2013-03-10 21:24:39
Ο νέος πρόεδρος της Κύπρου θέτει ως πρώτο στόχο την αποφυγή της χρεοκοπίας και στέλνει μήνυμα ειρήνης στους Τουρκοκυπρίους
Χασαπόπουλος Νίκος
Κόκκινη γραμμή για τον πρόεδρο της Κύπρου κ. Ν. Αναστασιάδη είναι η διάσωση της οικονομίας της Κύπρου: «Θα δώσουμε τη μάχη για να αποτρέψουμε δυσμενέστερες εξελίξεις και αυτό που προέχει είναι η δημιουργία συνθηκών άμεσης ανάπτυξης» τονίζει ο κύπριος πρόεδρος στην πρώτη συνέντευξή του μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.Καθορίζει τις άμεσες κινήσεις του για την επανεκκίνηση της οικονομίας και τον τερματισμό της αβεβαιότητας και σημειώνει ότι επιβάλλεται στις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας να συνεργασθούν συντονίζοντας τις ενέργειές τους για καλύτερα αποτελέσματα. Εξηγεί ότι η κακή δημοσιονομική πειθαρχία και οι επιπτώσεις από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση. Επισημαίνει ωστόσο ως αίτια για τη σημερινή κατάσταση την ολιγωρία, την ατολμία και την έλλειψη αποφασιστικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης.Θεωρεί βασικό πυλώνα για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ και την Ελλάδα, εκφράζοντας παράλληλα την ελπίδα να αποτελέσει κίνητρο ο ορυκτός πλούτος της Κύπρου για σωστή λύση του Κυπριακού
. Για την επανεκκίνηση των συνομιλιών χρησιμοποιεί έναν νέο όρο, τον «διεκδικητικό ρεαλισμό», με ενεργό ρόλο και με εποπτεία της ΕΕ.
Πραγματοποιείτε αύριο την πρώτη σας επίσκεψη στην Αθήνα ως πρόεδρος της Κύπρου, τι θα συζητήσετε με τον Πρωθυπουργό;
«Επέλεξα να κάνω το πρώτο μου ταξίδι στην Αθήνα όχι μόνο για συμβολικούς, αλλά και για ουσιαστικούς λόγους. Θέλω να τονίσω τη θέληση της νέας κυβέρνησης να ενισχύσει τις σχέσεις με την Ελλάδα στον υπέρτατο βαθμό. Με τον Πρωθυπουργό κ. Σαμαρά μας συνδέει σχέση φιλίας και πολιτικής συνεργασίας τόσο διμερώς όσο και στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Τώρα μας δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστούμε και στο Συμβούλιο της ΕΕ. Διανύουμε μια δύσκολη εποχή και επιβάλλεται ο μέγιστος βαθμός συνεργασίας για να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις προκλήσεις της οικονομικής κρίσης, γιατί πλείστα ζητήματα επηρεάζουν άμεσα και τις δύο χώρες».
Υποθέτουμε ότι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης θα είναι ψηλά στις προτεραιότητές σας.
«Είναι γεγονός ότι αυτές τις ημέρες διεξάγεται μια σκληρή διαπραγμάτευση με την τρόικα για την ολοκλήρωση της δανειακής σύμβασης. Οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά και οι προκλήσεις μεγάλες. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα και σύντομα να επαναφέρουμε την οικονομία μας σε τροχιά ανάπτυξης, όπως και πριν. Οι οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Υπάρχει μια αμφίδρομη τραπεζική δραστηριότητα με την ισχυρή παρουσία των τραπεζών μας στις δύο χώρες. Επιβάλλεται οι δύο κυβερνήσεις να συνεργαστούν και να συντονιστούν για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Εχουμε τη βούληση και τη διάθεση να εργαστούμε σκληρά για να πετύχουμε. Διαθέτουμε οι δύο χώρες υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό. Ο ελληνισμός πρέπει να κερδίσει αυτό το στοίχημα. Θα τα συζητήσουμε όλα αυτά με τον Πρωθυπουργό σε πνεύμα συνεργασίας και κατανόησης και θα προσπαθήσουμε να βρούμε τις κατάλληλες λύσεις».
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι άμεσες κινήσεις που πρέπει να γίνουν για την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας και τη διάσωση της Κύπρου;
«Πρώτα πρέπει να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση για να τερματιστεί η αβεβαιότητα. Αυτό θα γίνει με την υπογραφή της δανειακής σύμβασης το συντομότερο δυνατόν. Η πρώτη μου πολιτική απόφαση, αμέσως μετά την εκλογή μου, ήταν η επιλογή και η ανακοίνωση των ονομάτων των υπουργών Οικονομικών και Εξωτερικών. Ο κ. Μιχάλης Σαρρής είναι μια προσωπικότητα με αξιοπιστία και κύρος στην Ευρώπη. Το ίδιο θα έλεγα και για τον κ. Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών επί διακυβέρνησης Κληρίδη, όταν η Κύπρος κατόρθωσε να γίνει μέλος της ΕΕ. Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών όσο και ο υπουργός Οικονομικών έπιασαν δουλειά πριν καν αναλάβουν επισήμως τα καθήκοντά τους, διότι δεν είχαμε καθόλου καιρό για χάσιμο. Ο σκοπός μας ήταν να αλλάξουμε το κλίμα και να ανακτήσουμε ως χώρα την αξιοπιστία μας. Τα αποτελέσματα ήταν άμεσα και ενθαρρυντικά, αλλά είναι μόνο η αρχή. Στόχος μας είναι, αφού υπογράψουμε τη δανειακή σύμβαση, να την εφαρμόσουμε με ευλάβεια, για να βγούμε το συντομότερο δυνατόν από την κρίση. Εχω εμπιστοσύνη στην εργατικότητα των Κυπρίων. Οπως αναγεννήσαμε την Κύπρο από τα ερείπια της εθνικής τραγωδίας του 1974, έτσι και τώρα θα ανορθώσουμε την κυπριακή οικονομία».
