2012-04-30 11:22:04
Επιμέλια: Νίκος Νομικός
Τι είναι επιτέλους αυτή η πολυπόθητη ανάπτυξη και πως επιτυγχάνεται; Ακούμε σχεδόν καθημερινά να ψάχνουν την απάντηση οι δημοσιογράφοι από τους πολιτικούς των εκλογικών πάνελ, μάταια όμως.
Γενικές και αόριστες είναι ως επί το πλείστον οι απαντήσεις που ακούγονται, καθώς είναι ελάχιστοι οι πολιτικοί που γνωρίζουν τις βασικές αρχές της μακροοικονομίας για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός κράτους. Ανάπτυξη ουσιαστικά είναι η αύξηση της παραγωγικότητας του οικονομικού προϊόντος μιας χώρας, που έρχεται μέσα από επενδύσεις και επενδυτικές δαπάνες. Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες και που πρέπει να δώσει βάση ένα κράτος; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή με απλοποιημένους όρους.
Πως μετριέται η ανάπτυξη ενός κράτους;
Με τον δείκτη που ονομάζεται πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, δηλαδή το πραγματικό ΑΕΠ διαιρούμενο με το μέγεθος του πληθυσμού. Αυτό μας δείχνει περίπου το βιοτικό επίπεδο των πολιτών μιας χώρας.
Γιατί διαφέρουν οι ρυθμοί ανάπτυξης από χώρα σε χώρα;
Θα ξεκινήσω με ένα παράδειγμα: Το Μέξικο το 1820 είχε υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από την Ιαπωνία η οποία σήμερα έχει ξεπεράσει το Μεξικό και αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες. Η διαφορά ; μακροπρόθεσμα το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξάνονταν με 1,9% το χρόνο για την Ιαπωνία ενώ για το Μέξικο με 1,2%. Ακόμη και τόσο μικρές διαφορές έχουν τεράστιες συνέπειες μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη των χωρών. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου μιας χώρας έρχεται μετά από πολλά χρόνια επίπονης και επίμονης προσπάθειας. Γιατί όμως διαφέρουν αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης και ποιοι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση και διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα; Η απάντηση είναι ότι οι οικονομίες με ταχεία ανάπτυξη τείνουν να είναι οικονομίες που προσθέτουν υλικό κεφάλαιο (μηχανήματα, εγκαταστάσεις, εξοπλισμό κ.α), ανθρώπινο κεφάλαιο (ανθρώπινο δυναμικό) και τεχνολογική πρόοδο (καινοτομίες ή αξιοποίηση της υπάρχουσας τεχνολογίας για την αύξηση της παραγωγής)σε ουσιαστικό επίπεδο. Έτσι λοιπόν πολιτικές και θεσμοί πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτοί που διενεργούν προσθήκες στο υλικό ή ανθρώπινο κεφάλαιο ή στην τεχνολογική πρόοδο, ανταμείβονται για τις προσπάθειες τους.
Ποιοι παράγοντες διασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη
1) Αποταμίευση και Επενδυτικές δαπάνες.
Έχετε αναρωτηθεί γιατί οι τράπεζες μας παρακαλούν να τους πάμε τα χρήματα μας, πληρώνοντάς μας καταθετικά επιτόκια και μάλιστα αρκετά δελεαστικά αν πρόκειται να τα κλείσουμε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσω των προθεσμιακών καταθέσεων μας; Ένας από τους λόγους είναι ότι τα δανείζουν με μεγαλύτερο επιτόκιο σε επενδυτικές δαπάνες. Οι επενδυτικές δαπάνες πολύ απλά θα αυξήσουν το φυσικό κεφάλαιο που αναλογεί σε κάθε εργαζόμενο, δηλαδή θα εξοπλιστεί ο εργαζόμενος με καλύτερο εξοπλισμό προκειμένου να τον διευκολύνουμε να παράγει περισσότερο για την ίδια ώρα εργασίας. Αυτός όμως ο δανεισμός μέσω των τραπεζών, επηρεάζεται αν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τις τράπεζες τους και αντί για να καταθέτουν τα χρήματα τους, τα φυλούν κάτω από τα στρώματα τους. Δηλαδή χρειάζεται ένα αξιόπιστο τραπεζικό σύστημα. Μήπως λοιπόν η κρατική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από ένα κράτος που απειλείται με χρεωκοπία αποθαρρύνει εγχώριους αλλά και ξένους αποταμιευτές; Θα εμπιστευόσασταν 1 εκατομμύριο ευρώ σε Ελληνικές τράπεζες στη παρούσα φάση; Την ώρα που όλες ανακοινώνουν απώλειες;.
