2013-06-23 16:41:41
Του Νίκου Μουζέλη*
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως χρειάζονται ριζικές αλλαγές στην κρατική ραδιοτηλεόραση. Πέρα από τις σπατάλες, την αδιαφάνεια και τον πελατειακό τρόπο γιγάντωσής της, η πιο βασική αδυναμία του οργανισμού είναι πως υπήρξε και παραμένει εργαλείο της εκάστοτε κυβέρνησης - εργαλείο χρήσιμο για την τοποθέτηση «ημετέρων» σʼ όλες τις διοικητικές βαθμίδες.
Όλα τα παραπάνω όμως δεν δικαιολογούν τον σπασμωδικό και πολιτικά ακατανόητο τρόπο που ο Πρωθυπουργός προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα. Σε μια περίοδο κοινωνικά εκρηκτική, περίοδο κατά την οποία μια λάθος κίνηση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες και συγχρόνως καταστροφικές καταστάσεις, ο αρχηγός της ΝΔ ρίχνει λάδι στη φωτιά με μια κίνηση που δείχνει πως το θυμικό και το παράλογο εξαφανίζουν τελείως το λογικό.
Πώς εξηγείται η ακατανόητη αυτή κίνηση του Πρωθυπουργού; Νομίζω το επιχείρημα πως ο Αντώνης Σαμαράς πιέστηκε από την κυρία Μέρκελ δεν ευσταθεί
. Η γερμανίδα καγκελάριος είναι η τελευταία που έχει συμφέρον να προκαλέσει τη διάλυση της τρικομματικής κυβέρνησης και την επιστροφή σε νέες εκλογές. Ούτε βέβαια οι θεωρίες συνωμοσίας περί συμφερόντων και σκοτεινών δυνάμεων, ντόπιων και ξένων, πείθουν. Παρʼ όλο που ως κοινωνιολόγος δεν είμαι φίλος ψυχολογικών εξηγήσεων, όταν πρόκειται για τη διερεύνηση μακροκοινωνικών φαινομένων, σʼ αυτή την περίπτωση, εξετάζοντας την πολιτική σταδιοδρομία του Αντώνη Σαμαρά, διακρίνω ένα επαναλαμβανόμενο αυτοκαταστροφικό σύνδρομο. Το βλέπουμε καθαρά στην περίπτωση του μακεδονικού, σʼ αυτή της Πολιτικής Ανοιξης καθώς και στο τωρινό κλείσιμο της ΕΡΤ.
Το σκοπιανό φιάσκο
Η πατριωτική μισαλλοδοξία και η παντελής έλλειψη ρεαλισμού του τότε υπουργού Εξωτερικών οδήγησαν στο γνωστό μακεδονικό φιάσκο. Ενα φιάσκο, τις επιπτώσεις του οποίου ακόμη πληρώνουμε. Αντί να δεχτούμε εξαρχής τη λογική και ρεαλιστική λύση της μεικτής ονομασίας που η τότε σκοπιανή ηγεσία ήταν έτοιμη να δεχτεί, ακολουθήσαμε τη μαξιμαλιστική λογική του κ. Σαμαρά. Εμείναμε στη θέση πως «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική». Αυτή η ακραία, στρουθοκαμηλική πολιτική (βλ. σχετικά άρθρα μου στο «Κ. Βήμα» 5/2/1995 και 24/11/1995) διαιώνισε το πρόβλημα και μας οδήγησε, έπειτα από χρόνια σπατάλης δυνάμεων, επιρροής και πόρων, στη σημερινή εξευτελιστική κατάσταση να εκλιπαρούμε τους Σκοπιανούς να δεχτούν μια μεικτή ονομασία! Βέβαια ο Αντώνης Σαμαράς δεν είναι ο μόνος υπεύθυνος αυτής της τραγωδίας, αλλά σίγουρα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ότι ο ίδιος δεν παραδέχτηκε ποτέ το τραγικό αυτό σφάλμα (που πιθανώς και σήμερα δεν το θεωρεί σφάλμα) δείχνει όχι τόσο ισχυρογνωμοσύνη όσο ελλειμματική αυτογνωσία.
Η Πολιτική Ανοιξη
Ως γνωστόν ο Σαμαράς, στο πλαίσιο της μακεδονικής διαμάχης, αποφασίζει να ρίξει την κυβέρνηση Μητσοτάκη και να δημιουργήσει δικό του κόμμα, την Πολιτική Ανοιξη. Κατά τελείως παράλογο τρόπο ήλπιζε, σαν ένας νέος Ελευθέριος Βενιζέλος, να αλλάξει το πολιτικό σύστημα, να «σώσει» τη χώρα και συγχρόνως να περάσει από το σημαντικό υπουργικό αξίωμα στην πρωθυπουργία. Επρόκειτο βέβαια για μια μεγαλομανή φαντασίωση, για μια ακραία αυτοκαταστροφική κίνηση. Η Πολιτική Ανοιξη διαλύθηκε και ο πολιτικός άνδρας έμεινε για χρόνια ανεπάγγελτος καθώς και εκτός του πολιτικού παιχνιδιού. Αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο φιάσκο του Αντώνη Σαμαρά.
