2013-02-09 18:05:11
ΠΗΓΗ: ΙΣΚΡΑ
ΤΗΣ ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗ*
Οι περισσότεροι από μας αναγνωρίζουμε στην υπό εξέλιξη επιχείρηση ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλούτου μια απ' τις βασικότερες πολιτικές της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής. Μπορεί να ξεκίνησε ως προς τις δημόσιες επιχειρήσεις στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90 και να κατάφερε να ιδιωτικοποιήσει μέχρι τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας το μεγαλύτερο μέρος τους, σήμερα όμως, με την ενορχήστρωση των ιδιωτικοποιήσεων από μεριάς Τρόικας ως προαπαιτούμενων για τις δανειακές Συμβάσεις των Μνημόνιων, παίρνει μορφή χιονοστιβάδας ως προς τις υπολειπόμενες δημόσιες επιχειρήσεις και το, συγκριτικά και για ιστορικούς λόγους πολύ μεγαλύτερο από το μ.ο. των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, απόθεμα δημόσιας γης.
Όψεις της ιστορικής εμπειρίας
Όσοι το έχουν ψάξει λίγο περισσότερο, θ' αναγνωρίσουν τη συγγένεια της ακολουθούμενης σήμερα στη χώρα μας πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης - καθώς είναι η πρώτη φορά που τέτοιες πολιτικές εφαρμόζονται σε κράτη με ενιαίο νόμισμα - με την, αποκαλούμενη και «ιδεολογικό μανιφέστο του νεοφιλελευθερισμού», «Συναίνεση της Ουάσινγκτον» του 1989, με συγγραφέα τον οικονομολόγο Τζον Γουίλιαμσον
. Μια επιτομή του στάνταρ «πακέτου συνταγών» 10 συγκεκριμένων «διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων» για έξοδο απ' την κρίση χρέους αναπτυσσόμενων χωρών που βρίσκονταν ή θα έμπαιναν σε προγράμματα του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας με την ενεργή στήριξη του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ προς το τέλος της διακυβέρνησης Ρήγκαν: Η ιδιωτικοποίηση των δημόσιων επιχειρήσεων και μιας σειράς κρατικών λειτουργιών ανήκε στον πυρήνα του. Το πρόγραμμα προοριζόταν κυρίως για τις χώρες της Λατινικής Αμερικής - και εκεί είχε καταστροφικά αποτελέσματα: Όλες όσες σήμερα σηκώθηκαν όρθιες ή επιχειρούν να σταθούν στα πόδια τους, το έκαναν ανατρέποντας το. Το πρόγραμμα έκανε τη γύρα του κι απ' την Αφρική, κυριολεκτικά ισοπεδώνοντας την: Τ' αποτελέσματα της 30χρονης εφαρμογής του εκεί ζούμε με τη μορφή της μαζικής μετανάστευσης των απελπισμένων στην Ευρώπη.
Ήδη το 2000 η «Συναίνεση της Ουάσινγκτον» ανακηρύσσονταν «νεκρή». Υπάρχουν όμως κι οι νεκραναστάσεις. Έτσι σήμερα, με την Ελλάδα-πειραματόζωο ν' ανοίγει το 2010 την «κερκόπορτα» των μνημονιακών πολιτικών της ΕΕ και της ΕΚΤ και να «εισάγει» το ΔΝΤ στην Ευρώπη, οι πολιτικές που διαμορφώθηκαν για Λατινική Αμερική και Αφρική εισάγονται μέσω μιας στρατηγικής συντονισμένης και διαχεόμενης λιτότητας πρακτικά στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Αν εγκατασταθούν μόνιμα, όπως αποσκοπεί το νέο Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας και Ανάπτυξης (!), δε θ' αργήσουν να τριτοκοσμικοποιήσουν τη συντριπτική πλειοψηφία της εργαζόμενης κοινωνίας των ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι κι αλλιώς αυτό δεν είναι σήμερα πλέον τόσο δύσκολο, καθώς ήδη, χάρη σε δύο δεκαετίες νεοφιλελεύθερων πολιτικών της ΕΕ και την κρίση, σύμφωνα με τις στατιστικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 120 εκ. Ευρωπαίοι, το 1/3 του πληθυσμού της ΕΕ, βρίσκονται στο όριο ή κάτω απ' το όριο της φτώχειας.
Ωστόσο, η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων της δημόσιας περιουσίας δε γεννήθηκε με το νεοφιλελευθερισμό: Προϋπήρχε στο οπλοστάσιο του συστήματος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την άλλη όψη της πολιτικής των κρατικοποιήσεων, ανάλογα με τις κάθε φορά ανάγκες του μεγάλου κεφάλαιου. Είτε ως ακολουθία της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφάλαιου, όπως π.χ. στην Ιαπωνία, όπου το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το κράτος έκτισε σχεδόν ολοκληρωτικά τη βιομηχανική βάση της χώρας, χρηματοδοτώντας και δημιουργώντας καινούργιες και τεχνολογικά προηγμένες βιομηχανίες, σιδηροχυτήρια, ναυπηγεία, εργοστάσια κατασκευής μηχανημάτων, υποδειγματικά εργοστάσια τσιμέντου, χαρτιού και γυαλιού, ενώ έθεσε σε εκμετάλλευση νέα ανθρακωρυχεία και πειραματικούς γεωργικούς σταθμούς και εισήγαγε ξένους ειδικούς και βιομηχανικό εξοπλισμό για να μηχανοποιήσει την παραγωγή του μεταξωτού και του βαμβακερού υφάσματος. Κατασκεύασε επίσης και διαχειρίστηκε τους σιδηροδρόμους και τις τηλεγραφικές γραμμές. Το μεγαλύτερο μέρος απ' αυτά το πέρασε, στη συνέχεια, σε τιμές κατώτερες του κόστους κατασκευής ώστε να είναι ελκυστική η «επένδυση», στα χέρια στα χέρια της νεαρής Ιαπωνικής αστικής τάξης.
Αλλά και στην Ευρώπη της κρίσης και του μεσοπόλεμου τα δύο βασικά φασιστικά κράτη τάχθηκαν με αποφασιστικότητα υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων.
Στην Ιταλία ο Μουσολίνι σε ομιλίες του υποστήριζε π.χ. ότι: «Πιστεύω ότι το κράτος πρέπει ν' απαρνηθεί τις οικονομικές του λειτουργίες, ιδιαίτερα αυτές που συνεπιτελούνται μέσω μονοπωλίων, γιατί το κράτος είναι ανίκανο πάνω σε τέτοια ζητήματα.» (18.3.1923) «Πρέπει να βάλουμε ένα τέλος στους κρατικούς σιδηρόδρομους, στα κρατικά ταχυδρομεία και στην κρατική ασφάλιση.» (20.9.1922) Με βάση αυτές τις διακηρύξεις στην Ιταλία το 1923 η κοινωνική ασφάλιση δόθηκε στην ιδιωτική ασφάλιση, το κράτος παραιτήθηκε από την εκτέλεση των περισσότερων δημόσιων έργων υπέρ εργολάβων και το 1925 πούλησε σε ιδιώτες το κρατικό μονοπώλιο σπίρτων και ολόκληρο το τηλεφωνικό δίκτυο. Παράλληλα πέρασε στα μεγάλα ενεργειακά μονοπώλια όλες τις δημοτικές επιχειρήσεις ενέργειας, που ήταν κι εξαιρετικά κερδοφόρες.
Ως γνωστόν, στη Γερμανία η κυβερνητική εξουσία παραδόθηκε στους ναζί από τα συντηρητικά πολιτικά κόμματα και το μεγάλο κεφάλαιο στις 31.1.1933. Δώδεκα μόλις μέρες αργότερα διακήρυτταν: «Θα τεθεί τέλος σε όλες τις προσπάθειες εθνικοποιήσεων των τελευταίων ετών. Οι κρατικές επιχειρήσεις θα μετασχηματιστούν και πάλι σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.» Στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, βέβαια, και με Καγκελάριο στα χρόνια της Μεγάλης Κρίσης τον Μπρύνινγκ. ακολουθούνταν ακραιφνώς φιλελεύθερη πολιτική: Αυτή που οδήγησε στα 5 εκ. ανέργους, που εκτόξευσαν το Ναζιστικό Κόμμα στα ύψη. Η αναφορά αφορούσε λοιπόν πριν απ' όλα τον τραπεζικό τομέα, όπου μετά τη μεγάλη τραπεζική κρίση του 1931 η κυβέρνηση Μπρύνινγκ παρεμβαίνοντας με «πακέτα διάσωσης» είχε κρατικοποιήσει το σύνολο των μεγάλων τραπεζών, κατέχοντας μεγάλα πακέτα μετοχών: Από το 90% της Dresdner Bank ή το 70% της Kommerz Bank έως το 35% της μεγαλύτερης σήμερα γερμανικής τράπεζας, της Deutsche Bank. Κατ' απαίτηση όμως του χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, μέχρι το 1937 είχε ξαναπουληθεί σε τιμή ευκαιρίας πίσω στους ιδιώτες το σύνολο των τραπεζών. Το 1936 πούλησαν επίσης στους ιδιώτες κρατικές εταιρίες πλοίων και ναυπηγεία και υπονόμευσαν τις επίσης εξαιρετικά κερδοφόρες και στη Γερμανία δημοτικές επιχειρήσεις ενέργειας, επιβάλλοντας τους το 1935 συμπληρωματική φορολογία 20% επί των κερδών τους και περνώντας σταδιακά στο μεγάλο κεφάλαιο στα χρόνια μέχρι την κήρυξη του πολέμου. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι επέκτειναν την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και στην κατεχόμενη Σοβιετική Ένωση, όπου π.χ. στο γερμανικό τραστ Vereinigte Aluminiumverwerke παραδόθηκε το εργοστάσιο αλουμινίου του Ζαπορόζιε, στο Flick Konzern από κοινού με το Reichswerke Hermann Goering το εργοστάσιο ατσαλιού στο Ντόνετς και το εργοστάσιο Βοροσίλοφ στο Ντνιεπροπετρόφσκ. Η Κρουπ άρπαξε 2 εργοστάσια στη Μαριούπολη, 2 στην Κραματόρσκαγια και 1 στο Ντνιεπροπετρόφσκ, ενώ το 1943 ξήλωσε ολόκληρο το ηλεκτρικό εργοστάσιο ατσαλιού της Μαριούπολης και το μετέφερε στο Βρότσλαφ.
Η ιστορική εμπειρία της πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων του φασισμού έχει σημασία και επειδή αποκαλύπτει ότι η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων ήταν ανέκαθεν η πολιτική των πιο ισχυρών και αντιδραστικών τμημάτων του μονοπωλιακού και χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, ενώ καταρρίπτει το ιδεολογικό επιχείρημα του νεοφιλελευθερισμού ότι πρόκειται για πολιτική ελεύθερων, δημοκρατικών κρατών. Πιο κοντά στις μέρες μας, ας μην ξεχνούμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός ως κρατικό πείραμα, με τις ιδιωτικοποιήσεις στον πυρήνα της πολιτικής του, πρωτοδοκιμάστηκε, με εξίσου καταστροφικά αποτελέσματα για τη χώρα, στη Χιλή μέσω της δικτατορίας του Πινοτσέτ.
Ακόμα πιο κοντά, σε μας στην Ελλάδα, υπενθυμίζω ότι η Χρυσή Αυγή, που σε οικονομικά θέματα στο Κοινοβούλιο συχνά ψηφίζει μαζί με μας και το ΚΚΕ, δημιουργώντας ευρύτερα στον κόσμο μια εικόνα σύγχισης, την προηγούμενη βδομάδα, όταν ήρθε στη Βουλή σε εφαρμογή της νέας διαδικασίας – αυτή που το ΔΝΤ στην τελευταία του Έκθεση ζητά να καταργηθεί - για «ενημέρωση» της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων η πρώτη συγκεκριμένη υπόθεση ιδιωτικοποίησης δημόσιας επιχείρησης που πουλάει το ΤΑΙΠΕΔ, αυτή της ΕΥΑΘ ΑΕ, της εταιρείας διανομής του νερού στη Θεσσαλονίκη, οι εκπρόσωποι της δεν παρουσιάστηκαν καθόλου στη συνεδρίαση της Επιτροπής Η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα σήμερα
Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων – ή «ξεπούλημα των χρυσαφικών και των ασημικών» της χώρας - δεν συνδέεται συγκυριακά μόνο με την αξίωση των δανειστών για την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας, αλλά συνιστά μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία.