Χάνεται λοιπόν ένα αρκετά μεγάλο μέρος των χρημάτων που θα διέθεταν οι τράπεζες στους επενδυτές. Φανταστείτε τώρα ένα υπερχρεωμένο κράτος προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του, να πρέπει να δανειστεί και αυτό ένα μέρος από τις τράπεζες μέσω των κρατικών ομολόγων, εκτοπίζοντας και άλλο τις επενδυτικές δαπάνες. Με άλλα λόγια απορροφά και ο κρατικός δανεισμός πόρους που θα είχαν προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη. Όσο πιο υγειές είναι ένα κράτος τόσο περισσότερα κεφάλαια διατίθενται στην επένδυση. Πώς θα στρέψει το κράτος τους πολίτες του προς την αποταμίευση την ώρα που αυτοί είχαν μάθει στην κατανάλωση, προκειμένου οι τράπεζες να βρουν φθηνό ρευστό προς δανεισμό; Πολύ απλά επιβάλλοντας μια σειρά φόρων, όπως φόρους κατανάλωσης, φόρους στα καύσιμα κ.ο. Η μαζική αποταμίευση όμως βραχυπρόθεσμα δεν είναι θετική για τα φτωχά νοικοκυριά καθώς προσωρινά βλέπουν τα εισοδήματα τους να μειώνονται και μάλιστα σε μεγαλύτερο ποσοστό από τα πλούσια. Μακροπρόθεσμα όμως αν το κράτος καταφέρει σε συνδυασμό και με τους παρακάτω παράγοντες να επιτύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, τότε το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μπορεί να διπλασιαστεί μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, πάνω σε σωστές και σταθερές βάσεις και όχι πλασματικά πάνω σε υπέρογκους δανεισμούς που το κράτος δεν μπορεί να αποπληρώσει.
2) Επενδύσεις Εξωτερικού.
Ξένοι επενδυτές επενδύουν μέρος των αποταμιεύσεων τους σε άλλες χώρες είτε αγοράζοντας χρηματοοικονομικά προϊόντα, είτε επενδύοντας χτίζοντας ή αγοράζοντας εργοστάσια, είτε με άλλες μορφές. Η ουσία είναι ότι οι αποταμιεύσεις από το εξωτερικό χρηματοδοτούν ένα μεγάλο τμήμα των επενδυτικών δαπανών υψηλότερο από τις εγχώριες αποταμιεύσεις. Δηλαδή μπορούν να διατεθούν πολύ περισσότερα χρήματα για οικονομική ανάπτυξη από το σύνολο των εγχώριων αποταμιεύσεων. Σαφέστατα οι ξένοι επενδυτές θα πρέπει να αποκομίσουν τα κέρδη τους, είτε καταβάλλοντας τους το κράτος τους τόκους από δανεισμό, είτε εισπράττοντας τα κέρδη τους από τα εργοστάσια ή τις εταιρείες. Η αύξηση στο πραγματικό ΑΕΠ και τα οφέλη στην οικονομική ανάπτυξη είναι μεγαλύτερα από τους τόκους και τα κέρδη που τους καταβάλλονται. Επιπλέον όταν ξένες εταιρείες επενδύουν σε άλλες χώρες συνήθως φέρνουν μαζί τους νέα τεχνολογία που διαχέεται σε όλη την οικονομία της λήπτριας χώρας αυξάνοντας την παραγωγικότητα σε πολλούς τομείς. Πχ. Στην Μαλαισία οι επενδύσεις σε εργοστάσια από Αμερικάνικες, Ευρωπαϊκές, Ιαπωνικές εταιρείες έφεραν νέες σύγχρονες τεχνικές παραγωγής τις οποίες οι τοπικές ασιατικές επιχειρήσεις έμαθαν να ανταγωνίζονται αποκομίζοντας ευρύτερη οικονομική άνοδο.
3) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που έχει καθοριστική συμβολή σε όλους τους παράγοντες της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Είναι αποτέλεσμα των κρατικών δαπανών για την παιδεία. Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στους πολίτες της έχει μεγάλη σημασία και επίπτωση στο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της κάθε χώρας. Η καλή ποιότητα στην εκπαίδευση προσφέρει στο εργατικό δυναμικό γρήγορη προσαρμογή και εξοικείωση με τις συνεχόμενες εξελίξεις στην τεχνολογία, οι οποίες μπορεί να εφαρμόζονται σε διάφορους τομείς για την αύξηση της παραγωγικότητας.
4) ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Με τον όρο υποδομές εννοούμε δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια, γραμμές ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιακό δίκτυο κ.α τα οποία παρέχουν στήριξη και δημιουργούν τη βάση για οικονομική δραστηριότητα. Παρέχονται ως επί το πλείστον από το κράτος και απαιτούν κρατική εποπτεία και υποστήριξη. Όπως καταλαβαίνετε φτωχές υποδομές αποτελούν μεγάλο εμπόδιο για οικονομική ανάπτυξη ,καθώς οι υποψήφιοι επενδυτές θα πρέπει να διαθέσουν επιπλέον κεφάλαια για τη σωστή λειτουργία των επενδύσεων τους πχ. Αγορά εναλλακτικών μέσων ηλεκτροδότησης, όταν το κρατικό δίκτυο είναι ανεπαρκές. Πώς θα τροφοδοτούνται εργοστάσια με πρώτες ύλες χωρίς ένα ολοκληρωμένο οδικό δίκτυο;
5) ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ.
Η τεχνολογική πρόοδος είναι ένας από τους κύριους παράγοντες για την αύξηση της παραγωγής . Η έρευνα και ανάπτυξη που χρηματοδοτείται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και από κρατικές υπηρεσίες οδηγεί σε βέλτιστους τρόπους εκμετάλλευσης φυσικού κεφαλαίου, φυσικών πόρων, ανακαλύπτοντας νέες τεχνικές που θα ωθήσουν την παραγωγή και την οικονομική ανάπτυξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει η σημαντικότερη οικονομία παγκοσμίως καθώς οι Αμερικάνικες εταιρείες ήταν από τις πρώτες που έκαναν την συστηματική έρευνα και ανάπτυξη μέρος των λειτουργιών τους. Η Βραζιλία είχε μια πρόσφατη αγροτική και κτηνοτροφική έκρηξη έχοντας ξεπεράσει τις ΗΠΑ στις εξαγωγές βοδινού κρέατος και δεν απέχει πολύ να τις ξεπεράσει και στην εξαγωγή σόγιας. Αυτό οφείλεται κυρίως σε κρατικούς ερευνητές οι οποίοι ανακάλυψαν ότι η προσθήκη κρίσιμων θρεπτικών συστατικών επέτρεπε στο καλαμπόκι να μεγαλώνει σε πρώην χέρσες περιοχές και επίσης ανέπτυξαν νέες ποικιλίες σόγιας και ράτσες ζώων που προοδεύουν στο τροπικό κλίμα της Βραζιλίας. Βλέπουμε λοιπόν ότι η σωστή έρευνα και ανάπτυξη μπορεί να δώσει ώθηση σε αδύναμους τομείς τις οικονομίας.
6) ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΣΜΟΣ.
Οι επενδυτές σε μια χώρα είτε είναι εγχώριοι είτε είναι ξένοι για να επενδύσουν τα χρήματα τους χρειάζονται ένα σταθερό πολιτικό σύστημα στο οποίο περιλαμβάνεται όλο το θεσμικό πλαίσιο πάνω στο οποίο είναι δομημένη η κοινωνία. Χρειάζονται ένα σταθερό φορολογικό σύστημα, δυνατούς θεσμούς που προστατεύουν τις ιδιωτικές περιουσίες από κρατικές αυθαίρετες παρεμβάσεις, ανεξάρτητη δικαιοσύνη, έλλειψη γραφειοκρατίας. Το 1991 η κυβέρνηση της Ινδίας επέβαλε πολλούς γραφειοκρατικούς περιορισμούς στις επιχειρήσεις, οι οποίες συχνά έπρεπε να δωροδοκούν τους δημόσιους υπαλλήλους προκειμένου να πάρουν εγκρίσεις για δραστηριότητες ρουτίνας (σας θυμίζει τίποτα;), στην πραγματικότητα πλήρωναν ένα φόρο επιχειρηματικότητας. Μελέτες των τελευταίων ετών έδειξαν ότι η μείωση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα της Ινδίας είναι ένας από τους κύριους λόγους που η ανάπτυξη επιταχύνθηκε στην Ινδία.
Ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις δεν είναι διεφθαρμένες, ο υπερβολικός κρατικός παρεμβατισμός μπορεί να βάλει φρένο στην οικονομική ανάπτυξη. Κρατικός παρεμβατισμός δεν είναι κατ’ ανάγκη η παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ιδιοκτησία ή η αυθαίρετη παρέμβαση στα κρατικά αποθέματα, είναι επίσης και οι κρατικές επιχειρήσεις σε ζωτικούς τομείς μιας οικονομίας όπως οι μεταφορές, η ηλεκτροδότηση, οι επικοινωνίες κ.α. Κοινώς οι κρατικές ΔΕΚΟ, οι οποίες βρίσκονται απομονωμένες και προστατευμένες από τον ανταγωνισμό μέσα σε μονοπωλιακό καθεστώς που τις οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην σταδιακή μείωση της παραγωγής ελλείψει κινήτρων, αλλά και γιγάντωσης της συνδικαλιστικής δύναμης των συνδικάτων, τα οποία περνούν υπερβολικά ευνοϊκές ρυθμίσεις εις βάρος τις παραγωγικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών. Άραγε πχ. Η ΔΕΗ σε ένα πλαίσιο ανταγωνισμού θα αναγκάζονταν να πληρώνει ιδιώτες για να νοικιάζει γεννήτριες προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της, με αποτέλεσμα οι πολίτες να χρυσοπληρώνουν την κιλοβατώρα; ή θα επένδυε σε τεχνολογική πρόοδο των απαρχαιωμένων εργοστασίων της προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή της. Μήπως θα έβρισκε τρόπους αξιοποίησης της τεράστιας περιουσίας της προκειμένου να τις αποφέρουν έξτρα πόρους, οι οποίοι με την σειρά τους θα επενδύονταν σε φυσικό κεφάλαιο ή ανθρώπινο δυναμικό για την μεγιστοποίηση και την καλυτέρευση των υπηρεσιών της. Πιστεύετε ότι τα νοικοκυριά θα πλήρωναν ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους στη ΔΕΗ;.
Υπάρχουν δύο πρότυπα οικονομικής μεγέθυνσης που ακολουθούν τα κράτη.
- Το εκτατικό πρότυπο όπου η μεγέθυνση μιας οικονομίας εξαρτάται από την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών (δηλαδή όλων των παραπάνω παραγόντων που περιγράψαμε). Άρα εφαρμόζει πολιτικές μείωσης της ανεργίας με μεγαλύτερη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού και συσσώρευση κεφαλαίου μέσω της αύξησης των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων.
- Το εντατικό πρότυπο όπου η μεγέθυνση μια οικονομίας εξαρτάται από την συνολική παραγωγικότητα των όλων των παραπάνω συντελεστών. Άρα έχουμε πολιτικές αύξησης της παραγωγικότητας με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό και την τεχνολογία παραγωγής.
Όλα τα αυτά είναι γραμμένα με απλοποιημένο τρόπο για να μπορέσει ο καθένας μας να καταλάβει τους 6 βασικούς πυλώνες που πρέπει να ενισχύσει ένα κράτος ώστε να βάλει τις βάσεις για μια σωστή λειτουργία σε πραγματικά θεμέλια και όχι στην φούσκα του υπερδανεισμού, για να πετύχει την πολυπόθητη ανάπτυξη που είναι το ζητούμενο. Η μείωση των μισθών, δηλαδή ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αν δεν πλαισιωθεί από τους παραπάνω παράγοντες από μόνη της δεν αποτελεί εγγύηση μιας ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης. Αν έφτανε μόνο αυτό τότε οι Αφρικανικές χώρες θα είχαν λύση τα τεράστια προβλήματα φτώχιας που έχουν. Η αξιοποίηση των ΕΣΠΑ που ακούμε συνεχώς θα δώσει μια βραχυπρόθεσμη οικονομική ώθηση, η οποία θα σβήσει μετά από λίγο αν δεν επενδύσει το κράτος σε όλους αυτούς τους παράγοντες που θωρακίζουν την μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
Πηγή: Krugman P.-Wells R.(2009) Μακροοικονομική
Tromaktiko
Τι είναι επιτέλους αυτή η πολυπόθητη ανάπτυξη και πως επιτυγχάνεται; Ακούμε σχεδόν καθημερινά να ψάχνουν την απάντηση οι δημοσιογράφοι από τους πολιτικούς των εκλογικών πάνελ, μάταια όμως.
Γενικές και αόριστες είναι ως επί το πλείστον οι απαντήσεις που ακούγονται, καθώς είναι ελάχιστοι οι πολιτικοί που γνωρίζουν τις βασικές αρχές της μακροοικονομίας για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη ενός κράτους. Ανάπτυξη ουσιαστικά είναι η αύξηση της παραγωγικότητας του οικονομικού προϊόντος μιας χώρας, που έρχεται μέσα από επενδύσεις και επενδυτικές δαπάνες. Ποιοι είναι οι βασικοί παράγοντες και που πρέπει να δώσει βάση ένα κράτος; Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή με απλοποιημένους όρους.
