2013-02-15 20:54:08
ΠΗΓΗ: Γιάννης Παπαϊωάννου
Σταμάτης Κυριακάκης
Η παραλία του Σαρωνικού είναι μία περιοχή με πλούσια ιστορία και από την αρχαιότητα αποτελεί πόλο έλξης για τη μοναδική αισθητική του τοπίου. Παράλληλα αποτελεί ένα χώρο στον οποίο συνυπάρχουν φυσικά οικοσυστήματα με μεγάλη οικολογική αξία, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και λειτουργίες που εξυπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες. Επομένως συνιστά ένα συλλογικό αγαθό το οποίο η πολιτεία οφείλει να διαφυλάξει και να αναδείξει ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών και των συλλογικοτήτων τους στη διαχείρισή του.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα το μοναδικό αυτό τοπίο έχει αντιμετωπισθεί από τις κυβερνήσεις σαν «οικόπεδο για ανοικοδόμηση» με αποτέλεσμα να γίνεται χωροθέτηση λειτουργιών άναρχα και οι περισσότερες από αυτές δε συνάδουν με τον παράκτιο και θαλάσσιο χώρο. Μοναδικό κριτήριο είναι το πρόσκαιρο κέρδος, κυρίως για τους επιχειρηματίες ενώ από την άλλη πλευρά οι πολίτες στερούνται πάρα πολύ μεγάλη παραλιακή έκταση, αφού πολλά χιλιόμετρα ακτογραμμής είναι περιφραγμένα με την πρόσβαση σχεδόν απαγορευμένη για το κοινό.
Η σημερινή κυβέρνηση με την πολιτική εκποίησης του δημόσιου χώρου και με μοναδικό κριτήριο τα κέρδη των υποψήφιων επενδυτών δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο «αποχαρακτηρισμού» του θαλάσσιου μετώπου του Σαρωνικού από χώρο κολύμβησης και ήπιας άθλησης σε χώρο « εντατικών λειτουργιών υψηλής απόδοσης» πράγμα το οποίο θα οδηγήσει στο να αποκοπεί η παραλία ακόμα περισσότερο από τον αστικό ιστό και είναι πολύ πιθανό να δρομολογήσει μη αναστρέψιμες καταστάσεις.
Η σημερινή κατάσταση.
Κατά μήκος της παραλιακής ζώνης έχουν ήδη χωροθετηθεί και αναπτύσσονται χρήσεις που έχουν σαν αφετηρία την ελκυστικότητα του θαλάσσιου τοπίου και τον ανοικτό ορίζοντα. Τέτοιες χρήσεις είναι οι πολυτελείς κατοικίες, διάφορες εμπορικές δραστηριότητες και κέντρα διασκέδασης σε όλη την έκταση της ακτής. Έχουν επίσης αναπτυχθεί μεγάλης κλίμακας αθλητικές εγκαταστάσεις., όπως το συγκρότημα του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας που συνδέεται με το γήπεδο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» οι οποίες εκτός από την έντονη υπερτοπική χρήση μαζικού αθλητισμού διατίθενται για συνέδρια και εμπορικές εκθέσεις μεγάλης κλίμακας.
Ενδεικτικές είναι επίσης οι εμπορικές δραστηριότητες γύρω από τη μαρίνα του Φλοίσβου, , τα πολλά κέντρα για νυχτερινή διασκέδαση και οι πολυτελείς κατοικίες σε πολλές εκτάσεις της παραλίας.
Αν σε αυτά προστεθούν οι οργανωμένες ακτές που είναι αποκλεισμένες από την ελεύθερη πρόσβαση, οι μαρίνες όπως και άλλες νόμιμες και παράνομες εγκαταστάσεις, γίνεται φανερό ότι η ελεύθερη πρόσβαση στους πολίτες για κολύμβηση και ήπια άθληση είναι περιορισμένη και σε υποβαθμισμένες, στις περισσότερες περιπτώσεις, συνθήκες.
Τα σχέδια για fast track «αξιοποίηση» η «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» και το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ¨.
Η πιο πάνω κατάσταση της άναρχης δόμησης στην παραλιακή ζώνη, της στέρησης της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης των πολιτών σε πολλά σημεία της. Η δημιουργία ασύμβατων με τη χρήση της παραλίας εγκαταστάσεων αποξενώνουν από την ακτή, από τους πολίτες και το κοινωνικό ιστό, με μοναδικό κριτήριο το οικονομικό κέρδος για λίγους. Αυτή η κατάσταση έχει επικριθεί από όλες σχεδόν τις συλλογικότητες και τους φορείς, όπως και από επιστημονικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα: - Τα Τοπικά κινήματα των πολιτών έχουν εκφράσει κατ’ επανάληψιν την αντίθεσή τους, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις για την ήπια και φιλική προς το περιβάλλον χρήση της παραλίας. Παράλληλα έχουν οργανώσει πολλές κινητοποιήσεις για τη διεκδίκησή της. – Σχεδόν όλες οι δημοτικές αρχές διαχρονικά έχουν ταχθεί υπέρ της απελευθέρωσης των ακτών από ενοχλούσες και επικίνδυνες χρήσεις, όπως και υπέρ της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών σε αυτές, και της διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα αποδίδοντας τους στους δήμους.
–Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην πολύχρονη μελέτη που πραγματοποίησε και δημοσιοποίησε το 2001 επέκρινε δριμύτατα την κατάσταση και την πολιτική που πιο πάνω περιγράψαμε και έκανε προτάσεις για άμεση αλλαγή αυτής της πολιτικής.
