ΝΕΑ VIDEO NEA PHOTO NEA

 | 

Δωρισμός σώματος στην ιατρική επιστήμη! Τι γίνεται μετά; [photos]

Προειδοποίηση: Μερικές από τις φωτογραφίες που συνοδεύουν το άρθρο... είναι ιδιαίτερα σκληρές.

Κοιτάξτε γύρω σας. Πόσος κόσμος πιστεύετε ότι έχει δει ένα πτώμα; Σε μερικούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, ο θάνατος είναι μπίζνα. Παθολόγοι, γραφεία τελετών, οδηγοί ασθενοφόρων και νεκροθάφτες. Για όλους αυτούς, ο θάνατος είναι ένα σημαντικό μέρος της καθημερινότητας. Υπάρχει όμως ένα στοιχείο του θανάτου, το οποίο είναι σημαντικό για όλους μας, ένα στοιχείο που επιτρέπει την επιμήκυνση της ζωής για εκείνους που είναι αρκετά τυχεροί ώστε να είναι ακόμα ζωντανοί: το να δωρίζει κανείς το σώμα του στην ιατρική επιστήμη.

Όταν δωρίσεις το σώμα σου στην ιατρική επιστήμη, ουσιαστικά δίνεις στον εαυτό σου έναν τελευταίο και σημαντικό ρόλο. Ο θάνατος σημαίνει ουσιαστικά το τέλος της βούλησης, αλλά το να δωρίζεις το σώμα σου είναι μια κίνηση που δείχνει ότι αναγνωρίζεις πως, παρά το γεγονός ότι αποχωρείς από τα εγκόσμια, το σώμα σου μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το ευρύτερο καλό της ανθρωπότητας. Πώς κινείς όμως μια τέτοια διαδικασία; Τι είδους σώματα μπορούν να δωριστούν; Μπορώ να δωρίσω το δικό μου; Και αν το έκανα, τι θα έλεγε η μάνα μου;

Όλα πρέπει να ξεκινούν από κάπου και στη συγκεκριμένη περίπτωση η ιστορία της ανθρώπινης σάρκας μετά τον θάνατο ξεκινά στο King's College του Λονδίνου. Μέσα στο μεγαλοπρεπές και πανέμορφο αυτό κτίριο, υπάρχουν δύο μικροκαμωμένα γραφεία τα οποία χωρίζει ένας διάδρομος. Αυτό είναι το London Anatomy Office, εκεί όπου φτάνουν οι αιτήσεις όλων αυτών των ατόμων που ζουν στο Λονδίνο και θέλουν να δωρίσουν τα σώματά τους.

Στο ένα γραφείο κάθεται η Emma Cole, της οποίας ο επίσημος τίτλος είναι αυτός της συντονίστριας. Η Emma επικοινωνεί με τις οικογένειες και δουλεύει μαζί με τη συνάδελφό της, την Jeniene, αποστέλλοντας τις κατάλληλες φόρμες και οργανώνοντας την μεταφορά των σωμάτων προς τις διάφορες ιατρικές σχολές. Μια φορά την είχαν ξεναγήσει στα δωμάτια ανατομίας του πανεπιστημίου.

«Δεν έπαθα τίποτα, μιας και δεν με επηρεάζουν τέτοια πράγματα. Ίσα-ίσα, τα βρίσκω πολύ ενδιαφέροντα», λέει. «Όταν πήγα εκεί κάτω, συνάντησα τρεις γιατρούς των SAS, οι οποίοι εξέταζαν νέες τεχνικές για να αντιμετωπίζουν τα τραύματα στην περιοχή του στήθους. Με άφησαν να παρακολουθήσω για λίγο, κάτι που δεν έχεις την ευκαιρία να το κάνεις κάθε μέρα».

Η Emma Cole, του London Anatomy Office.

Υπάρχουν κάποια είδη συγκατάθεσης τα οποία πρέπει ένα άτομο να υπογράψει και να παρέχει προτού του επιτραπεί να δωρίσει το σώμα του, όπως μου εξηγεί η Emma. Υπάρχει η αόριστη συγκατάθεση, η οποία από τη στιγμή που δοθεί, επιτρέπει στην ιατρική σχολή να κρατήσει το σώμα για όσο καιρό επιθυμεί. Ένα άλλο είδος συγκατάθεσης, επιτρέπει στη σχολή να κρατήσει το σώμα για μια περίοδο που δεν μπορεί να ξεπερνάει τα τρία έτη. Όταν το εν λόγω χρονικό διάστημα περάσει, το σώμα δεν μπορεί να κρατηθεί πλέον. Ένα τρίτο είδος συγκατάθεσης είναι επίσης περιορισμένης χρονικής διάρκειας, αλλά σε αυτήν την περίπτωση, η σχολή μπορεί να κρατήσει μερικά κομμάτια του σώματος, καθώς και να τραβήξει φωτογραφίες, τις οποίες μπορεί να χρησιμοποιήσει σε πανεπιστημιακά βιβλία. Ένα σώμα δεν μπορεί να δωριστεί, αν το άτομο κατά τη διάρκεια της ζωής του είχε ιδιαιτέρως μεταδοτικές ασθένειες, όπως HIV, AIDS ή ιογενή ηπατίτιδα.

