2012-11-05 08:50:54
«Νάξος», πίνακας του Κώστα Μαλέα (1924-1925, από τη συλλογή της Alpha Bank),
Λυμπεροπούλου Κατερίνα
Μια νέα μεγάλη συλλογή 5.600 έργων γεννιέται με τη συγχώνευση Alpha και Εμπορικής,
Αν ισχύει το ότι το προφίλ των έργων τέχνης ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος δημιουργείται από την προσωπικότητα του διευθυντή του, τότε οι πολύ σημαντικές συλλογές της Εμπορικής και της Alpha Bank αντανακλούν τον χαρακτήρα και τις προτιμήσεις δύο από τους ισχυρότερους άνδρες της ελληνικής οικονομίας του 20ού αιώνα, του Στρατή Ανδρεάδη και του Γιάννη Κωστόπουλου. Και αν κάτι ενώνει τον πάλαι ποτέ δαιμόνιο τραπεζίτη, μάνατζερ και ψυχή της Εμπορικής, ο οποίος απογείωσε τις επιχειρήσεις του τη δεκαετία του '60, με τον Γιάννη Κωστόπουλο, ο οποίος κρατά σήμερα τα ηνία της Alpha Bank, είναι η αγάπη τους για την τέχνη.
Τα περίπου 600 έργα της συλλογής της Εμπορικής Τράπεζας που ξεκίνησε να συγκεντρώνει ο Στρατής Ανδρεάδης το 1952 και τα περίπου 5.000 έργα που άρχισαν να συλλέγουν ο Γιάννης και η αδελφή του Αννη Κωστοπούλου τη δεκαετία του '70 θα αποτελέσουν μια ενιαία τεράστια συλλογή έργων τέχνης, η οποία περνάει πλέον στα χέρια της Alpha - μετά τη συγχώνευσή της με την Εμπορική Τράπεζα, που θα ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2012.
Η συλλεκτική διαδρομή των ελληνικών τραπεζών είναι σύγχρονη της δημιουργίας του νέου ελληνικού κράτους και της ανάδυσης της αστικής τάξης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Εθνικής Τράπεζας, η οποία ιδρύθηκε το 1841, μόλις δεκατρία χρόνια μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους, με τη συνδρομή του ελβετού φιλέλληνα και τραπεζίτη Ιωάννη Γαβριήλ-Εϋνάρδου και του Γεωργίου Σταύρου, και αμέσως ξεκίνησε τη συλλεκτική της δραστηριότητα.
Είναι χαρακτηριστικό πως όταν οι ελληνικές τράπεζες ξεκίνησαν τη δράση τους, τον 19ο αιώνα, δεν υπήρχαν μουσεία ή πινακοθήκες για να προβάλουν και να προστατεύσουν τη νεοελληνική τέχνη, η οποία, σημειωτέον, τότε άρχιζε να διαμορφώνεται. Επιπλέον, οι επιλογές των ανθρώπων τους, ως φορέων μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ήταν μάλλον συντηρητικές. Σήμερα η συλλογή της Εθνικής Τράπεζας αριθμεί περίπου 2.500 έργα, σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία.
Ενας «μπίζνεσμαν» με κουλτούρα
Από το 1952 που η διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας, την οποία ίδρυσε το 1886 ο Γρηγόριος Εμπεδοκλής, πηγαίνει και επίσημα στα χέρια του καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη, ο ισχυρός άνδρας γνωστός και ως «μπίζνεσμαν του Κωνσταντίνου Καραμανλή» ξεκινά μια φρενήρη πορεία ανόδου και επενδύσεων - μια πορεία που θα ανακοπεί το 1975, όταν οι σχέσεις του με τον Καραμανλή διαρρήχθηκαν και η τράπεζα πέρασε στα χέρια του Ελληνικού Δημοσίου -, η οποία θα πλαισιωθεί με τον εμπλουτισμό της συλλογής έργων τέχνης της τράπεζας σύμφωνα με τις προσωπικές του προτιμήσεις.