Πως μετριέται η ανάπτυξη ενός κράτους;
Με τον δείκτη που ονομάζεται πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ, δηλαδή το πραγματικό ΑΕΠ διαιρούμενο με το μέγεθος του πληθυσμού. Αυτό μας δείχνει περίπου το βιοτικό επίπεδο των πολιτών μιας χώρας.
Γιατί διαφέρουν οι ρυθμοί ανάπτυξης από χώρα σε χώρα;
Θα ξεκινήσω με ένα παράδειγμα: Το Μέξικο το 1820 είχε υψηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ από την Ιαπωνία η οποία σήμερα έχει ξεπεράσει το Μεξικό και αρκετές Ευρωπαϊκές χώρες. Η διαφορά ; μακροπρόθεσμα το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξάνονταν με 1,9% το χρόνο για την Ιαπωνία ενώ για το Μέξικο με 1,2%. Ακόμη και τόσο μικρές διαφορές έχουν τεράστιες συνέπειες μακροπρόθεσμα στην ανάπτυξη των χωρών. Η άνοδος του βιοτικού επιπέδου μιας χώρας έρχεται μετά από πολλά χρόνια επίπονης και επίμονης προσπάθειας. Γιατί όμως διαφέρουν αυτοί οι ρυθμοί ανάπτυξης και ποιοι παράγοντες παίζουν καθοριστικό ρόλο στην αύξηση και διατήρησή τους σε υψηλά επίπεδα; Η απάντηση είναι ότι οι οικονομίες με ταχεία ανάπτυξη τείνουν να είναι οικονομίες που προσθέτουν υλικό κεφάλαιο (μηχανήματα, εγκαταστάσεις, εξοπλισμό κ.α), ανθρώπινο κεφάλαιο (ανθρώπινο δυναμικό) και τεχνολογική πρόοδο (καινοτομίες ή αξιοποίηση της υπάρχουσας τεχνολογίας για την αύξηση της παραγωγής)σε ουσιαστικό επίπεδο. Έτσι λοιπόν πολιτικές και θεσμοί πρέπει να διασφαλίζουν ότι αυτοί που διενεργούν προσθήκες στο υλικό ή ανθρώπινο κεφάλαιο ή στην τεχνολογική πρόοδο, ανταμείβονται για τις προσπάθειες τους.
Ποιοι παράγοντες διασφαλίζουν την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη
1) Αποταμίευση και Επενδυτικές δαπάνες.
Έχετε αναρωτηθεί γιατί οι τράπεζες μας παρακαλούν να τους πάμε τα χρήματα μας, πληρώνοντάς μας καταθετικά επιτόκια και μάλιστα αρκετά δελεαστικά αν πρόκειται να τα κλείσουμε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα μέσω των προθεσμιακών καταθέσεων μας; Ένας από τους λόγους είναι ότι τα δανείζουν με μεγαλύτερο επιτόκιο σε επενδυτικές δαπάνες. Οι επενδυτικές δαπάνες πολύ απλά θα αυξήσουν το φυσικό κεφάλαιο που αναλογεί σε κάθε εργαζόμενο, δηλαδή θα εξοπλιστεί ο εργαζόμενος με καλύτερο εξοπλισμό προκειμένου να τον διευκολύνουμε να παράγει περισσότερο για την ίδια ώρα εργασίας. Αυτός όμως ο δανεισμός μέσω των τραπεζών, επηρεάζεται αν οι πολίτες δεν εμπιστεύονται τις τράπεζες τους και αντί για να καταθέτουν τα χρήματα τους, τα φυλούν κάτω από τα στρώματα τους. Δηλαδή χρειάζεται ένα αξιόπιστο τραπεζικό σύστημα. Μήπως λοιπόν η κρατική ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών από ένα κράτος που απειλείται με χρεωκοπία αποθαρρύνει εγχώριους αλλά και ξένους αποταμιευτές; Θα εμπιστευόσασταν 1 εκατομμύριο ευρώ σε Ελληνικές τράπεζες στη παρούσα φάση; Την ώρα που όλες ανακοινώνουν απώλειες;.