– Επιστημονικοί φορείς όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας (ΔΣΑ) και πολλοί άλλοι έχουν εκφράσει δημόσια τις θέσεις τους υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα των παραλιών, και της απελευθέρωσής τους από παράνομες ή καταστροφικές για το περιβάλλον και τον πολιτισμό χρήσεις
– Ακόμα και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδιασμού (ΟΡΣΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος πιεζόμενος από τα κοινωνικά κινήματα, τις δημοτικές αρχές και την επιστημονική κοινότητα έβλεπε τα αδιέξοδα και την επικινδυνότητα της κατάστασης και προσπαθούσε στα περιθώρια της ασκούμενης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος πολιτικής, να υιοθετεί προτάσεις των επιστημονικών και κοινωνικών φορέων που κινούντο σε αντίθετη με το υπουργείο κατεύθυνση.
Το νομοσχέδιο γι την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ και οι συνέπειές του
Και ενώ σχεδόν όλοι οι φορείς συμφωνούν με την αλλαγή της προϋπάρχουσας κατάστασης, δηλαδή με τη θεσμοθέτηση του δημόσιου χαρακτήρα και της απελευθέρωσης των ακτών από ασύμβατες λειτουργίες και με την υιοθέτηση ήπιων, φιλικών προς το περιβάλλον χρήσεων και την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών σε αυτές, έρχεται η σημερινή κυβέρνηση να αλλάξει τα δεδομένα. Με το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ, επιβάλλει την παραχώρηση όλης της παράκτιας έκτασης στην υπό συγκρότηση εταιρεία «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» η οποία θα παρέμβει σε όλες τις περιοχές αυτής της ακτογραμμής από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μέχρι το Σούνιο. Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί, ότι και το νομοσχέδιο για τον ΕΟΤ όπως και η δημιουργία της εταιρείας «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» είναι απόρροια της εφαρμογής του τρίτου μνημονίου. Σε αυτό προβλέπεται η πλήρης εκχώρηση της δημόσιας περιουσίας σε ξένους και Έλληνες κερδοσκόπους «επενδυτές» Η προαναφερόμενη εταιρεία θα διαχειρίζεται και θα παραχωρεί σε επενδυτικές επιχειρήσεις και ομίλους -και μάλιστα με διαδικασίες fast track- τα φιλέτα των ακτογραμμών και των παραθαλάσσιων εκτάσεων του παραλιακού μετώπου. Ότι δηλαδή βρίσκεται στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου καταστρατηγώντας και τους ήδη υφιστάμενους νόμους και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας.
Με το νομοσχέδιο επιχειρείται η δημιουργία συνεδριακών κέντρων διεθνούς εμβέλειας, εκθεσιακών και εμπορικών κέντρων κάθε είδους καταστημάτων, νυχτερινών κέντρων. Ακόμη ασύμβατων με τον ισχύοντα χωροταξικό σχεδιασμό μεγάλων λιμενικών εγκαταστάσεων, που σχεδιάζονται να γίνουν με τον καθορισμό των ζωνών ανάπλασης και γενικών χρήσεων γης, καθώς και με την τροποποίηση, επί το δυσμενέστερο, των επιτρεπόμενων χρήσεων στην παραλιακή ζώνη.
Επίσης προβλέπεται σε όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης η δημιουργία Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ). Εντός των ορίων των, δίνεται η δυνατότητα υπέρβασης των ισχυόντων όρων δόμησης. Παράλληλα εντάσσονται σε αυτές υπάρχοντα γεωφυσικά στοιχεία, όπως τα ρέματα, χείμαρροι, κόλποι ιδιαιτέρου κάλους και άλλα (βλέπε ρέμα Πικροδάφνης κ.λ.π.) Παράλληλα η έκταση των ΠΟΤΑ ορίζεται τουλάχιστον σε 800 ! ! ! στρέμματα παραλιακής ζώνης για κάθε μία, για και για τη δημιουργία τεράστιων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων μέχρι και 1000 κλινών ! !
Παράλληλα απαξιώνεται, αγνοείται και παρακάμπτεται ακόμα και ο ΟΡΣΑ με τη δημιουργία όπως φαίνεται ενός φορέα που θα επανακαθορίσει χρήσεις γης και όρους δόμησης. Θέλουν να δημιουργήσουν τις αναγκαίες υποδομές, ώστε να γίνει πιο εύκολη και ελκυστική η παραχώρηση της περιουσίας του Δημοσίου στην ιδιωτική πρωτοβουλία. H κυβέρνηση έχει μπερδέψει σκοπίμως, επενδύσεις ανάπτυξης με τις αποκρατικοποιήσεις (που συχνά είναι απλά μεταβίβαση τμημάτων του ελληνικού κράτους σε τρίτο, ξένο, κράτος). Όταν μιλά κανείς για επενδύσεις πρέπει να εννοεί και να στοχεύει στη δημιουργία νέας παραγωγικής βάσης, στην ποιοτική αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων υποδομών, την εισαγωγή νέων μεθόδων οργάνωσης και πιο σύγχρονης τεχνολογίας. Αντίθετα τρόικα και κυβέρνηση εννοούν με επενδύσεις την μεταβίβαση υπάρχοντος πλούτου σε τρίτους. Όμως, τέτοιες μεταβιβάσεις δεν προσθέτουν ουσία, ούτε μας πάνε στο μέλλον.
Αν τα σχέδια αυτά ισχύσουν είναι σίγουρο ότι η παραλιακή ζώνη θα αποκοπεί από τον αστικό ιστό όλων των παράκτιων δήμων αποτελώντας ένα ξένο σώμα. Ταυτόχρονα πρόσβαση στην παραλία θα έχουν μόνο οι εύποροι, ενώ θα το στερηθούν εκατομμύρια πολιτών.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις που θα δημιουργηθούν θα λειτουργούν με τη γνωστή μέθοδο all inclusive -όπως ήδη γίνεται στις μεγάλες τουριστικές μονάδες. Αυτές παρέχοντας όλες τις υπηρεσίες στους επισκέπτες-πελάτες, οι οποίοι σπάνια κυκλοφορούν στις τοπικές κοινωνίες για να καταναλώσουν.