Η τωρινή πρωθυπουργία
Η επιστροφή του στην ενεργό πολιτική ξεκίνησε με επιτυχία. Εγινε ξανά δεκτός στους κόλπους του συντηρητικού κόμματος. Στη συνέχεια τον βλέπουμε ευρωβουλευτή, υπουργό Πολιτισμού, πρόεδρο της ΝΔ και τελικά αρχηγό της τρικομματικής κυβέρνησης. Σαν πρωθυπουργός χειρίστηκε το θέμα του χρέους πολύ πιο αποτελεσματικά από τους δυο προκατόχους του. Αλλαξε το εχθρικό κλίμα που υπήρχε εναντίον της Ελλάδος στο εξωτερικό και συνέβαλε στην αποφυγή της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη. Είναι σʼ αυτό το σημείο που το αυτοκαταστροφικό μοτίβο ξαναπροβάλλει. Σε μια «μεγαλειώδη» προσπάθεια να δείξει εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας την αποφασιστικότητά και την πυγμή του, ως «μέγας εκσυγχρονιστής», προσπαθεί να λύσει με μια ρηξικέλευθη κίνηση, να κόψει τον γόρδιο δεσμό, το πλέγμα των παθολογιών της κρατικής τηλεόρασης. Και αυτό χωρίς να λάβει σοβαρά υπόψη του τη θέση των κυβερνητικών εταίρων του, αυτή της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημοσιογράφων καθώς και μιας μεγάλης μερίδας των Ελλήνων εντός και εκτός Ελλάδος. Ακόμα πιο σοβαρό και άκρως επικίνδυνο, αγνόησε την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, μια κατάσταση που θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στη διάλυση της κυβέρνησης, σε γενικευμένο χάος και στον δρόμο για νέες εκλογές - δηλαδή σε μια πλήρη καταστροφή των όσων επιτεύχθηκαν μέχρι σήμερα με τις σκληρές θυσίες του ελληνικού λαού. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, σίγουρα θα σημάνει οπισθοδρόμηση σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Μʼ άλλα λόγια, ο Πρωθυπουργός αντί να παλέψει πιο σκληρά για να βγάλει τη χώρα από την ύφεση και την τρομακτική ανεργία, διάλεξε την πιο ακατάλληλη στιγμή για να εξυγιάνει την ΕΡΤ και να προσθέσει και άλλους στη στρατιά των ανέργων. Βλέπουμε ξανά λοιπόν τον παρορμητισμό, το αυτοκαταστροφικό μοτίβο να ξεπροβάλλει. Επειτα από σοβαρά επιτεύγματα ο Πρωθυπουργός είναι έτοιμος να δώσει μια κλωτσιά και να χύσει, κατά τη λαϊκή έκφραση, την «καρδάρα με το γάλα». Μʼ άλλα λόγια, ένα τρίτο φιάσκο παραμονεύει, δηλαδή μια αντιστροφή της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.
Συμπέρασμα: και στα τρία κύρια στάδια της πολιτικής καριέρας του Αντώνη Σαμαρά βλέπουμε το ίδιο μοτίβο: την πολιτική άνοδο, στη συνέχεια μια παράλογη/αυτοκαταστροφική κίνηση που τελικά οδηγεί σε φιάσκο. Στο φιάσκο του μακεδονικού αρχικά, σʼ αυτό της Πολιτικής Ανοιξης στη συνέχεια και τέλος, στη σημερινή συγκυρία, στο πιθανό φιάσκο μιας επιστροφής στην πλήρη ακυβερνησία της χώρας. Τελειώνοντας, δεν χρειάζεται να τονίσω πως δεν είμαι αντίθετος σε μια σταδιακή ορθολογικοποίηση/εξυγίανση της ΕΡΤ. Σαν αυτή, για παράδειγμα, που είχε ξεκινήσει ο Ηλίας Μόσιαλος και στην οποία η ΝΔ είχε αντισταθεί. Αλλά πιστεύω πως ο παράλογος τρόπος με τον οποίο ο Πρωθυπουργός προσπάθησε να λύσει το θέμα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικά για τη χώρα αποτελέσματα. Για να το επαναλάβω, η ΕΡΤ δεν χρειαζόταν κλείσιμο αλλά σταδιακή αναδιοργάνωση και ριζική αποκομματικοποίηση, δηλαδή αυτονομία από το τελείως απαξιωμένο κομματικοκρατικό σύστημα.
