2013-03-10 20:28:10
Συνέντευξη στον Αθανασιο Ελλις στην Αγκυρα
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, μιλά στην «Κ» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την ΑΟΖ και το Καστελλόριζο
Την προθυμία της Τουρκίας να επιλύσει τις διαφορές της με την Ελλάδα μέσα στο θετικό περιβάλλον που οικοδομείται με την κυβέρνηση Σαμαρά, υπογραμμίζει ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, σε συνέντευξή του στην «Κ».
Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας πλέκει το εγκώμιο του Ελληνα πρωθυπουργού, για τον οποίο τονίζει ότι έχει πολύ καλή χημεία με τον Ταγίπ Ερντογάν και υπονοεί ότι μπορούν να ακολουθήσουν στα βήματα των Βενιζέλου και Ατατούρκ.
Κατά τη μακρά συζήτηση που έγινε στην επίσημη κατοικία του στην Αγκυρα, ο κ. Νταβούτογλου εκπέμπει μια διάχυτη αισιοδοξία για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ομως, οι διαφορές παραμένουν.
Αν και περιγράφει το Διεθνές Δίκαιο ως «ραχοκοκαλιά» των προσπαθειών που καταβάλλονται, καθιστά σαφές ότι η Αγκυρα δεν κινείται με βάση τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει, αλλά επιμένει πως η επίλυση των όποιων προβλημάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από διμερή διάλογο, ενώ σε ό,τι αφορά ειδικότερα το ακανθώδες ζήτημα της ΑΟΖ, δηλώνει πως κανείς δεν μπορεί να περικυκλώσει την Τουρκία που έχει τη μακρύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο και πως η χώρα του έχει δικαίωμα να διεξάγει έρευνες στην Αν
. Μεσόγειο.
Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζει την ανάγκη υπέρβασης της καχυποψίας του παρελθόντος, φθάνοντας στο σημείο να προτείνει όπως η Ελλάδα, η Τουρκία και η «ενωμένη Κύπρος» να αποτελέσουν μια ζώνη παρόμοια με αυτή της Βαλτικής. Τέλος, εκτιμά ότι με την εκλογή του Νίκου Αναστασιάδη δημιουργείται ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για λύση του Κυπριακού και καταθέτει τις τουρκικές ενστάσεις για την επιλογή των ιμάμηδων από την ελληνική πολιτεία.
– Αμφισβητείτε το δικαίωμα της Ελλάδας να εκμεταλλευθεί πηγές ενέργειας στον υποθαλάσσιο χώρο της;
– Πρέπει να έχουμε μια κοινή εικόνα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η θέση μας ως τουρκικής κυβέρνησης είναι να βλέπουμε όλες τις προοπτικές ως πλεονεκτήματα για τις σχέσεις μας. Ως χώρο όχι ανταγωνισμού, αλλά συνεργασίας. Για πολλές δεκαετίες η Τουρκία και η Ελλάδα διδάσκονταν ότι είναι ανταγωνιστικές χώρες και ότι η μία προσπαθεί να αντικρούσει την άλλη. Η κύρια αλλαγή μεθόδων και ιδιοσυγκρασίας σήμερα είναι ότι δεν προσπαθούμε να αντικρούσουμε ο ένας τον άλλον, αλλά θέλουμε να ανοίξουμε νέους ορίζοντες στις σχέσεις μας. Υπό αυτήν την έννοια το Αιγαίο είναι για μας μια θάλασσα φιλίας και διαλόγου. Υπάρχουν μερικά ισχυρά πλεονεκτήματα και προοπτικές στο Αιγαίο. Μπορούμε να εργασθούμε μαζί για να τα καταστήσουμε πηγή πλούτου και για τις δυο χώρες μας. Σεβόμενοι, φυσικά, ο ένας τα δικαιώματα του άλλου. Εχουμε κάποιες διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις για το πώς ορίζεται η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ή άλλα ευαίσθητα ζητήματα. Γνωρίζουμε τις διαφορές απόψεων. Το σημαντικό είναι αν θα τις καταστήσουμε εμπόδιο, σαν ένα τείχος του Βερολίνου που δεν είναι βιώσιμο, ούτε λογικό ή ηθικό.
Η δεύτερη επιλογή είναι να συζητήσουμε τις διαφορετικές μας απόψεις και να προσπαθήσουμε να βρούμε μια κοινά επωφελή (win win) κατάσταση. Εχουμε διεξαγάγει 54 γύρους διερευνητικών συνομιλιών. Εχουμε πετύχει αρκετή πρόοδο, αλλά λόγω της πολιτικής κατάστασης, και κατανοούμε απόλυτα τις δυσκολίες, δεν προχωρήσαμε. Μπορούμε τώρα να συνεχίσουμε. Θέλω, παράλληλα, να υπογραμμίσω ότι επιθυμούμε να δούμε μια ισχυρή, σταθερή και ευημερούσα γείτονα δίπλα μας. Κάποιοι εξτρεμιστές, στην Ελλάδα ή στην Τουρκία, μπορεί να νομίζουν ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι μηδενικού αποτελέσματος (zero sum game) αλλά σας διαβεβαιώ ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Ακόμη και η ελληνική γνώμη εκτιμά το πώς συμπεριφέρθηκε η Τουρκία στη διάρκεια της τελευταίας διετίας που η Ελλάδα βιώνει την οικονομική κρίση. Πώς προσπαθήσαμε να είμαστε υποβοηθητικοί και όχι να την εκμεταλλευτούμε. Πρέπει να καταλάβετε ότι όταν ένας γείτονάς μας είναι αδύναμος ή αντιμετωπίζει προβλήματα, καθίσταται πρόβλημα και για μας. Ετσι το σκεφτόμαστε. Είμαι, λοιπόν, βέβαιος ότι οι διαφορές απόψεων θα διευθετηθούν μέσα από τη νέα προσέγγιση και τον νέο τρόπο σκέψης.
