2012-04-09 08:36:10
By Wolfgang Münchau
Έχω συχνά αναφερθεί στον μακροοικονομικόαναλφαβητισμό του κατεστημένου που χαράσσει την οικονομική πολιτική τηςευρωζώνης. Εξίσου, αν όχι περισσότερο εκνευριστικός, είναι οπολιτικός και νομικός αναλφαβητισμός των οικονομολόγων πουχειρίζονται τα θέματα της ευρωζώνης. Το οικονομικό βραβείο Wolfson είναιτο αποκορύφωμα.
Το ερώτημα που τίθεται από την επιτροπή του βραβείου Wolfson είναιτο εξής: «Εάν ένα κράτος – μέλος εγκαταλείψει την οικονομική και νομισματικήένωση, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης αυτής της οικονομικήςδιαδικασίας ώστε να παρασχεθεί το πιο υγείες υπόβαθρο για την μελλοντικήανάπτυξη της ευημερίας που απολάμβανε εντός της ένωσης;»
Το συγκεκριμένο ερώτημα έχει δύο αμφισβητήσιμα σημεία. Τοπρώτο είναι εάν η προϋπόθεση που θέτει είναι όντως εφικτή,γιατί σε αντίθετη περίπτωση το ερώτημα δεν έχει νόημα. Το δεύτερο σημείο είναιπιο ουσιώδες: Εάν ρωτάς ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για κάτι, πρακτικάθεωρείς δεδομένο ότι υπάρχει τέτοιος τρόπος.
Οι επιστήμονες της μακροοικονομίας τείνουν να συγχέουντη νομισματική ένωση - για την οποία δεν έχουν μοντέλο - με έναχαλαρό σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών ή μία ένωση ενιαίουνομίσματος – γιατο οποίο έχουν μοντέλο. Η νομισματική ένωση είναι αρκετά πιο δύσκολη, γιατί δενπρόκειται ούτε για κράτος, ούτε για μία χαλαρή συμφωνία κατά την οποία όλοιδιατηρούν την εθνική τους κυριαρχία. Η ένταξη σε μία νομισματική ένωση δενείναι ένα συμβόλαιο, αλλά κατοχυρώνεταιαπό τις ευρωπαϊκές συνθήκες, οι οποίες αναφέρουν ότι το νόμισμα τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης είναι το ευρώ. Υπάρχουν περιθώρια ελιγμών ωςπρος τηνείσοδο στηνένωση - χώρες όπως η Βρετανία και η Δανία επέλεξαν να μην ενταχθούν – αλλά δενυπάρχουν περιθώρια ελιγμών κατά την έξοδο απότην ένωση.
Νομικά υπάρχουν δύο τρόποι εξόδου από τηνομισματική ένωση. Οπρώτος απαιτεί αλλαγή της συνθήκης. Πέρασαν 9 χρόνιαγια να εφαρμοστεί η τρέχουσα συνθήκη της Λισσαβόνας. Εάν επιλέξουμε αυτή τηνοδό, θα πρέπει να υπάρξει διακυβερνητική σύνοδος, να επιτευχθεί συμφωνία και ναεπικυρωθεί αυτή η συμφωνία από όλα τα κοινοβούλια. Στην Ιρλανδία, ίσως και σεάλλα κράτη-μέλη, θα πρέπει να γίνει δημοψήφισμα. Η πρόταση είναι τόσο ανέφικτηπου είναι χάσιμο χρόνου ακόμη και να τη συζητήσουμε.
Ο δεύτερος τρόπος θα ήταν η έξοδος του κράτους- μέλους από την ΕΕ. Αυτόείναι εφικτό βάσει του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Νομικοίεμπειρογνώμονες με διαβεβαιώνουν ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να αποδειχθείεντυπωσιακά ταχεία. Γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει προηγούμενο. Η αποχώρηση τηςΓροιλανδίας από την ΕΕ το 1985 είναι ότι πλησιέστερο, αν και σε αυτή τηνπερίπτωση η νομική βάση ήταν διαφορετική.
Σε κάθε περίπτωση, και αυτή η οδός έρχεται σε αντίθεση με τηνβασική προϋπόθεση που θέτει το ερώτημα του βραβείου Wolfson: ότιυπάρχει τρόποςδιαχείρισης της οικονομικής διαδικασίας.
Η έξοδος από την ΕΕ είναι μία μονομερήςπράξη. Η χώρα που θα βγει από την ΕΕ χάνει την πρόσβαση στηνχρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και τα κοινοτικά διαρθρωτικάκονδύλια. Ενδεχομένως να υπάρξουν φιλικές μεταβατικές συμφωνίες ή μία συμφωνίαγια να ενταχθεί το εν λόγω κράτος σε αυτό που είναι γνωστό ως ΕυρωπαϊκήΟικονομική Περιοχή, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε κράτη εκτός ΕΕ να έχουνπρόσβαση στην ενιαία αγορά. Όλα αυτά όμως, χρειάζονται χρόνο διαπραγματεύσεων.