Αποτέλεσμα, τα έργα τέχνης που αποκτώνται να μαρτυρούν το γούστο και την κουλτούρα του Ανδρεάδη, o οποίος θαύμαζε και διατηρούσε φιλικές σχέσεις, μεταξύ άλλων, με τον Γιάννη Τσαρούχη και πολλούς από τους καλλιτέχνες που βρίσκονταν στο προσκήνιο της έντονης καλλιτεχνικής παραγωγής των δεκαετιών του '50 και του '60. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του πίνακα «Πασαλιμάνι» του Τσαρούχη, τον οποίο ο Στρατής Ανδρεάδης αγόρασε από τον καλλιτέχνη αμέσως μετά τη δημιουργία του το 1966 και δημοπρατήθηκε από τον οίκο Bonhams στο εαρινό Greek Sale του οίκου το 2009 συγκεντρώνοντας το ποσό των 223.740 ευρώ.
Εκτός από τις αγορές του Ανδρεάδη, η συλλογή της Εμπορικής εμπλουτίστηκε και από την εξαγορά άλλων τραπεζών, της Ιονικής και Λαϊκής (1957) και της Πειραιώς (1962) με τα έργα που ήταν ήδη στην κατοχή τους. «Τα έργα μεγάλης πνοής και κατ' εξοχήν τα γνήσια δημιουργήματα της τέχνης έχουν την ιδικήν των ζωήν και την ιδική των δύναμιν επιβολής» αναφέρει ο Στρατής Ανδρεάδης στον τόμο «Θεόφιλος» (Εκδόσεις Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1967), την εποχή της παντοκρατορίας του. Ο Θεόφιλος ήταν ένας καλλιτέχνης που έχει πολύ σημαντική θέση στη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας. Απόδειξη, η έκθεση του συνόλου της συλλογής της με έργα Θεόφιλου Χατζημιχαήλ στο Μουσείο Μπενάκη το φθινόπωρο του 2010.
Το μεγαλύτερο τμήμα της συλλογής είναι αφιερωμένο στην ελληνική δημιουργία του τελευταίου αιώνα. Οι πίνακες καλύπτουν όλες τις σχολές ζωγραφικής (γερμανική, γαλλική, ιταλική) καθώς και τα νεότερα ρεύματα ζωγραφικής τεχνοτροπίας και χαρακτικής εκφρασμένα μέσα από έργα ελλήνων και ξένων ζωγράφων και χαρακτών.
Ειδικότερα, η συλλογή περιλαμβάνει κυρίως έργα ελλήνων καλλιτεχνών, όπως οι Γκίκας, Ηλιάδης, Μανουσάκης, Βολανάκης, Σαββίδης, Απάρτης, Τόμπρος, Μόραλης, Μυταράς, Βαρλάμος, Σορόγκας, Τέτσης. Ενα από τα πρώτα έργα της Συλλογής ήταν το πορτρέτο του ιδρυτή της Εμπορικής Τράπεζας Γρηγόρη Εμπεδοκλή φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα (1953).
Τα έργα αποκτήθηκαν κυρίως από αγορές, δωρεές και δημοπρασίες, όπως εκείνη του οίκου Sothebys (1990), όπου η Εμπορική Τράπεζα, συμβάλλοντας στον επαναπατρισμό αρχαιολογικών θησαυρών, αγόρασε μέρος του Θησαυρού της Κέρου, 24 δείγματα κυκλαδικής μαρμαρογλυπτικής, τα οποία στη συνέχεια παραχώρησε για έκθεση στις προθήκες του Κυκλαδικού Μουσείου (παραχωρήθηκαν επί μονίμω δανεισμώ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εμπορική Τράπεζα έχει να παρουσιάσει ένα σημαντικό εκδοτικό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει 50 εκδόσεις ιστορικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου από το 1957 ως σήμερα. Ιδιαίτερη θέση ανάμεσά τους κατέχουν τα αφιερώματα στο έργο καταξιωμένων καλλιτεχνών του αιώνα μας, όπως «Γιαννούλης Χαλεπάς», «Φώτης Κόντογλου», «Γιάννης Μόραλης» και «Γιώργος Μανουσάκης». Εξίσου σημαντικά είναι και τα αφιερώματα στο έργο σκηνογράφων και ενδυματολόγων του ελληνικού θεάτρου, που περιλαμβάνεται στους δύο τόμους «Ενδυματολογία στο Ελληνικό Θέατρο» και «Σκηνογραφία στο Ελληνικό Θέατρο».