Βασική αιτία των ιδιωτικοποιήσεων στην Ευρώπη αποτέλεσε η τεραστίων διαστάσεων υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου κατά τη δεκαετία του '80, που το έκανε ν' αναζητά με αυξανόμενη ένταση ευκαιρίες κερδοφορίας. Σε συνδυασμό με την πλήρη διεθνοποίηση και απελευθέρωση των αγορών χρήματος και κίνησης κεφαλαίων, που γιγάντωσαν οικονομικά και πολιτικά το έτσι κι αλλιώς κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, αλλά και των εξελίξεων της τεχνολογίας που έκαναν για πρώτη φορά αποδοτικούς για το κεφάλαιο κλάδους που σε προηγούμενες περιόδους δεν είχαν οικονομικό ενδιαφέρον και γι' αυτό ακριβώς αποτελούσαν κρατικά μονοπώλια, η κρίση υπερσυσσώρευσης διόγκωσε την πίεση για μαζικό ξεπούλημα κρατικών επιχειρήσεων και δημόσιας γης και άνοιγμα νέων ευκαιριών κερδοφορίας για το μεγάλο κεφάλαιο. Δεν είναι λοιπόν κυρίως το κράτος που ψάχνει αγοραστές για να πουλήσει την περιουσία του για να εκπληρώσει τις δανειακές του υποχρεώσεις και για λόγους δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά μεγάλο κεφάλαιο - είτε αμιγώς ιδιωτικό είτε διεισδύοντας μέσα από κρατικές επιχειρήσεις ξένων χωρών (π.χ. Deutsche Telekom, Cosco, Gazprom, κράτος του Κατάρ, Γαλλικοί και Γερμανικοί κρατικοί σιδηρόδρομοι κ.λπ.) - αυτό που πιέζει για την αγορά των ελληνικών κρατικών επιχειρήσεων και των «φιλέτων» δημόσιας γης. Η κρίση και η υπερχρέωση της χώρας μας, κι ακόμα περισσότερο η μετατροπή της σε προτεκτοράτο μέσω των μνημονιακών πολιτικών και της Τρόικας, διευκολύνει αυτή τη διαδικασία, μετατρέποντας ταυτόχρονα την πώληση σε ξεπούλημα.
Από κει και πέρα, τα γνωστά νεοφιλελεύθερα οικονομικά ιδεολογήματα για το «λιγότερο κράτος», στην πραγματικότητα ένα «απογυμνωνόμενο» από τις οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες του κράτος, πέρα από όλα τ' άλλα σημαίνουν τεράστια αναδιανομή, τεράστια μεταφορά δημόσιου πλούτου προς τους «πάνω» και προς τους «έξω» κυριολεκτικά για ένα ξεροκόμματο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτή η πολιτική τείνει στην εκμηδένιση του υπολειπόμενου δημόσιου τομέα της οικονομίας, στο τσιμέντωμα και την εξαφάνιση της αδόμητης γης και των τελευταίων ελεύθερων χώρων στις πόλεις, πριν απ' όλα αλλά όχι μόνο στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αττικής, συμπεριλαμβανομένων και των παραλιών τόσο στην Αττική όσο και στη λεγόμενη «νησιωτική χώρα». Αλλά και της δημόσιας περιουσίας του δημοσίου, λιμανιών και αεροδρόμιων.
Οι ιδιωτικοποιήσεις ως στρατήγημα
Ένας ευτυχής συνδυασμός αγώνων των εργαζομένων στις δημόσιες επιχειρήσεις, κινημάτων πόλης για τους ελεύθερους χώρους και δραστικής δραστηριοποίησης λίγων δημάρχων, νομικού χαρακτήρα αντιδράσεων ομάδων πολιτών που προσέφυγαν στο Συμβούλιο Επικρατείας για δεκάδες περιπτώσεις υπό ιδιωτικοποίηση, παλιότερης νομοθεσίας που έπρεπε να τροποποιηθεί προς το ριζικά χειρότερο για ν' αρθεί η ασπίδα προστασίας ιδιαίτερα της γης, άγριων γαιοπολιτικών παιχνιδιών, σαν αυτών που παίζονται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στην υπόθεση της ιδιωτικοποίησης του φυσικού αέριου, της ΔΕΠΑ και της ΔΕΣΦΑ, και προπαντός συγκρούσεων πολύ μεγάλων ανταγωνιστικών διεθνών και προσδεμένων ελληνικών οικονομικών συμφερόντων, είχε ως αποτέλεσμα να μην προχωρήσει καμιά άλλη πώληση στο διάστημα 2011-2012, πέρα από δύο: Τη σκανδαλώδη εκχώρηση για 99 χρόνια του ΙΤΒ, του ολυμπιακού κτιρίου της τηλεόρασης, στη Lamda Development του Λάτση, με τίμημα πολύ μικρότερο απ' το μίσθωμα που κατέβαλε με βάση το ήδη υπάρχον συμβόλαιο, και των Κρατικών Λαχείων στον, κρατικό ακόμα αλλά στην τελική φάση για την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ, ουσιαστικά ως στρατήγημα για τη μείωση της δικής του τιμής (καθώς αναγκάστηκε να πάρει δάνειο για να μπορέσει να τα αγοράσει) σε μια μεθόδευση για να καταλήξουν κι αυτά, μαζί με τον ΟΠΑΠ στην προδιαγραφόμενη σύμπραξη μεταξύ των «διεκδικητών».
Όπως αναφέρει και έκθεση της ΕΕ που κατατέθηκε στη Γερμανική Βουλή, αντί για τα προβλεπόμενα από το αρχικό Μεσοπρόθεσμο (ν. 4093/2011) 3,5 δις για το 2012, πιάστηκαν μόλις 100 εκ. Για το λαϊκό κι εργατικό κίνημα, ένας εξαιρετικός απολογισμός!
Γι΄ αυτό και στην τελευταία Έκθεση του το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι τον Ιούνιο 2013 η «μικρή» Τρόικα θα έρθει στην Αθήνα με αποκλειστικό σκοπό να εξετάσει την πορεία του στόχου των αποκρατικοποιήσεων σύμφωνα με το τροποποιημένο τον περασμένο Νοέμβριο Μεσοπρόθεσμο 2013-2016 (ν.4093/2012) - 2,5 δις για το 2013. Σε περίπτωση που οι καθυστερήσεις συνεχίζονται, - θ' αντικαταστήσει με ξένους managers, ειδικούς για πώληση επιχειρήσεων και γης, το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ – στις συνεδριάσεις του οποίου συμμετέχουν, έτσι κι αλλιώς απ' την ίδρυση του, 2 εκπρόσωποι της Τρόικας. Αυτό, επιτροπή ξένων ειδικών που θα χειριστεί άμεσα τις πωλήσεις, κάνοντας πέρα τους «Έλληνες», το είχε ζητήσει ήδη το Νοέμβριο 2012 ο Ντανιέλ Ζαλ, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών, σε συνέδριο των Financial Times με θέμα το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας της Ελλάδας.
Ο υπό κρίση στόχος για φέτος περιλαμβάνει προώθηση συνολικά 29 project, μεταξύ των οποίων ολοκλήρωση της πώλησης δημόσιων επιχειρήσεων, όπως οι ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, τα ΕΛΤΑ, ο χρυσοφόρος ΟΠΑΠ, τα ΕΛΠΕ, η ΕΥΑΘ, το «καλύτερο παραθαλάσσιο οικόπεδο της Ευρώπης», δηλ. τα 6.200 στρέμματα του Ελληνικού, οι παραλιακές εκτάσεις εκπληκτικής ομορφιάς, η Κασσιόπη («Ερημίτης») της περιοχής NATURA στην Κέρκυρα και η Αφάντου στη Ρόδο, και η προετοιμασία πώλησης, μεταξύ άλλων και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ, της Χερσονήσου του Μικρού Καβουριού με τα ξενοδοχεία από κοινού με την Εθνική Τράπεζα, αλλά και μαρίνων, λιμανιών και αεροδρομίων για 99 χρόνια. Στόχος του ΤΑΙΠΕΔ, σύμφωνα με δήλωση του Προέδρου του στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, να έχουν πουληθεί όλες οι δημόσιες επιχειρήσεις μέχρι τέλους 2014. Από κει και πέρα το ΤΑΙΠΕΔ να συνεχίσει με τη γη και, από το 2016, και με τις τράπεζες. Προβλέπεται επίσης ότι πρέπει μέχρι τέλους 2013 να έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ 3.100 κτίρια και εκτάσεις του Δημοσίου μέσα απ' τα 80.000 που έχουν ελέγξει μέχρι στιγμής οι δικηγόροι του στο πλαίσιο της ΕΤΑΔ (συγχώνευση της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου με τα Τουριστικά Ακίνητα): Η ΕΤΑΔ συγκεντρώνει σήμερα όλη την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου και δεν αποτελεί παρά προθάλαμο για το ΤΑΙΠΕΔ.
Με κίνδυνο να γίνω κουραστική και κυρίως επειδή δε μπορούμε να υπολογίζουμε στη συνέχιση της σημερινής αλληλοεξουδετέρωσης των εσωτερικών και διεθνών πολιτικών και οικονομικών ανταγωνιστικών συμφερόντων, χάρη στην οποία έχει διασωθεί μέχρι στιγμής η δημόσια περιουσία, αλλά απαιτείται σοβαρό σχέδιο και συγκροτημένη δράση των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων, των σωματείων, των διαφόρων συλλογικοτήτων, των κινημάτων και της Τ.Α. για την επόμενη πολύ δύσκολη περίοδο, κατά την οποία θα έχουν αρχίσει να «ωριμάζουν» για πώληση τα διάφορα project που έχει δρομολογήσει κυρίως από το περασμένο φθινόπωρο το ΤΑΙΠΕΔ, θα σας περιγράψω τα κύρια νομοθετικά και άλλα εργαλεία και στρατηγήματα, συχνά αντικρουόμενα μεταξύ τους, με τα οποία η τρικομματική κυβέρνηση υπό την ασφυκτική καθοδήγηση και υπαγόρευση της Τρόικας επιχειρεί να ξεδιπλώσει την ιδιωτικοποίηση του ελληνικού δημόσιου πλούτου.
Συστήνοντας το ΤΑΙΠΕΔ
Το κυριότερο επίτευγμα του συστατικού νόμου του Μεσοπρόσθεσμου του καλοκαιριού του 2011, με την Πλατεία Συντάγματος πνιγμένη στα χημικά για ν' αναχαιτιστούν οι χιλιάδες «αγανακτισμένοι» που πολιορκούσαν τη Βουλή, είναι η συγκρότηση του ίδιου του ΤΑΙΠΕΔ: Του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, σύμφωνα με τ' αρχικά του – ή του Ταμείου Ξεπουλήματος της Ιδιωτικής και Δημόσιας Περιουσίας του Δημοσίου, όπως το αποκαλώ στη Βουλή – επειδή συμπεριλαμβάνει στη δράση του επίσης λιμάνια, αεροδρόμια, παραλίες, λίμνες, ποτάμια, τη δημόσια περιουσία του Δημοσίου, που το Σύνταγμα απαγορεύει να πουληθεί.
Το ΤΑΙΠΕΔ δεν αξιοποιεί τίποτα, δε δίνει αντισταθμιστικά οφέλη, δε συζητάει και δεν παίρνει υπόψη του τη γνώμη και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών – μερικές απ' τις πιο διαδεδομένες ακόμα αυταπάτες για το ρόλο του. Το ΤΑΙΠΕΔ μόνο πουλάει – και μέσα σε 10 μέρες το «τίμημα» απ' ότι έχει πουλήσει πρέπει να έχει κατατεθεί στον ειδικό λογαριασμό των δανειστών στην Τράπεζα της Ελλάδας για το χρέος. Ό,τι μπαίνει μέσα στο ΤΑΙΠΕΔ, δεν επιστρέφει πίσω υπό οποιεσδήποτε συνθήκες: Ή θα πουληθεί για λογαριασμό των δανειστών είτε, αν είναι επιχείρηση και δεν έχει γίνει δυνατόν να πουληθεί, θα εκκαθαριστεί.
