2013-03-12 15:15:04
Φωτογραφία για Προστασία από ανεπιθύμητες ηλεκτρονικές επικοινωνίες
Γράφει ο Χρήστος Ηλ. Τσίχλης, Δικηγόρος Αθηνών

Αναφορικά με τον τρόπο απόκτησης της συγκατάθεσης των υποκειμένων των δεδομένων για την αποστολή διαφημίσεων με αυτοματοποιημένα μέσα, σε όλη την Ε.Ε. απαιτείται σύστημα opt-in, δηλαδή η αποστολή μηνυμάτων μόνο κατόπιν ρητής συγκατάθεσης του παραλήπτη. Για παράδειγμα, σε περίπτωση αποστολής ηλεκτρονικού ενημερωτικού σημειώματος, αυτή πρέπει να παρέχεται μόνο ως δυνατότητα στον χρήστη που ηθελημένα επισκέπτεται μια ιστοσελίδα και την οποία θα επιλέξει μέσω ειδικής ενέργειάς του να χρησιμοποιήσει. Σχετικά με αυτό, η Αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων έχει εκδώσει την οδηγία 2/2011, η οποία αφορά στη διαδικασία δήλωσης συγκατάθεσης που πραγματοποιείται με ηλεκτρονικά μέσα (εφεξής «ηλεκτρονική συγκατάθεση») για την πραγματοποίηση επικοινωνιών προς το σκοπό απευθείας προώθησης προϊόντων ή υπηρεσιών ή άλλους διαφημιστικούς σκοπούς με χρήση συστημάτων κλήσης χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση
. Η οδηγία, εκτός των άλλων, προωθεί τη χρήση του μηχανισμού «double opt-in» στη διαδικασία παροχής της συγκατάθεσης των χρηστών ηλεκτρονικών υπηρεσιών στην αποστολή ενημερωτικών μηνυμάτων, δηλαδή την επιβεβαιωτική ενέργεια του χρήστη (ως μέτρο επαλήθευσης και της ταυτότητάς του) αναφορικά με την επικύρωση της συγκατάθεσής του στην αποστολή των μηνυμάτων. Η οδηγία ισχύει από την 1η Σεπτεμβρίου 2011.

Σε άλλη της απόφαση (59/2011) η Αρχή εξέτασε: i) τη νομιμότητα της συλλογής διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου χωρίς τη συγκατάθεση των υποκειμένων των δεδομένων προς το σκοπό της αποστολής αζήτητης ηλεκτρονικής επικοινωνίας από διάφορες πηγές (συνέδρια και κλαδικές εκθέσεις, στα οποία συμμετείχε ο καταγγελλόμενος υπεύθυνος επεξεργασίας, συλλογή διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από ιστοσελίδες -πρακτική γνωστή και ως harvesting- συλλογή διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από αιτήσεις που δέχεται ο υπεύθυνος επεξεργασίας), ii) την ικανοποίηση του δικαιώματος αντίρρησης παραληπτών του ενημερωτικού φυλλαδίου του υπευθύνου επεξεργασίας, iii) την ικανοποίηση των υποχρεώσεων του υπευθύνου επεξεργασίας αναφορικά με συγκεκριμένες διατάξεις του ν. 2472/1997 (άρθρα 6 και 10) και iv) την αποστολή μηνυμάτων αζήτητης ηλεκτρονικής επικοινωνίας. Με την εν λόγω απόφαση η Αρχή έκρινε ότι η συλλογή διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από ιστοσελίδες και οδηγούς κλαδικών εκθέσεων με σκοπό την αποστολή αζήτητης ηλεκτρονικής επικοινωνίας είναι παράνομη. Για το λόγο αυτό, επέβαλε πρόστιμο ύψους 2.000 ευρώ στον υπεύθυνο επεξεργασίας για την παράνομη συλλογή διευθύνσεων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, καθώς και πρόστιμο 2.000 Ευρώ για την αποστολή αζήτητης επικοινωνίας χωρίς την προηγούμενη συγκατάθεση των συνδρομητών.