Πώς κατά τη γνώμη σας επήλθε η οικονομική κατάρρευση της Κύπρου; Φταίει μόνο το οικονομικό περιβάλλον, όπως πολλοί διατείνονται;
«Είναι μια σύνθεση παραγόντων, εξωγενών και εσωτερικών, αλλά τα κύρια προβλήματα ήταν η κακή δημοσιονομική πειθαρχία και οι επιπτώσεις από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, το οποίο θα έλεγα ότι δεν έτυχε εκ μέρους μας του καλύτερου χειρισμού εντός των ευρωπαϊκών θεσμών. Επιπροσθέτως, υπήρξε μια ολιγωρία, ατολμία και έλλειψη αποφασιστικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, τα οποία διογκώθηκαν και φτάσαμε στο σημείο που πρέπει να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις».
Θα διερευνήσετε τυχόν ευθύνες για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας;
«Τώρα η προτεραιότητά μας είναι να διασώσουμε τη χώρα από τη χρεοκοπία. Πρώτα απ' όλα πρέπει να ξέρουμε τι παραλάβαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Γι' αυτό και άρχισε ήδη να γίνεται καταγραφή της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Στη συνέχεια θα αναζητηθούν και οι ευθύνες για τα προβλήματα των τραπεζών, για τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι εποπτικές αρχές και για το γεγονός ότι τα πράγματα αφέθηκαν να οδηγηθούν στο τραγικό αυτό αδιέξοδο. Οι ευθύνες θα αποδοθούν μέσα στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, γιατί το καθεστώς της ατιμωρησίας πρέπει οριστικά να τερματιστεί».
Θα λάβετε κάποια μέτρα για να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη στο μέλλον;
«Δεν θα αφήσουμε ξανά την κυπριακή οικονομία στην τύχη της. Ηδη έχουμε εξαγγείλει τη δημιουργία του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου. Είναι μεγάλη μου τιμή που ο κύπριος νομπελίστας Χριστόφορος Πισσαρίδης αποδέχτηκε την πρόταση που του έκανα να είναι ο επικεφαλής του. Στο Συμβούλιο αυτό θα συμμετέχουν και άλλοι διακεκριμένοι οικονομολόγοι. Αρμοδιότητά του θα είναι να παρακολουθεί τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και να ετοιμάζει εκθέσεις και εισηγήσεις. Η δέσμευσή μου προς τον λαό είναι πως θα εισακούω τις εισηγήσεις των ειδικών. Ο πρόεδρος παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις, όμως χωρίς τη συνδρομή των ειδημόνων δεν μπορεί να πάρει τις καλύτερες αποφάσεις. Φιλοδοξία μου είναι να κάνω το καλύτερο και είμαι αποφασισμένος να αξιοποιήσω τους καλύτερους».
Ποιους κατά τη γνώμη σας θεωρείτε αδιαπραγμάτευτους όρους στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις σας με την τρόικα; Επιμένετε στις μη ιδιωτικοποιήσεις;
«Γνωρίζουμε ότι η απελθούσα κυβέρνηση έχει ήδη αποδεχτεί στο μνημόνιο όρους για την ιδιωτικοποίηση οργανισμών. Και αυτό ασφαλώς κάνει τη δουλειά μας ακόμη πιο δύσκολη. Από θέση αξιοπιστίας θα δώσουμε τη μάχη για να αποτρέψουμε δυσμενέστερες εξελίξεις, έχοντας πάντα κατά νου ότι αυτό που προέχει είναι η δημιουργία συνθηκών άμεσης ανάπτυξης. Για εμένα και την κυβέρνησή μου η κόκκινη γραμμή είναι η διάσωση της οικονομίας της Κύπρου».
Σας ανησυχεί το ότι διαμορφώνεται και στην Κύπρο ένα ισχυρό αντιμνημονιακό και ακραία εθνικιστικό τμήμα πολιτών, που εκφράστηκε με ένα σημαντικό ποσοστό στον πρώτο γύρο των εκλογών;
«Δεν σας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι όλα τα μνημονιακά νομοσχέδια πέρασαν από την Κυπριακή Βουλή σχεδόν ομόφωνα; Οτι πέρασε το μνημόνιο χωρίς εργατική αναταραχή και με τη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση; Ο κυπριακός λαός επιδεικνύει μια ωριμότητα που τον τιμά, η οποία αποτυπώνεται και στις μετρήσεις κοινωνικής συμπεριφοράς. Το ίδιο θα έλεγα και για τα πολιτικά κόμματα. Τουλάχιστον εμείς, ως Δημοκρατικός Συναγερμός, είχαμε δώσει δείγματα γραφής στην πολιτική συναίνεσης. Ελπίζω ότι θα τύχουμε της ίδιας μεταχείρισης και από τη σημερινή αντιπολίτευση. Σε ό,τι αφορά εμένα θα κάνω το παν για να εξασφαλίσω εθνική συναίνεση, διότι, όπως έχω πει πολλές φορές, κανενός οι ώμοι δεν είναι τόσο ισχυροί για να σηκώσουν τα μεγάλα βάρη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τόπος».