Η πρώτη περίπτωση εκκαθάρισης επιχείρησης αποφασίστηκε ήδη με το ν. 4111/2013 πριν 2 βδομάδες, και αφορά τον ΟΔΙΕ: Μέχρι το Γενάρη 2014, αφού ιδιωτικοποιηθεί ανεξάρτητα το κρατικό ηλεκτρονικό στοίχημα, στο οποίο βρίσκονται τόσο όλα τα λεφτά όσο και ο μόνος τρόπος ελέγχου του τζόγου, προβλέπεται κλείσιμο του, κτισμένου για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ιπποδρομίου στο Μαρκόπουλο με δάνειο που η τότε κυβέρνηση ανάγκασε τον ΟΔΙΕ να πάρει ο ίδιος, πετιούνται στο δρόμο 500 εργαζόμενοι, προπονητές και αναβάτες και χάνουν τη δουλειά τους άλλοι 2.000 στην επαρχία, από ιδιοκτήτες πρακτορείων του ΟΔΙΕ μέχρι αγρότες που ζουν καλλιεργώντας το σανό των αλόγων και εργαζόμενους στα 5 ιπποφορβεία με τα νεαρά άλογα σε όλη τη χώρα. Επίσης, 700 άλογα στο ιππόδρομο και άλλα 700 στα ιπποφορβεία προορίζονται προφανώς για τα σφαγεία: Εδώ δε θα ισχύει καν το «σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν...».
Ό,τι συζητιέται στις συνεδριάσεις του ΤΑΙΠΕΔ αποτελεί απόρρητο για τον ελληνικό λαό και για τους έλληνες βουλευτές για 10 χρόνια. Μέσω της λειτουργίας του ΤΑΙΠΕΔ οι δανειστές αποκτούν τον πλήρη κατάλογο και περιγραφή στοιχείων ενεργητικού όλων των επιχειρήσεων του Δημοσίου, αλλά και κατάλογο και περιγραφή ταυτότητας τουλάχιστον των 80.000 ακινήτων του Δημοσίου που έχουν ελεγχθεί. Στο ΤΑΙΠΕΔ, άρα στους δανειστές, ανήκουν και όλα τα δικαιώματα και όσων δεν υπάρχουν ακόμα ως δημόσια περιουσία αλλά μόνο ως μελλοντική πιθανότητα, κοιτάσματα υδρογονανθράκων, ορυκτά κλπ.
Ο νέος νόμος για τις ιδιωτικοποιήσεις
Με το ν.4092/2012 για τις ιδιωτικοποιήσεις σηματοδοτείται και διευκολύνεται η απόσυρση του Δημοσίου από το σύνολο των ΔΕΚΟ και των στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεων, αλλά και η μεταβίβαση δημόσιας περιουσίας του δημοσίου, όπως είναι λιμάνια και αεροδρόμια: Η ιδιωτικοποίηση τους θέτει επιπρόσθετα σοβαρά θέματα εθνικής ασφάλειας.
Μια τέτοια ρύθμιση, πέρα απ' όλα τ' άλλα, θα οδηγήσει στη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας, καθώς επιχειρήσεις με πραγματικά περιουσιακά στοιχεία αξίας δις ευρώ και σοβαρά συρρικνωμένη μετοχική βάση ως αποτέλεσμα μιας καταστροφικής 5ετούς ύφεσης και έντονης υποτιμητικής κερδοσκοπίας, μπαίνουν στο στόχαστρο διεθνών distress funds που «ψωνίζουν» ακριβώς σε τέτοιες συγκυρίες: Για γρήγορη απόσβεση και μεγάλα κέρδη εκμεταλλεύονται τα «έτοιμα», χωρίς να επενδύουν ούτε καν για συντήρηση, κι επιδίδονται σε «μετοχικό ακτιβισμό» και στα λεγόμενα «παιχνίδια αναδιάρθρωσης» (restructuring plays). Το τι επακολουθεί το περιγράφει η διεθνής εμπειρία από τις ιδιωτικοποιήσεις: Συρρίκνωση των επιχειρήσεων για να γίνουν δήθεν πιο «ανταγωνιστικές». Απολύσεις εργαζομένων. Δημιουργία πολλών ταχυτήτων παροχής υπηρεσιών σε βάρος των απομακρυσμένων περιοχών, της υπαίθρου, των νησιών, των ορεινών χωριών. Εκποίηση ακίνητης περιουσίας για να έχουν γρήγορα κέρδη οι μέτοχοι. Μεγάλες αυξήσεις των τιμολογίων. Και πολλά-πολλά προβλήματα ποιότητας κι ασφάλειας.
Είναι τραγικό να ετοιμάζεται ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, σε τιμή μάλιστα χαμηλότερη και από το κόστος κατασκευής των δύο γιγάντιων εργοστασίων επεξεργασίας λυμάτων της πρώτης, όταν τα δίκτυα ύδρευσης είναι σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κρατικά, στην Ολλανδία με νόμο και στην Ιταλία μετά το δημοψήφισμα του 2011 απαγορεύεται η ιδιωτικοποίηση του νερού και στο Παρίσι το 2009 και σε πολλούς δήμους της Γερμανίας τα τελευταία χρόνια το νερό επανακρατικοποιήθηκε ή επαναδημοτικοποιήθηκε, καθώς είχε φτάσει να μην πίνεται.
Ή να ετοιμάζεται η ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ, όταν σήμερα στη Βρετανία γίνεται συζήτηση για επανακρατικοποίηση των σιδηροδρόμων. Εξίσου τραγικό είναι να ετοιμάζεται η ιδιωτικοποίηση ακόμα και των δικτύων της ΔΕΗ, όταν τα δίκτυα πανευρωπαϊκά είναι κρατικά.
Η τρικομματική κυβέρνηση εμφανίζεται να «αγνοεί» ότι στην πιο επιθετική μορφή τους οι «επενδυτές» ονομάζονται vulture funds, αρπακτικά.
Η πλήρης και απόλυτη αποξένωση του Ελληνικού Δημόσιου από τη συμμετοχή του στις στρατηγικής σημασίας κοινωφελείς επιχειρήσεις, όπως προσδιορίζονται στην παρ.3 του άρθρου 106 του Συντάγματος, εξαντλεί και καταργεί πλήρως τη συνταγματική αρχή του κρατικού παρεμβατισμού.
Με το Τρίτο Άρθρο του ίδιου νόμου, που αφορά τη γη, θεσμοποιούνται μεθοδολογίες πρωταρχικής καπιταλιστικής συσσώρευσης αποικιακού τύπου. Με τον τρόπο αυτό το κράτος στερείται τα αναγκαία μέσα για την άσκηση της δημοκρατικής δημόσιας εξουσίας και των εσωτερικών λειτουργιών του. Εισάγεται η νέα γενική κατηγορία χρήσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές και σε μικρούς οικισμούς υπό τον τίτλο «Παραθεριστικό-Τουριστικό Χωριό» με ένα θηριώδη συντελεστή δόμησης - 0,2, που γίνεται μέσος συντελεστής Ο,4 για το οικοδομήσιμο μέρος της επένδυσης και Ο.6 για τα «Επιχειρηματικά πάρκα», δηλ. δόμηση πόλης... Και μαζί ένα σύμπαν πρωτοφανών χρήσεων, συμπεριλαμβανόμενης της κατασκευής γηπέδων γκολφ και τουριστικών λιμανιών - ακόμα κι αν υπάρχουν άλλα σε απόσταση μέχρι 1 χμ – εκτός αν επιλεγεί η απαλλοτρίωση υπαρχόντων. Παράλληλα παραχωρείται αποκλειστική χρήση αιγιαλού μέχρι 99 χρόνια, που μπορεί να μεγεθυνθεί μέσω προσχώσεων και με επαναπροσδιορισμό της ακτογραμμής.
Για πρώτη φορά προβλέπεται η δυνατότητα παραχώρησης παρόχθιας ζώνης σε λίμνες και ποτάμια.
Θεσμοθετείται η απαλλοτρίωση για τον ιδιώτη «επενδυτή», εφόσον εκείνος το επιθυμεί, ζωνών ιδιωτικών εκτάσεων ευρύτερων από τη ζώνη της επένδυσης.
Εισάγεται και επιτρέπεται για πρώτη φορά η ιδιωτική χωροταξία. Ο «επενδυτής» πρώτα αγοράζει τη δημόσια γη ή αποκτά «δικαίωμα επιφάνειας» για 99 χρόνια με δικαιώματα κυριότητας, αλλά με φορολογικό καθεστώς επικαρπίας. Οι χρήσεις γης καθορίζονται με βάση πολεοδομική μελέτη του επενδυτή, χωρίς υποχρέωση εισφοράς σε γη και χρήμα.
Τα συμφέροντα του «επενδυτή» κατισχύουν ως «εθνικό συμφέρον» έναντι οποιουδήποτε άλλου σχεδιασμού ή δημόσιου ή ιδιωτικού συμφέροντος... Οι συνέπειες για το περιβάλλον, τη χώρα και τη ζωή των ανθρώπων ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες, οι οποίες χάρη στη λογική all inclusive δε θα επωφεληθούν ούτε καν απ' τη δημιουργία θέσεων δουλειάς ενώ θα υποστούν όλες τις συνέπειες, θα είναι ιδιαίτερα βλαβερές και ανεπίστρεπτες - βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, διαλύοντας κάθε δυνατότητα για ήπια τουριστική ανάπτυξη.
«Τιτλοποίηση» της δημόσιας περιουσίας
Το ίδιο Άρθρο Τρίτο του ν. 4092/2012 συμπεριελάμβανε ένα άρθρο 5Α, το οποίο απέσυρε τελικά ο Υπουργός Οικονομικών. Το 5Α προέβλεπε ότι με τη δημοσίευση του νόμου το σύνολο της ακίνητης περιουσίας των ΝΠΔΔ, νοσοκομείων, ΑΕΙ, Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης και ΟΤΑ περνάει στο ΤΑΙΠΕΔ, δημιουργώντας έτσι ένα Ταμείο Εμπράγματης Εγγυοδοσίας για τους δανειστές, όπως το χαρακτήρισα – ήμουν εισηγήτρια στο νομοσχέδιο - και κάνοντας πολύ δύσκολες τις εξελίξεις για μια κυβέρνηση αποδεσμευμένη από Μνημόνια και Μεσοπρόθεσμο. Έμεινε όμως μέσα στο Άρθρο Τρίτο μια «ουρά», η οποία νομοθετεί – χωρίς αυτό να έχει μέχρι στιγμής εφαρμοστεί – ότι τα ΝΠΔΔ δεν χάνουν μεν την κυριότητα, αλλά τη διαχείριση, καθώς το σύνολο της ακίνητης περιουσίας τους περνάει για διαχείριση στην ΕΤΑΔ, δηλ. στον προθάλαμο του ΤΑΙΠΕΔ.
Η μόνη ερμηνεία που μπορούσαμε να σκεφτούμε γι΄ αυτό ήταν η τιτλοποίηση, και μεις όμως το βρίσκαμε παρατραβηγμένο. Κι όμως, στον πρόσφατο ν. 4111/2013, μαζί με την απεμπόληση της άσκησης του δικαιώματος ασυλίας έναντι δικαστικής απόφασης κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου, που παραπέμπει άμεσα στην απεμπόληση άσκησης της εθνικής κυριαρχίας, προβλέπεται η έκδοση - από Εταιρείες Ειδικού Σκοπού του Δημοσίου ή του ΤΑΙΠΕΔ - δομημένων ομόλογων με τιτλοποίηση περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου: Επιχειρήσεων, γης, ακινήτων και οικονομικών δικαιωμάτων. Τα ομόλογα αυτά θα πρέπει να βαθμολογηθούν από 2 από τους 3 περιβόητους Οίκους Αξιολόγησης προκειμένου να γίνουν διεθνή αξιόγραφα και να πουληθούν προς κερδοσκοπία στις διεθνείς αγορές. Όπως πληροφορούμαστε από Κυριακάτικα δημοσιεύματα, για τα ομόλογα θα πληρώνουμε στους αγοραστές ένα ψηλό ετήσιο επιτόκιο – 9-10%, ενώ στην τιτλοποίηση θα συμπεριληφθούν περιουσιακά στοιχεία β' διαλογής του Δημόσιου, που δε μπορούν να πουληθούν κατά μόνας – για παράδειγμα, όλα τα σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, θα σας έλεγα εγώ. Το τίμημα από την πώληση των ομολόγων θα πάει κατευθείαν στον ειδικό λογαριασμό της ΤτΕ, ενώ, αν το αποφασίσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μπορεί μέρος των δόσεων να πληρωθεί κατευθείαν με τέτοια ομόλογα.