* Ο Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο LSE / ΒΗΜΑ. I-Reporter
Δεν υπάρχει αμφιβολία πως χρειάζονται ριζικές αλλαγές στην κρατική ραδιοτηλεόραση. Πέρα από τις σπατάλες, την αδιαφάνεια και τον πελατειακό τρόπο γιγάντωσής της, η πιο βασική αδυναμία του οργανισμού είναι πως υπήρξε και παραμένει εργαλείο της εκάστοτε κυβέρνησης - εργαλείο χρήσιμο για την τοποθέτηση «ημετέρων» σʼ όλες τις διοικητικές βαθμίδες.
Όλα τα παραπάνω όμως δεν δικαιολογούν τον σπασμωδικό και πολιτικά ακατανόητο τρόπο που ο Πρωθυπουργός προσπαθεί να λύσει το πρόβλημα. Σε μια περίοδο κοινωνικά εκρηκτική, περίοδο κατά την οποία μια λάθος κίνηση μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες και συγχρόνως καταστροφικές καταστάσεις, ο αρχηγός της ΝΔ ρίχνει λάδι στη φωτιά με μια κίνηση που δείχνει πως το θυμικό και το παράλογο εξαφανίζουν τελείως το λογικό.
Πώς εξηγείται η ακατανόητη αυτή κίνηση του Πρωθυπουργού; Νομίζω το επιχείρημα πως ο Αντώνης Σαμαράς πιέστηκε από την κυρία Μέρκελ δεν ευσταθεί
Το σκοπιανό φιάσκο
Η πατριωτική μισαλλοδοξία και η παντελής έλλειψη ρεαλισμού του τότε υπουργού Εξωτερικών οδήγησαν στο γνωστό μακεδονικό φιάσκο. Ενα φιάσκο, τις επιπτώσεις του οποίου ακόμη πληρώνουμε. Αντί να δεχτούμε εξαρχής τη λογική και ρεαλιστική λύση της μεικτής ονομασίας που η τότε σκοπιανή ηγεσία ήταν έτοιμη να δεχτεί, ακολουθήσαμε τη μαξιμαλιστική λογική του κ. Σαμαρά. Εμείναμε στη θέση πως «Η Μακεδονία είναι μία και είναι ελληνική». Αυτή η ακραία, στρουθοκαμηλική πολιτική (βλ. σχετικά άρθρα μου στο «Κ. Βήμα» 5/2/1995 και 24/11/1995) διαιώνισε το πρόβλημα και μας οδήγησε, έπειτα από χρόνια σπατάλης δυνάμεων, επιρροής και πόρων, στη σημερινή εξευτελιστική κατάσταση να εκλιπαρούμε τους Σκοπιανούς να δεχτούν μια μεικτή ονομασία! Βέβαια ο Αντώνης Σαμαράς δεν είναι ο μόνος υπεύθυνος αυτής της τραγωδίας, αλλά σίγουρα έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο. Το ότι ο ίδιος δεν παραδέχτηκε ποτέ το τραγικό αυτό σφάλμα (που πιθανώς και σήμερα δεν το θεωρεί σφάλμα) δείχνει όχι τόσο ισχυρογνωμοσύνη όσο ελλειμματική αυτογνωσία.
Η Πολιτική Ανοιξη
Ως γνωστόν ο Σαμαράς, στο πλαίσιο της μακεδονικής διαμάχης, αποφασίζει να ρίξει την κυβέρνηση Μητσοτάκη και να δημιουργήσει δικό του κόμμα, την Πολιτική Ανοιξη. Κατά τελείως παράλογο τρόπο ήλπιζε, σαν ένας νέος Ελευθέριος Βενιζέλος, να αλλάξει το πολιτικό σύστημα, να «σώσει» τη χώρα και συγχρόνως να περάσει από το σημαντικό υπουργικό αξίωμα στην πρωθυπουργία. Επρόκειτο βέβαια για μια μεγαλομανή φαντασίωση, για μια ακραία αυτοκαταστροφική κίνηση. Η Πολιτική Ανοιξη διαλύθηκε και ο πολιτικός άνδρας έμεινε για χρόνια ανεπάγγελτος καθώς και εκτός του πολιτικού παιχνιδιού. Αυτό είναι το δεύτερο μεγάλο φιάσκο του Αντώνη Σαμαρά.