Η ΑΟΖ και το πετρέλαιο
Στρατηγική συνεργασία σε θέματα ενέργειας
Πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε τον ορυκτό πλούτο της Κύπρου; Με ποιες χώρες θα συνεργαστείτε και ποια είναι η άποψή σας, πρέπει να περάσει ο αγωγός από την Τουρκία;
«Η πρόσφατη ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου, σε συνδυασμό με παλαιότερες ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του Ισραήλ, δημιουργεί νέα γεωπολιτικά δεδομένα στον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Στρατηγικός μας στόχος είναι η Κύπρος να καταστεί ενεργειακό κέντρο της περιοχής για τη διαχείριση και αξιοποίηση όχι μόνο των δικών της κοιτασμάτων, αλλά και των κοιτασμάτων των γειτονικών μας χωρών. Βασικός πυλώνας στην πολιτική μας αυτή είναι η στρατηγική συνεργασία σε θέματα ενέργειας με το Ισραήλ και την Ελλάδα. Σε σχέση με την Τουρκία, δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα χωρίς τη λύση του Κυπριακού. Μακάρι η προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων να είναι ένα κίνητρο για σωστή λύση του Κυπριακού και τότε θα τα δούμε όλα στην ώρα τους».
Νομίζετε ότι ήρθε η ώρα των ΑΟΖ για τις γειτονικές προς την Κύπρο χώρες; Πώς θα συνεργαστείτε για το θέμα αυτό με την ελληνική κυβέρνηση;
«Η Κύπρος έχει προχωρήσει στον καθορισμό της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Είναι μια προσπάθεια που άρχισε από την κυβέρνηση Κληρίδη και τη συνέχισαν οι υπόλοιπες κυβερνήσεις. Υπογράψαμε και με τον Λίβανο, αλλά λόγω διαφωνιών που υπάρχουν μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ καθυστερεί η επικύρωσή της από τη Βουλή του Λιβάνου. Στην περίπτωση της οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Ελλάδα υπάρχει το πρόβλημα με την Τουρκία. Δεν μπορώ να σας απαντήσω τώρα τι θα κάνουμε, προτού συζητήσω το θέμα με την ελληνική κυβέρνηση. Οι όποιες αποφάσεις ληφθούν εν καιρώ θα είναι κατόπιν συνεννόησης με την ελληνική κυβέρνηση, διότι είναι ένα ζήτημα που αφορά και τις δύο χώρες».
Νέα αρχή με εποπτεία της ΕΕ
Διεκδικητικός ρεαλισμός, ο δρόμος για επίλυση του Κυπριακού
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την επανεκκίνηση των συνομιλιών; Σύντομα θα δείτε τον απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στην Κύπρο, τι θα του πείτε; Υπάρχουν κόκκινες γραμμές στο εθνικό θέμα;
«Το Κυπριακό είναι πρωτίστως ζήτημα φυσικής και εθνικής επιβίωσης του κυπριακού ελληνισμού. Είναι υπόθεση όλων μας. Γι' αυτό πιστεύω ότι απαιτείται συλλογική διαχείριση, στη βάση μιας στρατηγικής που θα τη χαρακτηρίζει ο διεκδικητικός ρεαλισμός. Η επανάληψη αποτυχημένων πρακτικών, όπως οι συνομιλίες για την κυπριακή ιδιοκτησία, δεν εξυπηρετεί την εθνική μας υπόθεση.
Οποιαδήποτε νέα διαδικασία δεν μπορεί να επανεκκινήσει χωρίς την άμεση εποπτεία και την ενεργό εμπλοκή της ΕΕ ώστε να διασφαλίζεται ότι αυτά που συμφωνούνται συνάδουν με το ευρωπαϊκό κεκτημένο στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών. Θεωρούμε ακόμη αυτονόητο ότι η όποια νέα προσπάθεια πρέπει να είναι προϊόν της συλλογικής διαβούλευσης και συναπόφασης όλων των πολιτικών δυνάμεων της Κύπρου, σε απόλυτη πάντοτε συνεργασία με την Ελλάδα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η προσπάθεια αυτή δεν θα οδηγήσει σε νέα αδιέξοδα και οριστικό τέλμα».
Μιλήσατε για λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο της ΕΕ, αλλά και με την εμπλοκή άλλων παραγόντων. Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί και πόσο έτοιμος είστε να αναλάβετε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες.
«Θα μιλήσουμε με όποιο κράτος μπορεί να βοηθήσει. Πρόθεσή μας είναι να συσφίξουμε τις σχέσεις μας με τη Δύση και το ΝΑΤΟ. Θέλουμε τις ΗΠΑ και τη Βρετανία να ασκήσουν την επιρροή τους για να γίνει η Κύπρος παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή. Προτού εκλεγώ πρόεδρος έκανα ταξίδια και επαφές στις σκανδιναβικές χώρες οι οποίες ενδιαφέρονται για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Τους ζήτησα να βοηθήσουν στο Κυπριακό για να βοηθηθεί και η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Επίσης, θα αξιοποιήσουμε τις καλές σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία. Θα ζητήσουμε από τη Ρωσία να ασκήσει την επιρροή της προς την Αγκυρα για το Κυπριακό. Θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας τις εσωστρέφειες και να δούμε το Κυπριακό στο πλαίσιο των γεωπολιτικών μεταβολών στην περιοχή μας για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις επίλυσης του εθνικού μας προβλήματος».