Δυο ακόμα νομοσχέδια για ιδιωτικοποιήσεις
Επιπρόσθετα στο νομοθετικό πλαίσιο του ν. 4092/2012 έχουν κατατεθεί στη Βουλή και εκκρεμούν για ψήφιση δύο ακόμα σχετικά νομοσχέδια. Το πρώτο ανήκει στο Υπουργείο Ανάπτυξης και, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη σύστασης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού με τίτλο «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ», η οποία θ' αναλάβει να κάνει πραγματικότητα το όραμα των Σαμαρά-Χατζηδάκη και Μηταράκη για την «Ελληνική Ριβιέρα» από το ΣΕΦ μέχρι το Σούνιο, εντάσσοντας τις πωλήσεις των 66 χιλιομέτρων παραλίων της Αττικής και της παραλιακής τους ζώνης, μ' εξαίρεση τα κομμάτια που έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ, στις στρατηγικές επενδύσεις προκειμένου να τις διευκολύνει: Τσιμεντώνοντας ό,τι έχει μείνει ελεύθερο. Λέγεται ότι έχει αργήσει η ψήφιση του, επειδή δεν συμφωνούν οι δανειστές για πωλήσεις εκτός ΤΑΙΠΕΔ - παρ' όλο που η «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ», αν και σε άλλο Υπουργείο, θα είναι υπόλογη στο Ταμείο...
Το δεύτερο υπό εκκρεμότητα νομοσχέδιο ανήκει στο Υπουργείο Τουρισμού και φροντίζει να ενσωματώνει σε τεράστιες εκτάσεις στην Αττική και αλλού, που προορίζονται για πώληση για τουριστική εκμετάλλευση, τα πάντα, ουσιαστικά «ιδιωτικοποιώντας» τα κι αυτά: Από δρόμους, ρέματα και δάση μέχρι εγκαταλελειμμένα χωριά, αρχαίους ναούς, ιστορικά μνημεία και περιοχές NATURA – όπως έγινε ήδη με την Κασσιόπη της Κέρκυρας.
Πέρα απ' όλα τ' άλλα, πρόκειται και για ένα τεράστιο περιβαλλοντικό έγκλημα, που στρέφεται με ευθύ τρόπο ταυτόχρονα ενάντια στην ιστορική παράδοση, την τέχνη, τον πολιτισμό και το δικαίωμα των ανθρώπων που δεν ανήκουν στην άρχουσα τάξη ν' απολαμβάνουν τη θάλασσα, την εξοχή και το τραγούδι των πουλιών.
Εγκληματική πολιτική, διαλυμένη χώρα
Τα σχέδια των δανειστών, που καλείται να υλοποιήσει η Τρικομματική Κυβέρνηση, δεν αφήνουν κυριολεκτικά τίποτα το δημόσιο χωρίς βάναυση κακοποίηση. Και, ταυτόχρονα, ούτε ψίχουλο από το δημόσιο πλούτο να πέσει κάτω απ' το τραπέζι και να μείνει στη χώρα. Αν υλοποιηθούν, θα σημάνουν την ολοκληρωτική απογύμνωση της Ελλάδας από κάθε μέσο κι εργαλείο ανάπτυξης, αν πάρουμε υπόψη ότι μεταξύ 2016 και 2020 προβλέπεται να πουληθούν και το 90%+ των μετοχών των κρατικών, πλέον, τραπεζών, αντί στόχου 12 δις ευρώ: Όταν μόνο για την πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση τους πήγαν 50 δις και συνολικά οι τράπεζες από το 2008 «κατάπιαν» με μορφή εγγυήσεων και μετρητών 240 δις – ένα ολόκληρο ΑΕΠ πριν την κρίση και την ύφεση της πολιτικής των Μνημόνιων.
Με την δραστική μείωση της ικανότητας οικονομικής παρέμβασης και στρατηγικού σχεδιασμού του κράτους, σε συνδυασμό με την πολιτική για τις τράπεζες, επιχειρείται ταυτόχρονα ν' ακρωτηριαστεί η ικανότητα μιας αυριανής κυβέρνησης, που δε θα δεσμεύεται από τα μνημόνια και το μεσοπρόθεσμο, ν' ανακόψει την πορεία καταστροφής της χώρας και να σχεδιάσει μια ευρεία παρέμβαση παραγωγικής ανασυγκρότησης φιλικής στο περιβάλλον και στον εργαζόμενο άνθρωπο. Αν αυτά τα σχέδια περάσουν, η χώρα θα χάσει κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα της, ξεκινώντας απ' την ομορφιά του τοπίου και της θάλασσας της, και θα οδηγηθεί στην κατάσταση που περιέγραψε σε συνέντευξη του πριν λίγες μέρες ο Πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο (Der Standard, 21.1.2013): Αναφεφρόμενος διεξοδικά στην κατάσταση της σλοβακικής οικονομίας, επεσήμανε ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη τις ιδιωτικοποιήσεις προηγούμενων κυβερνήσεων, προπάντων μεταξύ 1998 και 2006, πουλώντας πρακτικά, το σύνολο της περιουσίας της χώρας. Σύμφωνα με τον Σλοβάκο Πρωθυπουργό, σήμερα η Σλοβακία δεν ελέγχει ούτε τον τομέα του ηλεκτρικού ρεύματος ούτε του φυσικού αερίου, ενώ έχουν πουληθεί όλες οι στρατηγικά σημαντικές δημόσιες επιχειρήσεις. Η χώρα δε μπορεί να μπει σ' έναν δρόμο ανάπτυξης, ενώ οι επενδυτές κερδίζουν αμύθητα ποσά.
Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων δεν έχει μόνο οικονομική σημασία. Έχει γενικότερες πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές στοχεύσεις και αντίστοιχες συνέπειες: Υλοποιεί την νεοφιλελεύθερη αντίληψη για λιγότερο κράτος και περιορίζει το ρόλο του σε εγγυητή των δικαιωμάτων των ιδιωτών, κατ' ουσία των «επενδυτών». Αναγορεύει την αγορά ως την κυρίαρχη ρυθμιστική δύναμη. Διευρύνει και ενισχύει τη δράση του κεφαλαίου το οποίο εισχωρεί σε τομείς με έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, όπως είναι η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση, η παιδεία, οι συγκοινωνίες, τα δίκτυα ύδρευσης κλπ. Η πλήρης κυριαρχία του καπιταλισμού με τη λογική της οικονομίας της αγοράς και της εμπορευματοποίησης των πάντων, συρρικνώνει την κοινωνική λειτουργία του κράτους και των δημόσιων θεσμών και συνολικά το δημόσιο χώρο και εμποδίζει την ικανοποίηση και των πιο στοιχειωδών κοινωνικών αναγκών. Διαχέει την αντίληψη ότι το προσωπικό συμφέρον είναι εκείνος ο μηχανισμός που διασφαλίζει τη λύση των προβλημάτων και την ευημερία των ανθρώπων, επιχειρώντας να εκτοπίσει τις αρχές της κοινωνικής υπευθυνότητας, της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης.
Ένας ριζικά ανασυγκροτημένος και αναπροσανατολισμένος
δημόσιος τομέας-εργαλείο για μια άλλου τύπου ανάπτυξη
Εμείς θέλουμε ένα δημόσιο τομέα και δημόσιες επιχειρήσεις, που να μπορούν να παίξουν έναν αναπτυξιακό ρόλο. Να έχουν ουσιαστική και καθοριστική συμβολή στην έξοδο απ΄ την ύφεση, στον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση της παραγωγής. Να συμβάλουν μέσα από την έρευνα, τη μεταφορά και την αφομοίωση της σύγχρονης τεχνολογίας, στην ορθολογικοποίηση της διάρθρωσης της παραγωγής. Ένα δημόσιο τομέα μοχλό ανάπτυξης, απασχόλησης, καθετοποίησης της παραγωγής, αξιοποίησης των εγχώριων παραγωγικών πόρων.
Ο σημερινός δημόσιος τομέας δεν ανταποκρίνεται σ΄ αυτές τις απαιτήσεις. Γιατί αφενός χρησιμοποιήθηκε για δεκαετίες ως πελατειακό εργαλείο των αστικών κομμάτων, αλλά κυρίως γιατί προγραμματίστηκε να λειτουργεί συμπληρωματικά ως εγγυητής και αστείρευτη πηγή κερδοφορίας μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων, μέσα από ληστρικές συμβάσεις προμηθειών και εργολαβιών, που δημιούργησαν μεγάλα ελλείμματα και υπερχρέωση των δημοσίων επιχειρήσεων.
Εμείς, που θέλουμε δημόσιες επιχειρήσεις στην υπηρεσία του λαού και του τόπου, ξέρουμε ότι για να γίνει αυτό δεν αρκεί ν΄ αλλάξει η κυβέρνηση, αλλά χρειάζεται ριζικός αναπροσανατολισμός και ανασυγκρότηση τους με διαφανείς διαδικασίες. Έτσι ώστε οι εργαζόμενοι τους ν' απαλλαγούν απ' το πλέγμα της πελατειακής εξάρτησης, ν' απελευθερωθούν οι δημιουργικές τους δυνατότητες και προπαντός ν' αποτινάξουν όσο γίνεται από πάνω τους τα πλοκάμια τουλάχιστο της μη συστημικής διαπλοκής - καθώς για να συμβεί αυτό και με τη συστημική, χρειάζονται πολύ βαθύτερες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Για μας το να παραμείνουν στο δημόσιο οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, οι επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη της χώρας και οι επιχειρήσεις όπως ο ΟΠΑΠ, που είναι η πρώτη σε κερδοφορία σήμερα μεταξύ όλων των ιδιωτικών και δημόσιων εταιρειών στη χώρα – αλλά και μεταξύ όλων των ιδιωτικών και δημόσιων επιχειρήσεων της χώρας η ΔΕΗ κατέχει τη δεύτερη θέση σε κερδοφορία, τα ΕΛΠΕ την 6η, η ΔΕΣΦΑ την 11η, η ΕΥΔΑΠ την 20η - σε μια τόσο δύσκολη περίοδο, δεν είναι ζήτημα ιδεολογικών εμμονών η ιδεοληψιών. Είναι ζωτικό ζήτημα της χώρας για να εξασφαλίσει, πρώτον, την επιβίωση του λαού της στη σημερινή συγκυρία και, δεύτερον, τις προϋποθέσεις για έξοδο απ' την κρίση προς όφελος των πολλών κι όχι των ελάχιστων, για ανόρθωση της οικονομίας και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας σε όφελος του λαού της.
Τελικά, ο αγώνας κατά των ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι ένας αγώνας οπισθοφυλακής για τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων. Είναι ένας αγώνας διατήρησης και δημιουργίας προϋποθέσεων για ένα διαφορετικό μέλλον. Για να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία, τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που θα δίνει σε μια κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας και λαϊκής ενότητας της αριστεράς, ένας ριζικά ανασυγκροτημένος δημόσιος τομέας - στον οποίο θα συμπεριλαμβάνονται και οι κρατικές τράπεζες - για αναστροφή της καταστροφικής πορείας και έξοδο απ΄ την κρίση με σταδιακή αύξηση της απασχόλησης στο πλαίσιο μιας ολόπλευρης παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Αυτό δεν μπορεί να γίνει μέσω της ασύδοτης λειτουργίας της καπιταλιστικής αγοράς, αλλά μόνο μέσα από την δημοκρατική οργάνωση της κοινωνίας και της οικονομίας. Μόνο αν συλλάβουμε τη δημοκρατία όχι μόνο ως πολιτική κατηγορία, αλλά και ως οικονομική και κοινωνική, μπορούμε να ελπίζουμε σε αλλαγή των όρων της παραγωγικής διαδικασίας και κυρίως των όρων της κοινωνικής οργάνωσης. Αυτό όμως συνιστά ένα τεράστιο κεφάλαιο, που παραμένει προς διερεύνηση μπροστά μας.
*Ομιλία στην εκδήλωση-συζήτηση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς «Η απειλή των ιδιωτικοποιήσεων» - μαζί με τη Χίλαρυ Γουαιηνράιτ. Art Garage, Αθήνα, 30.01.2013
youpayyourcrisis
ΤΗΣ ΝΑΝΤΙΑΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗ*
Οι περισσότεροι από μας αναγνωρίζουμε στην υπό εξέλιξη επιχείρηση ιδιωτικοποίησης του δημόσιου πλούτου μια απ' τις βασικότερες πολιτικές της νεοφιλελεύθερης στρατηγικής. Μπορεί να ξεκίνησε ως προς τις δημόσιες επιχειρήσεις στην Ελλάδα τη δεκαετία του '90 και να κατάφερε να ιδιωτικοποιήσει μέχρι τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας το μεγαλύτερο μέρος τους, σήμερα όμως, με την ενορχήστρωση των ιδιωτικοποιήσεων από μεριάς Τρόικας ως προαπαιτούμενων για τις δανειακές Συμβάσεις των Μνημόνιων, παίρνει μορφή χιονοστιβάδας ως προς τις υπολειπόμενες δημόσιες επιχειρήσεις και το, συγκριτικά και για ιστορικούς λόγους πολύ μεγαλύτερο από το μ.ο. των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, απόθεμα δημόσιας γης.