– Μιλήσατε για διαφορετικές απόψεις. Η Ελλάδα πιστεύει ότι όταν δύο μέρη διαφωνούν, ακόμη και αν είναι φίλοι, μπορούν να λύσουν τις διαφορές τους με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Δεν πρέπει αυτό να είναι η βάση της αναζήτησης λύσης;
– Φυσικά, το Διεθνές Δίκαιο και η εθνική κυριαρχία αποτελούν τη ραχοκοκαλιά αυτών των συνομιλιών, αλλά εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς το Διεθνές Δίκαιο. Ο καλύτερος τρόπος για τη λύση αυτών των προβλημάτων είναι μέσω διμερούς διαλόγου διότι το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση με χιλιάδες νησιά και ταυτόχρονα είναι μέρος της ευρύτερης Μεσογείου. Ολα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη. Φυσικά, σεβόμαστε απόλυτα τα θέματα της κυριαρχίας των δύο χωρών. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρξουν λύσεις σε αυτό το πλαίσιο. Η Τουρκία έχει την πιο μακριά ακτογραμμή στη Μεσόγειο. Κανείς δεν μπορεί να περιμένει από την Τουρκία να παραμείνει περικυκλωμένη (land locked) από συγκεκριμένα μέτρα. Μπορεί να βρεθεί μια λύση όπου όλα αυτά τα νησιά, αλλά και τα συμφέροντα της Τουρκίας ως χώρας με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο, θα λαμβάνονται υπόψη. Δεν πρόκειται για αλληλοαναιρούμενες θέσεις. Μπορούμε να τα βρούμε μαζί και όλα αυτά να αποτελέσουν κοινό πλεονέκτημα. Ως υπουργός Εξωτερικών, αλλά και παλαιότερα, έχω ασχοληθεί με πολλά διεθνή ζητήματα, και το είπα στον φίλο μου, θα έλεγα τον αδερφό μου, Δημήτρη (Αβραμόπουλο), ότι το 70% είναι βασικά θέμα ψυχολογίας, και η ουσία είναι το υπόλοιπο 30%. Εάν ξεπεραστεί το ψυχολογικό εμπόδιο, τότε όλα αυτά μπορούν να λυθούν ρεαλιστικά. Αλλά όταν υπάρχουν ψυχολογικά εμπόδια δεν βρίσκονται λογικές και ρεαλιστικές λύσεις. Οταν οι δύο πλευρές αντιδρούν συναισθηματικά και παράλογα, τότε ακόμα και τα πιο μικρά ζητήματα μπορούν να αποτελέσουν αιτία πολέμου.
– Εάν δεν πάμε στο Διεθνές Δίκαιο και ακολουθήσουμε τη δική σας θέση περί διαλόγου, και με δεδομένη την εύλογη ανησυχία της Ελλάδας για τη συμπεριφορά της Τουρκίας, δεν θα έπρεπε η τελευταία να κάνει τα μεγαλύτερα βήματα για να διευκολύνει την αναζήτηση λύσης;
– Στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας, όπου υπογράψαμε 25 συμφωνίες, δεν υπήρχε η αίσθηση ότι η μία χώρα είναι ισχυρή και η άλλη δεν είναι. Μπορούμε να μοιραστούμε τόσα πολλά. Εχουμε τόσα κοινά. Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές. Δεν είναι θέμα ανταγωνισμού, ούτε μεγέθους. Δεν είναι ζήτημα φόβου, είναι θέμα φιλίας και συνεργασίας. Αυτή είναι η νέα ψυχολογία, η νέα δυναμική και είμαστε πολύ αισιόδοξοι.
Μπορεί να υπάρξουν συμφωνίες. Είμαστε και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ. Είμαστε σύμμαχοι. Σε πολλά μέτωπα Ελληνες και Τούρκοι στρατιώτες είναι μαζί. Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανησυχία για την ισχύ της Τουρκίας. Εάν η Τουρκία είναι ισχυρή, μπορεί να βοηθήσει την Ελλάδα. Οπως και εάν η Ελλάδα είναι ισχυρή μπορεί να βοηθήσει την Τουρκία. Στις δεκαετίες του ’60, του ’70, του ’80, ακόμη και του ’90, υπήρχε αυτή η ψυχολογία. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η ελληνική νεολαία παρακολουθεί τουρκικά σίριαλ και οι Τούρκοι νέοι πηγαίνουν στα ελληνικά νησιά για διακοπές.
– Θα προχωρήσετε σε έρευνες κοντά στη Ρόδο και το Καστελλόριζο;
– Στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία ως παραθαλάσσια χώρα έχει δικαίωμα να κάνει έρευνες, και εκεί υπάρχει επίσης κοινή κατανόηση.
Ρεαλιστής ο κ. Σαμαράς
– Πώς βλέπετε τον κ. Σαμαρά; Θεωρείται σκληρός στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά δείχνει να χειρίζεται με ρεαλισμό τα ζητήματα.
– Στην Κωνσταντινούπολη ήταν η τρίτη φορά που τον συνάντησα. Τον είχα δει επίσης τον Οκτώβριο, όταν επισκέφτηκα την Αθήνα, και τον περασμένο μήνα στο Κατάρ. Ο πρωθυπουργός σας είναι ένας από τους πιο έμπειρους πολιτικούς. Στη διάρκεια του γεύματός μας έλεγε ότι ήταν ο νεαρότερος βουλευτής και υπουργός. Η πολιτική και η πρακτική μάς διδάσκει να είμαστε πραγματιστές, ανοιχτοί στον διάλογο και να έχουμε στόχο να επιτυγχάνουμε αποτελέσματα. Από την πρώτη μου συνάντηση με τον κ. Σαμαρά έχω αποκομίσει τις καλύτερες εντυπώσεις, ενώ μπορώ να σας πω ότι είχε πολύ καλή χημεία και με τον πρωθυπουργό Ερντογάν. Είχαν μια άριστη διμερή συνάντηση. Ελεγαν πολλά αστεία στη συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών. Και, φυσικά, η δική μου η σχέση με τον κ. Αβραμόπουλο είναι εξαιρετική.
Για να επανέλθω στο ερώτημά σας, ο κ. Σαμαράς είναι έμπειρος και έχει καλές προθέσεις. Το να είναι κάποιος σκληρός είναι σχετικό. Εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς το «σκληρός». Ανθρωποι που έχουν αρχές πολλές φορές αλλάζουν για το καλό της χώρας τους. Αυτό που έχει σημασία είναι οι προθέσεις κάποιου, όχι το αν είναι σκληρός ή ήπιος. Ποιες είναι οι προθέσεις του, η σοβαρότητα με την οποία κινείται και αν έχει την πολιτική βούληση.
