2013-10-29 14:02:12
του Wolfgang Münchau
Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε η ευρωζώνη να καταφέρει τον διπλό άθλο της οικονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας του χρέους, δεμένη στον ζουρλομανδύα της επίσημης πολιτικής, γράφει ο W. Münchau. Πώς... μεταφράζει την έκθεση του ΔΝΤ.
Η προσαρμογή είναι το παν για να τελειώνει η κρίση στην ευρωζώνη. Οι αισιόδοξοι δηλώνουν ότι η διαδικασία της επανάκτησης της ανταγωνιστικότητας προχωρά. Δείχνουν την επιτυχία του εξαγωγικού κλάδου της Ισπανίας ή την πτώση στους μισθούς της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση η οικονομία της ευρωζώνης ανακάμπτει, δίνοντας πρόσθετη βοήθεια.
Αυτό το συμπέρασμα είναι εντελώς λανθασμένο. Είναι αλήθεια ότι οι χώρες της κρίσης έχουν μειώσει τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών. Στην Ιταλίακαι στην Ισπανία υπάρχουν πλέον πλεονάσματα. Αφού η Γερμανία και ηΟλλανδία δεν έχουν μειώσει τα δικά τους πλεονάσματα, η ευρωζώνη συνολικά έχει μετακινηθεί από ένα σχεδόν ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2009 σε πλεόνασμα φέτος 2,3% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Το Ταμείο εκτιμά ότι τα πλεονάσματα του 2014 θα είναι 2,5% του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, η ευρωζώνη προσαρμόζεται εις βάρος του υπόλοιπου πλανήτη.
Ενώ όμως η ευρωζώνη εσωτερικά είναι ένα σύστημα σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας, δεν είναι καθόλου έτσι εξωτερικά. Το νόμισμα δεν αντιδρά ακριβώς όπως ορίζουν οι κανόνες: συνεχίζει να ανεβαίνει, σβήνοντας έτσι τη βελτίωση στο ισοζύγιο συναλλαγών. Την περασμένη εβδομάδα ενισχύθηκε πάνω από το 1,38 σε σχέση με το δολάριο.
Θα μπορούσατε να το αποδώσετε αυτό στην κρίση του αμερικανικού προϋπολογισμού ή στην αναβολή στη μείωση της παροχής ρευστότητας από τη Federal Reserve. Και οπωσδήποτε δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν η έντονη κρίση στην ευρωζώνη επανεμφανιζόταν, το ευρώ θα έπεφτε πάλι καθώς οι επενδυτές θα έφευγαν. Αν όμως τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, πιστεύω ότι το νόμισμα θα παραμείνει ισχυρό, ίσως υπερβολικά ισχυρό. Αν ανέβει υπερβολικά, θα πλήξει το πλεόνασμα συναλλαγών της ευρωζώνης, αυξάνοντας τις τιμές των αγαθών της στις διεθνείς αγορές.
Η άνοδος στη συναλλαγματική ισοτιμία ίσως πείσει την ΕΚΤ να αντιδράσει μειώνοντας τα επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα και προσφέροντας περισσότερη ρευστότητα στις τράπεζες. Αυτό σε γενικές γραμμές θα ήταν καλό. Το βασικό πρόβλημα με την άνοδο της εξωτερικής αξίας του ευρώ είναι ότι δυσκολεύει την εσωτερική προσαρμογή. Οι χώρες της κρίσης πρέπει να μειώσουν τις τιμές των εξαγωγών τους, αλλά το ακριβότερο ευρώ αυξάνει τις τιμές εξαγωγών εκτός της ευρωζώνης (η συναλλαγματική ισοτιμία δεν επηρεάζει, βέβαια, το εμπόριο εντός της ευρωζώνης).
Είναι δύσκολο να κρίνουμε την πρόοδο που έχει κάνει η ευρωζώνη στις εσωτερικές προσαρμογές, καθώς πρέπει να απομονώσουμε γεγονότα που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Δεν μπορούμε, για παράδειγμα, να καταλήξουμε σε τελικό συμπέρασμα, κοιτάζοντας μόνο τη βελτίωση στις εξαγωγές της Ισπανίας. Από το τελευταίο World Economic Outlook του ΔΝΤ προκύπτει μια τέτοια ανάλυση, η οποία δείχνει ότι η εσωτερική προσαρμογή ήταν κυρίως κυκλική, όχι διαρθρωτική.