Με αυτό τον τρόπο σίγουρα θα καταστραφούν οι ήδη υπάρχουσες μικρές επιχειρήσεις στους παράκτιους δήμους (ξενοδοχεία, καταστήματα, εστιατόρια, καφετέριες και άλλα). Παράλληλα θα χαθούν χιλιάδες θέσεις υπάρχουσας εργασίας και μάλιστα σε περίοδο παρατεταμένης ύφεσης.
Όσο για το «αποστομωτικό» επιχείρημα της κυβέρνησης περί δημιουργίας τάχα χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας θέλουμε να επισημάνουμε τα εξής¨
α) Σχεδόν όλες οι μεγάλες τουριστικές μονάδες και στις ΠΟΤΑ που λειτουργούν προσλαμβάνονται με άθλιες συνθήκες εργασίας, φθηνό εργατικό δυναμικό, από άλλες χώρεςενώ καθόλου ή ελάχιστοι Έλληνες.
β) Στο γνωστό ξενοδοχειακό συγκρότημα του «Αστέρα Βουλιαγμένης» που βρίσκεται στη διαδικασία της εκποίησης, ενώ μόλις το 2004 είχε δαπανηθεί 1,5 δις Ευρώ για ανακαίνιση, η διοίκηση έχει ανακοινώσει ήδη τις πρώτες 83 απολύσεις, όπως έχει καταγγείλει το σωματείο εργαζομένων.
Το Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού λέει ΟΧΙ στα φαραωνικά αυτά σχέδια.
- Όλοι οι μαζικοί φορείς που συμμετέχουμε στο Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού είμαστε αντίθετοι με εγκαταστάσεις που προωθούνται με το προς ψήφιση νομοσχέδιο, διότι θα καταστρέψουν φυσικά οικοσυστήματα, θα υποβαθμίσουν τα μνημεία του πολιτισμού και θα στερήσουν από τους πολίτες το πολύ σημαντικό δημόσιο αγαθό που λέγεται παραλία.
- Είμαστε αντίθετοι με τη δημιουργία συνεδριακών κέντρων διεθνούς εμβέλειας, εκθεσιακών και εμπορικών κέντρων κάθε είδους καταστημάτων, όπως και νυχτερινών κέντρων στην παραλία, που σχεδιάζονται να γίνουν με τον καθορισμό των ζωνών ανάπλασης και γενικών χρήσεων γης, καθώς και με την τροποποίηση των επιτρεπόμενων χρήσεων στην παραλιακή περιοχή.
- Είμαστε αντίθετοι με τη δημιουργία Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) γιατί προϋποθέτουν την προς το δυσμενέστερο τροποποίηση του χωροταξικού νόμου.
- Τέλος είμαστε αντίθετοι με την εκποίηση των ιαματικών πηγών, στις οποίες περιλαμβάνεται και η Λίμνη της Βουλιαγμένης η οποία (εκποίηση) προβλέπεται στο νομοσχέδιο, γιατί πιστεύουμε ότι οι πηγές αυτές σχετίζονται άμεσα με την υγεία του λαού μας, την Πολιτιστική μας κληρονομιά καθώς είναι και ένας μοναδικός φυσικού κάλους χώρος.
Οι αρχές στις οποίες στηριζόμαστε και προτάσεις που καταθέτουμε στο διάλογο για την παραλία του Σαρωνικού
Η κατάσταση που πιο πάνω περιγράψαμε- και που η παλαιότερη αλλά και αυτή η κυβέρνηση επιχειρεί με το σημερινό σχέδιο νόμου να δημιουργήσει- είναι απαράδεκτη για μια τόσο ιστορική και τόσο υψηλής οικολογικής, αλλά και φυσικού κάλους ποιότητας, παράκτια ζώνη, όπως είναι ο Σαρωνικός.
Οι φορείς και οι συλλογικότητες του παραλιακού μετώπου είμαστε αποφασισμένοι να αγωνισθούμε για να ανατρέψουμε τη σημερινή κατάσταση και πολύ περισσότερο να αποτρέψουμε αυτήν που επιχειρείται να δημιουργηθεί με μοναδικό κριτήριο τα οικονομικά συμφέροντα των επενδυτικών επιχειρήσεων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις, στο περιβάλλον και στη ζωή των πολιτών .
Οι αρχές στις οποίες στηρίζονται οι προτάσεις και οι διεκδικήσεις που καταθέτουμε είναι αυτές στις οποίες στηρίχθηκε και η μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την παραλία του Σαρωνικού και είναι οι εξής:
- Η διεύρυνση και η ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της παραλιακής ζώνης για όσο το δυνατόν περισσότερες και πολυπληθέστερες ομάδες χρηστών με παράλληλη αύξηση της προσβασιμότητας της.
- Η οικολογική ανασυγκρότηση της παράκτιας, θαλάσσιας και χερσαίας ζώνης σε μακροπρόθεσμη προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης που θα διασφαλίζει τη μοναδικότητα του φυσικού αυτού πόρου και για τις επόμενες γενιές.
- Η διάσωση, διαφύλαξη και ανάδειξη ιστορικών ή αρχαιολογικών τόπων και περιοχών φυσικού κάλλους.
- Η αποσυμφόρηση της παράκτιας ζώνης από εκτεταμένες, εντατικές ή αποκλειστικές δραστηριότητες και εκμεταλλεύσεις.
- Η απομάκρυνση των ασύμβατων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
- Η συμβολή στην ευαισθητοποίηση των διαφόρων ομάδων χρηστών της παράκτιας ζώνης για σωστή συμπεριφορά και διαφύλαξη του πολύτιμου χαρακτήρα του φυσικού αυτού πόρου.
Με βάση αυτές τις αρχές προτείνουμε
-Να μη γίνει καμία νέα εμπορική εγκατάσταση στην παραλία του Σαρωνικού και στην περιοχή ανάμεσα στην παραλιακή λεωφόρο και στην ακτή
- Να κατεδαφιστούν άμεσα οι παράνομες εγκαταστάσεις σε όλη την ακτογραμμή του Σαρωνικού και ιδιαίτερα όσες ήδη έχουν κριθεί κατεδαφιστέες.