– Θα μπορούσε η σχέση Σαμαρά - Ερντογάν να ακολουθήσει την πορεία των Βενιζέλου και Ατατούρκ;
– Με προλάβατε. Οταν είχα φιλοξενήσει πρόσφατα τον Δημήτρη στο υπουργείο Εξωτερικών, του έδειξα μια φωτογραφία των Ατατούρκ και Βενιζέλου, που ήταν δύο ηγέτες οι οποίοι πολέμησαν, αλλά στη συνέχεια έφτασαν στην ειρήνη. Αυτό δείχνει ότι πάντα υπάρχει η βάση για την ειρήνη. Και στη δική μας περίπτωση δεν μιλάμε απλώς για ειρήνη, αλλά για ένα πνεύμα συνεργασίας. Θα σας έλεγα ότι κάποια μέρα η ελληνική και η τουρκική οικονομία μπορούν και πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως. Εάν η Τουρκία ενταχθεί στην Ε.Ε., η ελληνοτουρκική συνεργασία θα καταστήσει πιο ισχυρή και την Ευρώπη. Η Ελλάδα, η Τουρκία και μια ενωμένη Κύπρος θα πρέπει να αποτελέσουν μια ζώνη όπως οι χώρες της Βαλτικής. Αντί να καταναλώνουμε όλη αυτή την ενέργεια για να ανταγωνιζόμαστε, μπορούμε να δημιουργήσουμε συνέργειες, η μία χώρα να υποστηρίζει την άλλη, ακόμη και να εκπροσωπεί η μία την άλλη σε διεθνή fora.
Ο μουφτής πρέπει να είναι αυτόνομος
– Γιατί αντιδρά η Τουρκία στο νέο πλαίσιο επιλογής των ιμάμηδων που ψήφισε η ελληνική Βουλή και το οποίο ουσιαστικά ενισχύει το έργο τους;
– Εχουμε μιλήσει με τον Δημήτρη λεπτομερώς και με απόλυτη ειλικρίνεια. Για μας υπάρχουν δύο πτυχές σε όλα αυτά τα μειονοτικά ζητήματα. Για τα άτομα ελληνικής καταγωγής στην Τουρκία και τουρκικής καταγωγής στην Ελλάδα. Το ένα αφορά συνήθειες και παραδόσεις. Για παράδειγμα, ο Ελληνας Πατριάρχης έχει τη δική του παράδοση. Δεν μπορούμε να του επιβάλουμε κάτι. Πρέπει να σας πω ότι μόλις ανέλαβα υπουργός έδωσα οδηγίες στις πρεσβείες μας, όποτε επισκέπτεται τη χώρα στην οποία βρίσκονται ο Ελληνας Πατριάρχης, να τον υποδέχονται όπως τον επικεφαλής της μουσουλμανικής κοινότητας.
– Ομως, η τουρκική κυβέρνηση πρέπει να συναινέσει στη λίστα για τον εκλογή Πατριάρχη.
– Είναι δικό τους θέμα. Αποφασίζουν για τους δικούς τους. Η Τουρκία ποτέ δεν αποφάσισε την εκλογή του Ελληνα Πατριάρχη ή της Ιεράς Συνόδου. Είναι ζήτημα χριστιανών, γιατί να παρέμβει η τουρκική κυβέρνηση; Είναι θέμα θρησκευτικής ελευθερίας και αυτονομίας, και ισχύει τους τελευταίους πέντε αιώνες. Γιατί να το αλλάξουμε; Είναι δικαίωμά τους, δεν παρεμβαίνουμε. Παρομοίως, οι μουσουλμάνοι Τούρκοι στη δυτική Θράκη ή στη Ρόδο και αλλού αποτελούν μια κοινότητα και έχουν τις παραδόσεις τους. Ενας Τούρκος ή ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να επιβάλει, δεν μπορεί να γνωρίζει τι είναι καλό για έναν χριστιανό ορθόδοξο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να γνωρίζει τι είναι καλό ή τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται στις μουσουλμανικές παραδόσεις. Ο μουσουλμάνος μουφτής πρέπει να είναι αυτόνομος, όπως και ο Ελληνας Πατριάρχης. Βασικά, αυτό θέλουμε.
– Βέβαια, πρόκειται για Ελληνες πολίτες.
– Είμαστε σύγχρονα κράτη και όλοι αυτοί είναι ισότιμοι πολίτες. Κάθε φορά που εγώ ή ο πρωθυπουργός Ερντογάν επισκεφθήκαμε στη δυτική Θράκη, τους είπαμε: Είστε Ελληνες πολίτες, η κουλτούρα σας είναι τουρκική, η θρησκεία σας είναι μουσουλμανική, αλλά είστε Ελληνες πολίτες. Δεν είστε προέκταση της Τουρκίας. Είστε Ελληνες πολίτες. Χρησιμοποιείτε τα νόμιμα δικαιώματά σας ως Ελληνες πολίτες. Εάν, λοιπόν, εκλέγονται από τη μειονότητα βάσει των παραδόσεών τους, αυτό είναι σημαντικό πλεονέκτημα. Αλλά εάν επιβάλλεται, αποφασίζεται, διορίζεται από την κυβέρνηση, τότε δεν είναι. Είναι δύσκολο για τη μειονότητα να το αποδεχθεί αυτό.
– Αρα, θεωρείτε την ελληνική θέση αντιδημοκρατική;
– Οχι. Είμαι αισιόδοξος. Ανταλλάσσουμε απόψεις.
– Θα επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης;
– Μπορεί. Γιατί όχι; Μιλήσαμε για αυτά τα θέματα με φιλικό τρόπο και ελπίζουμε να πετύχουμε περισσότερη πρόοδο. Σας υπενθυμίζω ότι η κυβέρνησή μας επέστρεψε όλες τις περιουσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία και σε άλλες θρησκευτικές μειονότητες, ενώ στην Eλλάδα πολλά βασικά ζητήματα που αφορούν μουσουλμανικούς θρησκευτικούς θεσμούς εκκρεμούν. Αλλά δεν περιμένουμε για αμοιβαιότητα. Είπαμε ότι οι χριστιανοί πολίτες μας είναι ισότιμοι πολίτες, και εάν παραβιάζονται τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα, είναι καθήκον μας να επιληφθούμε του θέματος. Δώσαμε πίσω το ορφανοτροφείο και πολλά άλλα περιουσιακά στοιχεία αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Δεν διστάσαμε, διότι αυτό είναι το καθήκον μας. Εάν κάτι έγινε λάθος κατά το παρελθόν, είναι καθήκον μας να το διορθώσουμε. Φυσικά, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους μουσουλμάνους Τούρκους στην Ελλάδα. Είναι ισότιμοι Ελληνες πολίτες.
