2012-12-30 21:42:27
του Ευάγγελου Χεκίμογλου*
Η πιο σημαντική εξέλιξη του 2012 είναι ότι η κρατική γραφειοκρατία διατήρησε την κοινωνική και πολιτική εξουσία, αλλά και το μέγεθός της.
Η κρατική γραφειοκρατία -αιρετή και διορισμένη, κεντρική και περιφερειακή, υψηλή, μεσαία και παρακατιανή- είναι η κυρίαρχη τάξη της ελληνικής κοινωνίας. Δεν είναι διοικητική γραφειοκρατία δυτικού τύπου. Είναι η αυθεντική συνέχεια της οθωμανικής γραφειοκρατίας. Ελέγχει ασφυκτικά τη διαδικασία παραγωγής και ιδιοποιείται τη λεόντειο μερίδα του κοινωνικού πλεονάσματος, αφήνοντας τα περισσεύματα στην τάξη των επιχειρηματιών και ψίχουλα στην εργατική τάξη (αυτή που ονομάζεται κατ’ ευφημισμό: «μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα»). Η μισθοδοσία των γραφειοκρατών ήταν –πριν από την κρίση- έξι φορές μεγαλύτερη από το σύνολο των κερδών Α.Ε. και ΕΠΕ. Ως εκ τούτου, σήμερα δεν υπάρχουν κέρδη στις Α.Ε. και ΕΠΕ.
Δύο είναι τα βασικά κριτήρια για να ανήκει κάποιος στη γραφειοκρατία: (α) Η αμοιβή και η εργασιακή σχέση του να είναι ανεξάρτητες από την άσκηση των καθηκόντων του
. (Θέλει δουλεύει, θέλει δεν δουλεύει, θέλει δουλεύει όπως λάχει). (β) Η άσκηση των καθηκόντων του να του επιτρέπει την αποκόμιση ίδιου πολιτικού, κοινωνικού ή ιδεολογικού οφέλους με νομιμοφανή χαρακτήρα (πέραν της δωροληψίας). Ο βαθμός εκπλήρωσης αυτών των κριτηρίων καθορίζει και την ιεραρχική θέση καθενός στη γραφειοκρατική δομή.
Η εξαφάνιση μεγάλου μέρους των παραδοσιακών μικροαστών (μικροεπιχειρηματιών και αυτοαπασχολούμενων) και η συρρίκνωση της εργατικής τάξης ήταν η δεύτερη σημαντική εξέλιξη εντός του 2012. Πόσοι ήταν ακριβώς οι εξαφανισθέντες μικροεπιχειρηματίες και πόσα ήταν τα χαμένα κεφάλαιά τους, μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το κεφάλαιο που έχασε ο μικρός επιχειρηματίας, όταν έκλεισε το μαγαζί του, ουδέποτε θα αναπληρωθεί. Ο απολέσας θα πάψει να εργάζεται στο προβλεπτό μέλλον, το ίδιο και οι υπάλληλοί του. Δεν θα πληρώνει φόρους, δεν θα αποδίδει ΦΠΑ, δεν θα χρεώνεται με πρόστιμα. Εν γένει, θα στερήσει από την κρατική γραφειοκρατία τον ένα εκ των δύο μαστών που την τρέφουν.
Η εργατική τάξη είναι ο δεύτερος μεγάλος μαστός που τρέφει τη γραφειοκρατία, αν και η τελευταία πίστευε ανέκαθεν ότι τον μισθό της τον έχει εξασφαλισμένο ο καλός Θεός. Η εργατική τάξη συρρικνώθηκε και αυτή το 2012. Σε απόλυτους αριθμούς, έμεινε πλέον η μισή σε σύγκριση με το 1985, ενώ η γραφειοκρατία διπλασιάστηκε. Η γραφειοκρατία αυτοθαυμάζεται διότι κατάφερε να διατηρηθεί ακέραια, χάνοντας μόνον ένα μικρό μέρος των εισοδημάτων της, ενόσω οι άνεργοι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα σωρεύονται ο ένας πάνω στον άλλο, σχηματίζοντας πυραμίδες.
Η τρίτη εξέλιξη του 2012 ήταν ότι χρειάστηκαν τρία κόμματα για να εκφράσουν αυθεντικά την κρατική γραφειοκρατία ως κυβέρνηση κι ένα τέταρτο για να την εκφράσει αυθεντικότερα ως αξιωματική αντιπολίτευση. Οι τρεις κυβερνητικές συνιστώσες εγγυώνται την καταβολή –έστω και κουτσουρεμένων– μισθών και η τέταρτη αντιπολιτευόμενη υπόσχεται μεγαλύτερους μισθούς και αποζημιώσεις. Υπήρξαν, βέβαια, και άλλοι, λιγότερο σοβαροί σχηματισμοί, που διεκδίκησαν την τιμή να εκπροσωπήσουν το θηρίο. Αλλά αυτό θέλει μια κάποια φινέτσα και δεν χωρούνε όλοι στο κοστούμι του εκπροσώπου.
