσσιων οικοτόπων, στους οποίους σημαντικά είδη διαβιούν.
Τέλος, η χρήση συρόμενων εργαλείων (γρι-γρι, μηχανότρατες) προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στις περιοχές που ψαρεύουν, διότι μεγάλο μέρος των αλιευμάτων που πιάνουν πέτονται νεκρά πίσω στη θάλασσα, καθώς είτε δεν έχουν εμπορική αξία, είτε λόγω μεγέθους δεν επιτρέπεται η πώληση τους. Επίσης προκαλούν καταστροφές σε βιοτόπους όπου παράνομα ψαρεύουν (λιβάδια ποσειδώνιας, κοραλλιγενή ενδιαιτήματα)».
- Με το Κρητικό πέλαγος τι γίνεται; Υπάρχουν στοιχεία για τους κόλπους της Μεσαράς και των Χανίων ή άλλων περιοχών του νησιού;
«Η έλλειψη συστήματος παρακολούθησης των εκφορτώσεων των αλιευμάτων δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε τι αλιεύεται, σε τι ποσότητες και σε ποιες περιοχές. Αποτέλεσμα αυτού είναι η έλλειψη πολύτιμων δεδομένων ανά έτος που θα μας έδειχναν σε τι κατάσταση είναι τα ιχθυοαποθέματα αλλά και σε τι βαθμό αλιεύονται αλλόχθονα θαλάσσια είδη».
- Μετά τον τοξικό λαγοκέφαλο που ήρθε στη Μεσόγειο από τη διώρυγα του Σουέζ, πόσα άλλα ξενικά είδη απειλούν το θαλάσσιο οικοσύστημα, στο Αιγαίo;
«Συνολικά, σύμφωνα με το δίκτυο παρακολούθησης των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στα Ελληνικά νερά έχουν καταγραφεί περίπου 240 θαλάσσια είδη. Από αυτά, 43 είναι είδη ψαριών, 50 είναι είδη μαλακίων, 33 είναι θαλάσσια φυτά και φύκη και τα υπόλοιπα είναι άλλα είδη (φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, παράσιτα, βακτήρια, κλπ). Το δίκτυο ενημερώνεται συνέχεια από τους επιστημονικούς συνεργάτες που διαθέτει και παρακολουθεί την εξέλιξη της διασποράς των ειδών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Μεσόγειο».
Ο λαγοκέφαλος Lagocephalussceleratus, γνωστός για το δηλητήριο που περιέχει σε συγκεκριμένα όργανα
-Συνολικά για τη λεκάνη της Μεσογείου ποια είναι τα στοιχεία;
«Στη Μεσόγειο θάλασσα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 17.000 είδη. Σύντομα, το Ευρωπαικό Κέντρο Έρευνας θα παρέχει στον Ευρωπαίο πολίτη μια δικτυακή πύλη όπου θα μπορεί να έχει τα πιο ενημερωμένα δεδομένα σχετικά με την παρουσία και την καταγραφή των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στην Μεσόγειο. Με τα σημερινά δεδομένα, στην Μεσόγειο έχουν καταγραφεί περίπου 1000 είδη».
- Έχουμε και στοιχεία για το ποια ξενικά είδη έχουν εισβάλει στο θαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης;
«Στην Κρήτη έχουν καταγραφεί 56 είδη θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων. Ανάμεσα τους και ο λαγοκέφαλος, το τρομπετόψαρο και οι Γερμανοί».
- Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης ή η φύση βρίσκει το δρόμο της;
«Όταν κάποιο αλλόχθονο θαλάσσιο είδος εμφανιστεί στην Μεσόγειο, τότε είναι σχεδόν αδύνατον να το βγάλουμε από αυτή. Μπορεί να ξοδευτούν πολλά λεφτά αλλά δεν γίνεται να εξαφανίσεις συνολικά τους λαγοκέφαλους από την Μεσόγειο. Η μόνη λύση είναι να αφήσεις την φύση να λειτουργήσει μόνη της και αυτή θα βρει πάλι την ισορροπία της.