Χάνεται λοιπόν ένα αρκετά μεγάλο μέρος των χρημάτων που θα διέθεταν οι τράπεζες στους επενδυτές. Φανταστείτε τώρα ένα υπερχρεωμένο κράτος προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του, να πρέπει να δανειστεί και αυτό ένα μέρος από τις τράπεζες μέσω των κρατικών ομολόγων, εκτοπίζοντας και άλλο τις επενδυτικές δαπάνες. Με άλλα λόγια απορροφά και ο κρατικός δανεισμός πόρους που θα είχαν προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη. Όσο πιο υγειές είναι ένα κράτος τόσο περισσότερα κεφάλαια διατίθενται στην επένδυση. Πώς θα στρέψει το κράτος τους πολίτες του προς την αποταμίευση την ώρα που αυτοί είχαν μάθει στην κατανάλωση, προκειμένου οι τράπεζες να βρουν φθηνό ρευστό προς δανεισμό; Πολύ απλά επιβάλλοντας μια σειρά φόρων, όπως φόρους κατανάλωσης, φόρους στα καύσιμα κ.ο. Η μαζική αποταμίευση όμως βραχυπρόθεσμα δεν είναι θετική για τα φτωχά νοικοκυριά καθώς προσωρινά βλέπουν τα εισοδήματα τους να μειώνονται και μάλιστα σε μεγαλύτερο ποσοστό από τα πλούσια. Μακροπρόθεσμα όμως αν το κράτος καταφέρει σε συνδυασμό και με τους παρακάτω παράγοντες να επιτύχει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, τότε το πραγματικό κατά κεφαλήν ΑΕΠ μπορεί να διπλασιαστεί μέσα σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα, πάνω σε σωστές και σταθερές βάσεις και όχι πλασματικά πάνω σε υπέρογκους δανεισμούς που το κράτος δεν μπορεί να αποπληρώσει.
2) Επενδύσεις Εξωτερικού.
Ξένοι επενδυτές επενδύουν μέρος των αποταμιεύσεων τους σε άλλες χώρες είτε αγοράζοντας χρηματοοικονομικά προϊόντα, είτε επενδύοντας χτίζοντας ή αγοράζοντας εργοστάσια, είτε με άλλες μορφές. Η ουσία είναι ότι οι αποταμιεύσεις από το εξωτερικό χρηματοδοτούν ένα μεγάλο τμήμα των επενδυτικών δαπανών υψηλότερο από τις εγχώριες αποταμιεύσεις. Δηλαδή μπορούν να διατεθούν πολύ περισσότερα χρήματα για οικονομική ανάπτυξη από το σύνολο των εγχώριων αποταμιεύσεων. Σαφέστατα οι ξένοι επενδυτές θα πρέπει να αποκομίσουν τα κέρδη τους, είτε καταβάλλοντας τους το κράτος τους τόκους από δανεισμό, είτε εισπράττοντας τα κέρδη τους από τα εργοστάσια ή τις εταιρείες. Η αύξηση στο πραγματικό ΑΕΠ και τα οφέλη στην οικονομική ανάπτυξη είναι μεγαλύτερα από τους τόκους και τα κέρδη που τους καταβάλλονται. Επιπλέον όταν ξένες εταιρείες επενδύουν σε άλλες χώρες συνήθως φέρνουν μαζί τους νέα τεχνολογία που διαχέεται σε όλη την οικονομία της λήπτριας χώρας αυξάνοντας την παραγωγικότητα σε πολλούς τομείς. Πχ. Στην Μαλαισία οι επενδύσεις σε εργοστάσια από Αμερικάνικες, Ευρωπαϊκές, Ιαπωνικές εταιρείες έφεραν νέες σύγχρονες τεχνικές παραγωγής τις οποίες οι τοπικές ασιατικές επιχειρήσεις έμαθαν να ανταγωνίζονται αποκομίζοντας ευρύτερη οικονομική άνοδο.
3) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που έχει καθοριστική συμβολή σε όλους τους παράγοντες της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης. Είναι αποτέλεσμα των κρατικών δαπανών για την παιδεία. Η ποιότητα της εκπαίδευσης που παρέχεται στους πολίτες της έχει μεγάλη σημασία και επίπτωση στο ρυθμό οικονομικής ανάπτυξης της κάθε χώρας. Η καλή ποιότητα στην εκπαίδευση προσφέρει στο εργατικό δυναμικό γρήγορη προσαρμογή και εξοικείωση με τις συνεχόμενες εξελίξεις στην τεχνολογία, οι οποίες μπορεί να εφαρμόζονται σε διάφορους τομείς για την αύξηση της παραγωγικότητας.
