2012-12-13 11:03:25
του Κωνσταντίνου Φίλη
Γενναιότητα και Τόλμη θα θέσουν τέρμα στο φαύλο κύκλο της βίας
Η σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ και κατ’επέκταση Παλαιστινίων-Ισραηλινών αποτελεί προϊόν στερεοτύπων, στρεβλώσεων, εμμονών, και δογματισμών που δεν επιτρέπουν καθαρές και οριστικές λύσεις. Μα πάνω απ’όλα καταδεικνύει, αφενός το ολοένα διευρυνόμενο χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές, αφετέρου τη ρευστότητα της κατάστασης, εφόσον αρκεί μία ενέργεια για να αναζωπυρωθεί σε χρόνο dt το ήδη τεταμένο κλίμα.
Ιστορικά, το χάσμα έχει ψυχολογικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.
Οι Παλαιστίνιοι, όπως και αρκετά αραβικά και μουσουλμανικά κράτη της ευρύτερης περιφέρειας, θεωρούν εσφαλμένη και επιβεβλημένη έξωθεν την εγκαθίδρυση του κράτους του Ισραήλ στην περιοχή, γεγονός που εμμέσως ή αμέσως (βλ. Ιράν) αμφισβητεί την ίδια την υπόσταση του Ισραήλ.
Για το έλλειμμα εμπιστοσύνης και την αμοιβαία δυσπιστία, αναφέρω ενδεικτικά την ιστορία που μου εκμυστηρεύτηκε Ισραηλινός σύμβουλος του Ολμέρτ, πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ.
Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί βρίσκονται μία ανάσα πριν από μία σημαντική συμφωνία. Λίγο πριν από την υπογραφή, η παλαιστινιακή πλευρά προβαίνει σε κάποιες διορθώσεις. Οι Ισραηλινοί, κατόπιν διαβουλεύσεων της αντιπροσωπείας τους, αποδέχονται τις βελτιώσεις, γεγονός, όμως, που πονηρεύει τους Παλαιστινίους με αποτέλεσμα να μην υπάρξει τελική συμφωνία.
Δηλαδή, οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν μία συμφωνία λόγω του ότι οι δικές τους παρατηρήσεις έγιναν δεκτές από τους Ισραηλινούς!
Οικονομικά, το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι τεράστιο. Και είναι αλήθεια πως η ανέχεια, η φτώχεια, η ανεργία, η ανυπαρξία Κράτους Πρόνοιας, καθώς και η έλλειψη προοπτικής από πλευράς πολλών Παλαιστινίων αποτελούν γενεσιουεργές αιτίες της τρομοκρατίας.
Βέβαια, η παρατεταμένη αδυναμία και απροθυμία εξεύρεσης δίκαιης λύσης για τον Παλαιστινιακό λαό, παρότι δοκιμάστηκε τόσο η διπλωματική οδός όσο και η ατραπός της βίας, δημιουργεί εύλογο θυμό και, δυστυχώς, οδηγεί σε πράξεις που έχουν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Τα διαπιστευτήρια της Αιγύπτου, η διακριτικότητα των ΗΠΑ και η περιθωριακή Τουρκία
Στο σήμερα, η κατάπαυση του πυρός χάριν της πρωτοβουλίας της Αιγύπτου αλλά και με σημαντική επέμβαση των ΗΠΑ διαβάζεται ως εξής:
• Η εκεχειρία είναι εύθραυστη, κυρίως στο βαθμό που η Χαμάς καταφέρει να ελέγξει το σύνολο του οπλοστασίου της Γάζας, χωρίς να αποκλείονται προβοκάτσιες ένθεν-κακείθεν. Οι προστάτες της Χαμάς, επίσης, θα παίξουν ρόλο, με τη Συρία εκτός παιχνιδιού. Αν επικρατήσει η Αίγυπτος, που έχει κάθε λόγο να επιθυμεί την τήρηση της συμφωνίας, επωφελούμενη διαπραγματευτικά της μεσολάβησης της, ή το Ιράν. Αν το Κάιρο επιθυμεί την μακροημέρευση της εκεχειρίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να περιορίσει τη γραμμή ανεφοδιασμού της Χαμάς μέσω των εδαφών του.