Στο πλαίσιο του εκδοτικού προγράμματός της η Εμπορική Τράπεζα εξέδωσε από το 1957 ως το 1991 καλλιτεχνικά ημερολόγια με θέματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, όπως αρχαία αγάλματα και αγγεία, νομίσματα και ψηφιδωτά, βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες, έργα λαϊκής τέχνης, ζωγραφικούς πίνακες νεοελλήνων ζωγράφων, καθώς και θέματα εμπνευσμένα από τη φύση. Την επιμέλεια των ημερολογίων είχε αρχικά ο Γιάννης Τσαρούχης και στη συνέχεια ο Γιώργος Μανουσάκης.
Τα προσεγμένα αυτά ημερολόγια έφθασαν στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό, σε σχολεία, σπίτια και καταστήματα, ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησαν το καλλιτεχνικό αισθητήριο των Ελλήνων σε μια εποχή που οι καλλιτεχνικές εκδόσεις ήταν πολύ σπάνιες. Στην αναδρομική έκθεση του Γιώργου Μανουσάκη η οποία διοργανώθηκε από τον Νοέμβριο του 2005 ως τον Ιανουάριο του 2006 στο Μουσείο Μπενάκη πολλά από τα 100 έργα προήλθαν από τη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας.
Η συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας περιλαμβάνει επίσης σπάνια αρχεία φωτογραφικού υλικού ιστορικής αξίας. Στις φωτογραφικές συλλογές της Τράπεζας συμπεριλαμβάνεται ένα σπάνιο φωτογραφικό αρχείο νεοκλασικής αρχιτεκτονικής με περίπου 4.000 φωτογραφίες ελληνικών δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, απόψεων πόλεων, εκκλησιών, μνημείων και άλλων που καλύπτουν ολόκληρο τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα.
5.000 έργα με «αιχμή» τον Μεσοπόλεμο
Η συλλογή της Alpha αποτελείται από τη συλλογή της Τράπεζας Πίστεως και της Ιονικής Τράπεζας που είχε απορροφήσει τη Λαϊκή, οπότε ουσιαστικά πρόκειται για τη συλλογή τριών τραπεζών. Υπάρχει μια παρακαταθήκη έργων από τον 19ο αιώνα ως τον Μεσοπόλεμο τα οποία διακοσμούσαν τους χώρους της διοίκησης αυτών των τριών τραπεζών και ενσωματώθηκαν στην ενιαία συλλογή της Alpha. Το 2000, που έγινε η συνένωσή τους, οι δύο συλλογές αλληλοσυμπληρώθηκαν: τα έργα της Τράπεζας Πίστεως, ως επί το πλείστον σύγχρονων καλλιτεχνών, και εκείνα της Ιονικής, ως επί το πλείστον χαρακτικά από τον 19ο αιώνα ως σήμερα, αποτέλεσαν ένα σύνολο όπου αντιπροσωπεύονται οι καλύτεροι και οι πιο σημαντικοί έλληνες καλλιτέχνες.