4) ΥΠΟΔΟΜΕΣ
Με τον όρο υποδομές εννοούμε δρόμους, λιμάνια, αεροδρόμια, γραμμές ηλεκτροδότησης, τηλεπικοινωνιακό δίκτυο κ.α τα οποία παρέχουν στήριξη και δημιουργούν τη βάση για οικονομική δραστηριότητα. Παρέχονται ως επί το πλείστον από το κράτος και απαιτούν κρατική εποπτεία και υποστήριξη. Όπως καταλαβαίνετε φτωχές υποδομές αποτελούν μεγάλο εμπόδιο για οικονομική ανάπτυξη ,καθώς οι υποψήφιοι επενδυτές θα πρέπει να διαθέσουν επιπλέον κεφάλαια για τη σωστή λειτουργία των επενδύσεων τους πχ. Αγορά εναλλακτικών μέσων ηλεκτροδότησης, όταν το κρατικό δίκτυο είναι ανεπαρκές. Πώς θα τροφοδοτούνται εργοστάσια με πρώτες ύλες χωρίς ένα ολοκληρωμένο οδικό δίκτυο;
5) ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ.
Η τεχνολογική πρόοδος είναι ένας από τους κύριους παράγοντες για την αύξηση της παραγωγής . Η έρευνα και ανάπτυξη που χρηματοδοτείται κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα αλλά και από κρατικές υπηρεσίες οδηγεί σε βέλτιστους τρόπους εκμετάλλευσης φυσικού κεφαλαίου, φυσικών πόρων, ανακαλύπτοντας νέες τεχνικές που θα ωθήσουν την παραγωγή και την οικονομική ανάπτυξη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει η σημαντικότερη οικονομία παγκοσμίως καθώς οι Αμερικάνικες εταιρείες ήταν από τις πρώτες που έκαναν την συστηματική έρευνα και ανάπτυξη μέρος των λειτουργιών τους. Η Βραζιλία είχε μια πρόσφατη αγροτική και κτηνοτροφική έκρηξη έχοντας ξεπεράσει τις ΗΠΑ στις εξαγωγές βοδινού κρέατος και δεν απέχει πολύ να τις ξεπεράσει και στην εξαγωγή σόγιας. Αυτό οφείλεται κυρίως σε κρατικούς ερευνητές οι οποίοι ανακάλυψαν ότι η προσθήκη κρίσιμων θρεπτικών συστατικών επέτρεπε στο καλαμπόκι να μεγαλώνει σε πρώην χέρσες περιοχές και επίσης ανέπτυξαν νέες ποικιλίες σόγιας και ράτσες ζώων που προοδεύουν στο τροπικό κλίμα της Βραζιλίας. Βλέπουμε λοιπόν ότι η σωστή έρευνα και ανάπτυξη μπορεί να δώσει ώθηση σε αδύναμους τομείς τις οικονομίας.
6) ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΚΡΑΤΙΚΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΤΙΣΜΟΣ.
Οι επενδυτές σε μια χώρα είτε είναι εγχώριοι είτε είναι ξένοι για να επενδύσουν τα χρήματα τους χρειάζονται ένα σταθερό πολιτικό σύστημα στο οποίο περιλαμβάνεται όλο το θεσμικό πλαίσιο πάνω στο οποίο είναι δομημένη η κοινωνία. Χρειάζονται ένα σταθερό φορολογικό σύστημα, δυνατούς θεσμούς που προστατεύουν τις ιδιωτικές περιουσίες από κρατικές αυθαίρετες παρεμβάσεις, ανεξάρτητη δικαιοσύνη, έλλειψη γραφειοκρατίας. Το 1991 η κυβέρνηση της Ινδίας επέβαλε πολλούς γραφειοκρατικούς περιορισμούς στις επιχειρήσεις, οι οποίες συχνά έπρεπε να δωροδοκούν τους δημόσιους υπαλλήλους προκειμένου να πάρουν εγκρίσεις για δραστηριότητες ρουτίνας (σας θυμίζει τίποτα;), στην πραγματικότητα πλήρωναν ένα φόρο επιχειρηματικότητας. Μελέτες των τελευταίων ετών έδειξαν ότι η μείωση της διαφθοράς στο δημόσιο τομέα της Ινδίας είναι ένας από τους κύριους λόγους που η ανάπτυξη επιταχύνθηκε στην Ινδία.