Εάν στόχος της άσκησης είναι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, τότε θα πρέπει ναγίνει μέσασε λίγες ημέρες ώστενα αποφευχθεί η μαζική φυγή κεφαλαίων από τη συγκεκριμένη χώρα. Ο μόνος τρόποςγια να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα ήταν μία απλή συνθήκη «οικειοθελούς εξόδου». Σεαυτή την περίπτωση ωστόσο, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε πολλά. Η χώρα θαπρέπει να αλλάξει την ονομαστική αξία όλων των εγχώριων συμβολαίων καιπιθανότατα δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να κηρύξειπτώχευση σε όλες τις υποχρεώσεις της στο εξωτερικό.
Τι θα λέγατε, εάν όλοι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσιζαν ναπαραβιάσουν το νόμο και απλούστατα επέτρεπαν σε ένα κράτος-μέλοςνα βγει εκτός ευρωζώνης χωρίς να βγει εκτός ΕΕ; Εάν όλοι παρανομήσουν τότε σεποιον θα ασκηθεί νομική δίωξη; Όλοι άλλωστε γνωρίζουμε ότι η ευρωπαϊκήνομοθεσία είναι… ευπροσάρμοστη. Θυμηθείτε ότι απαγορευόταν και η κρατικήστήριξη.
Εάν η χώρα που αποχωρεί από την ευρωζώνη παραμείνει μέλος της ΕΕ, τότε εξακολουθείνα υπόκειται και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εάνεγκαταλείψει το ευρώ σε όλα τα εγχώρια συμβόλαια, αλλά διατηρήσει το ευρώ στασυμβόλαια που έχει στο εξωτερικό, τότε θα ακολουθήσει βροχήμηνύσεων οιοποίες μάλιστα θα έχουν βάση. Κάθε πολίτης της συγκεκριμένης χώρας θα μπορεί νακινηθεί νομικά εναντίον της κυβέρνησής του και ενδεχομένως εναντίον τωνκυβερνήσεων των άλλων κρατών-μελών. Η έξοδος από την ευρωζώνη θα ισοδυναμεί με δυσμενήδιάκριση λόγω ιθαγένειας. Θα καταπατείται με άλλα λόγια μία από τιςβασικότερες αρχές της ΕΕ. Θυμηθείτε ότι το ευρώ θα εξακολουθεί να είναι τονόμισμα και της συγκεκριμένης χώρας βάσει των συνθηκών.
Εάν η ΕΕ επιλέξει να ακολουθήσει αυτή την οδό, τότε κάθεσύμβαση θα τεθεί εν αμφιβόλω.
Με άλλα λόγια, αυτό που παίρνει ως δεδομένο το ερώτημα του βραβείου Wolfson είναιτο απόλυτο νομικό χάος.
Μπορώ να φανταστώ μία κατάσταση η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάσπασητης ευρωζώνης: ένανγεωπολιτικό και οικονομικό εφιάλτη. Μπορώ επίσης ναφανταστώ μία κατάσταση κατά την οποία η ευρωζώνη παραμένει ενωμένη, αλλά σε μίακατάσταση σχεδόν μόνιμης απογοήτευσης: αυτή είναι η μικρή δημοσιονομική ένωση. Δεν μπορώόμως, να φανταστώ μία κατάσταση κατά την οποία θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε αποτελεσματικάκαι σε οικειοθελή βάση την έξοδο ενός κράτους-μέλους από τηνευρωζώνη.
Οι οικονομολόγοι δεν βοηθούναυτή την κατάσταση. Και αυτό είναι κρίμα επειδή η ευρωζώνη έχειανάγκη απόμακροοικονομικές προτάσεις. Το προσφάτως συμφωνηθέν δημοσιονομικό συμβόλαιοαποτελεί παράδειγμα μίας πολιτικής απόφασης που δεν λαμβάνει υπόψη τηςμακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις. Το βασικό αποτέλεσμα του βραβείου Wolfson,πάντως, είναι ότι εδραιώνει το πόσο πολύ απέχει η μακροοικονομία από όλη αυτή τησυζήτηση. ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Έχω συχνά αναφερθεί στον μακροοικονομικόαναλφαβητισμό του κατεστημένου που χαράσσει την οικονομική πολιτική τηςευρωζώνης. Εξίσου, αν όχι περισσότερο εκνευριστικός, είναι οπολιτικός και νομικός αναλφαβητισμός των οικονομολόγων πουχειρίζονται τα θέματα της ευρωζώνης. Το οικονομικό βραβείο Wolfson είναιτο αποκορύφωμα.