Ευκαιρία στο Κυπριακό με Αναστασιάδη
– Πώς βλέπετε τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού μετά την εκλογή Αναστασιάδη;
– Νομίζω ότι υπάρχει ένα «παράθυρο ευκαιρίας». Οι πολιτικές αλλαγές πάντα φέρνουν νέες προκλήσεις και νέες ευκαιρίες. Οπως το 2002, όταν ήρθαμε στην κυβέρνηση τη στιγμή που οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό βρίσκονταν σε εξέλιξη, και καταφέραμε μέσα σε περίπου ένα χρόνο να φθάσουμε στο δημοψήφισμα. Ηταν σχεδόν ένα θαύμα, κανένας δεν το περίμενε. Νομίζω ότι ο Αναστασιάδης έχει δύο πλεονεκτήματα. Δεν είναι σαν τον Χριστόφια, με την έννοια ότι δεν κληρονομεί ένα περιβάλλον του «όχι», και είναι κάποιος που το 2004 είπε «ναι», άρα μπορεί ευθέως να δηλώσει ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει.
– Το «ναι» έλαβε μόλις 25%.
– Εχετε δίκιο, αλλά ο Αναστασιάδης δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ασυνέπεια, ενώ ο Χριστόφιας είχε να ακολουθήσει την πολιτική που είχε εγκαθιδρύσει ο Παπαδόπουλος. Αν υπάρξει ειρήνη, είμαι βέβαιος ότι θα λάβει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό. Στη διάρκεια των τελευταίων εννέα ετών, υπήρξαν πολλοί γύροι συνομιλιών και όλοι καταλαβαίνουν ότι η απουσία λύσης δεν ωφελεί κανέναν. Ολοι χάνουν, για διαφορετικούς λόγους. Εάν κάποιοι εξτρεμιστές από την ελληνική πλευρά πιστεύουν ότι μπορούν να δημιουργούν πρόβλημα στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, αυτό δεν θα έχει αποτέλεσμα. Εννέα χρόνια μετά, όλοι μας, όχι μόνον οι Κύπριοι, έχουμε πλέον αρκετή εμπειρία για να επανεξετάσουμε τις πολιτικές μας.
– Σε νέα βάση, γιατί το σχέδιο Ανάν απερρίφθη;
– Ναι. Μπορεί. Πρέπει να υπάρξει ένας νέος γύρος συνομιλιών, που θα είναι όμως ειλικρινής και θα έχει σαφές χρονοδιάγραμμα. Οι συνομιλίες του Χριστόφια με τον Ερογλου, και παλαιότερα με τον Ταλάτ, δεν προχώρησαν γιατί δεν υπήρχε χρονοδιάγραμμα, δεν υπήρχε κοινή προσέγγιση. Ελεγαν «όχι» σε διεθνή διάσκεψη. Τώρα μπορούν να υπάρξουν νέες μέθοδοι, που να μας οδηγήσουν στην ειρήνη. Υπάρχουν πολλά κοινά ζητήματα, όπως για παράδειγμα το θέμα της ύδρευσης. Του χρόνου, η Τουρκία θα αρχίσει να τροφοδοτεί την Κύπρο με νερό. Οι Ελληνες που έχουν τόσο πολλά νησιά γνωρίζουν ότι το νερό είναι σαν τον χρυσό και καταλαβαίνουν καλύτερα από κάθε άλλον τη σημασία του. Οι Ελληνοκύπριοι μπορούν να ωφεληθούν και αυτοί από το νερό που θα φτάνει στο νησί.
– Από την άλλη, υπάρχουν οι πηγές ενέργειας, που μπορούν να ωφελήσουν και τους Τουρκοκύπριους εάν συμφωνήσουν σε λύση.
– Εάν οι Ελληνοκύπριοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις πηγές ενέργειας για να «τιμωρήσουν» τους Τουρκοκύπριους, δεν μπορούν να το κάνουν. Δεν θα επιτρέψουμε να το κάνουν. Αυτό δεν είναι απειλή, αλλά δεν είναι λογικό και δεν είναι νόμιμο. Και οι δύο κοινότητες έχουν δικαίωμα στους φυσικούς πόρους της χώρας τους. Εάν στο μέλλον ανακαλυφθούν πηγές ενέργειας στη Β. Κύπρο, θα έχουν δικαίωμα σε αυτές και οι Ελληνοκύπριοι.
– Χωρίς λύση είναι δύσκολο. Οι πηγές ενέργειας αποτελούν εκ των πραγμάτων ένα «καρότο» για λύση.
– Ναι, γι’ αυτό χρειαζόμαστε λύση. Το νερό και το φυσικό αέριο είναι σημαντικά πλεονεκτήματα. Και οι δύο κοινότητες θα ωφεληθούν. Ολοι χάνουν από την απουσία λύσης. Γι’ αυτό η Τουρκία είναι υπέρ της επίτευξης λύσης το συντομότερο δυνατόν. Περιμένουμε να δούμε τι θα κάνει ο κ. Αναστασιάδης, ενώ και η Ελλάδα δείχνει τώρα ότι θέλει λύση. Θέλει να είναι πιο ενεργή στις εξελίξεις. Τα προηγούμενα τρία χρόνια, λόγω της εσωτερικής κατάστασης, η Ελλάδα ήταν πιο συγκρατημένη. Τώρα ο πρωθυπουργός Σαμαράς και ο φίλος μου Δημήτρης Αβραμόπουλος θέλουν να προχωρήσει το ζήτημα.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
InfoGnomon
Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Αχμέτ Νταβούτογλου, μιλά στην «Κ» για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την ΑΟΖ και το Καστελλόριζο
Την προθυμία της Τουρκίας να επιλύσει τις διαφορές της με την Ελλάδα μέσα στο θετικό περιβάλλον που οικοδομείται με την κυβέρνηση Σαμαρά, υπογραμμίζει ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, σε συνέντευξή του στην «Κ».
Ο επικεφαλής της τουρκικής διπλωματίας πλέκει το εγκώμιο του Ελληνα πρωθυπουργού, για τον οποίο τονίζει ότι έχει πολύ καλή χημεία με τον Ταγίπ Ερντογάν και υπονοεί ότι μπορούν να ακολουθήσουν στα βήματα των Βενιζέλου και Ατατούρκ.