Το spam είναι ο συνήθης όρος για την αζήτητη ηλεκτρονική επικοινωνία, δηλαδή τα ενοχλητικά μηνύματα που, χωρίς ποτέ να έχετε ζητήσει, κατακλύζουν το λογαριασμό ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας ή το κινητό σας τηλέφωνο διαφημίζοντας διαφόρων ειδών προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι αποστολείς μηνυμάτων spam είναι γνωστοί και ως spammers.

Πολλές φορές, είτε για να σας παραπλανήσουν είτε από άγνοια, οι αποστολείς διαφημιστικών μηνυμάτων προσθέτουν ένα κείμενο ενημέρωσης στο τέλος του μηνύματος, όπου αναφέρουν ότι το μήνυμα δεν μπορεί να θεωρηθεί spam για διαφόρους λόγους. Επικαλούνται δε και διατάξεις νόμων ή ευρωπαϊκών οδηγιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζουν μόνο τη «μισή αλήθεια», παραλείποντας τη βασική προϋπόθεση της προηγούμενης συγκατάθεσης.

Τα παραπάνω στοιχεία, ωστόσο, καθώς και άλλα παρεμφερή, δεν καθιστούν από μόνα τους το μήνυμα νόμιμο. Πιο συγκεκριμένα, περιπτώσεις παραθέτουν νόμο (2672/1998) που αφορά στη διακίνηση εγγράφων με ηλεκτρονικά μέσα για επικοινωνίες με το δημόσιο και σε καμία περίπτωση δεν εφαρμόζεται για τα διαφημιστικά μηνύματα. Σε άλλη περίπτωση, η Οδηγία 2002/58/ΕΚ είναι αυτή από την οποία έχει προκύψει ο ν. 3471/2006. Σκοπίμως δεν αναφέρεται η βασική προϋπόθεση για την αποστολή διαφημιστικών μηνυμάτων που είναι η συγκατάθεση, ενώ παρουσιάζονται μόνο αυτά που εφαρμόζονται στην περίπτωση που αυτή έχει εξασφαλιστεί, δηλαδή τα στοιχεία του αποστολέα και η διαδικασία διαγραφής(άρθρο 11 του ν. 3471/2006 και το άρθρο 13 της Οδηγίας 2002/58/ΕΚ όπως έχει τροποποιηθεί με την Οδηγία 2009/136/ΕΚ).

-Έλαβα μήνυμα από διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η οποία φαίνεται να ανήκει στην τράπεζα μου. Ο αποστολέας του μηνύματος μού ζητάει να επιβεβαιώσω τα στοιχεία λογαριασμού στο ηλεκτρονικό τραπεζικό σύστημα (e-banking) απαντώντας στο μήνυμα ή επισκεπτόμενος μια ιστοσελίδα που μου προτείνει. Πρέπει να του απαντήσω στο μήνυμα ή να μπω σε αυτή την ιστοσελίδα και να δώσω τα στοιχεία του λογαριασμού μου;

Το μήνυμα που λάβατε ανήκει στην κατηγορία μηνυμάτων phishing (μηνύματα που στοχεύουν στην παραπλάνηση των χρηστών και στην εκμαίευση προσωπικών τους δεδομένων, συχνά με απώτερο σκοπό την απάτη και την απόσπαση χρηματικών ποσών μέσω τραπεζικών λογαριασμών).

Καταγγείλτε το παραπάνω μήνυμα σε κατάλληλους φορείς (π.χ. ΔΗΕ).

Γνωστοποιείστε το μήνυμα στον υπεύθυνο επεξεργασίας τον οποίο υποδύεται ο αποστολέας.

Μπλοκάρετε τον αποστολέα του μηνύματος ως spammer.