Εχει απομείνει κάτι από την κληρονομιά του Σχεδίου Αναν ή θεωρείτε ότι πρέπει να ξεκινήσετε από μια εντελώς καινούργια αφετηρία; Πιστεύετε ότι η τουρκική ηγεσία είναι ώριμη αυτή τη στιγμή να προχωρήσει στις αναγκαίες υποχωρήσεις για να τελειώνει επιτέλους η περιπέτεια της Κύπρου;
«Δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε πια για το Σχέδιο Αναν. Ολοι, ακόμη και οι συντάκτες του, παραδέχονται ότι αποτελεί πια Ιστορία. Θα κάνουμε μια νέα αρχή, αλλά όχι από μηδενική βάση. Υπάρχουν δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί τις οποίες δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε. Αναζητούμε μια λύση που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων, χωρίς να καταπατά αυτά των Τουρκοκυπρίων. Υπάρχει το υλικό με το οποίο μπορούμε να συνθέσουμε μια λύση, φτάνει η άλλη πλευρά να δείξει την απαραίτητη ελαστικότητα και να ανοίξει ο δρόμος για μια νέα εποχή, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά για την ευρύτερη περιοχή».
Τόσο ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου εξέφρασαν προθυμία επίλυσης του Κυπριακού για να καταστεί η Ανατολική Μεσόγειος θάλασσα ειρήνης. Είναι αυτή μια ειλικρινής πρόθεση ή αποτελούν δηλώσεις για εντυπωσιασμό;
«Δεν είμαι άνθρωπος που κάνω υποθέσεις για τις προθέσεις. Εμείς κι αν θέλουμε να καταστεί η Ανατολική Μεσόγειος θάλασσα ειρήνης, που έχουμε το πρόβλημα στο σπίτι μας. Στην ειρήνη δεν έχουν θέση χιλιάδες στρατεύματα, προσφυγικοί συνοικισμοί, απροσπέλαστες περιοχές και ρατσιστικοί διαχωρισμοί. Οταν θα αρχίσει, ελπίζω, μια νέα διαδικασία η Τουρκία θα κριθεί στο τραπέζι των συνομιλιών. Εμείς έχουμε τη βούληση να λυθεί επιτέλους το κυπριακό πρόβλημα. Ποτέ δεν θα δεχτώ την οριστική διχοτόμηση της πατρίδας μου και θα αγωνιστώ για μια λύση που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των κυπρίων πολιτών. Η Αγκυρα, ως κατέχουσα δύναμη, θα πρέπει να συμβάλει καθοριστικά στη διαδικασία αυτή, αν πραγματικά επιθυμεί να συμμετάσχει στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό γίγνεσθαι ως έντιμος και ισότιμος εταίρος».
Τι μήνυμα στέλνετε προς τους Τουρκοκυπρίους;
«Προς τους τουρκοκυπρίους συμπατριώτες μας στέλνω μήνυμα ειρήνης, φιλίας και ειλικρινούς θέλησης για μια λύση του Κυπριακού που θα απαλλάσσει το νησί μας από την τουρκική κατοχή και τον αναχρονισμό της βίαιης διαίρεσης. Οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να συμβιβαστούν με κάτι ολιγότερο από αυτό που οι ίδιοι διεκδικούν για τους εαυτούς τους. Θέλουμε λύση που θα επανενώνει το νησί μας σε συνθήκες ασφάλειας κι ελευθερίας, χωρίς όμως εκπτώσεις και αναχρονισμούς».
Ακόμη και ένα τμήμα των δικών σας ψηφοφόρων παραμένει προσκολλημένο σε αντιλήψεις του παρελθόντος τόσο για τους Τουρκοκυπρίους όσο και σε σχέση με το ΑΚΕΛ. Πώς θα το αντιμετωπίσετε;
«Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν άνθρωποι με πιο έντονες απόψεις από άλλους σε κάποια ζητήματα και η αντιμετώπιση των Τουρκοκυπρίων δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Το φαινόμενο αυτό διαπερνά οριζόντια όλα τα κόμματα. Το κοινό αυτό μπορεί να ακούγεται περισσότερο, αλλά δεν είναι η πλειοψηφία. Ως πρόεδρος και ως κυβέρνηση τρέφουμε απόλυτο σεβασμό προς όλες τις απόψεις, όμως δεν θα επιτρέψουμε φαινόμενα φανατισμού και μισαλλοδοξίας εναντίον κανενός. Το βράδυ της ανακήρυξής μου ως προέδρου της Δημοκρατίας, όταν αναφέρθηκα στην ομιλία μου στους Τουρκοκυπρίους και στους πολιτικούς μας αντιπάλους, κάποιοι δοκίμασαν να τους αποδοκιμάσουν. Παρά το γεγονός ότι ήταν για εμένα μια ξεχωριστή στιγμή δεν δίστασα να προειδοποιήσω με αυστηρότητα ότι απαιτώ σεβασμό προς όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής ή θρησκείας. Η παρέμβασή μου αυτή καταχειροκροτήθηκε από τη σιωπηρή πλειοψηφία».