Το ερώτημα που τίθεται από την επιτροπή του βραβείου Wolfson είναιτο εξής: «Εάν ένα κράτος – μέλος εγκαταλείψει την οικονομική και νομισματικήένωση, ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος διαχείρισης αυτής της οικονομικήςδιαδικασίας ώστε να παρασχεθεί το πιο υγείες υπόβαθρο για την μελλοντικήανάπτυξη της ευημερίας που απολάμβανε εντός της ένωσης;»
Το συγκεκριμένο ερώτημα έχει δύο αμφισβητήσιμα σημεία. Τοπρώτο είναι εάν η προϋπόθεση που θέτει είναι όντως εφικτή,γιατί σε αντίθετη περίπτωση το ερώτημα δεν έχει νόημα. Το δεύτερο σημείο είναιπιο ουσιώδες: Εάν ρωτάς ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για κάτι, πρακτικάθεωρείς δεδομένο ότι υπάρχει τέτοιος τρόπος.
Οι επιστήμονες της μακροοικονομίας τείνουν να συγχέουντη νομισματική ένωση - για την οποία δεν έχουν μοντέλο - με έναχαλαρό σύστημα σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών ή μία ένωση ενιαίουνομίσματος – γιατο οποίο έχουν μοντέλο. Η νομισματική ένωση είναι αρκετά πιο δύσκολη, γιατί δενπρόκειται ούτε για κράτος, ούτε για μία χαλαρή συμφωνία κατά την οποία όλοιδιατηρούν την εθνική τους κυριαρχία. Η ένταξη σε μία νομισματική ένωση δενείναι ένα συμβόλαιο, αλλά κατοχυρώνεταιαπό τις ευρωπαϊκές συνθήκες, οι οποίες αναφέρουν ότι το νόμισμα τηςΕυρωπαϊκής Ένωσης είναι το ευρώ. Υπάρχουν περιθώρια ελιγμών ωςπρος τηνείσοδο στηνένωση - χώρες όπως η Βρετανία και η Δανία επέλεξαν να μην ενταχθούν – αλλά δενυπάρχουν περιθώρια ελιγμών κατά την έξοδο απότην ένωση.
Νομικά υπάρχουν δύο τρόποι εξόδου από τηνομισματική ένωση. Οπρώτος απαιτεί αλλαγή της συνθήκης. Πέρασαν 9 χρόνιαγια να εφαρμοστεί η τρέχουσα συνθήκη της Λισσαβόνας. Εάν επιλέξουμε αυτή τηνοδό, θα πρέπει να υπάρξει διακυβερνητική σύνοδος, να επιτευχθεί συμφωνία και ναεπικυρωθεί αυτή η συμφωνία από όλα τα κοινοβούλια. Στην Ιρλανδία, ίσως και σεάλλα κράτη-μέλη, θα πρέπει να γίνει δημοψήφισμα. Η πρόταση είναι τόσο ανέφικτηπου είναι χάσιμο χρόνου ακόμη και να τη συζητήσουμε.
Ο δεύτερος τρόπος θα ήταν η έξοδος του κράτους- μέλους από την ΕΕ. Αυτόείναι εφικτό βάσει του Άρθρου 50 της Συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Νομικοίεμπειρογνώμονες με διαβεβαιώνουν ότι αυτή η διαδικασία μπορεί να αποδειχθείεντυπωσιακά ταχεία. Γεγονός είναι ότι δεν υπάρχει προηγούμενο. Η αποχώρηση τηςΓροιλανδίας από την ΕΕ το 1985 είναι ότι πλησιέστερο, αν και σε αυτή τηνπερίπτωση η νομική βάση ήταν διαφορετική.
Σε κάθε περίπτωση, και αυτή η οδός έρχεται σε αντίθεση με τηνβασική προϋπόθεση που θέτει το ερώτημα του βραβείου Wolfson: ότιυπάρχει τρόποςδιαχείρισης της οικονομικής διαδικασίας.
Η έξοδος από την ΕΕ είναι μία μονομερήςπράξη. Η χώρα που θα βγει από την ΕΕ χάνει την πρόσβαση στηνχρηματοδότηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής και τα κοινοτικά διαρθρωτικάκονδύλια. Ενδεχομένως να υπάρξουν φιλικές μεταβατικές συμφωνίες ή μία συμφωνίαγια να ενταχθεί το εν λόγω κράτος σε αυτό που είναι γνωστό ως ΕυρωπαϊκήΟικονομική Περιοχή, η οποία δίνει τη δυνατότητα σε κράτη εκτός ΕΕ να έχουνπρόσβαση στην ενιαία αγορά. Όλα αυτά όμως, χρειάζονται χρόνο διαπραγματεύσεων.