Κατά τη μακρά συζήτηση που έγινε στην επίσημη κατοικία του στην Αγκυρα, ο κ. Νταβούτογλου εκπέμπει μια διάχυτη αισιοδοξία για το μέλλον των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Ομως, οι διαφορές παραμένουν.
Αν και περιγράφει το Διεθνές Δίκαιο ως «ραχοκοκαλιά» των προσπαθειών που καταβάλλονται, καθιστά σαφές ότι η Αγκυρα δεν κινείται με βάση τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία η Τουρκία δεν έχει επικυρώσει, αλλά επιμένει πως η επίλυση των όποιων προβλημάτων μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσα από διμερή διάλογο, ενώ σε ό,τι αφορά ειδικότερα το ακανθώδες ζήτημα της ΑΟΖ, δηλώνει πως κανείς δεν μπορεί να περικυκλώσει την Τουρκία που έχει τη μακρύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο και πως η χώρα του έχει δικαίωμα να διεξάγει έρευνες στην Αν
Σε κάθε περίπτωση, υποστηρίζει την ανάγκη υπέρβασης της καχυποψίας του παρελθόντος, φθάνοντας στο σημείο να προτείνει όπως η Ελλάδα, η Τουρκία και η «ενωμένη Κύπρος» να αποτελέσουν μια ζώνη παρόμοια με αυτή της Βαλτικής. Τέλος, εκτιμά ότι με την εκλογή του Νίκου Αναστασιάδη δημιουργείται ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για λύση του Κυπριακού και καταθέτει τις τουρκικές ενστάσεις για την επιλογή των ιμάμηδων από την ελληνική πολιτεία.
– Αμφισβητείτε το δικαίωμα της Ελλάδας να εκμεταλλευθεί πηγές ενέργειας στον υποθαλάσσιο χώρο της;
– Πρέπει να έχουμε μια κοινή εικόνα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η θέση μας ως τουρκικής κυβέρνησης είναι να βλέπουμε όλες τις προοπτικές ως πλεονεκτήματα για τις σχέσεις μας. Ως χώρο όχι ανταγωνισμού, αλλά συνεργασίας. Για πολλές δεκαετίες η Τουρκία και η Ελλάδα διδάσκονταν ότι είναι ανταγωνιστικές χώρες και ότι η μία προσπαθεί να αντικρούσει την άλλη. Η κύρια αλλαγή μεθόδων και ιδιοσυγκρασίας σήμερα είναι ότι δεν προσπαθούμε να αντικρούσουμε ο ένας τον άλλον, αλλά θέλουμε να ανοίξουμε νέους ορίζοντες στις σχέσεις μας. Υπό αυτήν την έννοια το Αιγαίο είναι για μας μια θάλασσα φιλίας και διαλόγου. Υπάρχουν μερικά ισχυρά πλεονεκτήματα και προοπτικές στο Αιγαίο. Μπορούμε να εργασθούμε μαζί για να τα καταστήσουμε πηγή πλούτου και για τις δυο χώρες μας. Σεβόμενοι, φυσικά, ο ένας τα δικαιώματα του άλλου. Εχουμε κάποιες διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις για το πώς ορίζεται η Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη ή άλλα ευαίσθητα ζητήματα. Γνωρίζουμε τις διαφορές απόψεων. Το σημαντικό είναι αν θα τις καταστήσουμε εμπόδιο, σαν ένα τείχος του Βερολίνου που δεν είναι βιώσιμο, ούτε λογικό ή ηθικό.
Η δεύτερη επιλογή είναι να συζητήσουμε τις διαφορετικές μας απόψεις και να προσπαθήσουμε να βρούμε μια κοινά επωφελή (win win) κατάσταση. Εχουμε διεξαγάγει 54 γύρους διερευνητικών συνομιλιών. Εχουμε πετύχει αρκετή πρόοδο, αλλά λόγω της πολιτικής κατάστασης, και κατανοούμε απόλυτα τις δυσκολίες, δεν προχωρήσαμε. Μπορούμε τώρα να συνεχίσουμε. Θέλω, παράλληλα, να υπογραμμίσω ότι επιθυμούμε να δούμε μια ισχυρή, σταθερή και ευημερούσα γείτονα δίπλα μας. Κάποιοι εξτρεμιστές, στην Ελλάδα ή στην Τουρκία, μπορεί να νομίζουν ότι πρόκειται για ένα παιχνίδι μηδενικού αποτελέσματος (zero sum game) αλλά σας διαβεβαιώ ότι συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο. Ακόμη και η ελληνική γνώμη εκτιμά το πώς συμπεριφέρθηκε η Τουρκία στη διάρκεια της τελευταίας διετίας που η Ελλάδα βιώνει την οικονομική κρίση. Πώς προσπαθήσαμε να είμαστε υποβοηθητικοί και όχι να την εκμεταλλευτούμε. Πρέπει να καταλάβετε ότι όταν ένας γείτονάς μας είναι αδύναμος ή αντιμετωπίζει προβλήματα, καθίσταται πρόβλημα και για μας. Ετσι το σκεφτόμαστε. Είμαι, λοιπόν, βέβαιος ότι οι διαφορές απόψεων θα διευθετηθούν μέσα από τη νέα προσέγγιση και τον νέο τρόπο σκέψης.