- Tα μηνύματα SPAM έχουν πάντα εμπορικό περιεχόμενο;

Όχι. Τα μηνύματα spam μπορεί να προωθούν κάθε είδους προϊόντα ή υπηρεσίες. Έτσι ως spam θεωρούνται και μηνύματα προώθησης υπηρεσιών και σκοπών φιλανθρωπικών ιδρυμάτων, σωματείων, ενώσεων, κλπ. Ενδεικτικά αναφέρεται και η 19/2001 Απόφαση της Αρχής που αφορούσε την μετάδοση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ενός υπερκείμενου συνδέσμου (link) που παρέπεμπε στην ηλεκτρονική εφημερίδα του αποστολέα του μηνύματος. Σημειώνεται επίσης ότι, σύμφωνα με ειδική διακήρυξη της Διεθνούς Συνόδου των Επιτρόπων για την προστασία των προσωπικών δεδομένων του 2005, ακόμα και η πολιτική επικοινωνία οφείλει να συμμορφώνεται με τους κανόνες που ισχύουν για το spam. Η Αρχή προστασίας προσωπικών δεδομένων έχει εκδώσει τη σχετική Οδηγία 1/2010.

Σε περίπτωση που δεχθείτε μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από αποστολέα, τον οποίο δεν αναγνωρίζετε άμεσα, θα πρέπει να ελέγξετε, καταρχήν, αν είχατε κάποια πρότερη συναλλαγή με την επιχείρηση-οργανισμό του αποστολέα (πχ. αγορά προϊόντων- υπηρεσιών). Εν συνεχεία, χρειάζεται να ελέγξετε αν έχετε δώσει τη συγκατάθεσή σας σε ενδεχόμενη αποστολή διαφημιστικών μηνυμάτων από τον αποστολέα. Αν και οι δύο παραπάνω έλεγχοι αποβούν αρνητικοί, τότε το μήνυμα αποτελεί αζήτητη επικοινωνία.

Μπορείτε να καταγγείλετε τον υπεύθυνο για την αποστολή του μηνύματος στην Αρχή. Η υποβολή της καταγγελίας μπορεί να γίνει μέσω της υπηρεσίας ηλεκτρονικής υποβολής καταγγελιών (ιστοσελίδα της Αρχής) ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου με τη χρήση της σχετικής φόρμας καταγγελίας. Σε κάθε περίπτωση είναι απαραίτητο να επισυνάψετε στην καταγγελία σας το μήνυμα που λάβατε. Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η Αρχή είναι αρμόδια να ελέγξει αποστολείς, οι οποίοι έχουν την έδρα τους στην Ελλάδα. Μάθετε περισσότερα για την προσφυγή στην Αρχή.

Πολλές εταιρείες θεωρούν, είτε σκοπίμως είτε από έλλειψη ενημέρωσης, ότι η αποστολή διαφημιστικών μηνυμάτων είναι μια νόμιμη ενέργεια. Αν διαπιστώσετε ότι μια εταιρεία σας στέλνει ανεπιθύμητα μηνύματα και είναι μια πραγματική εταιρεία (π.χ. στα μηνύματά της παραπέμπει σε έγκυρη ιστοσελίδα της και δίνει πλήρη στοιχεία επικοινωνίας), είναι καλό να τους ενημερώσετε για την πρακτική τους, προτού προσφύγετε στην Αρχή. Μπορείτε να ενημερώσετε τον αποστολέα των μηνυμάτων, εκφράζοντας την αντίρρησή σας, στην πραγματοποιηθείσα ενέργειά του. Επισυνάψτε και το σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο της Αρχής, ώστε να του δώσετε τη δυνατότητα να συμμορφωθεί. Φυσικά, αν ο υπεύθυνος συνεχίσει την αποστολή spam θα πρέπει να καταγγείλετε το γεγονός στην Αρχή.

Σε κάθε άλλη περίπτωση προτείνεται να μην απαντάτε στον αποστολέα ηλεκτρονικά.