Παράδειγμα, το τροπικό φύκος Caulerpataxifolia, που από λάθος χειρισμούς του ενυδρείου του Μονακό ξέφυγε στην θάλασσα, δημιούργησε πρόβλημα στην βιοποικιλότητα αλλά αυτή την περίοδο ο πληθυσμός του στην Γαλλία βρίσκεται σε μια σταδιακή ύφεση».
Το καβούρι αράχνη Percnongibessi είναι ένα έντονα εισβλητικό είδος. Δημιουργεί πυκνούς πληθυσμούς και εκτοπίζει τα αυτόχθονα είδη ενώ παράλληλα τρώει όλη την χλωρίδα στην περιοχή που εμφανίζεται. Ζει σε ρηχά νερά.
- Πως η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, συνδέεται με τα ξενικά είδη; Και τέλος γνωρίζετε ποιες είναι οι μεταβολές της θερμοκρασίας στο Κρητικό πέλαγος .
«Η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται άμεσα με την αύξηση της παρουσίας των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στη Μεσόγειο. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει καταγραφεί μια ραγδαία αύξηση στις ευρέσεις νέων θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων, ενώ πριν από 20 χρόνια υπήρχαν σποραδικές καταγραφές. Στο Κρητικό πέλαγος έχουν καταγραφεί μεταβολές της τάξης 2-2,5 °C από το 1982 έως σήμερα. Οι αλλαγές της θερμοκρασίας αυτής δεν είναι σταθερές αλλάζουν από χρονιά σε χρονιά. Στη Μεσόγειο, σε μερικές περιοχές υπάρχει αύξηση της θερμοκρασίας, σε άλλες παραμένει σταθερή ενώ σε μερικές έχει παρατηρηθεί πτώση».
(*)Δημήτρης Πουρσανίδης , Χαρτογράφος-Θαλάσσιος Περιβαλλοντολόγος
Σπούδασε στο ΑΤΕΙ Κρήτης, στην Σχολή Γεωπονίας και στην συνέχεια ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στην Μυτιλήνη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας σε θέματα Θαλάσσιας Οικολογίας.
Από τα πρώτα χρόνια των σπουδών ασχολήθηκε με την έρευνα του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενώ παράλληλα εργαζόταν εθελοντικά στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
Τα τελευταία 3 χρόνια έχει ιδρύσει στην Κρήτη την εταιρία ερευνών TerraSolutions που ασχολείται με θέματα που άπτονται του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου της Ανατολικής Μεσογείου.
Συνεργάζεται με Διεθνείς οργανισμούς, Ερευνητικά Ιδρύματα, Πανεπιστήμια καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα.
Γερμανοί(*). Το είδος αυτό φέρει την ονομασία αυτή μόνο στην Ελλάδα , καθώς αναφέρεται ότι εντοπίστηκε στις θάλασσες κατά τη διάρκεια της κατοχής. Στην Κύπρο το συγκεκριμένο είδος είναι γνωστό ως "προσφυγοπούλες".
madeincreta.gr
Κοσμογονικές αλλαγές που θα γίνονταν μέσα σε εκατό χρόνια, έχουν σημειωθεί τα τελευταία είκοσι χρόνια στη λεκάνη της Μεσογείου και κατ'επέκταση και στα ελληνικά πελάγη, και στο κρητικό, εξαιτίας της ρύπανσης του περιβάλλοντος και του φαινομένου του θερμοκηπίου. Μέσα σε αυτή την εικοσαετία η θερμοκρασία στο θαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης έχει αυξηθεί δραματικά κατά 2-2,5οC!
Αυτή η μεταβολή ευθύνεται για την καταγραφή 56 θαλάσσιων εισβολέων στην Κρήτη, 240 στις θάλασσες της χώρας, και 1000 στη Μεσόγειο.
Και αν αναρωτιέστε τι θα συνέβαινε αν ο άνθρωπος σεβόταν το περιβάλλον, κρατήστε μόνο έναν αριθμό. Οι ξενικοί εισβολείς θα περιορίζονταν μόλις στο 1/10 των προαναφερθέντων αριθμών!
