2013-03-13 08:00:10
Harling Peter, [Παπακριβόπουλος Βασίλης (μτφ)]
Ιράκ : Δέκα χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή, ο πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι βλέπει να πολλαπλασιάζονται οι κατηγορίες εναντίον του, στον βαθμό που εδραιώνεται ως ο ισχυρός άνδρας της χώρας.
Βγήκε ενισχυμένος από το μπρα-ντε-φερ με την κουρδική ηγεσία, η οποία ελέγχει το βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, για τη μοιρασιά των εσόδων που αποφέρει το πετρέλαιο και για τις διαφιλονικούμενες περιοχές [1], καθώς εξασφάλισε την υποστήριξη των αραβικών πληθυσμών –τόσο του σιιτικού όσο και του σουνιτικού- επειδή εμφανίστηκε, όχι μόνο ως ο υπερασπιστής των συμφερόντων τους, αλλά και γενικότερα ως ο εγγυητής της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Ωστόσο, έκανε κατάχρηση του επιχειρήματος της « τρομοκρατίας » για να επιτύχει την απομάκρυνση πολιτικών όπως ο Ραφί αλ Ισάουι, ο σουνίτης αναπληρωτής του, ο μοναδικός σουνίτης ανάμεσα στους αξιωματούχους του πρωθυπουργικού μεγάρου, σ’ ένα πολιτικό σύστημα που στηρίζεται στην κατανομή των αξιωμάτων με κριτήριο την εθνότητα ή το θρησκευτικό δόγμα
. Από εκείνη τη στιγμή, μια ευρύτατη λαϊκή κινητοποίηση συσπείρωσε εναντίον του ολόκληρο το σουνιτικό φάσμα και ο πολλαπλασιασμός των διαδηλώσεων ανάγκασε τους πολιτικούς που είχε προωθήσει και αναδείξει ο Αλ Μαλίκι, να αποστασιοποιηθούν από αυτόν.
Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε σχεδόν αυτόματα στο στρατόπεδο των σιιτών τα αμυντικά αντανακλαστικά και την αναδίπλωση στη θρησκευτική ταυτότητα, μέσα σε μια κοινωνία η οποία δεν έχει ακόμα ξεπεράσει το σοκ των βιαιοπραγιών ανάμεσα στους οπαδούς των αντίπαλων θρησκευτικών δογμάτων την περίοδο 2006-2008. Ωστόσο, ο Αλ Μαλίκι έχει εχθρούς και στο σιιτικό στρατόπεδο [2], στον βαθμό που η προσωπική του εξουσία αυξάνεται μειώνοντας αντίστοιχα την επιρροή των αντιπάλων του μέσα στην παράταξη.
Συνεπώς, ο πρωθυπουργός βρίσκεται απομονωμένος, και μάλιστα σε εντυπωσιακό βαθμό : ευάλωτος απέναντι στους Κούρδους, εγκλωβισμένος σε ένα σεκταριστικό παιχνίδι, τη στιγμή που δεν έχει εντελώς καλυμμένα τα νώτα του απέναντι στην ίδια του την κοινότητα, από την οποία προσπάθησε να διαφοροποιηθεί παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού. Ωστόσο, εξακολουθεί να διαθέτει και ορισμένα ατού : τον έλεγχο των οικονομικών πόρων του κράτους, την ανικανότητα των διασκορπισμένων αντιπάλων του να συνεννοηθούν και να ορίσουν τον αντικαταστάτη του, την παράδοξη σύμπτωση απόψεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν ότι επείγει η διασφάλιση της σταθερότητας στη χώρα (οι μεν επειδή ενδιαφέρονται να ξεχαστούν οι αποτυχίες τους στο Ιράκ, ενώ το δεύτερο επειδή δεν επιθυμεί να υπάρξει και νέα απώλεια συμμάχου του, μετά από εκείνη της Συρίας), τον αδυσώπητο κυνικό οπορτουνισμό, θεμέλιο του πολιτικού συστήματος και, τέλος, τη μεγάλη κούραση του λαού, η οποία ενδέχεται να προκαλέσει την εξάντληση της κινητοποίησης.
Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετέτρεψαν το Ιράκ σε παρωδία του εαυτού του
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι απίθανο να ξεσπάσει ανοιχτή αντιπαράθεση, δεδομένου ότι εντείνεται το συναίσθημα της απογοήτευσης και της στέρησης μέσα στον σουνιτικό κόσμο, αναζωπυρώνεται η πόλωση ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα, ενώ γίνεται ολοένα περισσότερο αισθητή η –υλική και η ηθική- ανεπάρκεια των μηχανισμών δημόσιας ασφάλειας που είναι ανίκανοι να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες των εξεγερμένων, καθώς και η έλλειψη της εθνικής νομιμοποίησής τους. Δεν πρέπει μάλιστα να αποκλειστεί ένα σενάριο πολιτικού κενού, στο οποίο ο Αλ Μαλίκι θα κατέληγε να ηγείται μιας παράλυτης κυβέρνησης ή ακόμα και θα εξαναγκαζόταν σε αποχώρηση χωρίς να υπάρχει συμφωνία για τη διαδοχή του.
Επιπλέον, η φύση του πολιτικού καθεστώτος εξακολουθεί να είναι απροσδιόριστη. Ο πρωθυπουργός ακολουθεί μια λογική την οποία οι αντίπαλοί του δεν χάνουν ευκαιρία να καταγγέλλουν ως αυταρχική, καθώς συγκεντρώνει στα χέρια του ολόκληρη την εκτελεστική εξουσία, με αποτέλεσμα πολλές φορές ακόμα κι η έγκριση χορήγησης μιας βίζας να περνάει από το γραφείο του. Το αρρενωπό στυλ του πολιτικού που έστειλε η θεία πρόνοια για να σώσει τη χώρα, εντάσσεται σε μια μακρόχρονη πολιτική παράδοση η οποία εξακολουθεί να συγκινεί τους Ιρακινούς. Οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων συνεχίζονται υπό τη διακυβέρνησή του, όπως και την εποχή του προηγούμενου καθεστώτος. Παρόλα αυτά, βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν καλά εδραιωμένο πλουραλισμό, ο οποίος καθιστά σχεδόν ανέφικτη οποιαδήποτε φιλοδοξία για την εγκαθίδρυση τυραννικού καθεστώτος.
Ταυτόχρονα, η ισχύς του Αλ Μαλίκι εμποδίζει την ανάδυση ενός πραγματικού κοινοβουλευτισμού και στηρίζεται περισσότερο στην αμφισημία των κανόνων του πολιτικού παιχνιδιού, του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η κατά βούληση αναδιανομή των οικονομικών πόρων και η ανατροπή των συμμαχιών μέσα σε ένα συνεχώς συγκρουσιακό κλίμα. Για τον πρώην αντιπρόεδρο, Αντέλ Αμπντέλ Μαχντί, « δεν είναι πλέον δυνατόν να φανταστεί κανείς ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο την απόλυτη εξουσία θα είχε μια σέκτα, ένα πολιτικό κόμμα ή ένα άτομο. Οι σουνίτες το προσπάθησαν, οι σιίτες επιχειρούν το ίδιο, αλλά δεν θα το κατορθώσουν. Από την άλλη πλευρά, σε αυτό το στάδιο, δεν μπορούμε να ποντάρουμε σε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες θα αισθάνονται απαλλαγμένοι από το βάρος του θρησκευτικού δόγματος. Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα, καθίστανται αναπόφευκτοι ο πλουραλισμός, η αποκέντρωση, ακόμα και ο φεντεραλισμός. Μας χρειάζεται, συνεπώς, ένα κοινοβουλευτικό σύστημα. Ωστόσο, σήμερα, δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Οι θεσμοί δεν λειτουργούν σωστά και, στην πραγματικότητα, το Σύνταγμα δεν εφαρμόζεται ».
Notes
[1] Ζώνες με μεικτό πληθυσμό –κυρίως αραβικό και Κουρδικό- οι οποίες αποτελούν αντικείμενο χαμηλής έντασης σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση της Βαγδάτης και στις τοπικές αρχές του Ιρακινού Κουρδιστάν, οι οποίες διαθέτουν σημαντική αυτονομία. Οι εντάσεις αφορούν κυρίως το καθεστώς της πόλης του Κιρκούκ και την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών πόρων που βρίσκονται στο υπέδαφος αυτών των περιοχών.
[2] Βλέπε « Unité de façade des chiites irakiens », « Le Monde diplomatique », Σεπτέμβριος 2006.