• Η Αίγυπτος, επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά, έδρασε άμεσα προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης. Αν και απέχει πολύ απ’το να θεωρηθεί έντιμος διαμεσολαβητής, λογίκευσε τη Χαμάς (που ήταν βέβαιο ότι θα έβγαινε χαμένη από την κλιμάκωση της σύγκρουσης) και δυσκόλεψε το Ισραήλ, υπό την έννοια ότι το τελευταίο δεν μπορούσε να αρνηθεί την πρωτοβουλία του Καΐρου, αν και κατάφερνε σοβαρά πλήγματα στις υποδομές και τον μηχανισμό της Χαμάς. Παράλληλα, το πώς θα διαμορφωθούν οι σχέσεις Αιγύπτου-Ισραήλ είναι μία ενδιαφέρουσα μεταβλητή των εξελίξεων.
• Η Τουρκία μάλλον μετανιώνει για τη μονοδιάστατη πολιτική των τελευταίων ετών που της μετρίασε τα περιθώρια διαπργματευτικών ελιγμών. Έχοντας κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με το Ισραήλ αρκέστηκε σε παθητικό ρόλο, καταγγέλοντας με σφοδρότητα το Τελ Αβίβ. Η ρήξη στις σχέσεις με το Ισραήλ και η επιθετική ρητορική εναντίον του ενισχύει μεν τη θέση της σε μέρος των Μουσουλμάνων, εντούτοις, αφενός την ταυτίζει με καθεστώτα/οργανώσεις που διακατέχονται από αποσταθεροποιητικές τάσεις, αφετέρου την περιθωριοποιεί έναντι του ισχυρότερου περιφερειακού παίκτη, του οποίου τα ερείσματα υπερβαίνουν κατά πολύ την περιοχή. Είναι σαφές πως, στον εν εξελίξει ανταγωνισμό Αιγύπτου-Τουρκίας για την πρωτοκαθεδρία στον αραβικό/μουσουλμανικό κόσμο, η πρώτη κατήγαγε μία σπουδαία νίκη, την οποία, (υπό προϋποθέσεις), δύναται να κεφαλαιοποιήσει.
• Οι ΗΠΑ, εμπιστεύτηκαν στη νέα ηγεσία της Αιγύπτου την πρωτοβουλία των κινήσεων, δοκιμάζοντας παράλληλα τον προσανατολισμό της. Έμειναν σε διακριτική απόσταση, αλλά όταν κρίθηκε επιβεβλημένο ο Ομπάμα έστειλε την Κλίντον για να διασφαλίσει τουλάχιστον ότι το Ισραήλ δεν θα προχωρούσε σε χερσαία εισβολή. Ο Ομπάμα με τη δεδομένη πρόθεση του να κλείσει μέτωπα, δεν θα συνηγορήσει εύκολα σε ακραίες απόψεις που εκφράζουν κύκλοι του Τελ Αβίβ. Και θα είναι στη δεύτερη θητεία του απελευθερωμένος να το πράξει- και αν χρειαστεί να το επιβάλλει.
Το μέτεωρο βήμα της Χαμάς και η ανάγκη επαναοριοθέτησης της ισραηλινής πολιτικής
• Η Χαμάς μετράει απώλειες τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές αλλά και μέσων επίθεσης στο Ισραήλ, με συνέπεια η εκεχειρία να μοιάζει πως ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Από την άλλη, θα δυσκολευτεί να εξηγήσει τί ακριβώς πέτυχε τις οκτώ μέρες της μίνι-σύγκρουσης. Ενώ η κατάπαυση του πυρός δεν θα αρέσει σε εξτρεμιστικά στοιχεία που θεωρούν ότι δεν πρόλαβαν να πάρουν το αίμα τους πίσω για τις απώλειες συμπολιτών τους. Μένει να διαπιστωθεί αν η στήριξη που απολαμβάνει η Χαμάς, με τον Αμπάς και την Φατάχ σε ρόλο παρατηρητή των εξελίξεων, θα κλονιστεί εξαιτίας των πρόσφατων γεγονότων. Δεν αποκλείεται, όμως, και η συσπείρωση των Παλαιστινιακών οργανώσεων -τώρα που το Ισραήλ δαιμονοποιήθηκε εκ νέου με τον θάνατο πλήθους αμάχων.