- Να απομακρυνθούν επίσης από την παραλία τα νυχτερινά κέντρα και άλλες παράνομες χρήσεις αναψυχής.
- Να δοθούν κίνητρα για να αναβαθμισθούν οι υπάρχουσες μικρές τουριστικές μονάδες που βρίσκονται πάνω από τη λεωφόρο, εκτός της ακτής, όπως και οι τουριστικές παραθεριστικές κατοικίες που ήδη υπάρχουν.
- Οι οργανωμένες ακτές του ΕΟΤ να διατηρήσουν το δημόσιο χαρακτήρα και να έχουν ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση στο κοινό.
- Οι ελεύθερες ακτές να αναβαθμισθούν από τους δήμους και να είναι δωρεάν διαθέσιμες για κολύμβηση και ήπιες δραστηριότητες (ερασιτεχνική αλιεία, περίπατος, ποδηλασία) από τους πολίτες αποκλείοντας κάθε έντονη εμπορική εκμετάλλευση. Να επιτρέπεται μόνο εμπορικές εκμεταλλεύσεις ήπιας μορφής, έτσι ώστε να είναι οι παραλίες αυτοχρηματοδοτούμενες χωρίς την έννοια του κέρδους
- Να εξασφαλισθεί η εύκολη πρόσβαση των πεζών στην ακτή με υπέργειες διαβάσεις και περισσότερα φανάρια, ιδιαίτερα σε δήμους με μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα, όπου η παραλιακή λεωφόρος αποκόπτει τον αστικό ιστό από την ακτή. (Φάληρο – Άλιμος – Ελληνικό – Βούλα- Βάρκιζα –Κορωπί- Σαρωνίδα).
- Να αναβαθμισθούν και να αξιοποιηθούν για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση όλα τα φυσικά οικοσυστήματα της παραλιακής ζώνης και ιδιαίτερα αυτά που έχουν μεγαλύτερη οικολογική αξία (Δέλτα Ιλισού, Δέλτα του ρέματος της Πικροδάφνης, βιότοπος Αλυκών Αναβύσσου).
- Να γίνουν θαλάσσια πάρκα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στον Άγιο Κοσμά, στην παραλία της Βούλας σε συνδυασμό με τη νήσο Υδρούσα και στην παραλία της Βουλιαγμένης-Βάρκιζας όπως προτείνεται στη μελέτη του Πολυτεχνείου. –Η νήσος Φλέβες να βγει από τα προς ιδιωτικοποίηση νησιά του ΤΑΙΠΕΔ και να ενταχθεί στο π5ροτεινόμενο θαλάσσιο πάρκο Βουλιαγμένης-Βάρκιζας.
-Επίσης να διαμορφωθεί σύμφωνα με την πρόταση της ίδιας μελέτης σε θαλάσσιο κοινωνικό πάρκο για ήπιες δραστηριότητες η ελεύθερη ακτή της Γλυφάδας (κολύμβηση, ερασιτεχνική αλιεία, παιδότοπου, ερασιτεχνικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, ποδηλασία, Μπιτς-βόλεϊ).
-Να προστατευθούν και να αναδειχθούν οι αρχαιολογικοί χώροι στη Γλυφάδα, τη Βούλα, τη Βουλιαγμένη, την Ανάβυσσο και τις άλλες παράκτιες περιοχές. Ιδιαίτερα ο χώρος που βρίσκεται ο αρχαίος ναός του Ζωστήρα Απόλλωνα, μέσα στις εγκαταστάσεις του Αστέρα να απαλλοτριωθεί και ο ναός να αναδειχθεί σε μνημείο επισκέψιμο από τους πολίτες
- Το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού να γίνει μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου σύμφωνα με την κατατεθειμένη μελέτη του Πολυτεχνείου και να συνδεθεί με το θαλάσσιο πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στον Άγιο Κοσμά, όπως προτείνεται στην άλλη μελέτη του Πολυτεχνείου.
- Ο χώρος των Αλυκών Αναβύσσου να γίνει πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και προστασίας του σημαντικού οικοσυστήματος των Αλυκών.
- Να δημιουργηθεί ποδηλατοδρόμος σε όλο το παραλιακό μέτωπο του Σαρωνικού, όπως και ποδηλατικά δίκτυα στους παράλιους δήμους που να έχουν πρόσβαση στον κεντρικό ποδηλατοδρόμο.
Κλείνοντας θέλουμε να κάνουμε δύο επισημάνσεις:
α) Οι πιο πάνω προτάσεις μπορούν να συμπληρωθούν και να βελτιωθούν από τους τοπικούς φορείς με την προϋπόθεση ότι συμφωνούν με τις προαναφερόμενες αρχές, τις οποίες τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και το Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού συμφωνούν ότι πρέπει να αποτελούν τη βάση για κάθε πρόταση.
β) Στις όποιες αποφάσεις λάβει η πολιτεία θα πρέπει να έχουν συμμετάσχει ισότιμα οι τοπικές συλλογικότητες και οι φορείς των παράκτιων δήμων.
youpayyourcrisis
Σταμάτης Κυριακάκης
Η παραλία του Σαρωνικού είναι μία περιοχή με πλούσια ιστορία και από την αρχαιότητα αποτελεί πόλο έλξης για τη μοναδική αισθητική του τοπίου. Παράλληλα αποτελεί ένα χώρο στον οποίο συνυπάρχουν φυσικά οικοσυστήματα με μεγάλη οικολογική αξία, σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι και λειτουργίες που εξυπηρετούν τις ανθρώπινες ανάγκες. Επομένως συνιστά ένα συλλογικό αγαθό το οποίο η πολιτεία οφείλει να διαφυλάξει και να αναδείξει ενθαρρύνοντας τη συμμετοχή των πολιτών και των συλλογικοτήτων τους στη διαχείρισή του.