Ακόμα κι αν οι κυβερνήσεις δεν είναι διεφθαρμένες, ο υπερβολικός κρατικός παρεμβατισμός μπορεί να βάλει φρένο στην οικονομική ανάπτυξη. Κρατικός παρεμβατισμός δεν είναι κατ’ ανάγκη η παρέμβαση του κράτους στην ιδιωτική ιδιοκτησία ή η αυθαίρετη παρέμβαση στα κρατικά αποθέματα, είναι επίσης και οι κρατικές επιχειρήσεις σε ζωτικούς τομείς μιας οικονομίας όπως οι μεταφορές, η ηλεκτροδότηση, οι επικοινωνίες κ.α. Κοινώς οι κρατικές ΔΕΚΟ, οι οποίες βρίσκονται απομονωμένες και προστατευμένες από τον ανταγωνισμό μέσα σε μονοπωλιακό καθεστώς που τις οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην σταδιακή μείωση της παραγωγής ελλείψει κινήτρων, αλλά και γιγάντωσης της συνδικαλιστικής δύναμης των συνδικάτων, τα οποία περνούν υπερβολικά ευνοϊκές ρυθμίσεις εις βάρος τις παραγωγικότητας και της ποιότητας των υπηρεσιών. Άραγε πχ. Η ΔΕΗ σε ένα πλαίσιο ανταγωνισμού θα αναγκάζονταν να πληρώνει ιδιώτες για να νοικιάζει γεννήτριες προκειμένου να καλύψει τις αυξημένες ανάγκες της, με αποτέλεσμα οι πολίτες να χρυσοπληρώνουν την κιλοβατώρα; ή θα επένδυε σε τεχνολογική πρόοδο των απαρχαιωμένων εργοστασίων της προκειμένου να αυξήσει την παραγωγή της. Μήπως θα έβρισκε τρόπους αξιοποίησης της τεράστιας περιουσίας της προκειμένου να τις αποφέρουν έξτρα πόρους, οι οποίοι με την σειρά τους θα επενδύονταν σε φυσικό κεφάλαιο ή ανθρώπινο δυναμικό για την μεγιστοποίηση και την καλυτέρευση των υπηρεσιών της. Πιστεύετε ότι τα νοικοκυριά θα πλήρωναν ένα μεγάλο μέρος των εσόδων τους στη ΔΕΗ;.
Υπάρχουν δύο πρότυπα οικονομικής μεγέθυνσης που ακολουθούν τα κράτη.
- Το εκτατικό πρότυπο όπου η μεγέθυνση μιας οικονομίας εξαρτάται από την ποσότητα των παραγωγικών συντελεστών (δηλαδή όλων των παραπάνω παραγόντων που περιγράψαμε). Άρα εφαρμόζει πολιτικές μείωσης της ανεργίας με μεγαλύτερη συμμετοχή του εργατικού δυναμικού και συσσώρευση κεφαλαίου μέσω της αύξησης των αποταμιεύσεων και των επενδύσεων.
- Το εντατικό πρότυπο όπου η μεγέθυνση μια οικονομίας εξαρτάται από την συνολική παραγωγικότητα των όλων των παραπάνω συντελεστών. Άρα έχουμε πολιτικές αύξησης της παραγωγικότητας με έμφαση στο ανθρώπινο δυναμικό και την τεχνολογία παραγωγής.
Όλα τα αυτά είναι γραμμένα με απλοποιημένο τρόπο για να μπορέσει ο καθένας μας να καταλάβει τους 6 βασικούς πυλώνες που πρέπει να ενισχύσει ένα κράτος ώστε να βάλει τις βάσεις για μια σωστή λειτουργία σε πραγματικά θεμέλια και όχι στην φούσκα του υπερδανεισμού, για να πετύχει την πολυπόθητη ανάπτυξη που είναι το ζητούμενο. Η μείωση των μισθών, δηλαδή ένα σχετικά χαμηλό επίπεδο πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αν δεν πλαισιωθεί από τους παραπάνω παράγοντες από μόνη της δεν αποτελεί εγγύηση μιας ραγδαίας οικονομικής ανάπτυξης. Αν έφτανε μόνο αυτό τότε οι Αφρικανικές χώρες θα είχαν λύση τα τεράστια προβλήματα φτώχιας που έχουν. Η αξιοποίηση των ΕΣΠΑ που ακούμε συνεχώς θα δώσει μια βραχυπρόθεσμη οικονομική ώθηση, η οποία θα σβήσει μετά από λίγο αν δεν επενδύσει το κράτος σε όλους αυτούς τους παράγοντες που θωρακίζουν την μακροπρόθεσμη οικονομική ανάπτυξη.
Πηγή: Krugman P.-Wells R.(2009) Μακροοικονομική
Tromaktiko
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Συλλαλητήρια διοργανώνουν για την Πρωτομαγιά ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ...
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Σύλληψη για απάτη με σχολικές εκδρομές
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