Ενα ισχυρό κομμάτι της 5.000 έργων συλλογής είναι το μεσοπολεμικό - έργα που χρονολογούνται από το 1920 ως το 1940 και προέρχονται από τις συλλογές και των δύο τραπεζών. Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνά κανείς τα in situ έργα που παραγγέλθηκαν για καταστήματα της Τράπεζας, όπως μια τεράστια ξυλογραφία τοίχου του Τάσσου δημιουργημένη για κατάστημα της Θεσσαλονίκης ή ένα έργο του Τσαρούχη που βρίσκεται σε κατάστημα της Αθήνας (το είχε φιλοτεχνήσει για θεατρική συνεργασία του με τον Μίνω Αργυράκη).Το 2005, στην επέτειο των 125 ετών από την ίδρυση της Πίστεως και των 165 της Ιονικής, έγινε επετειακή έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη όπου παρουσιάστηκαν επιλεγμένα έργα από τη συλλογή της τράπεζας, καθώς και μια επιλογή από τα καλύτερα έργα της ελληνικής χαρακτικής. Από 5.000 έργα της συλλογής της τράπεζας, τα 3.000 είναι χαρακτικά που ξεκίνησαν να συγκεντρώνονται από τους ανθρώπους της Ιονικής προκειμένου να συσταθεί ένα Μουσείο Χαρακτικής.
Σήμερα η Alpha διαθέτει ίσως την καλύτερη συλλογή χαρακτικών μετά την Εθνική Πινακοθήκη. Περιλαμβάνει έργα από τις αρχές του 20ού αιώνα ως σήμερα με κύριο σώμα τυπώματα από το 1920 ως το 1960. Εκεί θα συναντήσει κανείς χαράκτες όπως οι Ζαβιτζιάνος, Κογεβίνος, Κεφαλληνός, Γαλάνης, Παπαδημητρίου, Τάσσος, Κατράκη, αλλά και νεότερους όπως οι Τόνια Νικολαΐδη, Τάκης Κατσουλίδης, Μανόλης Γιανναδάκης κ.ά. Μια ενότητα έργων με χαρακτικά φιλοτεχνημένα με ψηφιακό τρόπο εκτέθηκαν από 1 ως 28 Οκτωβρίου στο πλαίσιο του Print Festival.
Τι θα γίνει όταν φθάσει η ώρα της συγχώνευσης
Προς το παρόν οι υπεύθυνοι των δύο τραπεζών δεν μπορούν να περιγράψουν μια ενιαία συλλογή εφόσον δεν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της συγχώνευσης. Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, οι παλαιοί αριθμοί αρχείων καταργούνται και η συλλογή αποκτά μια καινούργια αρίθμηση. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερο οι συλλογές να αλληλοσυμπληρώνονται και να μη συμβεί, όταν «συναντηθούν», να έχουν, ας πούμε, και οι δύο από δέκα έργα του ίδιου καλλιτέχνη και της ίδιας εποχής. Σε κάθε περίπτωση η νέα μεγάλη συλλογή που θα προκύψει από τη συνένωση της Εμπορικής και της Alpha Bank θα πρέπει να γίνει εξωστρεφής, δεδομένου του ότι - σε αντίθεση με τις τράπεζες του εξωτερικού - οι ελληνικές τράπεζες αποδείχθηκαν μάλλον κλειστά συστήματα όσον αφορά την προώθηση της τέχνης.
Ενδεικτικό προς μίμηση είναι το παράδειγμα της Deutsche Bank με μια συλλογή 56.000 έργων τέχνης. Το 1997 συνεργάστηκε με τον οργανισμό Guggenheim για τη δημιουργία μουσείου στο Βερολίνο το οποίο στεγάζεται στη λεωφόρο Unter den Linden και το οποίο επισκέπτονται 130.000 επισκέπτες κάθε χρόνο. Δεν θα μπορούσε μια ελληνική τράπεζα με μεγάλη συλλογή έργων τέχνης να ακολουθήσει ανάλογη πολιτική;
Αναδημοσιευσα Από Βημα
molibixarti
Λυμπεροπούλου Κατερίνα
Μια νέα μεγάλη συλλογή 5.600 έργων γεννιέται με τη συγχώνευση Alpha και Εμπορικής,
Αν ισχύει το ότι το προφίλ των έργων τέχνης ενός χρηματοπιστωτικού ιδρύματος δημιουργείται από την προσωπικότητα του διευθυντή του, τότε οι πολύ σημαντικές συλλογές της Εμπορικής και της Alpha Bank αντανακλούν τον χαρακτήρα και τις προτιμήσεις δύο από τους ισχυρότερους άνδρες της ελληνικής οικονομίας του 20ού αιώνα, του Στρατή Ανδρεάδη και του Γιάννη Κωστόπουλου. Και αν κάτι ενώνει τον πάλαι ποτέ δαιμόνιο τραπεζίτη, μάνατζερ και ψυχή της Εμπορικής, ο οποίος απογείωσε τις επιχειρήσεις του τη δεκαετία του '60, με τον Γιάννη Κωστόπουλο, ο οποίος κρατά σήμερα τα ηνία της Alpha Bank, είναι η αγάπη τους για την τέχνη.