Δυστυχώς μέχρι σήμερα το μοναδικό αυτό τοπίο έχει αντιμετωπισθεί από τις κυβερνήσεις σαν «οικόπεδο για ανοικοδόμηση» με αποτέλεσμα να γίνεται χωροθέτηση λειτουργιών άναρχα και οι περισσότερες από αυτές δε συνάδουν με τον παράκτιο και θαλάσσιο χώρο. Μοναδικό κριτήριο είναι το πρόσκαιρο κέρδος, κυρίως για τους επιχειρηματίες ενώ από την άλλη πλευρά οι πολίτες στερούνται πάρα πολύ μεγάλη παραλιακή έκταση, αφού πολλά χιλιόμετρα ακτογραμμής είναι περιφραγμένα με την πρόσβαση σχεδόν απαγορευμένη για το κοινό.
Η σημερινή κυβέρνηση με την πολιτική εκποίησης του δημόσιου χώρου και με μοναδικό κριτήριο τα κέρδη των υποψήφιων επενδυτών δημιουργεί σοβαρό κίνδυνο «αποχαρακτηρισμού» του θαλάσσιου μετώπου του Σαρωνικού από χώρο κολύμβησης και ήπιας άθλησης σε χώρο « εντατικών λειτουργιών υψηλής απόδοσης» πράγμα το οποίο θα οδηγήσει στο να αποκοπεί η παραλία ακόμα περισσότερο από τον αστικό ιστό και είναι πολύ πιθανό να δρομολογήσει μη αναστρέψιμες καταστάσεις.
Η σημερινή κατάσταση.
Κατά μήκος της παραλιακής ζώνης έχουν ήδη χωροθετηθεί και αναπτύσσονται χρήσεις που έχουν σαν αφετηρία την ελκυστικότητα του θαλάσσιου τοπίου και τον ανοικτό ορίζοντα. Τέτοιες χρήσεις είναι οι πολυτελείς κατοικίες, διάφορες εμπορικές δραστηριότητες και κέντρα διασκέδασης σε όλη την έκταση της ακτής. Έχουν επίσης αναπτυχθεί μεγάλης κλίμακας αθλητικές εγκαταστάσεις., όπως το συγκρότημα του Σταδίου Ειρήνης και Φιλίας που συνδέεται με το γήπεδο «Γεώργιος Καραϊσκάκης» οι οποίες εκτός από την έντονη υπερτοπική χρήση μαζικού αθλητισμού διατίθενται για συνέδρια και εμπορικές εκθέσεις μεγάλης κλίμακας.
Ενδεικτικές είναι επίσης οι εμπορικές δραστηριότητες γύρω από τη μαρίνα του Φλοίσβου, , τα πολλά κέντρα για νυχτερινή διασκέδαση και οι πολυτελείς κατοικίες σε πολλές εκτάσεις της παραλίας.
Αν σε αυτά προστεθούν οι οργανωμένες ακτές που είναι αποκλεισμένες από την ελεύθερη πρόσβαση, οι μαρίνες όπως και άλλες νόμιμες και παράνομες εγκαταστάσεις, γίνεται φανερό ότι η ελεύθερη πρόσβαση στους πολίτες για κολύμβηση και ήπια άθληση είναι περιορισμένη και σε υποβαθμισμένες, στις περισσότερες περιπτώσεις, συνθήκες.
Τα σχέδια για fast track «αξιοποίηση» η «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» και το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ¨.
Η πιο πάνω κατάσταση της άναρχης δόμησης στην παραλιακή ζώνη, της στέρησης της ελεύθερης και δωρεάν πρόσβασης των πολιτών σε πολλά σημεία της. Η δημιουργία ασύμβατων με τη χρήση της παραλίας εγκαταστάσεων αποξενώνουν από την ακτή, από τους πολίτες και το κοινωνικό ιστό, με μοναδικό κριτήριο το οικονομικό κέρδος για λίγους. Αυτή η κατάσταση έχει επικριθεί από όλες σχεδόν τις συλλογικότητες και τους φορείς, όπως και από επιστημονικά ιδρύματα. Συγκεκριμένα: - Τα Τοπικά κινήματα των πολιτών έχουν εκφράσει κατ’ επανάληψιν την αντίθεσή τους, καταθέτοντας συγκεκριμένες προτάσεις για την ήπια και φιλική προς το περιβάλλον χρήση της παραλίας. Παράλληλα έχουν οργανώσει πολλές κινητοποιήσεις για τη διεκδίκησή της. – Σχεδόν όλες οι δημοτικές αρχές διαχρονικά έχουν ταχθεί υπέρ της απελευθέρωσης των ακτών από ενοχλούσες και επικίνδυνες χρήσεις, όπως και υπέρ της ελεύθερης πρόσβασης των πολιτών σε αυτές, και της διατήρησης του δημόσιου χαρακτήρα αποδίδοντας τους στους δήμους.
–Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στην πολύχρονη μελέτη που πραγματοποίησε και δημοσιοποίησε το 2001 επέκρινε δριμύτατα την κατάσταση και την πολιτική που πιο πάνω περιγράψαμε και έκανε προτάσεις για άμεση αλλαγή αυτής της πολιτικής.
– Επιστημονικοί φορείς όπως το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας (ΤΕΕ), ο Δικηγορικός Σύλλογος Αθήνας (ΔΣΑ) και πολλοί άλλοι έχουν εκφράσει δημόσια τις θέσεις τους υπέρ του δημόσιου χαρακτήρα των παραλιών, και της απελευθέρωσής τους από παράνομες ή καταστροφικές για το περιβάλλον και τον πολιτισμό χρήσεις
– Ακόμα και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδιασμού (ΟΡΣΑ) του Υπουργείου Περιβάλλοντος πιεζόμενος από τα κοινωνικά κινήματα, τις δημοτικές αρχές και την επιστημονική κοινότητα έβλεπε τα αδιέξοδα και την επικινδυνότητα της κατάστασης και προσπαθούσε στα περιθώρια της ασκούμενης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος πολιτικής, να υιοθετεί προτάσεις των επιστημονικών και κοινωνικών φορέων που κινούντο σε αντίθετη με το υπουργείο κατεύθυνση.