«Η θάλασσα απειλείται από τον άνθρωπο και όχι από τον τοξικό λαγοκέφαλο ή άλλα ξενικά είδη, η εισβολή των οποίων οφείλεται στη ρύπανση του περιβάλλοντος που ως αποτέλεσμα έχει την αύξηση της θερμοκρασίας», θα πει στο ΜadeinCreta o xαρτογράφος - θαλάσσιος περιβαλλοντολόγος Δημήτρης Πουρσανίδης (*).
Αυτή η «παρέμβαση » είναι που ευνοεί και την έλευση των ξενικών ειδών στη Μεσόγειο. Οι συνέπειες ωστόσο επιστρέφουν στον άνθρωπο καθώς μειώνονται οι πληθυσμοί των ψαριών που έχουν εμπορική αξία.
Και δυστυχώς δεν είναι μόνο η ρύπανση του περιβάλλοντος αλλά γενικώς η ανθρώπινη συμπεριφορά που ενίοτε λειτουργεί εις βάρος της ανθρωπότητας, λες και η γη μας ανήκει «Αν το οικοσύστημα δεν είναι υγιές τότε απειλείται από διάφορους κινδύνους όπως η καταστροφή της παράκτιας ζώνης, στο βωμό του τουρισμού, και η υπέρμετρη αλιεία» θα συμπληρώσει ο κ. Πουρσανίδης δίνοντας και ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στη συνέντευξη που παραχώρησε.
«Οι τράτες προκαλούν ανεπανόρθωτες καταστροφές στο θαλάσσιο περιβάλλον, καθώς σε πολλές περιπτώσεις ψαρεύουν παράνομα σε περιοχές που υπάρχουν λιβάδια ποσειδωνίας (τα καφέ φύκη που έχουν φύλλα σαν κορδέλες και τα βρίσκουμε στην παραλία), καταστρέφοντας τα σημαντικά αυτά λιβάδια. Επίσης, πάλι παράνομα, ψαρεύουν σε περιοχές που υπάρχουν κοραλλιογενή ενδιαιτήματα (τραγάνα)».
Το θαλάσσιο φυτό Posidonia oceanica, είναι ενδημικό της Μεσογείου. Αποτελεί τόπο αναπαραγωγής πολλών θαλάσσιων ειδών, λειτουργεί ώς νηπιαγωγείο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα λιβάδια ποσειδωνίας είναι είδος υπό προστασία από εθνικές και διεθνείς συνθήκες, είναι ενδημικό της Μεσογείου και έχει ρυθμό αύξησης δυο εκατοστά το χρόνο. Αν μπει μια τράτα και καταστρέψει ένα λιβάδι που έχει μια έκταση μισού τετραγωνικού του χιλιομέτρου, αυτό χρειάζεται 200 χρόνια για να αποκατασταθεί!
Ο ίδιος επίσης τόνισε ότι για την συνολική μείωση των ιχθυοαποθεμάτων ευθύνεται ο άνθρωπος καθώς χρησιμοποίει τους φυσικούς πόρους με τέτοιο τρόπο που η επόμενη γενιά θα βρει το 50% αυτών που έχει σήμερα.
Από βλάβες έως και θάνατο
Η συνέντευξη που παραχώρησε ο κ. Πουρσανίδης στο MadeinCreta έχει ως εξής:
-Μετά τον τοξικό λαγοκέφαλο ποια άλλα ξενικά είδη της Ερυθράς Θάλασσας, απειλούν τα αλιεύματα της Κρήτης;
«Δεν θα το έλεγα ξεκάθαρα απειλή καθώς ο άνθρωπος με την αλόγιστη κατανάλωση των φυσικών πόρων, όπως οι μηχανότρατες έχει κάνει μεγαλύτερο κακό στα αλιεύματα. Όσον αφορά τώρα στα είδη των ψαριών ο λαγοκέφαλος (Lagocephalussceleratus), το τρομπετόψαρο (Fistulariacomersonii), οι Γερμανοί(*) (Siganusrivulatus& Siganusluridus) είναι 4 είδη ψαριών που δημιουργούν πυκνούς και μεγάλους πληθυσμούς με αποτέλεσμα να εκτοπίζουν αυτόχθονα είδη ψαριών, να τρέφονται με μικρά άτομα άλλων ειδών που έχουν εμπορική αξία για τους επαγγελματίες ψαράδες καθώς και να προκαλούν ζημιές σε αλιευτικά εργαλεία.