– Μιλήσατε για διαφορετικές απόψεις. Η Ελλάδα πιστεύει ότι όταν δύο μέρη διαφωνούν, ακόμη και αν είναι φίλοι, μπορούν να λύσουν τις διαφορές τους με βάση το Διεθνές Δίκαιο. Δεν πρέπει αυτό να είναι η βάση της αναζήτησης λύσης;
– Φυσικά, το Διεθνές Δίκαιο και η εθνική κυριαρχία αποτελούν τη ραχοκοκαλιά αυτών των συνομιλιών, αλλά εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς το Διεθνές Δίκαιο. Ο καλύτερος τρόπος για τη λύση αυτών των προβλημάτων είναι μέσω διμερούς διαλόγου διότι το Αιγαίο αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση με χιλιάδες νησιά και ταυτόχρονα είναι μέρος της ευρύτερης Μεσογείου. Ολα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη. Φυσικά, σεβόμαστε απόλυτα τα θέματα της κυριαρχίας των δύο χωρών. Αυτό που έχει σημασία είναι να υπάρξουν λύσεις σε αυτό το πλαίσιο. Η Τουρκία έχει την πιο μακριά ακτογραμμή στη Μεσόγειο. Κανείς δεν μπορεί να περιμένει από την Τουρκία να παραμείνει περικυκλωμένη (land locked) από συγκεκριμένα μέτρα. Μπορεί να βρεθεί μια λύση όπου όλα αυτά τα νησιά, αλλά και τα συμφέροντα της Τουρκίας ως χώρας με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στη Μεσόγειο, θα λαμβάνονται υπόψη. Δεν πρόκειται για αλληλοαναιρούμενες θέσεις. Μπορούμε να τα βρούμε μαζί και όλα αυτά να αποτελέσουν κοινό πλεονέκτημα. Ως υπουργός Εξωτερικών, αλλά και παλαιότερα, έχω ασχοληθεί με πολλά διεθνή ζητήματα, και το είπα στον φίλο μου, θα έλεγα τον αδερφό μου, Δημήτρη (Αβραμόπουλο), ότι το 70% είναι βασικά θέμα ψυχολογίας, και η ουσία είναι το υπόλοιπο 30%. Εάν ξεπεραστεί το ψυχολογικό εμπόδιο, τότε όλα αυτά μπορούν να λυθούν ρεαλιστικά. Αλλά όταν υπάρχουν ψυχολογικά εμπόδια δεν βρίσκονται λογικές και ρεαλιστικές λύσεις. Οταν οι δύο πλευρές αντιδρούν συναισθηματικά και παράλογα, τότε ακόμα και τα πιο μικρά ζητήματα μπορούν να αποτελέσουν αιτία πολέμου.
– Εάν δεν πάμε στο Διεθνές Δίκαιο και ακολουθήσουμε τη δική σας θέση περί διαλόγου, και με δεδομένη την εύλογη ανησυχία της Ελλάδας για τη συμπεριφορά της Τουρκίας, δεν θα έπρεπε η τελευταία να κάνει τα μεγαλύτερα βήματα για να διευκολύνει την αναζήτηση λύσης;
– Στη συνάντηση της περασμένης Δευτέρας, όπου υπογράψαμε 25 συμφωνίες, δεν υπήρχε η αίσθηση ότι η μία χώρα είναι ισχυρή και η άλλη δεν είναι. Μπορούμε να μοιραστούμε τόσα πολλά. Εχουμε τόσα κοινά. Υπάρχουν μεγάλες προοπτικές. Δεν είναι θέμα ανταγωνισμού, ούτε μεγέθους. Δεν είναι ζήτημα φόβου, είναι θέμα φιλίας και συνεργασίας. Αυτή είναι η νέα ψυχολογία, η νέα δυναμική και είμαστε πολύ αισιόδοξοι.
Μπορεί να υπάρξουν συμφωνίες. Είμαστε και οι δύο μέλη του ΝΑΤΟ. Είμαστε σύμμαχοι. Σε πολλά μέτωπα Ελληνες και Τούρκοι στρατιώτες είναι μαζί. Δεν πρέπει να υπάρχει καμία ανησυχία για την ισχύ της Τουρκίας. Εάν η Τουρκία είναι ισχυρή, μπορεί να βοηθήσει την Ελλάδα. Οπως και εάν η Ελλάδα είναι ισχυρή μπορεί να βοηθήσει την Τουρκία. Στις δεκαετίες του ’60, του ’70, του ’80, ακόμη και του ’90, υπήρχε αυτή η ψυχολογία. Τώρα τα πράγματα έχουν αλλάξει. Η ελληνική νεολαία παρακολουθεί τουρκικά σίριαλ και οι Τούρκοι νέοι πηγαίνουν στα ελληνικά νησιά για διακοπές.
– Θα προχωρήσετε σε έρευνες κοντά στη Ρόδο και το Καστελλόριζο;
– Στην Ανατολική Μεσόγειο η Τουρκία ως παραθαλάσσια χώρα έχει δικαίωμα να κάνει έρευνες, και εκεί υπάρχει επίσης κοινή κατανόηση.
Ρεαλιστής ο κ. Σαμαράς
– Πώς βλέπετε τον κ. Σαμαρά; Θεωρείται σκληρός στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά δείχνει να χειρίζεται με ρεαλισμό τα ζητήματα.
– Στην Κωνσταντινούπολη ήταν η τρίτη φορά που τον συνάντησα. Τον είχα δει επίσης τον Οκτώβριο, όταν επισκέφτηκα την Αθήνα, και τον περασμένο μήνα στο Κατάρ. Ο πρωθυπουργός σας είναι ένας από τους πιο έμπειρους πολιτικούς. Στη διάρκεια του γεύματός μας έλεγε ότι ήταν ο νεαρότερος βουλευτής και υπουργός. Η πολιτική και η πρακτική μάς διδάσκει να είμαστε πραγματιστές, ανοιχτοί στον διάλογο και να έχουμε στόχο να επιτυγχάνουμε αποτελέσματα. Από την πρώτη μου συνάντηση με τον κ. Σαμαρά έχω αποκομίσει τις καλύτερες εντυπώσεις, ενώ μπορώ να σας πω ότι είχε πολύ καλή χημεία και με τον πρωθυπουργό Ερντογάν. Είχαν μια άριστη διμερή συνάντηση. Ελεγαν πολλά αστεία στη συνάντηση των δύο αντιπροσωπειών. Και, φυσικά, η δική μου η σχέση με τον κ. Αβραμόπουλο είναι εξαιρετική.
Για να επανέλθω στο ερώτημά σας, ο κ. Σαμαράς είναι έμπειρος και έχει καλές προθέσεις. Το να είναι κάποιος σκληρός είναι σχετικό. Εξαρτάται από το πώς ορίζει κανείς το «σκληρός». Ανθρωποι που έχουν αρχές πολλές φορές αλλάζουν για το καλό της χώρας τους. Αυτό που έχει σημασία είναι οι προθέσεις κάποιου, όχι το αν είναι σκληρός ή ήπιος. Ποιες είναι οι προθέσεις του, η σοβαρότητα με την οποία κινείται και αν έχει την πολιτική βούληση.