Το νομοσχέδιο γι την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ και οι συνέπειές του
Και ενώ σχεδόν όλοι οι φορείς συμφωνούν με την αλλαγή της προϋπάρχουσας κατάστασης, δηλαδή με τη θεσμοθέτηση του δημόσιου χαρακτήρα και της απελευθέρωσης των ακτών από ασύμβατες λειτουργίες και με την υιοθέτηση ήπιων, φιλικών προς το περιβάλλον χρήσεων και την ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών σε αυτές, έρχεται η σημερινή κυβέρνηση να αλλάξει τα δεδομένα. Με το νομοσχέδιο για την αναδιάρθρωση του ΕΟΤ, επιβάλλει την παραχώρηση όλης της παράκτιας έκτασης στην υπό συγκρότηση εταιρεία «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» η οποία θα παρέμβει σε όλες τις περιοχές αυτής της ακτογραμμής από το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας μέχρι το Σούνιο. Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί, ότι και το νομοσχέδιο για τον ΕΟΤ όπως και η δημιουργία της εταιρείας «Αττικό Παράκτιο Μέτωπο ΑΕ» είναι απόρροια της εφαρμογής του τρίτου μνημονίου. Σε αυτό προβλέπεται η πλήρης εκχώρηση της δημόσιας περιουσίας σε ξένους και Έλληνες κερδοσκόπους «επενδυτές» Η προαναφερόμενη εταιρεία θα διαχειρίζεται και θα παραχωρεί σε επενδυτικές επιχειρήσεις και ομίλους -και μάλιστα με διαδικασίες fast track- τα φιλέτα των ακτογραμμών και των παραθαλάσσιων εκτάσεων του παραλιακού μετώπου. Ότι δηλαδή βρίσκεται στην ιδιοκτησία του Ελληνικού Δημοσίου καταστρατηγώντας και τους ήδη υφιστάμενους νόμους και τις αποφάσεις του Συμβουλίου Επικρατείας.
Με το νομοσχέδιο επιχειρείται η δημιουργία συνεδριακών κέντρων διεθνούς εμβέλειας, εκθεσιακών και εμπορικών κέντρων κάθε είδους καταστημάτων, νυχτερινών κέντρων. Ακόμη ασύμβατων με τον ισχύοντα χωροταξικό σχεδιασμό μεγάλων λιμενικών εγκαταστάσεων, που σχεδιάζονται να γίνουν με τον καθορισμό των ζωνών ανάπλασης και γενικών χρήσεων γης, καθώς και με την τροποποίηση, επί το δυσμενέστερο, των επιτρεπόμενων χρήσεων στην παραλιακή ζώνη.
Επίσης προβλέπεται σε όλο το μήκος της παραλιακής ζώνης η δημιουργία Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ). Εντός των ορίων των, δίνεται η δυνατότητα υπέρβασης των ισχυόντων όρων δόμησης. Παράλληλα εντάσσονται σε αυτές υπάρχοντα γεωφυσικά στοιχεία, όπως τα ρέματα, χείμαρροι, κόλποι ιδιαιτέρου κάλους και άλλα (βλέπε ρέμα Πικροδάφνης κ.λ.π.) Παράλληλα η έκταση των ΠΟΤΑ ορίζεται τουλάχιστον σε 800 ! ! ! στρέμματα παραλιακής ζώνης για κάθε μία, για και για τη δημιουργία τεράστιων ξενοδοχειακών συγκροτημάτων μέχρι και 1000 κλινών ! !
Παράλληλα απαξιώνεται, αγνοείται και παρακάμπτεται ακόμα και ο ΟΡΣΑ με τη δημιουργία όπως φαίνεται ενός φορέα που θα επανακαθορίσει χρήσεις γης και όρους δόμησης. Θέλουν να δημιουργήσουν τις αναγκαίες υποδομές, ώστε να γίνει πιο εύκολη και ελκυστική η παραχώρηση της περιουσίας του Δημοσίου στην ιδιωτική πρωτοβουλία. H κυβέρνηση έχει μπερδέψει σκοπίμως, επενδύσεις ανάπτυξης με τις αποκρατικοποιήσεις (που συχνά είναι απλά μεταβίβαση τμημάτων του ελληνικού κράτους σε τρίτο, ξένο, κράτος). Όταν μιλά κανείς για επενδύσεις πρέπει να εννοεί και να στοχεύει στη δημιουργία νέας παραγωγικής βάσης, στην ποιοτική αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων υποδομών, την εισαγωγή νέων μεθόδων οργάνωσης και πιο σύγχρονης τεχνολογίας. Αντίθετα τρόικα και κυβέρνηση εννοούν με επενδύσεις την μεταβίβαση υπάρχοντος πλούτου σε τρίτους. Όμως, τέτοιες μεταβιβάσεις δεν προσθέτουν ουσία, ούτε μας πάνε στο μέλλον.
Αν τα σχέδια αυτά ισχύσουν είναι σίγουρο ότι η παραλιακή ζώνη θα αποκοπεί από τον αστικό ιστό όλων των παράκτιων δήμων αποτελώντας ένα ξένο σώμα. Ταυτόχρονα πρόσβαση στην παραλία θα έχουν μόνο οι εύποροι, ενώ θα το στερηθούν εκατομμύρια πολιτών.
Οι τουριστικές επιχειρήσεις που θα δημιουργηθούν θα λειτουργούν με τη γνωστή μέθοδο all inclusive -όπως ήδη γίνεται στις μεγάλες τουριστικές μονάδες. Αυτές παρέχοντας όλες τις υπηρεσίες στους επισκέπτες-πελάτες, οι οποίοι σπάνια κυκλοφορούν στις τοπικές κοινωνίες για να καταναλώσουν.