ΒΗΜΑ
InfoGnomon
Χασαπόπουλος Νίκος
Κόκκινη γραμμή για τον πρόεδρο της Κύπρου κ. Ν. Αναστασιάδη είναι η διάσωση της οικονομίας της Κύπρου: «Θα δώσουμε τη μάχη για να αποτρέψουμε δυσμενέστερες εξελίξεις και αυτό που προέχει είναι η δημιουργία συνθηκών άμεσης ανάπτυξης» τονίζει ο κύπριος πρόεδρος στην πρώτη συνέντευξή του μετά την ανάληψη των καθηκόντων του.Καθορίζει τις άμεσες κινήσεις του για την επανεκκίνηση της οικονομίας και τον τερματισμό της αβεβαιότητας και σημειώνει ότι επιβάλλεται στις κυβερνήσεις Κύπρου και Ελλάδας να συνεργασθούν συντονίζοντας τις ενέργειές τους για καλύτερα αποτελέσματα. Εξηγεί ότι η κακή δημοσιονομική πειθαρχία και οι επιπτώσεις από το «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση. Επισημαίνει ωστόσο ως αίτια για τη σημερινή κατάσταση την ολιγωρία, την ατολμία και την έλλειψη αποφασιστικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης.Θεωρεί βασικό πυλώνα για την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου τη στρατηγική συνεργασία με το Ισραήλ και την Ελλάδα, εκφράζοντας παράλληλα την ελπίδα να αποτελέσει κίνητρο ο ορυκτός πλούτος της Κύπρου για σωστή λύση του Κυπριακού
Πραγματοποιείτε αύριο την πρώτη σας επίσκεψη στην Αθήνα ως πρόεδρος της Κύπρου, τι θα συζητήσετε με τον Πρωθυπουργό;
«Επέλεξα να κάνω το πρώτο μου ταξίδι στην Αθήνα όχι μόνο για συμβολικούς, αλλά και για ουσιαστικούς λόγους. Θέλω να τονίσω τη θέληση της νέας κυβέρνησης να ενισχύσει τις σχέσεις με την Ελλάδα στον υπέρτατο βαθμό. Με τον Πρωθυπουργό κ. Σαμαρά μας συνδέει σχέση φιλίας και πολιτικής συνεργασίας τόσο διμερώς όσο και στο Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα. Τώρα μας δίνεται η ευκαιρία να συνεργαστούμε και στο Συμβούλιο της ΕΕ. Διανύουμε μια δύσκολη εποχή και επιβάλλεται ο μέγιστος βαθμός συνεργασίας για να αντιμετωπίσουμε από κοινού τις προκλήσεις της οικονομικής κρίσης, γιατί πλείστα ζητήματα επηρεάζουν άμεσα και τις δύο χώρες».
Υποθέτουμε ότι οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης θα είναι ψηλά στις προτεραιότητές σας.
«Είναι γεγονός ότι αυτές τις ημέρες διεξάγεται μια σκληρή διαπραγμάτευση με την τρόικα για την ολοκλήρωση της δανειακής σύμβασης. Οι δυσκολίες είναι πολλές, αλλά και οι προκλήσεις μεγάλες. Είμαι βέβαιος ότι μπορούμε να κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα και σύντομα να επαναφέρουμε την οικονομία μας σε τροχιά ανάπτυξης, όπως και πριν. Οι οικονομίες της Κύπρου και της Ελλάδας είναι συγκοινωνούντα δοχεία. Υπάρχει μια αμφίδρομη τραπεζική δραστηριότητα με την ισχυρή παρουσία των τραπεζών μας στις δύο χώρες. Επιβάλλεται οι δύο κυβερνήσεις να συνεργαστούν και να συντονιστούν για να έχουμε τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα. Εχουμε τη βούληση και τη διάθεση να εργαστούμε σκληρά για να πετύχουμε. Διαθέτουμε οι δύο χώρες υψηλής ποιότητας ανθρώπινο δυναμικό. Ο ελληνισμός πρέπει να κερδίσει αυτό το στοίχημα. Θα τα συζητήσουμε όλα αυτά με τον Πρωθυπουργό σε πνεύμα συνεργασίας και κατανόησης και θα προσπαθήσουμε να βρούμε τις κατάλληλες λύσεις».
Ποιες θεωρείτε ότι είναι οι άμεσες κινήσεις που πρέπει να γίνουν για την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας και τη διάσωση της Κύπρου;
«Πρώτα πρέπει να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση για να τερματιστεί η αβεβαιότητα. Αυτό θα γίνει με την υπογραφή της δανειακής σύμβασης το συντομότερο δυνατόν. Η πρώτη μου πολιτική απόφαση, αμέσως μετά την εκλογή μου, ήταν η επιλογή και η ανακοίνωση των ονομάτων των υπουργών Οικονομικών και Εξωτερικών. Ο κ. Μιχάλης Σαρρής είναι μια προσωπικότητα με αξιοπιστία και κύρος στην Ευρώπη. Το ίδιο θα έλεγα και για τον κ. Ιωάννη Κασουλίδη, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών επί διακυβέρνησης Κληρίδη, όταν η Κύπρος κατόρθωσε να γίνει μέλος της ΕΕ. Τόσο ο υπουργός Εξωτερικών όσο και ο υπουργός Οικονομικών έπιασαν δουλειά πριν καν αναλάβουν επισήμως τα καθήκοντά τους, διότι δεν είχαμε καθόλου καιρό για χάσιμο. Ο σκοπός μας ήταν να αλλάξουμε το κλίμα και να ανακτήσουμε ως χώρα την αξιοπιστία μας. Τα αποτελέσματα ήταν άμεσα και ενθαρρυντικά, αλλά είναι μόνο η αρχή. Στόχος μας είναι, αφού υπογράψουμε τη δανειακή σύμβαση, να την εφαρμόσουμε με ευλάβεια, για να βγούμε το συντομότερο δυνατόν από την κρίση. Εχω εμπιστοσύνη στην εργατικότητα των Κυπρίων. Οπως αναγεννήσαμε την Κύπρο από τα ερείπια της εθνικής τραγωδίας του 1974, έτσι και τώρα θα ανορθώσουμε την κυπριακή οικονομία».
Πώς κατά τη γνώμη σας επήλθε η οικονομική κατάρρευση της Κύπρου; Φταίει μόνο το οικονομικό περιβάλλον, όπως πολλοί διατείνονται;
«Είναι μια σύνθεση παραγόντων, εξωγενών και εσωτερικών, αλλά τα κύρια προβλήματα ήταν η κακή δημοσιονομική πειθαρχία και οι επιπτώσεις από το κούρεμα των ελληνικών ομολόγων, το οποίο θα έλεγα ότι δεν έτυχε εκ μέρους μας του καλύτερου χειρισμού εντός των ευρωπαϊκών θεσμών. Επιπροσθέτως, υπήρξε μια ολιγωρία, ατολμία και έλλειψη αποφασιστικότητας της προηγούμενης κυβέρνησης στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, τα οποία διογκώθηκαν και φτάσαμε στο σημείο που πρέπει να πάρουμε δύσκολες αποφάσεις».