Τα περίπου 600 έργα της συλλογής της Εμπορικής Τράπεζας που ξεκίνησε να συγκεντρώνει ο Στρατής Ανδρεάδης το 1952 και τα περίπου 5.000 έργα που άρχισαν να συλλέγουν ο Γιάννης και η αδελφή του Αννη Κωστοπούλου τη δεκαετία του '70 θα αποτελέσουν μια ενιαία τεράστια συλλογή έργων τέχνης, η οποία περνάει πλέον στα χέρια της Alpha - μετά τη συγχώνευσή της με την Εμπορική Τράπεζα, που θα ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2012.
Η συλλεκτική διαδρομή των ελληνικών τραπεζών είναι σύγχρονη της δημιουργίας του νέου ελληνικού κράτους και της ανάδυσης της αστικής τάξης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Εθνικής Τράπεζας, η οποία ιδρύθηκε το 1841, μόλις δεκατρία χρόνια μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους, με τη συνδρομή του ελβετού φιλέλληνα και τραπεζίτη Ιωάννη Γαβριήλ-Εϋνάρδου και του Γεωργίου Σταύρου, και αμέσως ξεκίνησε τη συλλεκτική της δραστηριότητα.
Είναι χαρακτηριστικό πως όταν οι ελληνικές τράπεζες ξεκίνησαν τη δράση τους, τον 19ο αιώνα, δεν υπήρχαν μουσεία ή πινακοθήκες για να προβάλουν και να προστατεύσουν τη νεοελληνική τέχνη, η οποία, σημειωτέον, τότε άρχιζε να διαμορφώνεται. Επιπλέον, οι επιλογές των ανθρώπων τους, ως φορέων μεγάλων χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, ήταν μάλλον συντηρητικές. Σήμερα η συλλογή της Εθνικής Τράπεζας αριθμεί περίπου 2.500 έργα, σύμφωνα με τη σχετική βιβλιογραφία.
Ενας «μπίζνεσμαν» με κουλτούρα
Από το 1952 που η διοίκηση της Εμπορικής Τράπεζας, την οποία ίδρυσε το 1886 ο Γρηγόριος Εμπεδοκλής, πηγαίνει και επίσημα στα χέρια του καθηγητή Στρατή Ανδρεάδη, ο ισχυρός άνδρας γνωστός και ως «μπίζνεσμαν του Κωνσταντίνου Καραμανλή» ξεκινά μια φρενήρη πορεία ανόδου και επενδύσεων - μια πορεία που θα ανακοπεί το 1975, όταν οι σχέσεις του με τον Καραμανλή διαρρήχθηκαν και η τράπεζα πέρασε στα χέρια του Ελληνικού Δημοσίου -, η οποία θα πλαισιωθεί με τον εμπλουτισμό της συλλογής έργων τέχνης της τράπεζας σύμφωνα με τις προσωπικές του προτιμήσεις.