Με αυτό τον τρόπο σίγουρα θα καταστραφούν οι ήδη υπάρχουσες μικρές επιχειρήσεις στους παράκτιους δήμους (ξενοδοχεία, καταστήματα, εστιατόρια, καφετέριες και άλλα). Παράλληλα θα χαθούν χιλιάδες θέσεις υπάρχουσας εργασίας και μάλιστα σε περίοδο παρατεταμένης ύφεσης.
Όσο για το «αποστομωτικό» επιχείρημα της κυβέρνησης περί δημιουργίας τάχα χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας θέλουμε να επισημάνουμε τα εξής¨
α) Σχεδόν όλες οι μεγάλες τουριστικές μονάδες και στις ΠΟΤΑ που λειτουργούν προσλαμβάνονται με άθλιες συνθήκες εργασίας, φθηνό εργατικό δυναμικό, από άλλες χώρεςενώ καθόλου ή ελάχιστοι Έλληνες.
β) Στο γνωστό ξενοδοχειακό συγκρότημα του «Αστέρα Βουλιαγμένης» που βρίσκεται στη διαδικασία της εκποίησης, ενώ μόλις το 2004 είχε δαπανηθεί 1,5 δις Ευρώ για ανακαίνιση, η διοίκηση έχει ανακοινώσει ήδη τις πρώτες 83 απολύσεις, όπως έχει καταγγείλει το σωματείο εργαζομένων.
Το Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού λέει ΟΧΙ στα φαραωνικά αυτά σχέδια.
- Όλοι οι μαζικοί φορείς που συμμετέχουμε στο Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού είμαστε αντίθετοι με εγκαταστάσεις που προωθούνται με το προς ψήφιση νομοσχέδιο, διότι θα καταστρέψουν φυσικά οικοσυστήματα, θα υποβαθμίσουν τα μνημεία του πολιτισμού και θα στερήσουν από τους πολίτες το πολύ σημαντικό δημόσιο αγαθό που λέγεται παραλία.
- Είμαστε αντίθετοι με τη δημιουργία συνεδριακών κέντρων διεθνούς εμβέλειας, εκθεσιακών και εμπορικών κέντρων κάθε είδους καταστημάτων, όπως και νυχτερινών κέντρων στην παραλία, που σχεδιάζονται να γίνουν με τον καθορισμό των ζωνών ανάπλασης και γενικών χρήσεων γης, καθώς και με την τροποποίηση των επιτρεπόμενων χρήσεων στην παραλιακή περιοχή.
- Είμαστε αντίθετοι με τη δημιουργία Περιοχών Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης (ΠΟΤΑ) γιατί προϋποθέτουν την προς το δυσμενέστερο τροποποίηση του χωροταξικού νόμου.
- Τέλος είμαστε αντίθετοι με την εκποίηση των ιαματικών πηγών, στις οποίες περιλαμβάνεται και η Λίμνη της Βουλιαγμένης η οποία (εκποίηση) προβλέπεται στο νομοσχέδιο, γιατί πιστεύουμε ότι οι πηγές αυτές σχετίζονται άμεσα με την υγεία του λαού μας, την Πολιτιστική μας κληρονομιά καθώς είναι και ένας μοναδικός φυσικού κάλους χώρος.
Οι αρχές στις οποίες στηριζόμαστε και προτάσεις που καταθέτουμε στο διάλογο για την παραλία του Σαρωνικού
Η κατάσταση που πιο πάνω περιγράψαμε- και που η παλαιότερη αλλά και αυτή η κυβέρνηση επιχειρεί με το σημερινό σχέδιο νόμου να δημιουργήσει- είναι απαράδεκτη για μια τόσο ιστορική και τόσο υψηλής οικολογικής, αλλά και φυσικού κάλους ποιότητας, παράκτια ζώνη, όπως είναι ο Σαρωνικός.
Οι φορείς και οι συλλογικότητες του παραλιακού μετώπου είμαστε αποφασισμένοι να αγωνισθούμε για να ανατρέψουμε τη σημερινή κατάσταση και πολύ περισσότερο να αποτρέψουμε αυτήν που επιχειρείται να δημιουργηθεί με μοναδικό κριτήριο τα οικονομικά συμφέροντα των επενδυτικών επιχειρήσεων, αδιαφορώντας για τις επιπτώσεις, στο περιβάλλον και στη ζωή των πολιτών .
Οι αρχές στις οποίες στηρίζονται οι προτάσεις και οι διεκδικήσεις που καταθέτουμε είναι αυτές στις οποίες στηρίχθηκε και η μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου για την παραλία του Σαρωνικού και είναι οι εξής:
- Η διεύρυνση και η ενίσχυση του δημόσιου χαρακτήρα της παραλιακής ζώνης για όσο το δυνατόν περισσότερες και πολυπληθέστερες ομάδες χρηστών με παράλληλη αύξηση της προσβασιμότητας της.
- Η οικολογική ανασυγκρότηση της παράκτιας, θαλάσσιας και χερσαίας ζώνης σε μακροπρόθεσμη προοπτική βιώσιμης ανάπτυξης που θα διασφαλίζει τη μοναδικότητα του φυσικού αυτού πόρου και για τις επόμενες γενιές.
- Η διάσωση, διαφύλαξη και ανάδειξη ιστορικών ή αρχαιολογικών τόπων και περιοχών φυσικού κάλλους.
- Η αποσυμφόρηση της παράκτιας ζώνης από εκτεταμένες, εντατικές ή αποκλειστικές δραστηριότητες και εκμεταλλεύσεις.
- Η απομάκρυνση των ασύμβατων χρήσεων και δραστηριοτήτων.
- Η συμβολή στην ευαισθητοποίηση των διαφόρων ομάδων χρηστών της παράκτιας ζώνης για σωστή συμπεριφορά και διαφύλαξη του πολύτιμου χαρακτήρα του φυσικού αυτού πόρου.