Είναι μια σημαντική παρατήρηση, χωμένη σε κάποιο παράρτημα, που είναι κι αυτό κρυμμένο στην έκθεση. Ουσιαστικά λέει ότι στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει καμία εσωτερική προσαρμογή. Η άνοδος στη συναλλαγματική ισοτιμία καταργεί το σενάριο στο οποίο η ευρωζώνη εξέρχεται από τα προβλήματα εμφανίζοντας μεγάλα και σταθερά πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι η εσωτερική προσαρμογή σε αυτήν απαιτεί να γίνουν δύο τύποι αλλαγών στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Πρώτον, οι τιμές των μη εμπορεύσιμων αγαθών -όπως είναι ένα κούρεμα στη Μαδρίτη- θα πρέπει να πέσουν ανάλογα με εκείνες των εμπορεύσιμων αγαθών, όπως ένα αυτοκίνητο Seat.Δεύτερον, οι τιμές στα εμπορεύσιμα αγαθά στην Ισπανία θα πρέπει να μειωθούν αντίστοιχα με εκείνες των μη ισπανικών εμπορεύσιμων αγαθών στην υπόλοιπη ευρωζώνη.
Οι διάφορες χώρες ακολούθησαν διαφορετικά μονοπάτια προσαρμογής και οι περισσότερες κατάφεραν σχετική βελτίωση στην ανταγωνιστικότητά τους.
Όμως το ΔΝΤ αναρωτιέται αν θα συνεχιστεί αυτό. Πιθανότατα όχι. Η προσαρμογή προήλθε από τη λήξη των εισροών κεφαλαίων. Όταν οι κυκλικές συνθήκες βελτιωθούν, που θα βελτιωθούν, τα ελλείμματα συναλλαγών θα επιστρέψουν.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Το ΔΝΤ πιστεύει ότι η μείωση των καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων σε επίπεδα που θα θεωρούνταν φυσιολογικά κάπου αλλού θα χρειαστεί «πολύ μεγαλύτερες συγκριτικές προσαρμογές τιμών απ' όσο συνήθως, γιατί πρέπει να ανατραπούν προηγούμενες ανατιμήσεις στο εργατικό κόστος ή να επιτευχθούν πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών».
Πιο καθαρά: Η κλίμακα της απαιτούμενης προσαρμογής είναι πραγματικά τεράστια. Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι μπορεί να επιτευχθεί. Στο βασικό σενάριο των προβλέψεων για το 2018 σε Ελλάδα, Ιρλανδία,Πορτογαλία και Ισπανία, η καθαρή θέση ξένων ενεργητικών -η απόκλιση ανάμεσα στα ενεργητικά που έχουν στο εξωτερικό και στα ενεργητικά που έχουν οι ξένοι στη χώρα τους- είναι μικρότερη από -80% του ΑΕΠ. Αυτό είναι ένα επίπεδο που γενικώς δεν θεωρείται βιώσιμο.
Η προσαρμογή παραμένει θεωρητικώς εφικτή, αλλά το σενάριο προσαρμογής της ευρωζώνης δεν συνάδει με τη δηλωμένη πολιτική. Η νέα ευρεία κυβερνητική συμμαχία της Γερμανίας θα είναι δημοσιονομικά λιγότερο αυστηρή, αλλά δεν βλέπω κανένα ενδεχόμενο το Βερολίνο να μειώσει τα πλεονάσματα συναλλαγών του εντός των επόμενων τεσσάρων ετών. Η κόπωση με τις μεταρρυθμίσεις είναι υπαρκτή στις χώρες της κρίσης. Η προσαρμογή στην κλίμακα που συζητάει το ΔΝΤ δεν πρόκειται να συμβεί, ούτε καν αν η ανάπτυξη καταστεί καλύτερη της αναμενόμενης.
Σε μια νομισματική ένωση η προσαρμογή είναι σκληρή χωρίς απευθείας μεταβιβάσεις, και χωρίς δημοσιονομική ενοποίηση. Δεν γνωρίζω κανένα εφαρμόσιμο σχέδιο με το οποίο θα μπορούσε η ευρωζώνη να καταφέρει τον διπλό άθλο της οικονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας του χρέους, δεμένη στον ζουρλομανδύα της επίσημης πολιτικής. Και όσο δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο, η κρίση δεν τελειώνει.
www.euro2day.gr
Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσε η ευρωζώνη να καταφέρει τον διπλό άθλο της οικονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας του χρέους, δεμένη στον ζουρλομανδύα της επίσημης πολιτικής, γράφει ο W. Münchau. Πώς... μεταφράζει την έκθεση του ΔΝΤ.