Όψεις της ιστορικής εμπειρίας
Όσοι το έχουν ψάξει λίγο περισσότερο, θ' αναγνωρίσουν τη συγγένεια της ακολουθούμενης σήμερα στη χώρα μας πολιτικής εσωτερικής υποτίμησης - καθώς είναι η πρώτη φορά που τέτοιες πολιτικές εφαρμόζονται σε κράτη με ενιαίο νόμισμα - με την, αποκαλούμενη και «ιδεολογικό μανιφέστο του νεοφιλελευθερισμού», «Συναίνεση της Ουάσινγκτον» του 1989, με συγγραφέα τον οικονομολόγο Τζον Γουίλιαμσον
Ήδη το 2000 η «Συναίνεση της Ουάσινγκτον» ανακηρύσσονταν «νεκρή». Υπάρχουν όμως κι οι νεκραναστάσεις. Έτσι σήμερα, με την Ελλάδα-πειραματόζωο ν' ανοίγει το 2010 την «κερκόπορτα» των μνημονιακών πολιτικών της ΕΕ και της ΕΚΤ και να «εισάγει» το ΔΝΤ στην Ευρώπη, οι πολιτικές που διαμορφώθηκαν για Λατινική Αμερική και Αφρική εισάγονται μέσω μιας στρατηγικής συντονισμένης και διαχεόμενης λιτότητας πρακτικά στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών. Αν εγκατασταθούν μόνιμα, όπως αποσκοπεί το νέο Σύμφωνο Δημοσιονομικής Σταθερότητας και Ανάπτυξης (!), δε θ' αργήσουν να τριτοκοσμικοποιήσουν τη συντριπτική πλειοψηφία της εργαζόμενης κοινωνίας των ευρωπαϊκών χωρών. Έτσι κι αλλιώς αυτό δεν είναι σήμερα πλέον τόσο δύσκολο, καθώς ήδη, χάρη σε δύο δεκαετίες νεοφιλελεύθερων πολιτικών της ΕΕ και την κρίση, σύμφωνα με τις στατιστικές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 120 εκ. Ευρωπαίοι, το 1/3 του πληθυσμού της ΕΕ, βρίσκονται στο όριο ή κάτω απ' το όριο της φτώχειας.
Ωστόσο, η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων της δημόσιας περιουσίας δε γεννήθηκε με το νεοφιλελευθερισμό: Προϋπήρχε στο οπλοστάσιο του συστήματος. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την άλλη όψη της πολιτικής των κρατικοποιήσεων, ανάλογα με τις κάθε φορά ανάγκες του μεγάλου κεφάλαιου. Είτε ως ακολουθία της πρωταρχικής συσσώρευσης του κεφάλαιου, όπως π.χ. στην Ιαπωνία, όπου το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα το κράτος έκτισε σχεδόν ολοκληρωτικά τη βιομηχανική βάση της χώρας, χρηματοδοτώντας και δημιουργώντας καινούργιες και τεχνολογικά προηγμένες βιομηχανίες, σιδηροχυτήρια, ναυπηγεία, εργοστάσια κατασκευής μηχανημάτων, υποδειγματικά εργοστάσια τσιμέντου, χαρτιού και γυαλιού, ενώ έθεσε σε εκμετάλλευση νέα ανθρακωρυχεία και πειραματικούς γεωργικούς σταθμούς και εισήγαγε ξένους ειδικούς και βιομηχανικό εξοπλισμό για να μηχανοποιήσει την παραγωγή του μεταξωτού και του βαμβακερού υφάσματος. Κατασκεύασε επίσης και διαχειρίστηκε τους σιδηροδρόμους και τις τηλεγραφικές γραμμές. Το μεγαλύτερο μέρος απ' αυτά το πέρασε, στη συνέχεια, σε τιμές κατώτερες του κόστους κατασκευής ώστε να είναι ελκυστική η «επένδυση», στα χέρια στα χέρια της νεαρής Ιαπωνικής αστικής τάξης.
Αλλά και στην Ευρώπη της κρίσης και του μεσοπόλεμου τα δύο βασικά φασιστικά κράτη τάχθηκαν με αποφασιστικότητα υπέρ των ιδιωτικοποιήσεων.
Στην Ιταλία ο Μουσολίνι σε ομιλίες του υποστήριζε π.χ. ότι: «Πιστεύω ότι το κράτος πρέπει ν' απαρνηθεί τις οικονομικές του λειτουργίες, ιδιαίτερα αυτές που συνεπιτελούνται μέσω μονοπωλίων, γιατί το κράτος είναι ανίκανο πάνω σε τέτοια ζητήματα.» (18.3.1923) «Πρέπει να βάλουμε ένα τέλος στους κρατικούς σιδηρόδρομους, στα κρατικά ταχυδρομεία και στην κρατική ασφάλιση.» (20.9.1922) Με βάση αυτές τις διακηρύξεις στην Ιταλία το 1923 η κοινωνική ασφάλιση δόθηκε στην ιδιωτική ασφάλιση, το κράτος παραιτήθηκε από την εκτέλεση των περισσότερων δημόσιων έργων υπέρ εργολάβων και το 1925 πούλησε σε ιδιώτες το κρατικό μονοπώλιο σπίρτων και ολόκληρο το τηλεφωνικό δίκτυο. Παράλληλα πέρασε στα μεγάλα ενεργειακά μονοπώλια όλες τις δημοτικές επιχειρήσεις ενέργειας, που ήταν κι εξαιρετικά κερδοφόρες.
Ως γνωστόν, στη Γερμανία η κυβερνητική εξουσία παραδόθηκε στους ναζί από τα συντηρητικά πολιτικά κόμματα και το μεγάλο κεφάλαιο στις 31.1.1933. Δώδεκα μόλις μέρες αργότερα διακήρυτταν: «Θα τεθεί τέλος σε όλες τις προσπάθειες εθνικοποιήσεων των τελευταίων ετών. Οι κρατικές επιχειρήσεις θα μετασχηματιστούν και πάλι σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.» Στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης, βέβαια, και με Καγκελάριο στα χρόνια της Μεγάλης Κρίσης τον Μπρύνινγκ. ακολουθούνταν ακραιφνώς φιλελεύθερη πολιτική: Αυτή που οδήγησε στα 5 εκ. ανέργους, που εκτόξευσαν το Ναζιστικό Κόμμα στα ύψη. Η αναφορά αφορούσε λοιπόν πριν απ' όλα τον τραπεζικό τομέα, όπου μετά τη μεγάλη τραπεζική κρίση του 1931 η κυβέρνηση Μπρύνινγκ παρεμβαίνοντας με «πακέτα διάσωσης» είχε κρατικοποιήσει το σύνολο των μεγάλων τραπεζών, κατέχοντας μεγάλα πακέτα μετοχών: Από το 90% της Dresdner Bank ή το 70% της Kommerz Bank έως το 35% της μεγαλύτερης σήμερα γερμανικής τράπεζας, της Deutsche Bank. Κατ' απαίτηση όμως του χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, μέχρι το 1937 είχε ξαναπουληθεί σε τιμή ευκαιρίας πίσω στους ιδιώτες το σύνολο των τραπεζών. Το 1936 πούλησαν επίσης στους ιδιώτες κρατικές εταιρίες πλοίων και ναυπηγεία και υπονόμευσαν τις επίσης εξαιρετικά κερδοφόρες και στη Γερμανία δημοτικές επιχειρήσεις ενέργειας, επιβάλλοντας τους το 1935 συμπληρωματική φορολογία 20% επί των κερδών τους και περνώντας σταδιακά στο μεγάλο κεφάλαιο στα χρόνια μέχρι την κήρυξη του πολέμου. Είναι επίσης χαρακτηριστικό ότι επέκτειναν την πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων και στην κατεχόμενη Σοβιετική Ένωση, όπου π.χ. στο γερμανικό τραστ Vereinigte Aluminiumverwerke παραδόθηκε το εργοστάσιο αλουμινίου του Ζαπορόζιε, στο Flick Konzern από κοινού με το Reichswerke Hermann Goering το εργοστάσιο ατσαλιού στο Ντόνετς και το εργοστάσιο Βοροσίλοφ στο Ντνιεπροπετρόφσκ. Η Κρουπ άρπαξε 2 εργοστάσια στη Μαριούπολη, 2 στην Κραματόρσκαγια και 1 στο Ντνιεπροπετρόφσκ, ενώ το 1943 ξήλωσε ολόκληρο το ηλεκτρικό εργοστάσιο ατσαλιού της Μαριούπολης και το μετέφερε στο Βρότσλαφ.
Η ιστορική εμπειρία της πολιτικής ιδιωτικοποιήσεων του φασισμού έχει σημασία και επειδή αποκαλύπτει ότι η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων ήταν ανέκαθεν η πολιτική των πιο ισχυρών και αντιδραστικών τμημάτων του μονοπωλιακού και χρηματοπιστωτικού κεφάλαιου, ενώ καταρρίπτει το ιδεολογικό επιχείρημα του νεοφιλελευθερισμού ότι πρόκειται για πολιτική ελεύθερων, δημοκρατικών κρατών. Πιο κοντά στις μέρες μας, ας μην ξεχνούμε ότι ο νεοφιλελευθερισμός ως κρατικό πείραμα, με τις ιδιωτικοποιήσεις στον πυρήνα της πολιτικής του, πρωτοδοκιμάστηκε, με εξίσου καταστροφικά αποτελέσματα για τη χώρα, στη Χιλή μέσω της δικτατορίας του Πινοτσέτ.
Ακόμα πιο κοντά, σε μας στην Ελλάδα, υπενθυμίζω ότι η Χρυσή Αυγή, που σε οικονομικά θέματα στο Κοινοβούλιο συχνά ψηφίζει μαζί με μας και το ΚΚΕ, δημιουργώντας ευρύτερα στον κόσμο μια εικόνα σύγχισης, την προηγούμενη βδομάδα, όταν ήρθε στη Βουλή σε εφαρμογή της νέας διαδικασίας – αυτή που το ΔΝΤ στην τελευταία του Έκθεση ζητά να καταργηθεί - για «ενημέρωση» της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων η πρώτη συγκεκριμένη υπόθεση ιδιωτικοποίησης δημόσιας επιχείρησης που πουλάει το ΤΑΙΠΕΔ, αυτή της ΕΥΑΘ ΑΕ, της εταιρείας διανομής του νερού στη Θεσσαλονίκη, οι εκπρόσωποι της δεν παρουσιάστηκαν καθόλου στη συνεδρίαση της Επιτροπής Η πολιτική ιδιωτικοποιήσεων στην Ελλάδα σήμερα
Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων – ή «ξεπούλημα των χρυσαφικών και των ασημικών» της χώρας - δεν συνδέεται συγκυριακά μόνο με την αξίωση των δανειστών για την εξυπηρέτηση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας, αλλά συνιστά μια πολύ πιο σύνθετη διαδικασία.
Βασική αιτία των ιδιωτικοποιήσεων στην Ευρώπη αποτέλεσε η τεραστίων διαστάσεων υπερσυσσώρευση του κεφαλαίου κατά τη δεκαετία του '80, που το έκανε ν' αναζητά με αυξανόμενη ένταση ευκαιρίες κερδοφορίας. Σε συνδυασμό με την πλήρη διεθνοποίηση και απελευθέρωση των αγορών χρήματος και κίνησης κεφαλαίων, που γιγάντωσαν οικονομικά και πολιτικά το έτσι κι αλλιώς κυρίαρχο χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, αλλά και των εξελίξεων της τεχνολογίας που έκαναν για πρώτη φορά αποδοτικούς για το κεφάλαιο κλάδους που σε προηγούμενες περιόδους δεν είχαν οικονομικό ενδιαφέρον και γι' αυτό ακριβώς αποτελούσαν κρατικά μονοπώλια, η κρίση υπερσυσσώρευσης διόγκωσε την πίεση για μαζικό ξεπούλημα κρατικών επιχειρήσεων και δημόσιας γης και άνοιγμα νέων ευκαιριών κερδοφορίας για το μεγάλο κεφάλαιο. Δεν είναι λοιπόν κυρίως το κράτος που ψάχνει αγοραστές για να πουλήσει την περιουσία του για να εκπληρώσει τις δανειακές του υποχρεώσεις και για λόγους δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά μεγάλο κεφάλαιο - είτε αμιγώς ιδιωτικό είτε διεισδύοντας μέσα από κρατικές επιχειρήσεις ξένων χωρών (π.χ. Deutsche Telekom, Cosco, Gazprom, κράτος του Κατάρ, Γαλλικοί και Γερμανικοί κρατικοί σιδηρόδρομοι κ.λπ.) - αυτό που πιέζει για την αγορά των ελληνικών κρατικών επιχειρήσεων και των «φιλέτων» δημόσιας γης. Η κρίση και η υπερχρέωση της χώρας μας, κι ακόμα περισσότερο η μετατροπή της σε προτεκτοράτο μέσω των μνημονιακών πολιτικών και της Τρόικας, διευκολύνει αυτή τη διαδικασία, μετατρέποντας ταυτόχρονα την πώληση σε ξεπούλημα.