– Θα μπορούσε η σχέση Σαμαρά - Ερντογάν να ακολουθήσει την πορεία των Βενιζέλου και Ατατούρκ;
– Με προλάβατε. Οταν είχα φιλοξενήσει πρόσφατα τον Δημήτρη στο υπουργείο Εξωτερικών, του έδειξα μια φωτογραφία των Ατατούρκ και Βενιζέλου, που ήταν δύο ηγέτες οι οποίοι πολέμησαν, αλλά στη συνέχεια έφτασαν στην ειρήνη. Αυτό δείχνει ότι πάντα υπάρχει η βάση για την ειρήνη. Και στη δική μας περίπτωση δεν μιλάμε απλώς για ειρήνη, αλλά για ένα πνεύμα συνεργασίας. Θα σας έλεγα ότι κάποια μέρα η ελληνική και η τουρκική οικονομία μπορούν και πρέπει να ενσωματωθούν πλήρως. Εάν η Τουρκία ενταχθεί στην Ε.Ε., η ελληνοτουρκική συνεργασία θα καταστήσει πιο ισχυρή και την Ευρώπη. Η Ελλάδα, η Τουρκία και μια ενωμένη Κύπρος θα πρέπει να αποτελέσουν μια ζώνη όπως οι χώρες της Βαλτικής. Αντί να καταναλώνουμε όλη αυτή την ενέργεια για να ανταγωνιζόμαστε, μπορούμε να δημιουργήσουμε συνέργειες, η μία χώρα να υποστηρίζει την άλλη, ακόμη και να εκπροσωπεί η μία την άλλη σε διεθνή fora.
Ο μουφτής πρέπει να είναι αυτόνομος
– Γιατί αντιδρά η Τουρκία στο νέο πλαίσιο επιλογής των ιμάμηδων που ψήφισε η ελληνική Βουλή και το οποίο ουσιαστικά ενισχύει το έργο τους;
– Εχουμε μιλήσει με τον Δημήτρη λεπτομερώς και με απόλυτη ειλικρίνεια. Για μας υπάρχουν δύο πτυχές σε όλα αυτά τα μειονοτικά ζητήματα. Για τα άτομα ελληνικής καταγωγής στην Τουρκία και τουρκικής καταγωγής στην Ελλάδα. Το ένα αφορά συνήθειες και παραδόσεις. Για παράδειγμα, ο Ελληνας Πατριάρχης έχει τη δική του παράδοση. Δεν μπορούμε να του επιβάλουμε κάτι. Πρέπει να σας πω ότι μόλις ανέλαβα υπουργός έδωσα οδηγίες στις πρεσβείες μας, όποτε επισκέπτεται τη χώρα στην οποία βρίσκονται ο Ελληνας Πατριάρχης, να τον υποδέχονται όπως τον επικεφαλής της μουσουλμανικής κοινότητας.
– Ομως, η τουρκική κυβέρνηση πρέπει να συναινέσει στη λίστα για τον εκλογή Πατριάρχη.
– Είναι δικό τους θέμα. Αποφασίζουν για τους δικούς τους. Η Τουρκία ποτέ δεν αποφάσισε την εκλογή του Ελληνα Πατριάρχη ή της Ιεράς Συνόδου. Είναι ζήτημα χριστιανών, γιατί να παρέμβει η τουρκική κυβέρνηση; Είναι θέμα θρησκευτικής ελευθερίας και αυτονομίας, και ισχύει τους τελευταίους πέντε αιώνες. Γιατί να το αλλάξουμε; Είναι δικαίωμά τους, δεν παρεμβαίνουμε. Παρομοίως, οι μουσουλμάνοι Τούρκοι στη δυτική Θράκη ή στη Ρόδο και αλλού αποτελούν μια κοινότητα και έχουν τις παραδόσεις τους. Ενας Τούρκος ή ένας μουσουλμάνος δεν μπορεί να επιβάλει, δεν μπορεί να γνωρίζει τι είναι καλό για έναν χριστιανό ορθόδοξο. Η ελληνική κυβέρνηση δεν μπορεί να γνωρίζει τι είναι καλό ή τι επιτρέπεται και τι δεν επιτρέπεται στις μουσουλμανικές παραδόσεις. Ο μουσουλμάνος μουφτής πρέπει να είναι αυτόνομος, όπως και ο Ελληνας Πατριάρχης. Βασικά, αυτό θέλουμε.
– Βέβαια, πρόκειται για Ελληνες πολίτες.
– Είμαστε σύγχρονα κράτη και όλοι αυτοί είναι ισότιμοι πολίτες. Κάθε φορά που εγώ ή ο πρωθυπουργός Ερντογάν επισκεφθήκαμε στη δυτική Θράκη, τους είπαμε: Είστε Ελληνες πολίτες, η κουλτούρα σας είναι τουρκική, η θρησκεία σας είναι μουσουλμανική, αλλά είστε Ελληνες πολίτες. Δεν είστε προέκταση της Τουρκίας. Είστε Ελληνες πολίτες. Χρησιμοποιείτε τα νόμιμα δικαιώματά σας ως Ελληνες πολίτες. Εάν, λοιπόν, εκλέγονται από τη μειονότητα βάσει των παραδόσεών τους, αυτό είναι σημαντικό πλεονέκτημα. Αλλά εάν επιβάλλεται, αποφασίζεται, διορίζεται από την κυβέρνηση, τότε δεν είναι. Είναι δύσκολο για τη μειονότητα να το αποδεχθεί αυτό.
– Αρα, θεωρείτε την ελληνική θέση αντιδημοκρατική;
– Οχι. Είμαι αισιόδοξος. Ανταλλάσσουμε απόψεις.
– Θα επαναλειτουργήσει η Θεολογική Σχολή της Χάλκης;
– Μπορεί. Γιατί όχι; Μιλήσαμε για αυτά τα θέματα με φιλικό τρόπο και ελπίζουμε να πετύχουμε περισσότερη πρόοδο. Σας υπενθυμίζω ότι η κυβέρνησή μας επέστρεψε όλες τις περιουσίες στην Ορθόδοξη Εκκλησία και σε άλλες θρησκευτικές μειονότητες, ενώ στην Eλλάδα πολλά βασικά ζητήματα που αφορούν μουσουλμανικούς θρησκευτικούς θεσμούς εκκρεμούν. Αλλά δεν περιμένουμε για αμοιβαιότητα. Είπαμε ότι οι χριστιανοί πολίτες μας είναι ισότιμοι πολίτες, και εάν παραβιάζονται τα ιδιοκτησιακά τους δικαιώματα, είναι καθήκον μας να επιληφθούμε του θέματος. Δώσαμε πίσω το ορφανοτροφείο και πολλά άλλα περιουσιακά στοιχεία αξίας πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Δεν διστάσαμε, διότι αυτό είναι το καθήκον μας. Εάν κάτι έγινε λάθος κατά το παρελθόν, είναι καθήκον μας να το διορθώσουμε. Φυσικά, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τους μουσουλμάνους Τούρκους στην Ελλάδα. Είναι ισότιμοι Ελληνες πολίτες.