Αποτέλεσμα, τα έργα τέχνης που αποκτώνται να μαρτυρούν το γούστο και την κουλτούρα του Ανδρεάδη, o οποίος θαύμαζε και διατηρούσε φιλικές σχέσεις, μεταξύ άλλων, με τον Γιάννη Τσαρούχη και πολλούς από τους καλλιτέχνες που βρίσκονταν στο προσκήνιο της έντονης καλλιτεχνικής παραγωγής των δεκαετιών του '50 και του '60. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του πίνακα «Πασαλιμάνι» του Τσαρούχη, τον οποίο ο Στρατής Ανδρεάδης αγόρασε από τον καλλιτέχνη αμέσως μετά τη δημιουργία του το 1966 και δημοπρατήθηκε από τον οίκο Bonhams στο εαρινό Greek Sale του οίκου το 2009 συγκεντρώνοντας το ποσό των 223.740 ευρώ.
Εκτός από τις αγορές του Ανδρεάδη, η συλλογή της Εμπορικής εμπλουτίστηκε και από την εξαγορά άλλων τραπεζών, της Ιονικής και Λαϊκής (1957) και της Πειραιώς (1962) με τα έργα που ήταν ήδη στην κατοχή τους. «Τα έργα μεγάλης πνοής και κατ' εξοχήν τα γνήσια δημιουργήματα της τέχνης έχουν την ιδικήν των ζωήν και την ιδική των δύναμιν επιβολής» αναφέρει ο Στρατής Ανδρεάδης στον τόμο «Θεόφιλος» (Εκδόσεις Εμπορικής Τραπέζης της Ελλάδος, Αθήνα 1967), την εποχή της παντοκρατορίας του. Ο Θεόφιλος ήταν ένας καλλιτέχνης που έχει πολύ σημαντική θέση στη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας. Απόδειξη, η έκθεση του συνόλου της συλλογής της με έργα Θεόφιλου Χατζημιχαήλ στο Μουσείο Μπενάκη το φθινόπωρο του 2010.
Το μεγαλύτερο τμήμα της συλλογής είναι αφιερωμένο στην ελληνική δημιουργία του τελευταίου αιώνα. Οι πίνακες καλύπτουν όλες τις σχολές ζωγραφικής (γερμανική, γαλλική, ιταλική) καθώς και τα νεότερα ρεύματα ζωγραφικής τεχνοτροπίας και χαρακτικής εκφρασμένα μέσα από έργα ελλήνων και ξένων ζωγράφων και χαρακτών.
Ειδικότερα, η συλλογή περιλαμβάνει κυρίως έργα ελλήνων καλλιτεχνών, όπως οι Γκίκας, Ηλιάδης, Μανουσάκης, Βολανάκης, Σαββίδης, Απάρτης, Τόμπρος, Μόραλης, Μυταράς, Βαρλάμος, Σορόγκας, Τέτσης. Ενα από τα πρώτα έργα της Συλλογής ήταν το πορτρέτο του ιδρυτή της Εμπορικής Τράπεζας Γρηγόρη Εμπεδοκλή φιλοτεχνημένο από τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα (1953).
Τα έργα αποκτήθηκαν κυρίως από αγορές, δωρεές και δημοπρασίες, όπως εκείνη του οίκου Sothebys (1990), όπου η Εμπορική Τράπεζα, συμβάλλοντας στον επαναπατρισμό αρχαιολογικών θησαυρών, αγόρασε μέρος του Θησαυρού της Κέρου, 24 δείγματα κυκλαδικής μαρμαρογλυπτικής, τα οποία στη συνέχεια παραχώρησε για έκθεση στις προθήκες του Κυκλαδικού Μουσείου (παραχωρήθηκαν επί μονίμω δανεισμώ).
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Εμπορική Τράπεζα έχει να παρουσιάσει ένα σημαντικό εκδοτικό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει 50 εκδόσεις ιστορικού, επιστημονικού και καλλιτεχνικού περιεχομένου από το 1957 ως σήμερα. Ιδιαίτερη θέση ανάμεσά τους κατέχουν τα αφιερώματα στο έργο καταξιωμένων καλλιτεχνών του αιώνα μας, όπως «Γιαννούλης Χαλεπάς», «Φώτης Κόντογλου», «Γιάννης Μόραλης» και «Γιώργος Μανουσάκης». Εξίσου σημαντικά είναι και τα αφιερώματα στο έργο σκηνογράφων και ενδυματολόγων του ελληνικού θεάτρου, που περιλαμβάνεται στους δύο τόμους «Ενδυματολογία στο Ελληνικό Θέατρο» και «Σκηνογραφία στο Ελληνικό Θέατρο».