• Το Ισραήλ, για μία ακόμη φορά έκανε επίδειξη δύναμης, έστειλε μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες (πχ. Ιράν), αλλά η σφοδρότητα της αντίδρασης του σε συνδυασμό με τη δύναμη της εικόνας και την αναμετάδοση του θανάτου μικρών παιδιών του κόστισε, τόσο επικοινωνιακά όσο και ηθικά. Ωστόσο, συνηγορώντας στην εκεχειρία, δίνει μία ευκαιρία στην ειρήνη. Οφείλει, πάντως, πέρα από τακτικές κινήσεις, είτε να ενισχύσει με απτά ανταλλάγματα την μετριοπαθέστερη Παλαιστινιακή Αρχή (παρότι τα ερείσματά της έχουν συρρικνωθεί) αποσύροντας σε πρώτη φάση τις κυρώσεις που έχει επιβάλλει, είτε να μετριάσει την Χαμάς με το όπλο των συστηματικών διαπραγματεύσεων που θα αποκαλύψουν τις αδυναμίες της και θα δοκιμάσουν τις πραγματικές της προθέσεις. Δεδομένου ότι η Χαμάς τρέφεται από τη διαιώνιση της σύγκρουσης, το πρώτο σενάριο, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, μοιάζει ρεαλιστικότερο.
• Το Ισραήλ ως ο αδιαμφισβήτητα ισχυρότερος παίκτης πρέπει να ορίσει τις εξελίξεις προς όφελος της σταθερότητας, της ειρήνης και εν τέλει της δικής του ασφάλειας. Μόνο υπερβαίνοντας στερεότυπα και θέτοντας στο περιθώριο αυτούς (και από τις δύο πλευρές) που ταυτίζουν την επιβίωση τους με τη διατήρηση του status quo, ανοίγει ο δρόμος προς την ελπίδα. Αναγκαία συνθήκη η υιοθέτηση γενναίων πολιτικών προκειμένου να ανατραπεί ο φαύλος κύκλος της συνεχιζόμενης βίας. Και γενναίος είναι ή οφείλει να είναι πρωτίστως ο ισχυρός!
*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι πολιτικός επιστήμονας και επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Πηγή: aixmi.gr
Γενναιότητα και Τόλμη θα θέσουν τέρμα στο φαύλο κύκλο της βίας
Η σύγκρουση Χαμάς-Ισραήλ και κατ’επέκταση Παλαιστινίων-Ισραηλινών αποτελεί προϊόν στερεοτύπων, στρεβλώσεων, εμμονών, και δογματισμών που δεν επιτρέπουν καθαρές και οριστικές λύσεις. Μα πάνω απ’όλα καταδεικνύει, αφενός το ολοένα διευρυνόμενο χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές, αφετέρου τη ρευστότητα της κατάστασης, εφόσον αρκεί μία ενέργεια για να αναζωπυρωθεί σε χρόνο dt το ήδη τεταμένο κλίμα.
Ιστορικά, το χάσμα έχει ψυχολογικά και οικονομικά χαρακτηριστικά.
Οι Παλαιστίνιοι, όπως και αρκετά αραβικά και μουσουλμανικά κράτη της ευρύτερης περιφέρειας, θεωρούν εσφαλμένη και επιβεβλημένη έξωθεν την εγκαθίδρυση του κράτους του Ισραήλ στην περιοχή, γεγονός που εμμέσως ή αμέσως (βλ. Ιράν) αμφισβητεί την ίδια την υπόσταση του Ισραήλ.
Για το έλλειμμα εμπιστοσύνης και την αμοιβαία δυσπιστία, αναφέρω ενδεικτικά την ιστορία που μου εκμυστηρεύτηκε Ισραηλινός σύμβουλος του Ολμέρτ, πρώην πρωθυπουργού του Ισραήλ.
Παλαιστίνιοι και Ισραηλινοί βρίσκονται μία ανάσα πριν από μία σημαντική συμφωνία. Λίγο πριν από την υπογραφή, η παλαιστινιακή πλευρά προβαίνει σε κάποιες διορθώσεις. Οι Ισραηλινοί, κατόπιν διαβουλεύσεων της αντιπροσωπείας τους, αποδέχονται τις βελτιώσεις, γεγονός, όμως, που πονηρεύει τους Παλαιστινίους με αποτέλεσμα να μην υπάρξει τελική συμφωνία.
Δηλαδή, οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν μία συμφωνία λόγω του ότι οι δικές τους παρατηρήσεις έγιναν δεκτές από τους Ισραηλινούς!
Οικονομικά, το χάσμα που χωρίζει τις δύο πλευρές είναι τεράστιο. Και είναι αλήθεια πως η ανέχεια, η φτώχεια, η ανεργία, η ανυπαρξία Κράτους Πρόνοιας, καθώς και η έλλειψη προοπτικής από πλευράς πολλών Παλαιστινίων αποτελούν γενεσιουεργές αιτίες της τρομοκρατίας.