Το τρομπετόψαρο θεωρείται σχετικά «νέο» είδος καθώς καταγράφηκε πριν μια δεκαετία από τους επιστήμονες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εμφανίστηκε και τότε».
Το εξωτικό χλωροφύκος Caulerparacemosa, επεκτείνεται με γρήγορους ρυθμούς στους βραχώδεις βυθούς της Κρήτης.
- Ποιο από αυτά δεν είναι ευρέως γνωστό στον τόπο μας; Και ποιο μπορεί να προκαλέσει βλάβες στον άνθρωπο;
«Όλα είναι γνωστά στους επαγγελματίες αλιείς καθώς είναι οι πρώτοι που τα εντοπίζουν και ενημερώνουν τις αρμόδιες Αρχές.
Βλάβες στον άνθρωπο μπορεί να προκαλέσει μόνο ο λαγοκέφαλος εξαιτίας του δηλητηρίου που περιέχει συγκεκριμένο τμήμα του. Η τοξίνη που υπάρχει στο σώμα των ψαριών αυτών ονομάζεται τετροδοντοτοξίνη και προκαλεί στον άνθρωπο από σοβαρές δηλητηριάσεις μέχρι και το θάνατο, λόγω της παράλυσης που προκαλεί στο αναπνευστικό και το κυκλοφορικό σύστημα. Θανατηφόρα περιστατικά έχουν αναφερθεί στον Λίβανο και το Ισραήλ.
Η τοξίνη αυτή στο σώμα του ψαριού βρίσκεται σε μεγαλύτερες συγκεντρώσεις στις ωοθήκες, το συκώτι, το έντερο και το δέρμα, ενώ η τοξικότητα ποικίλει ανάλογα με το στάδιο αναπαραγωγής, είναι μεγαλύτερη κατά το στάδιο της ωοτοκίας (Μάιος – Ιούλιος) και ανάλογα με το φύλο (τα θηλυκά είναι τοξικότερα). Στην Ιαπωνία ωστόσο, το συγκεκριμένο είδος θεωρείται εκλεκτό ψάρι για χρήση σε σούσι.
Οι Γερμανοί, σε άλλες περιοχές της Ελλάδας (Ρόδος, Κάρπαθος) τρώγονται ενώ σε άλλες όχι. Ας μην ξεχνάμε πως δηλητήριο έχει η σκορπίνα σε αγκάθια του κεφαλιού, η δράκαινα σε αγκάθια της ράχης, αλλά με το σωστό χειρισμό καταναλώνονται άφοβα».
Το τρομπετόψαρο Fistularia commersoni.
Τα αίτια της μειωμένης ιχθυοπαραγωγής
- Έχετε μια εικόνα για το κατά πόσο, εξαιτίας αυτών των ειδών, έχει μειωθεί η ιχθυοπαραγωγή άλλων χωρών της Μεσογείου, όπως στο Ισραήλ ή στην Κύπρο;
«Υπάρχουν δεδομένα από το Λίβανο και το Ισραήλ που να καταδεικνύουν πως τα αλλόχθονα είδη συμμετέχουν στην μείωση των ιχθυοαποθεμάτων. Αυτό συμβαίνει είτε λόγω των μεγάλων πληθυσμών που κάνουν και εκτοπίζουν τα άλλα αυτόχθονα είδη, είτε διότι μέρος της δίαιτάς τους είναι τα μικρά άτομα άλλων εμπορικών ειδών.