Όταν απαντάτε σε μηνύματα spam ουσιαστικά επαληθεύετε την εγκυρότητα της διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας και ενθαρρύνετε τους spammers να στέλνουν περισσότερα μηνύματα. Για το λόγο αυτό μην απαντάτε ηλεκτρονικά στον αποστολέα και μην ακολουθείτε συνδέσμους (links) που ενδεχομένως αναφέρονται στο μήνυμα, ακόμα και αν πρόκειται για συνδέσμους διαγραφής της διεύθυνσης σας από την λίστα του αποστολέα (unsubscribe links).

Μπορείτε φυσικά να χρησιμοποιήσετε και άλλα μέσα αναφοράς, προκειμένου να προστατευτείτε από περαιτέρω λήψη αζήτητης επικοινωνίας. Ενδεικτικά, μπορείτε να αναφέρετε προβλήματα spam στον Πάροχο Υπηρεσιών Διαδικτύου σας, ζητώντας ενδεχομένως τη φραγή συγκεκριμένων διευθύνσεων από τις οποίες σας αποστέλλονται μηνύματα spam. Επιπλέον, ο Πάροχός σας μπορεί να σας βοηθήσει σχετικά με τη χρήση ειδικού λογισμικού φιλτραρίσματος ή άλλων μέτρων ασφαλείας για την αποφυγή λήψης μηνυμάτων spam.

Επίσης να λαμβάνετε κατάλληλα μέτρα προστασίας αναφορικά με τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας, προκειμένου να ελαχιστοποιείτε την πιθανότητα συλλογής της διεύθυνσης αυτής από spammers.

Ειδικότερα συστήνεται να:

-Προστατεύετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας στο Διαδίκτυο(Δίνετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σας κατά το δυνατό μόνο σε πρόσωπα ή οργανισμούς που γνωρίζετε και εμπιστεύεστε).

-Χρησιμοποιείτε λογισμικό φιλτραρίσματος.

-Χρησιμοποιείτε κατάλληλα μέτρα ασφάλειας στον υπολογιστή σας (λογισμικό καταπολέμησης των ιών).

-Προστατεύετε τον αριθμό του κινητού σας τηλεφώνου.

Η Αρχή έχει υιοθετήσει, από το 2010, συγκεκριμένη πολιτική αντιμετώπισης των καταγγελιών spam μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Σύμφωνα με αυτή, αποστέλλεται αρχική σύσταση σε κάθε υπεύθυνο επεξεργασίας για τον οποίο υπάρχει καταγγελία ότι πραγματοποιεί αζήτητη ηλεκτρονική επικοινωνία. Η σύσταση συνοδεύεται από το ενημερωτικό έντυπο για τη νόμιμη προώθηση προϊόντων και υπηρεσιών και το spam, το οποίο αφορά, στην τρέχουσα μορφή του, κυρίως την πραγματοποίηση διαφημιστικών ενεργειών μέσω ηλ. ταχυδρομείου. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης του υπευθύνου επεξεργασίας (π.χ. σε περίπτωση νέας καταγγελίας για τον ίδιο υπεύθυνο επεξεργασίας μετά την πάροδο ενός ευλόγου χρονικού διαστήματος), η Αρχή προχωρά σε αναλυτικότερη εξέταση. Επισημαίνουμε ότι, σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 19 παρ. 1 ιγ’ του ν. 2472/97, η προτεραιότητα εξέτασης των καταγγελιών εκτιμάται από την Αρχή με κριτήριο τη σπουδαιότητα και το γενικότερο ενδιαφέρον του θέματος.

Η Αρχή έχει επιβάλει στο παρελθόν διοικητικές κυρώσεις (αποφάσεις 83/2009 και 59/2011)για αποστολή αζήτητης ηλεκτρονικής επικοινωνίας μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, φαξ ή σύντομων γραπτών μηνυμάτων (SMS). Οι κυρώσεις αυτές ξεκινούσαν από επιβολή χρηματικού προστίμου και έφταναν έως και καταστροφή αρχείου με παράνομα κτηθέντα προσωπικά δεδομένα (διευθύνσεις ηλ. ταχυδρομείου). Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΤΟ NEWSNOWGR.COM
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΑ ΑΡΘΡΑ