Βέβαια, η παρατεταμένη αδυναμία και απροθυμία εξεύρεσης δίκαιης λύσης για τον Παλαιστινιακό λαό, παρότι δοκιμάστηκε τόσο η διπλωματική οδός όσο και η ατραπός της βίας, δημιουργεί εύλογο θυμό και, δυστυχώς, οδηγεί σε πράξεις που έχουν το αντίθετο από το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα.
Τα διαπιστευτήρια της Αιγύπτου, η διακριτικότητα των ΗΠΑ και η περιθωριακή Τουρκία
Στο σήμερα, η κατάπαυση του πυρός χάριν της πρωτοβουλίας της Αιγύπτου αλλά και με σημαντική επέμβαση των ΗΠΑ διαβάζεται ως εξής:
• Η εκεχειρία είναι εύθραυστη, κυρίως στο βαθμό που η Χαμάς καταφέρει να ελέγξει το σύνολο του οπλοστασίου της Γάζας, χωρίς να αποκλείονται προβοκάτσιες ένθεν-κακείθεν. Οι προστάτες της Χαμάς, επίσης, θα παίξουν ρόλο, με τη Συρία εκτός παιχνιδιού. Αν επικρατήσει η Αίγυπτος, που έχει κάθε λόγο να επιθυμεί την τήρηση της συμφωνίας, επωφελούμενη διαπραγματευτικά της μεσολάβησης της, ή το Ιράν. Αν το Κάιρο επιθυμεί την μακροημέρευση της εκεχειρίας θα πρέπει, μεταξύ άλλων, να περιορίσει τη γραμμή ανεφοδιασμού της Χαμάς μέσω των εδαφών του.
• Η Αίγυπτος, επιδεικνύοντας γρήγορα αντανακλαστικά, έδρασε άμεσα προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης. Αν και απέχει πολύ απ’το να θεωρηθεί έντιμος διαμεσολαβητής, λογίκευσε τη Χαμάς (που ήταν βέβαιο ότι θα έβγαινε χαμένη από την κλιμάκωση της σύγκρουσης) και δυσκόλεψε το Ισραήλ, υπό την έννοια ότι το τελευταίο δεν μπορούσε να αρνηθεί την πρωτοβουλία του Καΐρου, αν και κατάφερνε σοβαρά πλήγματα στις υποδομές και τον μηχανισμό της Χαμάς. Παράλληλα, το πώς θα διαμορφωθούν οι σχέσεις Αιγύπτου-Ισραήλ είναι μία ενδιαφέρουσα μεταβλητή των εξελίξεων.
• Η Τουρκία μάλλον μετανιώνει για τη μονοδιάστατη πολιτική των τελευταίων ετών που της μετρίασε τα περιθώρια διαπργματευτικών ελιγμών. Έχοντας κλειστούς τους διαύλους επικοινωνίας με το Ισραήλ αρκέστηκε σε παθητικό ρόλο, καταγγέλοντας με σφοδρότητα το Τελ Αβίβ. Η ρήξη στις σχέσεις με το Ισραήλ και η επιθετική ρητορική εναντίον του ενισχύει μεν τη θέση της σε μέρος των Μουσουλμάνων, εντούτοις, αφενός την ταυτίζει με καθεστώτα/οργανώσεις που διακατέχονται από αποσταθεροποιητικές τάσεις, αφετέρου την περιθωριοποιεί έναντι του ισχυρότερου περιφερειακού παίκτη, του οποίου τα ερείσματα υπερβαίνουν κατά πολύ την περιοχή. Είναι σαφές πως, στον εν εξελίξει ανταγωνισμό Αιγύπτου-Τουρκίας για την πρωτοκαθεδρία στον αραβικό/μουσουλμανικό κόσμο, η πρώτη κατήγαγε μία σπουδαία νίκη, την οποία, (υπό προϋποθέσεις), δύναται να κεφαλαιοποιήσει.