Η τωρινή πρωθυπουργία
Η επιστροφή του στην ενεργό πολιτική ξεκίνησε με επιτυχία. Εγινε ξανά δεκτός στους κόλπους του συντηρητικού κόμματος. Στη συνέχεια τον βλέπουμε ευρωβουλευτή, υπουργό Πολιτισμού, πρόεδρο της ΝΔ και τελικά αρχηγό της τρικομματικής κυβέρνησης. Σαν πρωθυπουργός χειρίστηκε το θέμα του χρέους πολύ πιο αποτελεσματικά από τους δυο προκατόχους του. Αλλαξε το εχθρικό κλίμα που υπήρχε εναντίον της Ελλάδος στο εξωτερικό και συνέβαλε στην αποφυγή της εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη. Είναι σʼ αυτό το σημείο που το αυτοκαταστροφικό μοτίβο ξαναπροβάλλει. Σε μια «μεγαλειώδη» προσπάθεια να δείξει εντός και εκτός της ελληνικής επικράτειας την αποφασιστικότητά και την πυγμή του, ως «μέγας εκσυγχρονιστής», προσπαθεί να λύσει με μια ρηξικέλευθη κίνηση, να κόψει τον γόρδιο δεσμό, το πλέγμα των παθολογιών της κρατικής τηλεόρασης. Και αυτό χωρίς να λάβει σοβαρά υπόψη του τη θέση των κυβερνητικών εταίρων του, αυτή της συντριπτικής πλειοψηφίας των δημοσιογράφων καθώς και μιας μεγάλης μερίδας των Ελλήνων εντός και εκτός Ελλάδος. Ακόμα πιο σοβαρό και άκρως επικίνδυνο, αγνόησε την κρίσιμη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η χώρα, μια κατάσταση που θα μπορούσε εύκολα να οδηγήσει στη διάλυση της κυβέρνησης, σε γενικευμένο χάος και στον δρόμο για νέες εκλογές - δηλαδή σε μια πλήρη καταστροφή των όσων επιτεύχθηκαν μέχρι σήμερα με τις σκληρές θυσίες του ελληνικού λαού. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, σίγουρα θα σημάνει οπισθοδρόμηση σε ό,τι αφορά την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας. Μʼ άλλα λόγια, ο Πρωθυπουργός αντί να παλέψει πιο σκληρά για να βγάλει τη χώρα από την ύφεση και την τρομακτική ανεργία, διάλεξε την πιο ακατάλληλη στιγμή για να εξυγιάνει την ΕΡΤ και να προσθέσει και άλλους στη στρατιά των ανέργων. Βλέπουμε ξανά λοιπόν τον παρορμητισμό, το αυτοκαταστροφικό μοτίβο να ξεπροβάλλει. Επειτα από σοβαρά επιτεύγματα ο Πρωθυπουργός είναι έτοιμος να δώσει μια κλωτσιά και να χύσει, κατά τη λαϊκή έκφραση, την «καρδάρα με το γάλα». Μʼ άλλα λόγια, ένα τρίτο φιάσκο παραμονεύει, δηλαδή μια αντιστροφή της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας.
Συμπέρασμα: και στα τρία κύρια στάδια της πολιτικής καριέρας του Αντώνη Σαμαρά βλέπουμε το ίδιο μοτίβο: την πολιτική άνοδο, στη συνέχεια μια παράλογη/αυτοκαταστροφική κίνηση που τελικά οδηγεί σε φιάσκο. Στο φιάσκο του μακεδονικού αρχικά, σʼ αυτό της Πολιτικής Ανοιξης στη συνέχεια και τέλος, στη σημερινή συγκυρία, στο πιθανό φιάσκο μιας επιστροφής στην πλήρη ακυβερνησία της χώρας. Τελειώνοντας, δεν χρειάζεται να τονίσω πως δεν είμαι αντίθετος σε μια σταδιακή ορθολογικοποίηση/εξυγίανση της ΕΡΤ. Σαν αυτή, για παράδειγμα, που είχε ξεκινήσει ο Ηλίας Μόσιαλος και στην οποία η ΝΔ είχε αντισταθεί. Αλλά πιστεύω πως ο παράλογος τρόπος με τον οποίο ο Πρωθυπουργός προσπάθησε να λύσει το θέμα μπορεί να οδηγήσει σε καταστροφικά για τη χώρα αποτελέσματα. Για να το επαναλάβω, η ΕΡΤ δεν χρειαζόταν κλείσιμο αλλά σταδιακή αναδιοργάνωση και ριζική αποκομματικοποίηση, δηλαδή αυτονομία από το τελείως απαξιωμένο κομματικοκρατικό σύστημα.
* Ο Νίκος Μουζέλης είναι ομότιμος καθηγητής Κοινωνιολογίας στο LSE / ΒΗΜΑ. I-Reporter
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έρχονται τα "εκπτωτικά" εισιτήρια συγκοινωνιών
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