Εάν στόχος της άσκησης είναι η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα, τότε θα πρέπει ναγίνει μέσασε λίγες ημέρες ώστενα αποφευχθεί η μαζική φυγή κεφαλαίων από τη συγκεκριμένη χώρα. Ο μόνος τρόποςγια να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα ήταν μία απλή συνθήκη «οικειοθελούς εξόδου». Σεαυτή την περίπτωση ωστόσο, δεν μπορούμε να διαχειριστούμε πολλά. Η χώρα θαπρέπει να αλλάξει την ονομαστική αξία όλων των εγχώριων συμβολαίων καιπιθανότατα δεν θα έχει άλλη επιλογή από το να κηρύξειπτώχευση σε όλες τις υποχρεώσεις της στο εξωτερικό.
Τι θα λέγατε, εάν όλοι στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφάσιζαν ναπαραβιάσουν το νόμο και απλούστατα επέτρεπαν σε ένα κράτος-μέλοςνα βγει εκτός ευρωζώνης χωρίς να βγει εκτός ΕΕ; Εάν όλοι παρανομήσουν τότε σεποιον θα ασκηθεί νομική δίωξη; Όλοι άλλωστε γνωρίζουμε ότι η ευρωπαϊκήνομοθεσία είναι… ευπροσάρμοστη. Θυμηθείτε ότι απαγορευόταν και η κρατικήστήριξη.
Εάν η χώρα που αποχωρεί από την ευρωζώνη παραμείνει μέλος της ΕΕ, τότε εξακολουθείνα υπόκειται και στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Εάνεγκαταλείψει το ευρώ σε όλα τα εγχώρια συμβόλαια, αλλά διατηρήσει το ευρώ στασυμβόλαια που έχει στο εξωτερικό, τότε θα ακολουθήσει βροχήμηνύσεων οιοποίες μάλιστα θα έχουν βάση. Κάθε πολίτης της συγκεκριμένης χώρας θα μπορεί νακινηθεί νομικά εναντίον της κυβέρνησής του και ενδεχομένως εναντίον τωνκυβερνήσεων των άλλων κρατών-μελών. Η έξοδος από την ευρωζώνη θα ισοδυναμεί με δυσμενήδιάκριση λόγω ιθαγένειας. Θα καταπατείται με άλλα λόγια μία από τιςβασικότερες αρχές της ΕΕ. Θυμηθείτε ότι το ευρώ θα εξακολουθεί να είναι τονόμισμα και της συγκεκριμένης χώρας βάσει των συνθηκών.
Εάν η ΕΕ επιλέξει να ακολουθήσει αυτή την οδό, τότε κάθεσύμβαση θα τεθεί εν αμφιβόλω.
Με άλλα λόγια, αυτό που παίρνει ως δεδομένο το ερώτημα του βραβείου Wolfson είναιτο απόλυτο νομικό χάος.
Μπορώ να φανταστώ μία κατάσταση η οποία θα μπορούσε να οδηγήσει στη διάσπασητης ευρωζώνης: ένανγεωπολιτικό και οικονομικό εφιάλτη. Μπορώ επίσης ναφανταστώ μία κατάσταση κατά την οποία η ευρωζώνη παραμένει ενωμένη, αλλά σε μίακατάσταση σχεδόν μόνιμης απογοήτευσης: αυτή είναι η μικρή δημοσιονομική ένωση. Δεν μπορώόμως, να φανταστώ μία κατάσταση κατά την οποία θα μπορούσαμε να διαπραγματευτούμε αποτελεσματικάκαι σε οικειοθελή βάση την έξοδο ενός κράτους-μέλους από τηνευρωζώνη.
Οι οικονομολόγοι δεν βοηθούναυτή την κατάσταση. Και αυτό είναι κρίμα επειδή η ευρωζώνη έχειανάγκη απόμακροοικονομικές προτάσεις. Το προσφάτως συμφωνηθέν δημοσιονομικό συμβόλαιοαποτελεί παράδειγμα μίας πολιτικής απόφασης που δεν λαμβάνει υπόψη τηςμακροπρόθεσμες οικονομικές επιπτώσεις. Το βασικό αποτέλεσμα του βραβείου Wolfson,πάντως, είναι ότι εδραιώνει το πόσο πολύ απέχει η μακροοικονομία από όλη αυτή τησυζήτηση. ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Την Μ. Τετάρτη κλείνουν το… μαγαζί!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Συντάξεις 2025: Ετήσιο όφελος από 138 ευρώ έως 765 ευρώ [πίνακες με τα ποσά]](https://images.newsnowgreece.com/145/1450830/syntaxeis-2025-etisio-ofelos-apo-138-evro-eos-765-evro-pinakes-me-ta-posa-1-124x78.jpg)