Από κει και πέρα, τα γνωστά νεοφιλελεύθερα οικονομικά ιδεολογήματα για το «λιγότερο κράτος», στην πραγματικότητα ένα «απογυμνωνόμενο» από τις οικονομικές και κοινωνικές λειτουργίες του κράτος, πέρα από όλα τ' άλλα σημαίνουν τεράστια αναδιανομή, τεράστια μεταφορά δημόσιου πλούτου προς τους «πάνω» και προς τους «έξω» κυριολεκτικά για ένα ξεροκόμματο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, αυτή η πολιτική τείνει στην εκμηδένιση του υπολειπόμενου δημόσιου τομέα της οικονομίας, στο τσιμέντωμα και την εξαφάνιση της αδόμητης γης και των τελευταίων ελεύθερων χώρων στις πόλεις, πριν απ' όλα αλλά όχι μόνο στο πολεοδομικό συγκρότημα της Αττικής, συμπεριλαμβανομένων και των παραλιών τόσο στην Αττική όσο και στη λεγόμενη «νησιωτική χώρα». Αλλά και της δημόσιας περιουσίας του δημοσίου, λιμανιών και αεροδρόμιων.
Οι ιδιωτικοποιήσεις ως στρατήγημα
Ένας ευτυχής συνδυασμός αγώνων των εργαζομένων στις δημόσιες επιχειρήσεις, κινημάτων πόλης για τους ελεύθερους χώρους και δραστικής δραστηριοποίησης λίγων δημάρχων, νομικού χαρακτήρα αντιδράσεων ομάδων πολιτών που προσέφυγαν στο Συμβούλιο Επικρατείας για δεκάδες περιπτώσεις υπό ιδιωτικοποίηση, παλιότερης νομοθεσίας που έπρεπε να τροποποιηθεί προς το ριζικά χειρότερο για ν' αρθεί η ασπίδα προστασίας ιδιαίτερα της γης, άγριων γαιοπολιτικών παιχνιδιών, σαν αυτών που παίζονται μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στην υπόθεση της ιδιωτικοποίησης του φυσικού αέριου, της ΔΕΠΑ και της ΔΕΣΦΑ, και προπαντός συγκρούσεων πολύ μεγάλων ανταγωνιστικών διεθνών και προσδεμένων ελληνικών οικονομικών συμφερόντων, είχε ως αποτέλεσμα να μην προχωρήσει καμιά άλλη πώληση στο διάστημα 2011-2012, πέρα από δύο: Τη σκανδαλώδη εκχώρηση για 99 χρόνια του ΙΤΒ, του ολυμπιακού κτιρίου της τηλεόρασης, στη Lamda Development του Λάτση, με τίμημα πολύ μικρότερο απ' το μίσθωμα που κατέβαλε με βάση το ήδη υπάρχον συμβόλαιο, και των Κρατικών Λαχείων στον, κρατικό ακόμα αλλά στην τελική φάση για την ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ, ουσιαστικά ως στρατήγημα για τη μείωση της δικής του τιμής (καθώς αναγκάστηκε να πάρει δάνειο για να μπορέσει να τα αγοράσει) σε μια μεθόδευση για να καταλήξουν κι αυτά, μαζί με τον ΟΠΑΠ στην προδιαγραφόμενη σύμπραξη μεταξύ των «διεκδικητών».
Όπως αναφέρει και έκθεση της ΕΕ που κατατέθηκε στη Γερμανική Βουλή, αντί για τα προβλεπόμενα από το αρχικό Μεσοπρόθεσμο (ν. 4093/2011) 3,5 δις για το 2012, πιάστηκαν μόλις 100 εκ. Για το λαϊκό κι εργατικό κίνημα, ένας εξαιρετικός απολογισμός!
Γι΄ αυτό και στην τελευταία Έκθεση του το ΔΝΤ προειδοποιεί ότι τον Ιούνιο 2013 η «μικρή» Τρόικα θα έρθει στην Αθήνα με αποκλειστικό σκοπό να εξετάσει την πορεία του στόχου των αποκρατικοποιήσεων σύμφωνα με το τροποποιημένο τον περασμένο Νοέμβριο Μεσοπρόθεσμο 2013-2016 (ν.4093/2012) - 2,5 δις για το 2013. Σε περίπτωση που οι καθυστερήσεις συνεχίζονται, - θ' αντικαταστήσει με ξένους managers, ειδικούς για πώληση επιχειρήσεων και γης, το Δ.Σ. του ΤΑΙΠΕΔ – στις συνεδριάσεις του οποίου συμμετέχουν, έτσι κι αλλιώς απ' την ίδρυση του, 2 εκπρόσωποι της Τρόικας. Αυτό, επιτροπή ξένων ειδικών που θα χειριστεί άμεσα τις πωλήσεις, κάνοντας πέρα τους «Έλληνες», το είχε ζητήσει ήδη το Νοέμβριο 2012 ο Ντανιέλ Ζαλ, εκπρόσωπος του Συνδέσμου Γερμανικών Βιομηχανιών, σε συνέδριο των Financial Times με θέμα το ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας της Ελλάδας.
Ο υπό κρίση στόχος για φέτος περιλαμβάνει προώθηση συνολικά 29 project, μεταξύ των οποίων ολοκλήρωση της πώλησης δημόσιων επιχειρήσεων, όπως οι ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ, τα ΕΛΤΑ, ο χρυσοφόρος ΟΠΑΠ, τα ΕΛΠΕ, η ΕΥΑΘ, το «καλύτερο παραθαλάσσιο οικόπεδο της Ευρώπης», δηλ. τα 6.200 στρέμματα του Ελληνικού, οι παραλιακές εκτάσεις εκπληκτικής ομορφιάς, η Κασσιόπη («Ερημίτης») της περιοχής NATURA στην Κέρκυρα και η Αφάντου στη Ρόδο, και η προετοιμασία πώλησης, μεταξύ άλλων και της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, της ΔΕΗ, της ΕΥΔΑΠ, της Χερσονήσου του Μικρού Καβουριού με τα ξενοδοχεία από κοινού με την Εθνική Τράπεζα, αλλά και μαρίνων, λιμανιών και αεροδρομίων για 99 χρόνια. Στόχος του ΤΑΙΠΕΔ, σύμφωνα με δήλωση του Προέδρου του στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, να έχουν πουληθεί όλες οι δημόσιες επιχειρήσεις μέχρι τέλους 2014. Από κει και πέρα το ΤΑΙΠΕΔ να συνεχίσει με τη γη και, από το 2016, και με τις τράπεζες. Προβλέπεται επίσης ότι πρέπει μέχρι τέλους 2013 να έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ 3.100 κτίρια και εκτάσεις του Δημοσίου μέσα απ' τα 80.000 που έχουν ελέγξει μέχρι στιγμής οι δικηγόροι του στο πλαίσιο της ΕΤΑΔ (συγχώνευση της Κτηματικής Εταιρείας του Δημοσίου με τα Τουριστικά Ακίνητα): Η ΕΤΑΔ συγκεντρώνει σήμερα όλη την ακίνητη περιουσία του Δημοσίου και δεν αποτελεί παρά προθάλαμο για το ΤΑΙΠΕΔ.
Με κίνδυνο να γίνω κουραστική και κυρίως επειδή δε μπορούμε να υπολογίζουμε στη συνέχιση της σημερινής αλληλοεξουδετέρωσης των εσωτερικών και διεθνών πολιτικών και οικονομικών ανταγωνιστικών συμφερόντων, χάρη στην οποία έχει διασωθεί μέχρι στιγμής η δημόσια περιουσία, αλλά απαιτείται σοβαρό σχέδιο και συγκροτημένη δράση των εργατικών και λαϊκών δυνάμεων, των σωματείων, των διαφόρων συλλογικοτήτων, των κινημάτων και της Τ.Α. για την επόμενη πολύ δύσκολη περίοδο, κατά την οποία θα έχουν αρχίσει να «ωριμάζουν» για πώληση τα διάφορα project που έχει δρομολογήσει κυρίως από το περασμένο φθινόπωρο το ΤΑΙΠΕΔ, θα σας περιγράψω τα κύρια νομοθετικά και άλλα εργαλεία και στρατηγήματα, συχνά αντικρουόμενα μεταξύ τους, με τα οποία η τρικομματική κυβέρνηση υπό την ασφυκτική καθοδήγηση και υπαγόρευση της Τρόικας επιχειρεί να ξεδιπλώσει την ιδιωτικοποίηση του ελληνικού δημόσιου πλούτου.
Συστήνοντας το ΤΑΙΠΕΔ
Το κυριότερο επίτευγμα του συστατικού νόμου του Μεσοπρόσθεσμου του καλοκαιριού του 2011, με την Πλατεία Συντάγματος πνιγμένη στα χημικά για ν' αναχαιτιστούν οι χιλιάδες «αγανακτισμένοι» που πολιορκούσαν τη Βουλή, είναι η συγκρότηση του ίδιου του ΤΑΙΠΕΔ: Του Ταμείου Αξιοποίησης της Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου, σύμφωνα με τ' αρχικά του – ή του Ταμείου Ξεπουλήματος της Ιδιωτικής και Δημόσιας Περιουσίας του Δημοσίου, όπως το αποκαλώ στη Βουλή – επειδή συμπεριλαμβάνει στη δράση του επίσης λιμάνια, αεροδρόμια, παραλίες, λίμνες, ποτάμια, τη δημόσια περιουσία του Δημοσίου, που το Σύνταγμα απαγορεύει να πουληθεί.
Το ΤΑΙΠΕΔ δεν αξιοποιεί τίποτα, δε δίνει αντισταθμιστικά οφέλη, δε συζητάει και δεν παίρνει υπόψη του τη γνώμη και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών – μερικές απ' τις πιο διαδεδομένες ακόμα αυταπάτες για το ρόλο του. Το ΤΑΙΠΕΔ μόνο πουλάει – και μέσα σε 10 μέρες το «τίμημα» απ' ότι έχει πουλήσει πρέπει να έχει κατατεθεί στον ειδικό λογαριασμό των δανειστών στην Τράπεζα της Ελλάδας για το χρέος. Ό,τι μπαίνει μέσα στο ΤΑΙΠΕΔ, δεν επιστρέφει πίσω υπό οποιεσδήποτε συνθήκες: Ή θα πουληθεί για λογαριασμό των δανειστών είτε, αν είναι επιχείρηση και δεν έχει γίνει δυνατόν να πουληθεί, θα εκκαθαριστεί.
Η πρώτη περίπτωση εκκαθάρισης επιχείρησης αποφασίστηκε ήδη με το ν. 4111/2013 πριν 2 βδομάδες, και αφορά τον ΟΔΙΕ: Μέχρι το Γενάρη 2014, αφού ιδιωτικοποιηθεί ανεξάρτητα το κρατικό ηλεκτρονικό στοίχημα, στο οποίο βρίσκονται τόσο όλα τα λεφτά όσο και ο μόνος τρόπος ελέγχου του τζόγου, προβλέπεται κλείσιμο του, κτισμένου για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004, ιπποδρομίου στο Μαρκόπουλο με δάνειο που η τότε κυβέρνηση ανάγκασε τον ΟΔΙΕ να πάρει ο ίδιος, πετιούνται στο δρόμο 500 εργαζόμενοι, προπονητές και αναβάτες και χάνουν τη δουλειά τους άλλοι 2.000 στην επαρχία, από ιδιοκτήτες πρακτορείων του ΟΔΙΕ μέχρι αγρότες που ζουν καλλιεργώντας το σανό των αλόγων και εργαζόμενους στα 5 ιπποφορβεία με τα νεαρά άλογα σε όλη τη χώρα. Επίσης, 700 άλογα στο ιππόδρομο και άλλα 700 στα ιπποφορβεία προορίζονται προφανώς για τα σφαγεία: Εδώ δε θα ισχύει καν το «σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν...».