Η προσαρμογή είναι το παν για να τελειώνει η κρίση στην ευρωζώνη. Οι αισιόδοξοι δηλώνουν ότι η διαδικασία της επανάκτησης της ανταγωνιστικότητας προχωρά. Δείχνουν την επιτυχία του εξαγωγικού κλάδου της Ισπανίας ή την πτώση στους μισθούς της Ελλάδας. Σε κάθε περίπτωση η οικονομία της ευρωζώνης ανακάμπτει, δίνοντας πρόσθετη βοήθεια.
Αυτό το συμπέρασμα είναι εντελώς λανθασμένο. Είναι αλήθεια ότι οι χώρες της κρίσης έχουν μειώσει τα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών. Στην Ιταλίακαι στην Ισπανία υπάρχουν πλέον πλεονάσματα. Αφού η Γερμανία και ηΟλλανδία δεν έχουν μειώσει τα δικά τους πλεονάσματα, η ευρωζώνη συνολικά έχει μετακινηθεί από ένα σχεδόν ισορροπημένο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2009 σε πλεόνασμα φέτος 2,3% του ΑΕΠ, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες εκτιμήσεις του ΔΝΤ. Το Ταμείο εκτιμά ότι τα πλεονάσματα του 2014 θα είναι 2,5% του ΑΕΠ. Με άλλα λόγια, η ευρωζώνη προσαρμόζεται εις βάρος του υπόλοιπου πλανήτη.
Ενώ όμως η ευρωζώνη εσωτερικά είναι ένα σύστημα σταθερής συναλλαγματικής ισοτιμίας, δεν είναι καθόλου έτσι εξωτερικά. Το νόμισμα δεν αντιδρά ακριβώς όπως ορίζουν οι κανόνες: συνεχίζει να ανεβαίνει, σβήνοντας έτσι τη βελτίωση στο ισοζύγιο συναλλαγών. Την περασμένη εβδομάδα ενισχύθηκε πάνω από το 1,38 σε σχέση με το δολάριο.
Θα μπορούσατε να το αποδώσετε αυτό στην κρίση του αμερικανικού προϋπολογισμού ή στην αναβολή στη μείωση της παροχής ρευστότητας από τη Federal Reserve. Και οπωσδήποτε δεν υπάρχει αμφιβολία ότι, αν η έντονη κρίση στην ευρωζώνη επανεμφανιζόταν, το ευρώ θα έπεφτε πάλι καθώς οι επενδυτές θα έφευγαν. Αν όμως τα πράγματα συνεχίσουν ως έχουν, πιστεύω ότι το νόμισμα θα παραμείνει ισχυρό, ίσως υπερβολικά ισχυρό. Αν ανέβει υπερβολικά, θα πλήξει το πλεόνασμα συναλλαγών της ευρωζώνης, αυξάνοντας τις τιμές των αγαθών της στις διεθνείς αγορές.
Η άνοδος στη συναλλαγματική ισοτιμία ίσως πείσει την ΕΚΤ να αντιδράσει μειώνοντας τα επιτόκια σε αρνητικά επίπεδα και προσφέροντας περισσότερη ρευστότητα στις τράπεζες. Αυτό σε γενικές γραμμές θα ήταν καλό. Το βασικό πρόβλημα με την άνοδο της εξωτερικής αξίας του ευρώ είναι ότι δυσκολεύει την εσωτερική προσαρμογή. Οι χώρες της κρίσης πρέπει να μειώσουν τις τιμές των εξαγωγών τους, αλλά το ακριβότερο ευρώ αυξάνει τις τιμές εξαγωγών εκτός της ευρωζώνης (η συναλλαγματική ισοτιμία δεν επηρεάζει, βέβαια, το εμπόριο εντός της ευρωζώνης).
Είναι δύσκολο να κρίνουμε την πρόοδο που έχει κάνει η ευρωζώνη στις εσωτερικές προσαρμογές, καθώς πρέπει να απομονώσουμε γεγονότα που συμβαίνουν ταυτόχρονα. Δεν μπορούμε, για παράδειγμα, να καταλήξουμε σε τελικό συμπέρασμα, κοιτάζοντας μόνο τη βελτίωση στις εξαγωγές της Ισπανίας. Από το τελευταίο World Economic Outlook του ΔΝΤ προκύπτει μια τέτοια ανάλυση, η οποία δείχνει ότι η εσωτερική προσαρμογή ήταν κυρίως κυκλική, όχι διαρθρωτική.
Είναι μια σημαντική παρατήρηση, χωμένη σε κάποιο παράρτημα, που είναι κι αυτό κρυμμένο στην έκθεση. Ουσιαστικά λέει ότι στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει καμία εσωτερική προσαρμογή. Η άνοδος στη συναλλαγματική ισοτιμία καταργεί το σενάριο στο οποίο η ευρωζώνη εξέρχεται από τα προβλήματα εμφανίζοντας μεγάλα και σταθερά πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο.