Ελάχιστοι αναρωτιούνται γιατί δεν εκπροσωπούνται τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων στο κοινοβούλιο, και αυτό είναι ασφαλής ένδειξη για την ιδεολογική κυριαρχία της κρατικής γραφειοκρατίας. Η εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών συμφερόντων σημαίνει ότι διευκολύνονται οι επενδύσεις και η κερδοφορία. Εδώ και πολλά χρόνια, ούτε το ένα συμβαίνει ούτε το άλλο. Θα μπορούσε να συμβεί μόνον αν η κρατική γραφειοκρατία μετατρεπόταν σε διοίκηση δυτικού τύπου, δηλαδή αν άρχιζε να υπηρετεί την κεφαλαιοκρατική λειτουργία αντί να την αναστέλλει. Η εξέλιξη αυτή, που αναμένεται από την εποχή του Οθωνα, μόνον με θαύμα μπορεί πλέον να επιτευχθεί (η περίπτωση της «αστικής επανάστασης» αποκλείεται).
Πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα το 2013; Οσο ο αριθμός των μικροεπιχειρηματιών, των αυτοαπασχολούμενων και των εργατών θα συρρικνώνεται, θα συρρικνώνονται και τα φορολογικά έσοδα. Με δεδομένη την αδυναμία νέου εξωτερικού δανεισμού, η γραφειοκρατία έχει μόνο μία διέξοδο, για την οποία εξασφάλισε την ευλογία των θεσμικών δανειστών: Θα αποπειραθεί να αποκόψει ένα μέρος της περιφέρειάς της, ώστε ο κύριος όγκος να παραμείνει άθικτος. Στο θλιβερό άσμα «Ηταν ένα μικρό καράβι», το πλήρωμα επιλέγει τον κανιβαλισμό και τη διά κλήρου θυσία του νεότερου επιβάτη, ως μέσα για την επιβίωση των υπολοίπων. Οι εκτός εξουσίας (συνταξιούχοι) και οι ιεραρχικά κατώτερες ομάδες της γραφειοκρατίας έχουν ήδη κληρωθεί για «φάγωμα». Είναι η πρώτη φορά που θα εκδηλωθεί κανιβαλισμός στο εσωτερικό της ελληνικής γραφειοκρατίας. Αυτό δεν θα γίνει χωρίς αιματηρή σύγκρουση και όλα τα κόμματα θα αναδιαταχθούν στις ανάγκες της. Αλλά αυτό είναι μια άλλη, ενδιαφέρουσα ιστορία.
* Ο κ. Ευάγγελος Χεκίμογλου είναι συγγραφέας, διδάκτωρ οικονομολόγος ΑΠΘ.
www.kathimerini.gr
Η πιο σημαντική εξέλιξη του 2012 είναι ότι η κρατική γραφειοκρατία διατήρησε την κοινωνική και πολιτική εξουσία, αλλά και το μέγεθός της.
Η κρατική γραφειοκρατία -αιρετή και διορισμένη, κεντρική και περιφερειακή, υψηλή, μεσαία και παρακατιανή- είναι η κυρίαρχη τάξη της ελληνικής κοινωνίας. Δεν είναι διοικητική γραφειοκρατία δυτικού τύπου. Είναι η αυθεντική συνέχεια της οθωμανικής γραφειοκρατίας. Ελέγχει ασφυκτικά τη διαδικασία παραγωγής και ιδιοποιείται τη λεόντειο μερίδα του κοινωνικού πλεονάσματος, αφήνοντας τα περισσεύματα στην τάξη των επιχειρηματιών και ψίχουλα στην εργατική τάξη (αυτή που ονομάζεται κατ’ ευφημισμό: «μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα»). Η μισθοδοσία των γραφειοκρατών ήταν –πριν από την κρίση- έξι φορές μεγαλύτερη από το σύνολο των κερδών Α.Ε. και ΕΠΕ. Ως εκ τούτου, σήμερα δεν υπάρχουν κέρδη στις Α.Ε. και ΕΠΕ.
Δύο είναι τα βασικά κριτήρια για να ανήκει κάποιος στη γραφειοκρατία: (α) Η αμοιβή και η εργασιακή σχέση του να είναι ανεξάρτητες από την άσκηση των καθηκόντων του
Η εξαφάνιση μεγάλου μέρους των παραδοσιακών μικροαστών (μικροεπιχειρηματιών και αυτοαπασχολούμενων) και η συρρίκνωση της εργατικής τάξης ήταν η δεύτερη σημαντική εξέλιξη εντός του 2012. Πόσοι ήταν ακριβώς οι εξαφανισθέντες μικροεπιχειρηματίες και πόσα ήταν τα χαμένα κεφάλαιά τους, μάλλον δεν θα μάθουμε ποτέ. Το μόνο βέβαιο είναι ότι το κεφάλαιο που έχασε ο μικρός επιχειρηματίας, όταν έκλεισε το μαγαζί του, ουδέποτε θα αναπληρωθεί. Ο απολέσας θα πάψει να εργάζεται στο προβλεπτό μέλλον, το ίδιο και οι υπάλληλοί του. Δεν θα πληρώνει φόρους, δεν θα αποδίδει ΦΠΑ, δεν θα χρεώνεται με πρόστιμα. Εν γένει, θα στερήσει από την κρατική γραφειοκρατία τον ένα εκ των δύο μαστών που την τρέφουν.