Με βάση αυτές τις αρχές προτείνουμε
-Να μη γίνει καμία νέα εμπορική εγκατάσταση στην παραλία του Σαρωνικού και στην περιοχή ανάμεσα στην παραλιακή λεωφόρο και στην ακτή
- Να κατεδαφιστούν άμεσα οι παράνομες εγκαταστάσεις σε όλη την ακτογραμμή του Σαρωνικού και ιδιαίτερα όσες ήδη έχουν κριθεί κατεδαφιστέες.
- Να απομακρυνθούν επίσης από την παραλία τα νυχτερινά κέντρα και άλλες παράνομες χρήσεις αναψυχής.
- Να δοθούν κίνητρα για να αναβαθμισθούν οι υπάρχουσες μικρές τουριστικές μονάδες που βρίσκονται πάνω από τη λεωφόρο, εκτός της ακτής, όπως και οι τουριστικές παραθεριστικές κατοικίες που ήδη υπάρχουν.
- Οι οργανωμένες ακτές του ΕΟΤ να διατηρήσουν το δημόσιο χαρακτήρα και να έχουν ελεύθερη και δωρεάν πρόσβαση στο κοινό.
- Οι ελεύθερες ακτές να αναβαθμισθούν από τους δήμους και να είναι δωρεάν διαθέσιμες για κολύμβηση και ήπιες δραστηριότητες (ερασιτεχνική αλιεία, περίπατος, ποδηλασία) από τους πολίτες αποκλείοντας κάθε έντονη εμπορική εκμετάλλευση. Να επιτρέπεται μόνο εμπορικές εκμεταλλεύσεις ήπιας μορφής, έτσι ώστε να είναι οι παραλίες αυτοχρηματοδοτούμενες χωρίς την έννοια του κέρδους
- Να εξασφαλισθεί η εύκολη πρόσβαση των πεζών στην ακτή με υπέργειες διαβάσεις και περισσότερα φανάρια, ιδιαίτερα σε δήμους με μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα, όπου η παραλιακή λεωφόρος αποκόπτει τον αστικό ιστό από την ακτή. (Φάληρο – Άλιμος – Ελληνικό – Βούλα- Βάρκιζα –Κορωπί- Σαρωνίδα).
- Να αναβαθμισθούν και να αξιοποιηθούν για περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση όλα τα φυσικά οικοσυστήματα της παραλιακής ζώνης και ιδιαίτερα αυτά που έχουν μεγαλύτερη οικολογική αξία (Δέλτα Ιλισού, Δέλτα του ρέματος της Πικροδάφνης, βιότοπος Αλυκών Αναβύσσου).
- Να γίνουν θαλάσσια πάρκα περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στον Άγιο Κοσμά, στην παραλία της Βούλας σε συνδυασμό με τη νήσο Υδρούσα και στην παραλία της Βουλιαγμένης-Βάρκιζας όπως προτείνεται στη μελέτη του Πολυτεχνείου. –Η νήσος Φλέβες να βγει από τα προς ιδιωτικοποίηση νησιά του ΤΑΙΠΕΔ και να ενταχθεί στο π5ροτεινόμενο θαλάσσιο πάρκο Βουλιαγμένης-Βάρκιζας.
-Επίσης να διαμορφωθεί σύμφωνα με την πρόταση της ίδιας μελέτης σε θαλάσσιο κοινωνικό πάρκο για ήπιες δραστηριότητες η ελεύθερη ακτή της Γλυφάδας (κολύμβηση, ερασιτεχνική αλιεία, παιδότοπου, ερασιτεχνικές πολιτιστικές εκδηλώσεις, ποδηλασία, Μπιτς-βόλεϊ).
-Να προστατευθούν και να αναδειχθούν οι αρχαιολογικοί χώροι στη Γλυφάδα, τη Βούλα, τη Βουλιαγμένη, την Ανάβυσσο και τις άλλες παράκτιες περιοχές. Ιδιαίτερα ο χώρος που βρίσκεται ο αρχαίος ναός του Ζωστήρα Απόλλωνα, μέσα στις εγκαταστάσεις του Αστέρα να απαλλοτριωθεί και ο ναός να αναδειχθεί σε μνημείο επισκέψιμο από τους πολίτες
- Το πρώην αεροδρόμιο του Ελληνικού να γίνει μητροπολιτικό πάρκο υψηλού πρασίνου σύμφωνα με την κατατεθειμένη μελέτη του Πολυτεχνείου και να συνδεθεί με το θαλάσσιο πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης στον Άγιο Κοσμά, όπως προτείνεται στην άλλη μελέτη του Πολυτεχνείου.
- Ο χώρος των Αλυκών Αναβύσσου να γίνει πάρκο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και προστασίας του σημαντικού οικοσυστήματος των Αλυκών.
- Να δημιουργηθεί ποδηλατοδρόμος σε όλο το παραλιακό μέτωπο του Σαρωνικού, όπως και ποδηλατικά δίκτυα στους παράλιους δήμους που να έχουν πρόσβαση στον κεντρικό ποδηλατοδρόμο.
Κλείνοντας θέλουμε να κάνουμε δύο επισημάνσεις:
α) Οι πιο πάνω προτάσεις μπορούν να συμπληρωθούν και να βελτιωθούν από τους τοπικούς φορείς με την προϋπόθεση ότι συμφωνούν με τις προαναφερόμενες αρχές, τις οποίες τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και το Δίκτυο Προστασίας του Σαρωνικού συμφωνούν ότι πρέπει να αποτελούν τη βάση για κάθε πρόταση.
β) Στις όποιες αποφάσεις λάβει η πολιτεία θα πρέπει να έχουν συμμετάσχει ισότιμα οι τοπικές συλλογικότητες και οι φορείς των παράκτιων δήμων.
youpayyourcrisis
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Συνελήφθη 24χρονος για διαρρήξεις σε σχολεία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