Για την συνολική μείωση των ιχθυοαποθεμάτων ευθύνεται ο άνθρωπος καθώς χρησιμοποίει τους φυσικούς πόρους με τέτοιο τρόπο που η επόμενη γενιά θα βρει το 50% αυτών που έχει σήμερα. Επίσης, η ρύπανση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, η αλόγιστη ανάπτυξη στην παράκτια ζώνη στον βωμό του μαζικού τουρισμού, αποτέλεσμα έχει την καταστροφή ευαίσθητων και σημαντικών θαλάσσιων οικοτόπων, στους οποίους σημαντικά είδη διαβιούν.
Τέλος, η χρήση συρόμενων εργαλείων (γρι-γρι, μηχανότρατες) προκαλούν ανεπανόρθωτη ζημιά στις περιοχές που ψαρεύουν, διότι μεγάλο μέρος των αλιευμάτων που πιάνουν πέτονται νεκρά πίσω στη θάλασσα, καθώς είτε δεν έχουν εμπορική αξία, είτε λόγω μεγέθους δεν επιτρέπεται η πώληση τους. Επίσης προκαλούν καταστροφές σε βιοτόπους όπου παράνομα ψαρεύουν (λιβάδια ποσειδώνιας, κοραλλιγενή ενδιαιτήματα)».
- Με το Κρητικό πέλαγος τι γίνεται; Υπάρχουν στοιχεία για τους κόλπους της Μεσαράς και των Χανίων ή άλλων περιοχών του νησιού;
«Η έλλειψη συστήματος παρακολούθησης των εκφορτώσεων των αλιευμάτων δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε τι αλιεύεται, σε τι ποσότητες και σε ποιες περιοχές. Αποτέλεσμα αυτού είναι η έλλειψη πολύτιμων δεδομένων ανά έτος που θα μας έδειχναν σε τι κατάσταση είναι τα ιχθυοαποθέματα αλλά και σε τι βαθμό αλιεύονται αλλόχθονα θαλάσσια είδη».
- Μετά τον τοξικό λαγοκέφαλο που ήρθε στη Μεσόγειο από τη διώρυγα του Σουέζ, πόσα άλλα ξενικά είδη απειλούν το θαλάσσιο οικοσύστημα, στο Αιγαίo;
«Συνολικά, σύμφωνα με το δίκτυο παρακολούθησης των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στα Ελληνικά νερά έχουν καταγραφεί περίπου 240 θαλάσσια είδη. Από αυτά, 43 είναι είδη ψαριών, 50 είναι είδη μαλακίων, 33 είναι θαλάσσια φυτά και φύκη και τα υπόλοιπα είναι άλλα είδη (φυτοπλαγκτόν, ζωοπλαγκτόν, παράσιτα, βακτήρια, κλπ). Το δίκτυο ενημερώνεται συνέχεια από τους επιστημονικούς συνεργάτες που διαθέτει και παρακολουθεί την εξέλιξη της διασποράς των ειδών τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Μεσόγειο».
Ο λαγοκέφαλος Lagocephalussceleratus, γνωστός για το δηλητήριο που περιέχει σε συγκεκριμένα όργανα
-Συνολικά για τη λεκάνη της Μεσογείου ποια είναι τα στοιχεία;
«Στη Μεσόγειο θάλασσα έχουν καταγραφεί περισσότερα από 17.000 είδη. Σύντομα, το Ευρωπαικό Κέντρο Έρευνας θα παρέχει στον Ευρωπαίο πολίτη μια δικτυακή πύλη όπου θα μπορεί να έχει τα πιο ενημερωμένα δεδομένα σχετικά με την παρουσία και την καταγραφή των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στην Μεσόγειο. Με τα σημερινά δεδομένα, στην Μεσόγειο έχουν καταγραφεί περίπου 1000 είδη».
- Έχουμε και στοιχεία για το ποια ξενικά είδη έχουν εισβάλει στο θαλάσσιο περιβάλλον της Κρήτης;
«Στην Κρήτη έχουν καταγραφεί 56 είδη θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων. Ανάμεσα τους και ο λαγοκέφαλος, το τρομπετόψαρο και οι Γερμανοί».
- Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης ή η φύση βρίσκει το δρόμο της;
«Όταν κάποιο αλλόχθονο θαλάσσιο είδος εμφανιστεί στην Μεσόγειο, τότε είναι σχεδόν αδύνατον να το βγάλουμε από αυτή. Μπορεί να ξοδευτούν πολλά λεφτά αλλά δεν γίνεται να εξαφανίσεις συνολικά τους λαγοκέφαλους από την Μεσόγειο. Η μόνη λύση είναι να αφήσεις την φύση να λειτουργήσει μόνη της και αυτή θα βρει πάλι την ισορροπία της.
Παράδειγμα, το τροπικό φύκος Caulerpataxifolia, που από λάθος χειρισμούς του ενυδρείου του Μονακό ξέφυγε στην θάλασσα, δημιούργησε πρόβλημα στην βιοποικιλότητα αλλά αυτή την περίοδο ο πληθυσμός του στην Γαλλία βρίσκεται σε μια σταδιακή ύφεση».
Το καβούρι αράχνη Percnongibessi είναι ένα έντονα εισβλητικό είδος. Δημιουργεί πυκνούς πληθυσμούς και εκτοπίζει τα αυτόχθονα είδη ενώ παράλληλα τρώει όλη την χλωρίδα στην περιοχή που εμφανίζεται. Ζει σε ρηχά νερά.
- Πως η κλιματική αλλαγή, η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας, συνδέεται με τα ξενικά είδη; Και τέλος γνωρίζετε ποιες είναι οι μεταβολές της θερμοκρασίας στο Κρητικό πέλαγος .
«Η αύξηση της θερμοκρασίας συνδέεται άμεσα με την αύξηση της παρουσίας των θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων στη Μεσόγειο. Τα τελευταία 20 χρόνια έχει καταγραφεί μια ραγδαία αύξηση στις ευρέσεις νέων θαλάσσιων βιολογικών εισβολέων, ενώ πριν από 20 χρόνια υπήρχαν σποραδικές καταγραφές. Στο Κρητικό πέλαγος έχουν καταγραφεί μεταβολές της τάξης 2-2,5 °C από το 1982 έως σήμερα. Οι αλλαγές της θερμοκρασίας αυτής δεν είναι σταθερές αλλάζουν από χρονιά σε χρονιά. Στη Μεσόγειο, σε μερικές περιοχές υπάρχει αύξηση της θερμοκρασίας, σε άλλες παραμένει σταθερή ενώ σε μερικές έχει παρατηρηθεί πτώση».
(*)Δημήτρης Πουρσανίδης , Χαρτογράφος-Θαλάσσιος Περιβαλλοντολόγος
Σπούδασε στο ΑΤΕΙ Κρήτης, στην Σχολή Γεωπονίας και στην συνέχεια ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές στο Τμήμα Επιστημών της Θάλασσας στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου στην Μυτιλήνη. Είναι υποψήφιος διδάκτορας σε θέματα Θαλάσσιας Οικολογίας.
Από τα πρώτα χρόνια των σπουδών ασχολήθηκε με την έρευνα του θαλάσσιου περιβάλλοντος ενώ παράλληλα εργαζόταν εθελοντικά στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης.
Τα τελευταία 3 χρόνια έχει ιδρύσει στην Κρήτη την εταιρία ερευνών TerraSolutions που ασχολείται με θέματα που άπτονται του θαλάσσιου και παράκτιου χώρου της Ανατολικής Μεσογείου.
Συνεργάζεται με Διεθνείς οργανισμούς, Ερευνητικά Ιδρύματα, Πανεπιστήμια καθώς και με τον ιδιωτικό τομέα.
Γερμανοί(*). Το είδος αυτό φέρει την ονομασία αυτή μόνο στην Ελλάδα , καθώς αναφέρεται ότι εντοπίστηκε στις θάλασσες κατά τη διάρκεια της κατοχής. Στην Κύπρο το συγκεκριμένο είδος είναι γνωστό ως "προσφυγοπούλες".
madeincreta.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Νέα μείωση στο ελληνικό εμπορικό έλλειμμα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
VIDEO: Σκυλάκι στο… μέγεθος ενός μανό!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