Το ΔΝΤ σημειώνει ότι η εσωτερική προσαρμογή σε αυτήν απαιτεί να γίνουν δύο τύποι αλλαγών στις χώρες που βρίσκονται σε κρίση. Πρώτον, οι τιμές των μη εμπορεύσιμων αγαθών -όπως είναι ένα κούρεμα στη Μαδρίτη- θα πρέπει να πέσουν ανάλογα με εκείνες των εμπορεύσιμων αγαθών, όπως ένα αυτοκίνητο Seat.Δεύτερον, οι τιμές στα εμπορεύσιμα αγαθά στην Ισπανία θα πρέπει να μειωθούν αντίστοιχα με εκείνες των μη ισπανικών εμπορεύσιμων αγαθών στην υπόλοιπη ευρωζώνη.
Οι διάφορες χώρες ακολούθησαν διαφορετικά μονοπάτια προσαρμογής και οι περισσότερες κατάφεραν σχετική βελτίωση στην ανταγωνιστικότητά τους.
Όμως το ΔΝΤ αναρωτιέται αν θα συνεχιστεί αυτό. Πιθανότατα όχι. Η προσαρμογή προήλθε από τη λήξη των εισροών κεφαλαίων. Όταν οι κυκλικές συνθήκες βελτιωθούν, που θα βελτιωθούν, τα ελλείμματα συναλλαγών θα επιστρέψουν.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Το ΔΝΤ πιστεύει ότι η μείωση των καθαρών εξωτερικών υποχρεώσεων σε επίπεδα που θα θεωρούνταν φυσιολογικά κάπου αλλού θα χρειαστεί «πολύ μεγαλύτερες συγκριτικές προσαρμογές τιμών απ' όσο συνήθως, γιατί πρέπει να ανατραπούν προηγούμενες ανατιμήσεις στο εργατικό κόστος ή να επιτευχθούν πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών».
Πιο καθαρά: Η κλίμακα της απαιτούμενης προσαρμογής είναι πραγματικά τεράστια. Το ΔΝΤ δεν πιστεύει ότι μπορεί να επιτευχθεί. Στο βασικό σενάριο των προβλέψεων για το 2018 σε Ελλάδα, Ιρλανδία,Πορτογαλία και Ισπανία, η καθαρή θέση ξένων ενεργητικών -η απόκλιση ανάμεσα στα ενεργητικά που έχουν στο εξωτερικό και στα ενεργητικά που έχουν οι ξένοι στη χώρα τους- είναι μικρότερη από -80% του ΑΕΠ. Αυτό είναι ένα επίπεδο που γενικώς δεν θεωρείται βιώσιμο.
Η προσαρμογή παραμένει θεωρητικώς εφικτή, αλλά το σενάριο προσαρμογής της ευρωζώνης δεν συνάδει με τη δηλωμένη πολιτική. Η νέα ευρεία κυβερνητική συμμαχία της Γερμανίας θα είναι δημοσιονομικά λιγότερο αυστηρή, αλλά δεν βλέπω κανένα ενδεχόμενο το Βερολίνο να μειώσει τα πλεονάσματα συναλλαγών του εντός των επόμενων τεσσάρων ετών. Η κόπωση με τις μεταρρυθμίσεις είναι υπαρκτή στις χώρες της κρίσης. Η προσαρμογή στην κλίμακα που συζητάει το ΔΝΤ δεν πρόκειται να συμβεί, ούτε καν αν η ανάπτυξη καταστεί καλύτερη της αναμενόμενης.
Σε μια νομισματική ένωση η προσαρμογή είναι σκληρή χωρίς απευθείας μεταβιβάσεις, και χωρίς δημοσιονομική ενοποίηση. Δεν γνωρίζω κανένα εφαρμόσιμο σχέδιο με το οποίο θα μπορούσε η ευρωζώνη να καταφέρει τον διπλό άθλο της οικονομικής προσαρμογής και της βιωσιμότητας του χρέους, δεμένη στον ζουρλομανδύα της επίσημης πολιτικής. Και όσο δεν υπάρχει τέτοιο σχέδιο, η κρίση δεν τελειώνει.
www.euro2day.gr
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Ερώτηση Τσίπρα στον Πρωθυπουργό για τον ενιαίο φόρο ακινήτων
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Περισσότερες από 300 άγαμες Βουλγάρες γέννησαν στη Λαμία
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