Ό,τι συζητιέται στις συνεδριάσεις του ΤΑΙΠΕΔ αποτελεί απόρρητο για τον ελληνικό λαό και για τους έλληνες βουλευτές για 10 χρόνια. Μέσω της λειτουργίας του ΤΑΙΠΕΔ οι δανειστές αποκτούν τον πλήρη κατάλογο και περιγραφή στοιχείων ενεργητικού όλων των επιχειρήσεων του Δημοσίου, αλλά και κατάλογο και περιγραφή ταυτότητας τουλάχιστον των 80.000 ακινήτων του Δημοσίου που έχουν ελεγχθεί. Στο ΤΑΙΠΕΔ, άρα στους δανειστές, ανήκουν και όλα τα δικαιώματα και όσων δεν υπάρχουν ακόμα ως δημόσια περιουσία αλλά μόνο ως μελλοντική πιθανότητα, κοιτάσματα υδρογονανθράκων, ορυκτά κλπ.
Ο νέος νόμος για τις ιδιωτικοποιήσεις
Με το ν.4092/2012 για τις ιδιωτικοποιήσεις σηματοδοτείται και διευκολύνεται η απόσυρση του Δημοσίου από το σύνολο των ΔΕΚΟ και των στρατηγικού χαρακτήρα επιχειρήσεων, αλλά και η μεταβίβαση δημόσιας περιουσίας του δημοσίου, όπως είναι λιμάνια και αεροδρόμια: Η ιδιωτικοποίηση τους θέτει επιπρόσθετα σοβαρά θέματα εθνικής ασφάλειας.
Μια τέτοια ρύθμιση, πέρα απ' όλα τ' άλλα, θα οδηγήσει στη λεηλασία της δημόσιας περιουσίας, καθώς επιχειρήσεις με πραγματικά περιουσιακά στοιχεία αξίας δις ευρώ και σοβαρά συρρικνωμένη μετοχική βάση ως αποτέλεσμα μιας καταστροφικής 5ετούς ύφεσης και έντονης υποτιμητικής κερδοσκοπίας, μπαίνουν στο στόχαστρο διεθνών distress funds που «ψωνίζουν» ακριβώς σε τέτοιες συγκυρίες: Για γρήγορη απόσβεση και μεγάλα κέρδη εκμεταλλεύονται τα «έτοιμα», χωρίς να επενδύουν ούτε καν για συντήρηση, κι επιδίδονται σε «μετοχικό ακτιβισμό» και στα λεγόμενα «παιχνίδια αναδιάρθρωσης» (restructuring plays). Το τι επακολουθεί το περιγράφει η διεθνής εμπειρία από τις ιδιωτικοποιήσεις: Συρρίκνωση των επιχειρήσεων για να γίνουν δήθεν πιο «ανταγωνιστικές». Απολύσεις εργαζομένων. Δημιουργία πολλών ταχυτήτων παροχής υπηρεσιών σε βάρος των απομακρυσμένων περιοχών, της υπαίθρου, των νησιών, των ορεινών χωριών. Εκποίηση ακίνητης περιουσίας για να έχουν γρήγορα κέρδη οι μέτοχοι. Μεγάλες αυξήσεις των τιμολογίων. Και πολλά-πολλά προβλήματα ποιότητας κι ασφάλειας.
Είναι τραγικό να ετοιμάζεται ιδιωτικοποίηση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ, σε τιμή μάλιστα χαμηλότερη και από το κόστος κατασκευής των δύο γιγάντιων εργοστασίων επεξεργασίας λυμάτων της πρώτης, όταν τα δίκτυα ύδρευσης είναι σχεδόν σε όλη την Ευρώπη κρατικά, στην Ολλανδία με νόμο και στην Ιταλία μετά το δημοψήφισμα του 2011 απαγορεύεται η ιδιωτικοποίηση του νερού και στο Παρίσι το 2009 και σε πολλούς δήμους της Γερμανίας τα τελευταία χρόνια το νερό επανακρατικοποιήθηκε ή επαναδημοτικοποιήθηκε, καθώς είχε φτάσει να μην πίνεται.
Ή να ετοιμάζεται η ιδιωτικοποίηση του ΟΣΕ, όταν σήμερα στη Βρετανία γίνεται συζήτηση για επανακρατικοποίηση των σιδηροδρόμων. Εξίσου τραγικό είναι να ετοιμάζεται η ιδιωτικοποίηση ακόμα και των δικτύων της ΔΕΗ, όταν τα δίκτυα πανευρωπαϊκά είναι κρατικά.
Η τρικομματική κυβέρνηση εμφανίζεται να «αγνοεί» ότι στην πιο επιθετική μορφή τους οι «επενδυτές» ονομάζονται vulture funds, αρπακτικά.
Η πλήρης και απόλυτη αποξένωση του Ελληνικού Δημόσιου από τη συμμετοχή του στις στρατηγικής σημασίας κοινωφελείς επιχειρήσεις, όπως προσδιορίζονται στην παρ.3 του άρθρου 106 του Συντάγματος, εξαντλεί και καταργεί πλήρως τη συνταγματική αρχή του κρατικού παρεμβατισμού.
Με το Τρίτο Άρθρο του ίδιου νόμου, που αφορά τη γη, θεσμοποιούνται μεθοδολογίες πρωταρχικής καπιταλιστικής συσσώρευσης αποικιακού τύπου. Με τον τρόπο αυτό το κράτος στερείται τα αναγκαία μέσα για την άσκηση της δημοκρατικής δημόσιας εξουσίας και των εσωτερικών λειτουργιών του. Εισάγεται η νέα γενική κατηγορία χρήσεων σε εκτός σχεδίου περιοχές και σε μικρούς οικισμούς υπό τον τίτλο «Παραθεριστικό-Τουριστικό Χωριό» με ένα θηριώδη συντελεστή δόμησης - 0,2, που γίνεται μέσος συντελεστής Ο,4 για το οικοδομήσιμο μέρος της επένδυσης και Ο.6 για τα «Επιχειρηματικά πάρκα», δηλ. δόμηση πόλης... Και μαζί ένα σύμπαν πρωτοφανών χρήσεων, συμπεριλαμβανόμενης της κατασκευής γηπέδων γκολφ και τουριστικών λιμανιών - ακόμα κι αν υπάρχουν άλλα σε απόσταση μέχρι 1 χμ – εκτός αν επιλεγεί η απαλλοτρίωση υπαρχόντων. Παράλληλα παραχωρείται αποκλειστική χρήση αιγιαλού μέχρι 99 χρόνια, που μπορεί να μεγεθυνθεί μέσω προσχώσεων και με επαναπροσδιορισμό της ακτογραμμής.
Για πρώτη φορά προβλέπεται η δυνατότητα παραχώρησης παρόχθιας ζώνης σε λίμνες και ποτάμια.
Θεσμοθετείται η απαλλοτρίωση για τον ιδιώτη «επενδυτή», εφόσον εκείνος το επιθυμεί, ζωνών ιδιωτικών εκτάσεων ευρύτερων από τη ζώνη της επένδυσης.
Εισάγεται και επιτρέπεται για πρώτη φορά η ιδιωτική χωροταξία. Ο «επενδυτής» πρώτα αγοράζει τη δημόσια γη ή αποκτά «δικαίωμα επιφάνειας» για 99 χρόνια με δικαιώματα κυριότητας, αλλά με φορολογικό καθεστώς επικαρπίας. Οι χρήσεις γης καθορίζονται με βάση πολεοδομική μελέτη του επενδυτή, χωρίς υποχρέωση εισφοράς σε γη και χρήμα.
Τα συμφέροντα του «επενδυτή» κατισχύουν ως «εθνικό συμφέρον» έναντι οποιουδήποτε άλλου σχεδιασμού ή δημόσιου ή ιδιωτικού συμφέροντος... Οι συνέπειες για το περιβάλλον, τη χώρα και τη ζωή των ανθρώπων ιδιαίτερα στις μικρές κοινωνίες, οι οποίες χάρη στη λογική all inclusive δε θα επωφεληθούν ούτε καν απ' τη δημιουργία θέσεων δουλειάς ενώ θα υποστούν όλες τις συνέπειες, θα είναι ιδιαίτερα βλαβερές και ανεπίστρεπτες - βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, διαλύοντας κάθε δυνατότητα για ήπια τουριστική ανάπτυξη.
«Τιτλοποίηση» της δημόσιας περιουσίας
Το ίδιο Άρθρο Τρίτο του ν. 4092/2012 συμπεριελάμβανε ένα άρθρο 5Α, το οποίο απέσυρε τελικά ο Υπουργός Οικονομικών. Το 5Α προέβλεπε ότι με τη δημοσίευση του νόμου το σύνολο της ακίνητης περιουσίας των ΝΠΔΔ, νοσοκομείων, ΑΕΙ, Ταμείων Κοινωνικής Ασφάλισης και ΟΤΑ περνάει στο ΤΑΙΠΕΔ, δημιουργώντας έτσι ένα Ταμείο Εμπράγματης Εγγυοδοσίας για τους δανειστές, όπως το χαρακτήρισα – ήμουν εισηγήτρια στο νομοσχέδιο - και κάνοντας πολύ δύσκολες τις εξελίξεις για μια κυβέρνηση αποδεσμευμένη από Μνημόνια και Μεσοπρόθεσμο. Έμεινε όμως μέσα στο Άρθρο Τρίτο μια «ουρά», η οποία νομοθετεί – χωρίς αυτό να έχει μέχρι στιγμής εφαρμοστεί – ότι τα ΝΠΔΔ δεν χάνουν μεν την κυριότητα, αλλά τη διαχείριση, καθώς το σύνολο της ακίνητης περιουσίας τους περνάει για διαχείριση στην ΕΤΑΔ, δηλ. στον προθάλαμο του ΤΑΙΠΕΔ.
Η μόνη ερμηνεία που μπορούσαμε να σκεφτούμε γι΄ αυτό ήταν η τιτλοποίηση, και μεις όμως το βρίσκαμε παρατραβηγμένο. Κι όμως, στον πρόσφατο ν. 4111/2013, μαζί με την απεμπόληση της άσκησης του δικαιώματος ασυλίας έναντι δικαστικής απόφασης κατάσχεσης περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου, που παραπέμπει άμεσα στην απεμπόληση άσκησης της εθνικής κυριαρχίας, προβλέπεται η έκδοση - από Εταιρείες Ειδικού Σκοπού του Δημοσίου ή του ΤΑΙΠΕΔ - δομημένων ομόλογων με τιτλοποίηση περιουσιακών στοιχείων του Ελληνικού Δημοσίου: Επιχειρήσεων, γης, ακινήτων και οικονομικών δικαιωμάτων. Τα ομόλογα αυτά θα πρέπει να βαθμολογηθούν από 2 από τους 3 περιβόητους Οίκους Αξιολόγησης προκειμένου να γίνουν διεθνή αξιόγραφα και να πουληθούν προς κερδοσκοπία στις διεθνείς αγορές. Όπως πληροφορούμαστε από Κυριακάτικα δημοσιεύματα, για τα ομόλογα θα πληρώνουμε στους αγοραστές ένα ψηλό ετήσιο επιτόκιο – 9-10%, ενώ στην τιτλοποίηση θα συμπεριληφθούν περιουσιακά στοιχεία β' διαλογής του Δημόσιου, που δε μπορούν να πουληθούν κατά μόνας – για παράδειγμα, όλα τα σχολικά κτίρια πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, θα σας έλεγα εγώ. Το τίμημα από την πώληση των ομολόγων θα πάει κατευθείαν στον ειδικό λογαριασμό της ΤτΕ, ενώ, αν το αποφασίσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, μπορεί μέρος των δόσεων να πληρωθεί κατευθείαν με τέτοια ομόλογα.