Θα διερευνήσετε τυχόν ευθύνες για την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας;
«Τώρα η προτεραιότητά μας είναι να διασώσουμε τη χώρα από τη χρεοκοπία. Πρώτα απ' όλα πρέπει να ξέρουμε τι παραλάβαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση. Γι' αυτό και άρχισε ήδη να γίνεται καταγραφή της οικονομικής κατάστασης της χώρας. Στη συνέχεια θα αναζητηθούν και οι ευθύνες για τα προβλήματα των τραπεζών, για τον ρόλο που διαδραμάτισαν οι εποπτικές αρχές και για το γεγονός ότι τα πράγματα αφέθηκαν να οδηγηθούν στο τραγικό αυτό αδιέξοδο. Οι ευθύνες θα αποδοθούν μέσα στο πλαίσιο του κράτους δικαίου, γιατί το καθεστώς της ατιμωρησίας πρέπει οριστικά να τερματιστεί».
Θα λάβετε κάποια μέτρα για να μην επαναληφθούν τα ίδια λάθη στο μέλλον;
«Δεν θα αφήσουμε ξανά την κυπριακή οικονομία στην τύχη της. Ηδη έχουμε εξαγγείλει τη δημιουργία του Εθνικού Οικονομικού Συμβουλίου. Είναι μεγάλη μου τιμή που ο κύπριος νομπελίστας Χριστόφορος Πισσαρίδης αποδέχτηκε την πρόταση που του έκανα να είναι ο επικεφαλής του. Στο Συμβούλιο αυτό θα συμμετέχουν και άλλοι διακεκριμένοι οικονομολόγοι. Αρμοδιότητά του θα είναι να παρακολουθεί τη δημοσιονομική κατάσταση της χώρας και να ετοιμάζει εκθέσεις και εισηγήσεις. Η δέσμευσή μου προς τον λαό είναι πως θα εισακούω τις εισηγήσεις των ειδικών. Ο πρόεδρος παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις, όμως χωρίς τη συνδρομή των ειδημόνων δεν μπορεί να πάρει τις καλύτερες αποφάσεις. Φιλοδοξία μου είναι να κάνω το καλύτερο και είμαι αποφασισμένος να αξιοποιήσω τους καλύτερους».
Ποιους κατά τη γνώμη σας θεωρείτε αδιαπραγμάτευτους όρους στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις σας με την τρόικα; Επιμένετε στις μη ιδιωτικοποιήσεις;
«Γνωρίζουμε ότι η απελθούσα κυβέρνηση έχει ήδη αποδεχτεί στο μνημόνιο όρους για την ιδιωτικοποίηση οργανισμών. Και αυτό ασφαλώς κάνει τη δουλειά μας ακόμη πιο δύσκολη. Από θέση αξιοπιστίας θα δώσουμε τη μάχη για να αποτρέψουμε δυσμενέστερες εξελίξεις, έχοντας πάντα κατά νου ότι αυτό που προέχει είναι η δημιουργία συνθηκών άμεσης ανάπτυξης. Για εμένα και την κυβέρνησή μου η κόκκινη γραμμή είναι η διάσωση της οικονομίας της Κύπρου».
Σας ανησυχεί το ότι διαμορφώνεται και στην Κύπρο ένα ισχυρό αντιμνημονιακό και ακραία εθνικιστικό τμήμα πολιτών, που εκφράστηκε με ένα σημαντικό ποσοστό στον πρώτο γύρο των εκλογών;
«Δεν σας προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι όλα τα μνημονιακά νομοσχέδια πέρασαν από την Κυπριακή Βουλή σχεδόν ομόφωνα; Οτι πέρασε το μνημόνιο χωρίς εργατική αναταραχή και με τη μεγαλύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση; Ο κυπριακός λαός επιδεικνύει μια ωριμότητα που τον τιμά, η οποία αποτυπώνεται και στις μετρήσεις κοινωνικής συμπεριφοράς. Το ίδιο θα έλεγα και για τα πολιτικά κόμματα. Τουλάχιστον εμείς, ως Δημοκρατικός Συναγερμός, είχαμε δώσει δείγματα γραφής στην πολιτική συναίνεσης. Ελπίζω ότι θα τύχουμε της ίδιας μεταχείρισης και από τη σημερινή αντιπολίτευση. Σε ό,τι αφορά εμένα θα κάνω το παν για να εξασφαλίσω εθνική συναίνεση, διότι, όπως έχω πει πολλές φορές, κανενός οι ώμοι δεν είναι τόσο ισχυροί για να σηκώσουν τα μεγάλα βάρη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο τόπος».
Η ΑΟΖ και το πετρέλαιο
Στρατηγική συνεργασία σε θέματα ενέργειας
Πώς σκέφτεστε να αξιοποιήσετε τον ορυκτό πλούτο της Κύπρου; Με ποιες χώρες θα συνεργαστείτε και ποια είναι η άποψή σας, πρέπει να περάσει ο αγωγός από την Τουρκία;
«Η πρόσφατη ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου, σε συνδυασμό με παλαιότερες ανακαλύψεις κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του Ισραήλ, δημιουργεί νέα γεωπολιτικά δεδομένα στον χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Στρατηγικός μας στόχος είναι η Κύπρος να καταστεί ενεργειακό κέντρο της περιοχής για τη διαχείριση και αξιοποίηση όχι μόνο των δικών της κοιτασμάτων, αλλά και των κοιτασμάτων των γειτονικών μας χωρών. Βασικός πυλώνας στην πολιτική μας αυτή είναι η στρατηγική συνεργασία σε θέματα ενέργειας με το Ισραήλ και την Ελλάδα. Σε σχέση με την Τουρκία, δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα χωρίς τη λύση του Κυπριακού. Μακάρι η προοπτική αξιοποίησης των υδρογονανθράκων να είναι ένα κίνητρο για σωστή λύση του Κυπριακού και τότε θα τα δούμε όλα στην ώρα τους».