Στο πλαίσιο του εκδοτικού προγράμματός της η Εμπορική Τράπεζα εξέδωσε από το 1957 ως το 1991 καλλιτεχνικά ημερολόγια με θέματα εξαιρετικού ενδιαφέροντος, όπως αρχαία αγάλματα και αγγεία, νομίσματα και ψηφιδωτά, βυζαντινές εικόνες και τοιχογραφίες, έργα λαϊκής τέχνης, ζωγραφικούς πίνακες νεοελλήνων ζωγράφων, καθώς και θέματα εμπνευσμένα από τη φύση. Την επιμέλεια των ημερολογίων είχε αρχικά ο Γιάννης Τσαρούχης και στη συνέχεια ο Γιώργος Μανουσάκης.
Τα προσεγμένα αυτά ημερολόγια έφθασαν στα πιο απομακρυσμένα σημεία της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό, σε σχολεία, σπίτια και καταστήματα, ενώ ταυτόχρονα καλλιέργησαν το καλλιτεχνικό αισθητήριο των Ελλήνων σε μια εποχή που οι καλλιτεχνικές εκδόσεις ήταν πολύ σπάνιες. Στην αναδρομική έκθεση του Γιώργου Μανουσάκη η οποία διοργανώθηκε από τον Νοέμβριο του 2005 ως τον Ιανουάριο του 2006 στο Μουσείο Μπενάκη πολλά από τα 100 έργα προήλθαν από τη συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας.
Η συλλογή της Εμπορικής Τράπεζας περιλαμβάνει επίσης σπάνια αρχεία φωτογραφικού υλικού ιστορικής αξίας. Στις φωτογραφικές συλλογές της Τράπεζας συμπεριλαμβάνεται ένα σπάνιο φωτογραφικό αρχείο νεοκλασικής αρχιτεκτονικής με περίπου 4.000 φωτογραφίες ελληνικών δημόσιων και ιδιωτικών κτιρίων, απόψεων πόλεων, εκκλησιών, μνημείων και άλλων που καλύπτουν ολόκληρο τον 19ο και τις αρχές του 20ού αιώνα.
5.000 έργα με «αιχμή» τον Μεσοπόλεμο
Η συλλογή της Alpha αποτελείται από τη συλλογή της Τράπεζας Πίστεως και της Ιονικής Τράπεζας που είχε απορροφήσει τη Λαϊκή, οπότε ουσιαστικά πρόκειται για τη συλλογή τριών τραπεζών. Υπάρχει μια παρακαταθήκη έργων από τον 19ο αιώνα ως τον Μεσοπόλεμο τα οποία διακοσμούσαν τους χώρους της διοίκησης αυτών των τριών τραπεζών και ενσωματώθηκαν στην ενιαία συλλογή της Alpha. Το 2000, που έγινε η συνένωσή τους, οι δύο συλλογές αλληλοσυμπληρώθηκαν: τα έργα της Τράπεζας Πίστεως, ως επί το πλείστον σύγχρονων καλλιτεχνών, και εκείνα της Ιονικής, ως επί το πλείστον χαρακτικά από τον 19ο αιώνα ως σήμερα, αποτέλεσαν ένα σύνολο όπου αντιπροσωπεύονται οι καλύτεροι και οι πιο σημαντικοί έλληνες καλλιτέχνες.