Le Monde Diplomatique
InfoGnomon
Ιράκ : Δέκα χρόνια μετά την αμερικανική εισβολή, ο πρωθυπουργός Νούρι αλ Μαλίκι βλέπει να πολλαπλασιάζονται οι κατηγορίες εναντίον του, στον βαθμό που εδραιώνεται ως ο ισχυρός άνδρας της χώρας.
Βγήκε ενισχυμένος από το μπρα-ντε-φερ με την κουρδική ηγεσία, η οποία ελέγχει το βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, για τη μοιρασιά των εσόδων που αποφέρει το πετρέλαιο και για τις διαφιλονικούμενες περιοχές [1], καθώς εξασφάλισε την υποστήριξη των αραβικών πληθυσμών –τόσο του σιιτικού όσο και του σουνιτικού- επειδή εμφανίστηκε, όχι μόνο ως ο υπερασπιστής των συμφερόντων τους, αλλά και γενικότερα ως ο εγγυητής της εδαφικής ακεραιότητας της χώρας. Ωστόσο, έκανε κατάχρηση του επιχειρήματος της « τρομοκρατίας » για να επιτύχει την απομάκρυνση πολιτικών όπως ο Ραφί αλ Ισάουι, ο σουνίτης αναπληρωτής του, ο μοναδικός σουνίτης ανάμεσα στους αξιωματούχους του πρωθυπουργικού μεγάρου, σ’ ένα πολιτικό σύστημα που στηρίζεται στην κατανομή των αξιωμάτων με κριτήριο την εθνότητα ή το θρησκευτικό δόγμα
Η εξέλιξη αυτή πυροδότησε σχεδόν αυτόματα στο στρατόπεδο των σιιτών τα αμυντικά αντανακλαστικά και την αναδίπλωση στη θρησκευτική ταυτότητα, μέσα σε μια κοινωνία η οποία δεν έχει ακόμα ξεπεράσει το σοκ των βιαιοπραγιών ανάμεσα στους οπαδούς των αντίπαλων θρησκευτικών δογμάτων την περίοδο 2006-2008. Ωστόσο, ο Αλ Μαλίκι έχει εχθρούς και στο σιιτικό στρατόπεδο [2], στον βαθμό που η προσωπική του εξουσία αυξάνεται μειώνοντας αντίστοιχα την επιρροή των αντιπάλων του μέσα στην παράταξη.
Συνεπώς, ο πρωθυπουργός βρίσκεται απομονωμένος, και μάλιστα σε εντυπωσιακό βαθμό : ευάλωτος απέναντι στους Κούρδους, εγκλωβισμένος σε ένα σεκταριστικό παιχνίδι, τη στιγμή που δεν έχει εντελώς καλυμμένα τα νώτα του απέναντι στην ίδια του την κοινότητα, από την οποία προσπάθησε να διαφοροποιηθεί παίζοντας το χαρτί του εθνικισμού. Ωστόσο, εξακολουθεί να διαθέτει και ορισμένα ατού : τον έλεγχο των οικονομικών πόρων του κράτους, την ανικανότητα των διασκορπισμένων αντιπάλων του να συνεννοηθούν και να ορίσουν τον αντικαταστάτη του, την παράδοξη σύμπτωση απόψεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Ιράν ότι επείγει η διασφάλιση της σταθερότητας στη χώρα (οι μεν επειδή ενδιαφέρονται να ξεχαστούν οι αποτυχίες τους στο Ιράκ, ενώ το δεύτερο επειδή δεν επιθυμεί να υπάρξει και νέα απώλεια συμμάχου του, μετά από εκείνη της Συρίας), τον αδυσώπητο κυνικό οπορτουνισμό, θεμέλιο του πολιτικού συστήματος και, τέλος, τη μεγάλη κούραση του λαού, η οποία ενδέχεται να προκαλέσει την εξάντληση της κινητοποίησης.
Όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες μετέτρεψαν το Ιράκ σε παρωδία του εαυτού του
Από την άλλη πλευρά, δεν είναι απίθανο να ξεσπάσει ανοιχτή αντιπαράθεση, δεδομένου ότι εντείνεται το συναίσθημα της απογοήτευσης και της στέρησης μέσα στον σουνιτικό κόσμο, αναζωπυρώνεται η πόλωση ανάμεσα στα θρησκευτικά δόγματα, ενώ γίνεται ολοένα περισσότερο αισθητή η –υλική και η ηθική- ανεπάρκεια των μηχανισμών δημόσιας ασφάλειας που είναι ανίκανοι να εξουδετερώσουν τις ένοπλες ομάδες των εξεγερμένων, καθώς και η έλλειψη της εθνικής νομιμοποίησής τους. Δεν πρέπει μάλιστα να αποκλειστεί ένα σενάριο πολιτικού κενού, στο οποίο ο Αλ Μαλίκι θα κατέληγε να ηγείται μιας παράλυτης κυβέρνησης ή ακόμα και θα εξαναγκαζόταν σε αποχώρηση χωρίς να υπάρχει συμφωνία για τη διαδοχή του.