Ευκαιρία στο Κυπριακό με Αναστασιάδη
– Πώς βλέπετε τις προοπτικές επίλυσης του Κυπριακού μετά την εκλογή Αναστασιάδη;
– Νομίζω ότι υπάρχει ένα «παράθυρο ευκαιρίας». Οι πολιτικές αλλαγές πάντα φέρνουν νέες προκλήσεις και νέες ευκαιρίες. Οπως το 2002, όταν ήρθαμε στην κυβέρνηση τη στιγμή που οι διαπραγματεύσεις για το Κυπριακό βρίσκονταν σε εξέλιξη, και καταφέραμε μέσα σε περίπου ένα χρόνο να φθάσουμε στο δημοψήφισμα. Ηταν σχεδόν ένα θαύμα, κανένας δεν το περίμενε. Νομίζω ότι ο Αναστασιάδης έχει δύο πλεονεκτήματα. Δεν είναι σαν τον Χριστόφια, με την έννοια ότι δεν κληρονομεί ένα περιβάλλον του «όχι», και είναι κάποιος που το 2004 είπε «ναι», άρα μπορεί ευθέως να δηλώσει ότι είναι έτοιμος να προχωρήσει.
– Το «ναι» έλαβε μόλις 25%.
– Εχετε δίκιο, αλλά ο Αναστασιάδης δεν μπορεί να κατηγορηθεί για ασυνέπεια, ενώ ο Χριστόφιας είχε να ακολουθήσει την πολιτική που είχε εγκαθιδρύσει ο Παπαδόπουλος. Αν υπάρξει ειρήνη, είμαι βέβαιος ότι θα λάβει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό. Στη διάρκεια των τελευταίων εννέα ετών, υπήρξαν πολλοί γύροι συνομιλιών και όλοι καταλαβαίνουν ότι η απουσία λύσης δεν ωφελεί κανέναν. Ολοι χάνουν, για διαφορετικούς λόγους. Εάν κάποιοι εξτρεμιστές από την ελληνική πλευρά πιστεύουν ότι μπορούν να δημιουργούν πρόβλημα στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, αυτό δεν θα έχει αποτέλεσμα. Εννέα χρόνια μετά, όλοι μας, όχι μόνον οι Κύπριοι, έχουμε πλέον αρκετή εμπειρία για να επανεξετάσουμε τις πολιτικές μας.
– Σε νέα βάση, γιατί το σχέδιο Ανάν απερρίφθη;
– Ναι. Μπορεί. Πρέπει να υπάρξει ένας νέος γύρος συνομιλιών, που θα είναι όμως ειλικρινής και θα έχει σαφές χρονοδιάγραμμα. Οι συνομιλίες του Χριστόφια με τον Ερογλου, και παλαιότερα με τον Ταλάτ, δεν προχώρησαν γιατί δεν υπήρχε χρονοδιάγραμμα, δεν υπήρχε κοινή προσέγγιση. Ελεγαν «όχι» σε διεθνή διάσκεψη. Τώρα μπορούν να υπάρξουν νέες μέθοδοι, που να μας οδηγήσουν στην ειρήνη. Υπάρχουν πολλά κοινά ζητήματα, όπως για παράδειγμα το θέμα της ύδρευσης. Του χρόνου, η Τουρκία θα αρχίσει να τροφοδοτεί την Κύπρο με νερό. Οι Ελληνες που έχουν τόσο πολλά νησιά γνωρίζουν ότι το νερό είναι σαν τον χρυσό και καταλαβαίνουν καλύτερα από κάθε άλλον τη σημασία του. Οι Ελληνοκύπριοι μπορούν να ωφεληθούν και αυτοί από το νερό που θα φτάνει στο νησί.
– Από την άλλη, υπάρχουν οι πηγές ενέργειας, που μπορούν να ωφελήσουν και τους Τουρκοκύπριους εάν συμφωνήσουν σε λύση.
– Εάν οι Ελληνοκύπριοι θέλουν να χρησιμοποιήσουν τις πηγές ενέργειας για να «τιμωρήσουν» τους Τουρκοκύπριους, δεν μπορούν να το κάνουν. Δεν θα επιτρέψουμε να το κάνουν. Αυτό δεν είναι απειλή, αλλά δεν είναι λογικό και δεν είναι νόμιμο. Και οι δύο κοινότητες έχουν δικαίωμα στους φυσικούς πόρους της χώρας τους. Εάν στο μέλλον ανακαλυφθούν πηγές ενέργειας στη Β. Κύπρο, θα έχουν δικαίωμα σε αυτές και οι Ελληνοκύπριοι.
– Χωρίς λύση είναι δύσκολο. Οι πηγές ενέργειας αποτελούν εκ των πραγμάτων ένα «καρότο» για λύση.
– Ναι, γι’ αυτό χρειαζόμαστε λύση. Το νερό και το φυσικό αέριο είναι σημαντικά πλεονεκτήματα. Και οι δύο κοινότητες θα ωφεληθούν. Ολοι χάνουν από την απουσία λύσης. Γι’ αυτό η Τουρκία είναι υπέρ της επίτευξης λύσης το συντομότερο δυνατόν. Περιμένουμε να δούμε τι θα κάνει ο κ. Αναστασιάδης, ενώ και η Ελλάδα δείχνει τώρα ότι θέλει λύση. Θέλει να είναι πιο ενεργή στις εξελίξεις. Τα προηγούμενα τρία χρόνια, λόγω της εσωτερικής κατάστασης, η Ελλάδα ήταν πιο συγκρατημένη. Τώρα ο πρωθυπουργός Σαμαράς και ο φίλος μου Δημήτρης Αβραμόπουλος θέλουν να προχωρήσει το ζήτημα.
Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Χτύπησε στον αντίχειρα ο «Σόφο»
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ο Άκης για την καταδίκη του: «Δίωξη με πολιτικό μανδύα»
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Ολυμπιακός - ΑΕΚ [1-0] Ημίχρονο](https://images.newsnowgreece.com/37/377819/olympiakos---aek-1-0-imixrono-1-124x78.jpg)