Δυο ακόμα νομοσχέδια για ιδιωτικοποιήσεις
Επιπρόσθετα στο νομοθετικό πλαίσιο του ν. 4092/2012 έχουν κατατεθεί στη Βουλή και εκκρεμούν για ψήφιση δύο ακόμα σχετικά νομοσχέδια. Το πρώτο ανήκει στο Υπουργείο Ανάπτυξης και, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη σύστασης Εταιρείας Ειδικού Σκοπού με τίτλο «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ», η οποία θ' αναλάβει να κάνει πραγματικότητα το όραμα των Σαμαρά-Χατζηδάκη και Μηταράκη για την «Ελληνική Ριβιέρα» από το ΣΕΦ μέχρι το Σούνιο, εντάσσοντας τις πωλήσεις των 66 χιλιομέτρων παραλίων της Αττικής και της παραλιακής τους ζώνης, μ' εξαίρεση τα κομμάτια που έχουν περάσει στο ΤΑΙΠΕΔ, στις στρατηγικές επενδύσεις προκειμένου να τις διευκολύνει: Τσιμεντώνοντας ό,τι έχει μείνει ελεύθερο. Λέγεται ότι έχει αργήσει η ψήφιση του, επειδή δεν συμφωνούν οι δανειστές για πωλήσεις εκτός ΤΑΙΠΕΔ - παρ' όλο που η «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ», αν και σε άλλο Υπουργείο, θα είναι υπόλογη στο Ταμείο...
Το δεύτερο υπό εκκρεμότητα νομοσχέδιο ανήκει στο Υπουργείο Τουρισμού και φροντίζει να ενσωματώνει σε τεράστιες εκτάσεις στην Αττική και αλλού, που προορίζονται για πώληση για τουριστική εκμετάλλευση, τα πάντα, ουσιαστικά «ιδιωτικοποιώντας» τα κι αυτά: Από δρόμους, ρέματα και δάση μέχρι εγκαταλελειμμένα χωριά, αρχαίους ναούς, ιστορικά μνημεία και περιοχές NATURA – όπως έγινε ήδη με την Κασσιόπη της Κέρκυρας.
Πέρα απ' όλα τ' άλλα, πρόκειται και για ένα τεράστιο περιβαλλοντικό έγκλημα, που στρέφεται με ευθύ τρόπο ταυτόχρονα ενάντια στην ιστορική παράδοση, την τέχνη, τον πολιτισμό και το δικαίωμα των ανθρώπων που δεν ανήκουν στην άρχουσα τάξη ν' απολαμβάνουν τη θάλασσα, την εξοχή και το τραγούδι των πουλιών.
Εγκληματική πολιτική, διαλυμένη χώρα
Τα σχέδια των δανειστών, που καλείται να υλοποιήσει η Τρικομματική Κυβέρνηση, δεν αφήνουν κυριολεκτικά τίποτα το δημόσιο χωρίς βάναυση κακοποίηση. Και, ταυτόχρονα, ούτε ψίχουλο από το δημόσιο πλούτο να πέσει κάτω απ' το τραπέζι και να μείνει στη χώρα. Αν υλοποιηθούν, θα σημάνουν την ολοκληρωτική απογύμνωση της Ελλάδας από κάθε μέσο κι εργαλείο ανάπτυξης, αν πάρουμε υπόψη ότι μεταξύ 2016 και 2020 προβλέπεται να πουληθούν και το 90%+ των μετοχών των κρατικών, πλέον, τραπεζών, αντί στόχου 12 δις ευρώ: Όταν μόνο για την πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση τους πήγαν 50 δις και συνολικά οι τράπεζες από το 2008 «κατάπιαν» με μορφή εγγυήσεων και μετρητών 240 δις – ένα ολόκληρο ΑΕΠ πριν την κρίση και την ύφεση της πολιτικής των Μνημόνιων.
Με την δραστική μείωση της ικανότητας οικονομικής παρέμβασης και στρατηγικού σχεδιασμού του κράτους, σε συνδυασμό με την πολιτική για τις τράπεζες, επιχειρείται ταυτόχρονα ν' ακρωτηριαστεί η ικανότητα μιας αυριανής κυβέρνησης, που δε θα δεσμεύεται από τα μνημόνια και το μεσοπρόθεσμο, ν' ανακόψει την πορεία καταστροφής της χώρας και να σχεδιάσει μια ευρεία παρέμβαση παραγωγικής ανασυγκρότησης φιλικής στο περιβάλλον και στον εργαζόμενο άνθρωπο. Αν αυτά τα σχέδια περάσουν, η χώρα θα χάσει κάθε συγκριτικό πλεονέκτημα της, ξεκινώντας απ' την ομορφιά του τοπίου και της θάλασσας της, και θα οδηγηθεί στην κατάσταση που περιέγραψε σε συνέντευξη του πριν λίγες μέρες ο Πρωθυπουργός της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο (Der Standard, 21.1.2013): Αναφεφρόμενος διεξοδικά στην κατάσταση της σλοβακικής οικονομίας, επεσήμανε ως ένα από τα μεγαλύτερα λάθη τις ιδιωτικοποιήσεις προηγούμενων κυβερνήσεων, προπάντων μεταξύ 1998 και 2006, πουλώντας πρακτικά, το σύνολο της περιουσίας της χώρας. Σύμφωνα με τον Σλοβάκο Πρωθυπουργό, σήμερα η Σλοβακία δεν ελέγχει ούτε τον τομέα του ηλεκτρικού ρεύματος ούτε του φυσικού αερίου, ενώ έχουν πουληθεί όλες οι στρατηγικά σημαντικές δημόσιες επιχειρήσεις. Η χώρα δε μπορεί να μπει σ' έναν δρόμο ανάπτυξης, ενώ οι επενδυτές κερδίζουν αμύθητα ποσά.
Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων δεν έχει μόνο οικονομική σημασία. Έχει γενικότερες πολιτικές, κοινωνικές και ηθικές στοχεύσεις και αντίστοιχες συνέπειες: Υλοποιεί την νεοφιλελεύθερη αντίληψη για λιγότερο κράτος και περιορίζει το ρόλο του σε εγγυητή των δικαιωμάτων των ιδιωτών, κατ' ουσία των «επενδυτών». Αναγορεύει την αγορά ως την κυρίαρχη ρυθμιστική δύναμη. Διευρύνει και ενισχύει τη δράση του κεφαλαίου το οποίο εισχωρεί σε τομείς με έντονο κοινωνικό χαρακτήρα, όπως είναι η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση, η παιδεία, οι συγκοινωνίες, τα δίκτυα ύδρευσης κλπ. Η πλήρης κυριαρχία του καπιταλισμού με τη λογική της οικονομίας της αγοράς και της εμπορευματοποίησης των πάντων, συρρικνώνει την κοινωνική λειτουργία του κράτους και των δημόσιων θεσμών και συνολικά το δημόσιο χώρο και εμποδίζει την ικανοποίηση και των πιο στοιχειωδών κοινωνικών αναγκών. Διαχέει την αντίληψη ότι το προσωπικό συμφέρον είναι εκείνος ο μηχανισμός που διασφαλίζει τη λύση των προβλημάτων και την ευημερία των ανθρώπων, επιχειρώντας να εκτοπίσει τις αρχές της κοινωνικής υπευθυνότητας, της συλλογικότητας και της αλληλεγγύης.
Ένας ριζικά ανασυγκροτημένος και αναπροσανατολισμένος
δημόσιος τομέας-εργαλείο για μια άλλου τύπου ανάπτυξη
Εμείς θέλουμε ένα δημόσιο τομέα και δημόσιες επιχειρήσεις, που να μπορούν να παίξουν έναν αναπτυξιακό ρόλο. Να έχουν ουσιαστική και καθοριστική συμβολή στην έξοδο απ΄ την ύφεση, στον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση της παραγωγής. Να συμβάλουν μέσα από την έρευνα, τη μεταφορά και την αφομοίωση της σύγχρονης τεχνολογίας, στην ορθολογικοποίηση της διάρθρωσης της παραγωγής. Ένα δημόσιο τομέα μοχλό ανάπτυξης, απασχόλησης, καθετοποίησης της παραγωγής, αξιοποίησης των εγχώριων παραγωγικών πόρων.
Ο σημερινός δημόσιος τομέας δεν ανταποκρίνεται σ΄ αυτές τις απαιτήσεις. Γιατί αφενός χρησιμοποιήθηκε για δεκαετίες ως πελατειακό εργαλείο των αστικών κομμάτων, αλλά κυρίως γιατί προγραμματίστηκε να λειτουργεί συμπληρωματικά ως εγγυητής και αστείρευτη πηγή κερδοφορίας μεγάλων ιδιωτικών επιχειρήσεων, μέσα από ληστρικές συμβάσεις προμηθειών και εργολαβιών, που δημιούργησαν μεγάλα ελλείμματα και υπερχρέωση των δημοσίων επιχειρήσεων.
Εμείς, που θέλουμε δημόσιες επιχειρήσεις στην υπηρεσία του λαού και του τόπου, ξέρουμε ότι για να γίνει αυτό δεν αρκεί ν΄ αλλάξει η κυβέρνηση, αλλά χρειάζεται ριζικός αναπροσανατολισμός και ανασυγκρότηση τους με διαφανείς διαδικασίες. Έτσι ώστε οι εργαζόμενοι τους ν' απαλλαγούν απ' το πλέγμα της πελατειακής εξάρτησης, ν' απελευθερωθούν οι δημιουργικές τους δυνατότητες και προπαντός ν' αποτινάξουν όσο γίνεται από πάνω τους τα πλοκάμια τουλάχιστο της μη συστημικής διαπλοκής - καθώς για να συμβεί αυτό και με τη συστημική, χρειάζονται πολύ βαθύτερες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές. Για μας το να παραμείνουν στο δημόσιο οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, οι επιχειρήσεις στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη της χώρας και οι επιχειρήσεις όπως ο ΟΠΑΠ, που είναι η πρώτη σε κερδοφορία σήμερα μεταξύ όλων των ιδιωτικών και δημόσιων εταιρειών στη χώρα – αλλά και μεταξύ όλων των ιδιωτικών και δημόσιων επιχειρήσεων της χώρας η ΔΕΗ κατέχει τη δεύτερη θέση σε κερδοφορία, τα ΕΛΠΕ την 6η, η ΔΕΣΦΑ την 11η, η ΕΥΔΑΠ την 20η - σε μια τόσο δύσκολη περίοδο, δεν είναι ζήτημα ιδεολογικών εμμονών η ιδεοληψιών. Είναι ζωτικό ζήτημα της χώρας για να εξασφαλίσει, πρώτον, την επιβίωση του λαού της στη σημερινή συγκυρία και, δεύτερον, τις προϋποθέσεις για έξοδο απ' την κρίση προς όφελος των πολλών κι όχι των ελάχιστων, για ανόρθωση της οικονομίας και παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας σε όφελος του λαού της.
Τελικά, ο αγώνας κατά των ιδιωτικοποιήσεων δεν είναι ένας αγώνας οπισθοφυλακής για τη διατήρηση της υπάρχουσας κατάστασης πραγμάτων. Είναι ένας αγώνας διατήρησης και δημιουργίας προϋποθέσεων για ένα διαφορετικό μέλλον. Για να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία, τις ευκαιρίες και τις δυνατότητες που θα δίνει σε μια κυβέρνηση κοινωνικής σωτηρίας και λαϊκής ενότητας της αριστεράς, ένας ριζικά ανασυγκροτημένος δημόσιος τομέας - στον οποίο θα συμπεριλαμβάνονται και οι κρατικές τράπεζες - για αναστροφή της καταστροφικής πορείας και έξοδο απ΄ την κρίση με σταδιακή αύξηση της απασχόλησης στο πλαίσιο μιας ολόπλευρης παραγωγικής ανασυγκρότησης.
Αυτό δεν μπορεί να γίνει μέσω της ασύδοτης λειτουργίας της καπιταλιστικής αγοράς, αλλά μόνο μέσα από την δημοκρατική οργάνωση της κοινωνίας και της οικονομίας. Μόνο αν συλλάβουμε τη δημοκρατία όχι μόνο ως πολιτική κατηγορία, αλλά και ως οικονομική και κοινωνική, μπορούμε να ελπίζουμε σε αλλαγή των όρων της παραγωγικής διαδικασίας και κυρίως των όρων της κοινωνικής οργάνωσης. Αυτό όμως συνιστά ένα τεράστιο κεφάλαιο, που παραμένει προς διερεύνηση μπροστά μας.
*Ομιλία στην εκδήλωση-συζήτηση του Ινστιτούτου Νίκος Πουλαντζάς «Η απειλή των ιδιωτικοποιήσεων» - μαζί με τη Χίλαρυ Γουαιηνράιτ. Art Garage, Αθήνα, 30.01.2013
youpayyourcrisis
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ιαπωνία: Ειδική γιορτή για τη συζυγική αγάπη...
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