Η εργατική τάξη είναι ο δεύτερος μεγάλος μαστός που τρέφει τη γραφειοκρατία, αν και η τελευταία πίστευε ανέκαθεν ότι τον μισθό της τον έχει εξασφαλισμένο ο καλός Θεός. Η εργατική τάξη συρρικνώθηκε και αυτή το 2012. Σε απόλυτους αριθμούς, έμεινε πλέον η μισή σε σύγκριση με το 1985, ενώ η γραφειοκρατία διπλασιάστηκε. Η γραφειοκρατία αυτοθαυμάζεται διότι κατάφερε να διατηρηθεί ακέραια, χάνοντας μόνον ένα μικρό μέρος των εισοδημάτων της, ενόσω οι άνεργοι μισθωτοί του ιδιωτικού τομέα σωρεύονται ο ένας πάνω στον άλλο, σχηματίζοντας πυραμίδες.
Η τρίτη εξέλιξη του 2012 ήταν ότι χρειάστηκαν τρία κόμματα για να εκφράσουν αυθεντικά την κρατική γραφειοκρατία ως κυβέρνηση κι ένα τέταρτο για να την εκφράσει αυθεντικότερα ως αξιωματική αντιπολίτευση. Οι τρεις κυβερνητικές συνιστώσες εγγυώνται την καταβολή –έστω και κουτσουρεμένων– μισθών και η τέταρτη αντιπολιτευόμενη υπόσχεται μεγαλύτερους μισθούς και αποζημιώσεις. Υπήρξαν, βέβαια, και άλλοι, λιγότερο σοβαροί σχηματισμοί, που διεκδίκησαν την τιμή να εκπροσωπήσουν το θηρίο. Αλλά αυτό θέλει μια κάποια φινέτσα και δεν χωρούνε όλοι στο κοστούμι του εκπροσώπου.
Ελάχιστοι αναρωτιούνται γιατί δεν εκπροσωπούνται τα συμφέροντα των μεγάλων επιχειρήσεων στο κοινοβούλιο, και αυτό είναι ασφαλής ένδειξη για την ιδεολογική κυριαρχία της κρατικής γραφειοκρατίας. Η εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών συμφερόντων σημαίνει ότι διευκολύνονται οι επενδύσεις και η κερδοφορία. Εδώ και πολλά χρόνια, ούτε το ένα συμβαίνει ούτε το άλλο. Θα μπορούσε να συμβεί μόνον αν η κρατική γραφειοκρατία μετατρεπόταν σε διοίκηση δυτικού τύπου, δηλαδή αν άρχιζε να υπηρετεί την κεφαλαιοκρατική λειτουργία αντί να την αναστέλλει. Η εξέλιξη αυτή, που αναμένεται από την εποχή του Οθωνα, μόνον με θαύμα μπορεί πλέον να επιτευχθεί (η περίπτωση της «αστικής επανάστασης» αποκλείεται).
Πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα το 2013; Οσο ο αριθμός των μικροεπιχειρηματιών, των αυτοαπασχολούμενων και των εργατών θα συρρικνώνεται, θα συρρικνώνονται και τα φορολογικά έσοδα. Με δεδομένη την αδυναμία νέου εξωτερικού δανεισμού, η γραφειοκρατία έχει μόνο μία διέξοδο, για την οποία εξασφάλισε την ευλογία των θεσμικών δανειστών: Θα αποπειραθεί να αποκόψει ένα μέρος της περιφέρειάς της, ώστε ο κύριος όγκος να παραμείνει άθικτος. Στο θλιβερό άσμα «Ηταν ένα μικρό καράβι», το πλήρωμα επιλέγει τον κανιβαλισμό και τη διά κλήρου θυσία του νεότερου επιβάτη, ως μέσα για την επιβίωση των υπολοίπων. Οι εκτός εξουσίας (συνταξιούχοι) και οι ιεραρχικά κατώτερες ομάδες της γραφειοκρατίας έχουν ήδη κληρωθεί για «φάγωμα». Είναι η πρώτη φορά που θα εκδηλωθεί κανιβαλισμός στο εσωτερικό της ελληνικής γραφειοκρατίας. Αυτό δεν θα γίνει χωρίς αιματηρή σύγκρουση και όλα τα κόμματα θα αναδιαταχθούν στις ανάγκες της. Αλλά αυτό είναι μια άλλη, ενδιαφέρουσα ιστορία.
* Ο κ. Ευάγγελος Χεκίμογλου είναι συγγραφέας, διδάκτωρ οικονομολόγος ΑΠΘ.
www.kathimerini.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Φήμες για "απόδραση" Παπακωνσταντίνου !
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
2470 - Πώς να ευχόμαστε, κατά τον Γέροντα Παΐσιο
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