Ενα ισχυρό κομμάτι της 5.000 έργων συλλογής είναι το μεσοπολεμικό - έργα που χρονολογούνται από το 1920 ως το 1940 και προέρχονται από τις συλλογές και των δύο τραπεζών. Δεν πρέπει ακόμη να ξεχνά κανείς τα in situ έργα που παραγγέλθηκαν για καταστήματα της Τράπεζας, όπως μια τεράστια ξυλογραφία τοίχου του Τάσσου δημιουργημένη για κατάστημα της Θεσσαλονίκης ή ένα έργο του Τσαρούχη που βρίσκεται σε κατάστημα της Αθήνας (το είχε φιλοτεχνήσει για θεατρική συνεργασία του με τον Μίνω Αργυράκη).Το 2005, στην επέτειο των 125 ετών από την ίδρυση της Πίστεως και των 165 της Ιονικής, έγινε επετειακή έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη όπου παρουσιάστηκαν επιλεγμένα έργα από τη συλλογή της τράπεζας, καθώς και μια επιλογή από τα καλύτερα έργα της ελληνικής χαρακτικής. Από 5.000 έργα της συλλογής της τράπεζας, τα 3.000 είναι χαρακτικά που ξεκίνησαν να συγκεντρώνονται από τους ανθρώπους της Ιονικής προκειμένου να συσταθεί ένα Μουσείο Χαρακτικής.
Σήμερα η Alpha διαθέτει ίσως την καλύτερη συλλογή χαρακτικών μετά την Εθνική Πινακοθήκη. Περιλαμβάνει έργα από τις αρχές του 20ού αιώνα ως σήμερα με κύριο σώμα τυπώματα από το 1920 ως το 1960. Εκεί θα συναντήσει κανείς χαράκτες όπως οι Ζαβιτζιάνος, Κογεβίνος, Κεφαλληνός, Γαλάνης, Παπαδημητρίου, Τάσσος, Κατράκη, αλλά και νεότερους όπως οι Τόνια Νικολαΐδη, Τάκης Κατσουλίδης, Μανόλης Γιανναδάκης κ.ά. Μια ενότητα έργων με χαρακτικά φιλοτεχνημένα με ψηφιακό τρόπο εκτέθηκαν από 1 ως 28 Οκτωβρίου στο πλαίσιο του Print Festival.
Τι θα γίνει όταν φθάσει η ώρα της συγχώνευσης
Προς το παρόν οι υπεύθυνοι των δύο τραπεζών δεν μπορούν να περιγράψουν μια ενιαία συλλογή εφόσον δεν ολοκληρωθούν οι διαδικασίες της συγχώνευσης. Οπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις, οι παλαιοί αριθμοί αρχείων καταργούνται και η συλλογή αποκτά μια καινούργια αρίθμηση. Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι είναι καλύτερο οι συλλογές να αλληλοσυμπληρώνονται και να μη συμβεί, όταν «συναντηθούν», να έχουν, ας πούμε, και οι δύο από δέκα έργα του ίδιου καλλιτέχνη και της ίδιας εποχής. Σε κάθε περίπτωση η νέα μεγάλη συλλογή που θα προκύψει από τη συνένωση της Εμπορικής και της Alpha Bank θα πρέπει να γίνει εξωστρεφής, δεδομένου του ότι - σε αντίθεση με τις τράπεζες του εξωτερικού - οι ελληνικές τράπεζες αποδείχθηκαν μάλλον κλειστά συστήματα όσον αφορά την προώθηση της τέχνης.
Ενδεικτικό προς μίμηση είναι το παράδειγμα της Deutsche Bank με μια συλλογή 56.000 έργων τέχνης. Το 1997 συνεργάστηκε με τον οργανισμό Guggenheim για τη δημιουργία μουσείου στο Βερολίνο το οποίο στεγάζεται στη λεωφόρο Unter den Linden και το οποίο επισκέπτονται 130.000 επισκέπτες κάθε χρόνο. Δεν θα μπορούσε μια ελληνική τράπεζα με μεγάλη συλλογή έργων τέχνης να ακολουθήσει ανάλογη πολιτική;
Αναδημοσιευσα Από Βημα
molibixarti
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Φεύγουν γιατροί και μηχανικοί από την Κρήτη
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Λάκης Γαβαλάς: Η καθημερινότητά του στον Κορυδαλλό
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