Νομίζετε ότι ήρθε η ώρα των ΑΟΖ για τις γειτονικές προς την Κύπρο χώρες; Πώς θα συνεργαστείτε για το θέμα αυτό με την ελληνική κυβέρνηση;
«Η Κύπρος έχει προχωρήσει στον καθορισμό της ΑΟΖ με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Είναι μια προσπάθεια που άρχισε από την κυβέρνηση Κληρίδη και τη συνέχισαν οι υπόλοιπες κυβερνήσεις. Υπογράψαμε και με τον Λίβανο, αλλά λόγω διαφωνιών που υπάρχουν μεταξύ Λιβάνου και Ισραήλ καθυστερεί η επικύρωσή της από τη Βουλή του Λιβάνου. Στην περίπτωση της οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Ελλάδα υπάρχει το πρόβλημα με την Τουρκία. Δεν μπορώ να σας απαντήσω τώρα τι θα κάνουμε, προτού συζητήσω το θέμα με την ελληνική κυβέρνηση. Οι όποιες αποφάσεις ληφθούν εν καιρώ θα είναι κατόπιν συνεννόησης με την ελληνική κυβέρνηση, διότι είναι ένα ζήτημα που αφορά και τις δύο χώρες».
Νέα αρχή με εποπτεία της ΕΕ
Διεκδικητικός ρεαλισμός, ο δρόμος για επίλυση του Κυπριακού
Ποιες είναι οι σκέψεις σας για την επανεκκίνηση των συνομιλιών; Σύντομα θα δείτε τον απεσταλμένο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ στην Κύπρο, τι θα του πείτε; Υπάρχουν κόκκινες γραμμές στο εθνικό θέμα;
«Το Κυπριακό είναι πρωτίστως ζήτημα φυσικής και εθνικής επιβίωσης του κυπριακού ελληνισμού. Είναι υπόθεση όλων μας. Γι' αυτό πιστεύω ότι απαιτείται συλλογική διαχείριση, στη βάση μιας στρατηγικής που θα τη χαρακτηρίζει ο διεκδικητικός ρεαλισμός. Η επανάληψη αποτυχημένων πρακτικών, όπως οι συνομιλίες για την κυπριακή ιδιοκτησία, δεν εξυπηρετεί την εθνική μας υπόθεση.
Οποιαδήποτε νέα διαδικασία δεν μπορεί να επανεκκινήσει χωρίς την άμεση εποπτεία και την ενεργό εμπλοκή της ΕΕ ώστε να διασφαλίζεται ότι αυτά που συμφωνούνται συνάδουν με το ευρωπαϊκό κεκτημένο στους τομείς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των πολιτικών ελευθεριών. Θεωρούμε ακόμη αυτονόητο ότι η όποια νέα προσπάθεια πρέπει να είναι προϊόν της συλλογικής διαβούλευσης και συναπόφασης όλων των πολιτικών δυνάμεων της Κύπρου, σε απόλυτη πάντοτε συνεργασία με την Ελλάδα προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η προσπάθεια αυτή δεν θα οδηγήσει σε νέα αδιέξοδα και οριστικό τέλμα».
Μιλήσατε για λύση του Κυπριακού στο πλαίσιο της ΕΕ, αλλά και με την εμπλοκή άλλων παραγόντων. Ποιοι μπορεί να είναι αυτοί και πόσο έτοιμος είστε να αναλάβετε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες.
«Θα μιλήσουμε με όποιο κράτος μπορεί να βοηθήσει. Πρόθεσή μας είναι να συσφίξουμε τις σχέσεις μας με τη Δύση και το ΝΑΤΟ. Θέλουμε τις ΗΠΑ και τη Βρετανία να ασκήσουν την επιρροή τους για να γίνει η Κύπρος παράγοντας σταθερότητας στην περιοχή. Προτού εκλεγώ πρόεδρος έκανα ταξίδια και επαφές στις σκανδιναβικές χώρες οι οποίες ενδιαφέρονται για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Τους ζήτησα να βοηθήσουν στο Κυπριακό για να βοηθηθεί και η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Επίσης, θα αξιοποιήσουμε τις καλές σχέσεις της Ρωσίας με την Τουρκία. Θα ζητήσουμε από τη Ρωσία να ασκήσει την επιρροή της προς την Αγκυρα για το Κυπριακό. Θέλουμε να αφήσουμε πίσω μας τις εσωστρέφειες και να δούμε το Κυπριακό στο πλαίσιο των γεωπολιτικών μεταβολών στην περιοχή μας για να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις επίλυσης του εθνικού μας προβλήματος».