• Οι ΗΠΑ, εμπιστεύτηκαν στη νέα ηγεσία της Αιγύπτου την πρωτοβουλία των κινήσεων, δοκιμάζοντας παράλληλα τον προσανατολισμό της. Έμειναν σε διακριτική απόσταση, αλλά όταν κρίθηκε επιβεβλημένο ο Ομπάμα έστειλε την Κλίντον για να διασφαλίσει τουλάχιστον ότι το Ισραήλ δεν θα προχωρούσε σε χερσαία εισβολή. Ο Ομπάμα με τη δεδομένη πρόθεση του να κλείσει μέτωπα, δεν θα συνηγορήσει εύκολα σε ακραίες απόψεις που εκφράζουν κύκλοι του Τελ Αβίβ. Και θα είναι στη δεύτερη θητεία του απελευθερωμένος να το πράξει- και αν χρειαστεί να το επιβάλλει.
Το μέτεωρο βήμα της Χαμάς και η ανάγκη επαναοριοθέτησης της ισραηλινής πολιτικής
• Η Χαμάς μετράει απώλειες τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό, υποδομές αλλά και μέσων επίθεσης στο Ισραήλ, με συνέπεια η εκεχειρία να μοιάζει πως ήρθε την κατάλληλη στιγμή. Από την άλλη, θα δυσκολευτεί να εξηγήσει τί ακριβώς πέτυχε τις οκτώ μέρες της μίνι-σύγκρουσης. Ενώ η κατάπαυση του πυρός δεν θα αρέσει σε εξτρεμιστικά στοιχεία που θεωρούν ότι δεν πρόλαβαν να πάρουν το αίμα τους πίσω για τις απώλειες συμπολιτών τους. Μένει να διαπιστωθεί αν η στήριξη που απολαμβάνει η Χαμάς, με τον Αμπάς και την Φατάχ σε ρόλο παρατηρητή των εξελίξεων, θα κλονιστεί εξαιτίας των πρόσφατων γεγονότων. Δεν αποκλείεται, όμως, και η συσπείρωση των Παλαιστινιακών οργανώσεων -τώρα που το Ισραήλ δαιμονοποιήθηκε εκ νέου με τον θάνατο πλήθους αμάχων.
• Το Ισραήλ, για μία ακόμη φορά έκανε επίδειξη δύναμης, έστειλε μηνύματα προς πολλούς αποδέκτες (πχ. Ιράν), αλλά η σφοδρότητα της αντίδρασης του σε συνδυασμό με τη δύναμη της εικόνας και την αναμετάδοση του θανάτου μικρών παιδιών του κόστισε, τόσο επικοινωνιακά όσο και ηθικά. Ωστόσο, συνηγορώντας στην εκεχειρία, δίνει μία ευκαιρία στην ειρήνη. Οφείλει, πάντως, πέρα από τακτικές κινήσεις, είτε να ενισχύσει με απτά ανταλλάγματα την μετριοπαθέστερη Παλαιστινιακή Αρχή (παρότι τα ερείσματά της έχουν συρρικνωθεί) αποσύροντας σε πρώτη φάση τις κυρώσεις που έχει επιβάλλει, είτε να μετριάσει την Χαμάς με το όπλο των συστηματικών διαπραγματεύσεων που θα αποκαλύψουν τις αδυναμίες της και θα δοκιμάσουν τις πραγματικές της προθέσεις. Δεδομένου ότι η Χαμάς τρέφεται από τη διαιώνιση της σύγκρουσης, το πρώτο σενάριο, παρά τις τεράστιες δυσκολίες, μοιάζει ρεαλιστικότερο.
• Το Ισραήλ ως ο αδιαμφισβήτητα ισχυρότερος παίκτης πρέπει να ορίσει τις εξελίξεις προς όφελος της σταθερότητας, της ειρήνης και εν τέλει της δικής του ασφάλειας. Μόνο υπερβαίνοντας στερεότυπα και θέτοντας στο περιθώριο αυτούς (και από τις δύο πλευρές) που ταυτίζουν την επιβίωση τους με τη διατήρηση του status quo, ανοίγει ο δρόμος προς την ελπίδα. Αναγκαία συνθήκη η υιοθέτηση γενναίων πολιτικών προκειμένου να ανατραπεί ο φαύλος κύκλος της συνεχιζόμενης βίας. Και γενναίος είναι ή οφείλει να είναι πρωτίστως ο ισχυρός!
*Ο Κωνσταντίνος Φίλης είναι πολιτικός επιστήμονας και επικεφαλής του Κέντρου Ρωσίας, Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Πηγή: aixmi.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Εκχιονισμός 2012 - 2013, αναγνώστης σχολιάζει τις περικοπές...
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ιστορικό στοίχημα Μπερνάνκε με την ανεργία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