Επιπλέον, η φύση του πολιτικού καθεστώτος εξακολουθεί να είναι απροσδιόριστη. Ο πρωθυπουργός ακολουθεί μια λογική την οποία οι αντίπαλοί του δεν χάνουν ευκαιρία να καταγγέλλουν ως αυταρχική, καθώς συγκεντρώνει στα χέρια του ολόκληρη την εκτελεστική εξουσία, με αποτέλεσμα πολλές φορές ακόμα κι η έγκριση χορήγησης μιας βίζας να περνάει από το γραφείο του. Το αρρενωπό στυλ του πολιτικού που έστειλε η θεία πρόνοια για να σώσει τη χώρα, εντάσσεται σε μια μακρόχρονη πολιτική παράδοση η οποία εξακολουθεί να συγκινεί τους Ιρακινούς. Οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων συνεχίζονται υπό τη διακυβέρνησή του, όπως και την εποχή του προηγούμενου καθεστώτος. Παρόλα αυτά, βρίσκεται αντιμέτωπος με έναν καλά εδραιωμένο πλουραλισμό, ο οποίος καθιστά σχεδόν ανέφικτη οποιαδήποτε φιλοδοξία για την εγκαθίδρυση τυραννικού καθεστώτος.
Ταυτόχρονα, η ισχύς του Αλ Μαλίκι εμποδίζει την ανάδυση ενός πραγματικού κοινοβουλευτισμού και στηρίζεται περισσότερο στην αμφισημία των κανόνων του πολιτικού παιχνιδιού, του οποίου τα κύρια χαρακτηριστικά είναι η κατά βούληση αναδιανομή των οικονομικών πόρων και η ανατροπή των συμμαχιών μέσα σε ένα συνεχώς συγκρουσιακό κλίμα. Για τον πρώην αντιπρόεδρο, Αντέλ Αμπντέλ Μαχντί, « δεν είναι πλέον δυνατόν να φανταστεί κανείς ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο την απόλυτη εξουσία θα είχε μια σέκτα, ένα πολιτικό κόμμα ή ένα άτομο. Οι σουνίτες το προσπάθησαν, οι σιίτες επιχειρούν το ίδιο, αλλά δεν θα το κατορθώσουν. Από την άλλη πλευρά, σε αυτό το στάδιο, δεν μπορούμε να ποντάρουμε σε ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο οι πολίτες θα αισθάνονται απαλλαγμένοι από το βάρος του θρησκευτικού δόγματος. Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα, καθίστανται αναπόφευκτοι ο πλουραλισμός, η αποκέντρωση, ακόμα και ο φεντεραλισμός. Μας χρειάζεται, συνεπώς, ένα κοινοβουλευτικό σύστημα. Ωστόσο, σήμερα, δεν υπάρχει τίποτα τέτοιο. Οι θεσμοί δεν λειτουργούν σωστά και, στην πραγματικότητα, το Σύνταγμα δεν εφαρμόζεται ».
Notes
[1] Ζώνες με μεικτό πληθυσμό –κυρίως αραβικό και Κουρδικό- οι οποίες αποτελούν αντικείμενο χαμηλής έντασης σύγκρουσης ανάμεσα στην κυβέρνηση της Βαγδάτης και στις τοπικές αρχές του Ιρακινού Κουρδιστάν, οι οποίες διαθέτουν σημαντική αυτονομία. Οι εντάσεις αφορούν κυρίως το καθεστώς της πόλης του Κιρκούκ και την εκμετάλλευση των πετρελαϊκών πόρων που βρίσκονται στο υπέδαφος αυτών των περιοχών.
[2] Βλέπε « Unité de façade des chiites irakiens », « Le Monde diplomatique », Σεπτέμβριος 2006.
Le Monde Diplomatique
InfoGnomon
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΜΕ ΤΑ ΟΛΑ ΤΟΥ ΣΤΗΝ FORMULA 1 KAI OI ΑΛΛΑΓΕΣ
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