Εχει απομείνει κάτι από την κληρονομιά του Σχεδίου Αναν ή θεωρείτε ότι πρέπει να ξεκινήσετε από μια εντελώς καινούργια αφετηρία; Πιστεύετε ότι η τουρκική ηγεσία είναι ώριμη αυτή τη στιγμή να προχωρήσει στις αναγκαίες υποχωρήσεις για να τελειώνει επιτέλους η περιπέτεια της Κύπρου;
«Δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε πια για το Σχέδιο Αναν. Ολοι, ακόμη και οι συντάκτες του, παραδέχονται ότι αποτελεί πια Ιστορία. Θα κάνουμε μια νέα αρχή, αλλά όχι από μηδενική βάση. Υπάρχουν δεσμεύσεις που έχουν αναληφθεί τις οποίες δεν μπορούμε να εγκαταλείψουμε. Αναζητούμε μια λύση που να σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα των Ελληνοκυπρίων, χωρίς να καταπατά αυτά των Τουρκοκυπρίων. Υπάρχει το υλικό με το οποίο μπορούμε να συνθέσουμε μια λύση, φτάνει η άλλη πλευρά να δείξει την απαραίτητη ελαστικότητα και να ανοίξει ο δρόμος για μια νέα εποχή, όχι μόνο για την Κύπρο, αλλά για την ευρύτερη περιοχή».
Τόσο ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν όσο και ο υπουργός Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου εξέφρασαν προθυμία επίλυσης του Κυπριακού για να καταστεί η Ανατολική Μεσόγειος θάλασσα ειρήνης. Είναι αυτή μια ειλικρινής πρόθεση ή αποτελούν δηλώσεις για εντυπωσιασμό;
«Δεν είμαι άνθρωπος που κάνω υποθέσεις για τις προθέσεις. Εμείς κι αν θέλουμε να καταστεί η Ανατολική Μεσόγειος θάλασσα ειρήνης, που έχουμε το πρόβλημα στο σπίτι μας. Στην ειρήνη δεν έχουν θέση χιλιάδες στρατεύματα, προσφυγικοί συνοικισμοί, απροσπέλαστες περιοχές και ρατσιστικοί διαχωρισμοί. Οταν θα αρχίσει, ελπίζω, μια νέα διαδικασία η Τουρκία θα κριθεί στο τραπέζι των συνομιλιών. Εμείς έχουμε τη βούληση να λυθεί επιτέλους το κυπριακό πρόβλημα. Ποτέ δεν θα δεχτώ την οριστική διχοτόμηση της πατρίδας μου και θα αγωνιστώ για μια λύση που θα διασφαλίζει τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των κυπρίων πολιτών. Η Αγκυρα, ως κατέχουσα δύναμη, θα πρέπει να συμβάλει καθοριστικά στη διαδικασία αυτή, αν πραγματικά επιθυμεί να συμμετάσχει στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό γίγνεσθαι ως έντιμος και ισότιμος εταίρος».
Τι μήνυμα στέλνετε προς τους Τουρκοκυπρίους;
«Προς τους τουρκοκυπρίους συμπατριώτες μας στέλνω μήνυμα ειρήνης, φιλίας και ειλικρινούς θέλησης για μια λύση του Κυπριακού που θα απαλλάσσει το νησί μας από την τουρκική κατοχή και τον αναχρονισμό της βίαιης διαίρεσης. Οι Ελληνοκύπριοι δεν μπορούν να συμβιβαστούν με κάτι ολιγότερο από αυτό που οι ίδιοι διεκδικούν για τους εαυτούς τους. Θέλουμε λύση που θα επανενώνει το νησί μας σε συνθήκες ασφάλειας κι ελευθερίας, χωρίς όμως εκπτώσεις και αναχρονισμούς».
Ακόμη και ένα τμήμα των δικών σας ψηφοφόρων παραμένει προσκολλημένο σε αντιλήψεις του παρελθόντος τόσο για τους Τουρκοκυπρίους όσο και σε σχέση με το ΑΚΕΛ. Πώς θα το αντιμετωπίσετε;
«Σε κάθε κοινωνία υπάρχουν άνθρωποι με πιο έντονες απόψεις από άλλους σε κάποια ζητήματα και η αντιμετώπιση των Τουρκοκυπρίων δεν θα μπορούσε να αποτελέσει εξαίρεση. Το φαινόμενο αυτό διαπερνά οριζόντια όλα τα κόμματα. Το κοινό αυτό μπορεί να ακούγεται περισσότερο, αλλά δεν είναι η πλειοψηφία. Ως πρόεδρος και ως κυβέρνηση τρέφουμε απόλυτο σεβασμό προς όλες τις απόψεις, όμως δεν θα επιτρέψουμε φαινόμενα φανατισμού και μισαλλοδοξίας εναντίον κανενός. Το βράδυ της ανακήρυξής μου ως προέδρου της Δημοκρατίας, όταν αναφέρθηκα στην ομιλία μου στους Τουρκοκυπρίους και στους πολιτικούς μας αντιπάλους, κάποιοι δοκίμασαν να τους αποδοκιμάσουν. Παρά το γεγονός ότι ήταν για εμένα μια ξεχωριστή στιγμή δεν δίστασα να προειδοποιήσω με αυστηρότητα ότι απαιτώ σεβασμό προς όλους τους πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας ανεξαρτήτως εθνικής καταγωγής ή θρησκείας. Η παρέμβασή μου αυτή καταχειροκροτήθηκε από τη σιωπηρή πλειοψηφία».
ΒΗΜΑ
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
![Τρίωρος κλοιός διαμαρτυρίας των σπουδαστών προς τον Κ.Τζαβάρα - Δείτε αποκλειστικά τι πραγματικά συνέβη στην ΟΡΤ [video]](https://images.newsnowgreece.com/37/377865/trioros-kloios-diamartyrias-ton-spoudaston-pros-ton-ktzavara---deite-apokleistika-ti-pragmatika-synevi-stin-ort-video-1-124x78.jpg)
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
«Σε καλό δρόμο» η διαπραγμάτευση για τα ληξιπρόθεσμα
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