Ρώτησα την Emma να μου πει τι είναι αυτό που ωθεί τον κόσμο να δωρίζει τα σώματα του. Μου είπε ότι ένα σημαντικό στοιχείο, είναι οι υπηρεσίες ενταφιασμού που προσφέρει η σχολή προς τους δωρητές, όταν πλέον ο κύκλος χρήσης των σωμάτων ολοκληρωθεί, κάτι που αφαιρεί ένα μεγάλο οικονομικό βάρος από την οικογένεια του θανόντα. «Είναι μια δεκάλεπτη τελετή, υπάρχει η παρουσία ιερέα, ενώ οι συγγενείς μπορούν να παρευρεθούν αν το επιθυμούν. Δεν μπορούν βέβαια να προσθέσουν κάποιες πιο προσωπικές πινελιές στην τελετή. Στη συνέχεια, έχουν το δικαίωμα να παραλάβουν τις στάχτες, αλλά η ουσία είναι πως η σχολή καλύπτει τα έξοδα ταφής».

Κοντά στον σταθμό Mile End του μετρό στο ανατολικό Λονδίνο, βρίσκεται το Queen Mary University, όπου πτώματα συλλέγονται από γραφεία τελετών. Στο μικρό κτίριο Bancroft, βρίσκεται το Turnbull Centre for Basic Science Teaching, όπου οι φοιτητές μαθαίνουν για την ανατομία του σώματος με διάφορους τρόπους. Όπως και σε κάθε σχολείο, εδώ βρίσκει κανείς άχαρες μοκέτες και απλή επίπλωση, καθώς και μερικά μηχανήματα από τα οποία μπορείς να προμηθευτείς αναψυκτικά και καφέ. Αν περάσεις όμως από την κατάλληλη πόρτα, ξαφνικά βρίσκεσαι ανάμεσα σε 20 πτώματα, τα οποία διατηρούνται με διάφορους τρόπους.

Ο διαχειριστής του κέντρου, που θέλησε να μην δημοσιεύσουμε το όνομά του, κάτι που ζήτησε και το υπόλοιπο τεχνικό προσωπικό, μου μίλησε σχετικά με το πώς φτάνουν μέχρι εκεί τα πτώματα.

«Έχουμε μια ειδική είσοδο στο κτίριο, από την οποία λαμβάνουμε τους πρόσφατα αποθανόντες. Ένα ιδιωτικό ασθενοφόρο φέρνει το πτώμα, το οποίο μεταφέρεται αμέσως στο νεκροτομείο», λέει ο διαχειριστής του κέντρου. «Δεν λαμβάνουμε τα πτώματα από κάποιο σημείο του κτιρίου με δημόσια πρόσβαση, μιας και δεν το θεωρούμε σωστό, ενώ επιπλέον θα μπορούσε να επηρεάσει αρνητικά και τους περαστικούς. Επίσης, πρέπει να ακολουθούμε και τους κανόνες του HTA (Human Tissue Authority) που είναι αρκετά αυστηροί, σχετικά με το πώς υποδέχεσαι ένα πτώμα και ποιες πρακτικές πρέπει να ακολουθούνται».

Τα πτώματα, στη συνέχεια ταριχεύονται από τους τεχνικούς του κέντρου. Παρακολούθησα ένα κομμάτι αυτής της διαδικασίας, όπου το σώμα καθαρίζεται πριν ταριχευτεί και τη βρήκα αρκετά αλλόκοτη εμπειρία.

Πριν από αυτή τη διαδικασία, είχα παρακολουθήσει τα σώματα να καλύπτονται με πλαστικές επιφάνειες, αλλά πλέον έβλεπα ένα πτώμα να καθαρίζεται έντονα, καθώς οι τεχνικοί το προετοίμαζαν για την διαδικασία διατήρησής του με χημικές ουσίες. Στα αριστερά μου, υπήρχαν ράφια γεμάτα από πτώματα, τα οποία είχαν ήδη ταριχευτεί.

Μια μάσκα που χρησιμοποιείται από ταριχευτές, ώστε να προστατεύονται από τις χημικές ουσίες που χρησιμοποιούν.

Αυτό που μου έκανε εντύπωση είναι το γεγονός πως ο ταριχευτής δεν χρειάζεται να έχει ιδιαίτερα σημαντικές ακαδημαϊκές γνώσεις. «Για ένα γενικό τεχνικό πόστο, μπορεί απλά να χρειάζεται απολυτήριο λυκείου και από εκεί και πέρα, τα υπόλοιπα στα μαθαίνουν στην δουλειά», μου εξήγησε ο διευθυντής. «Με την ταρίχευση, τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Έρχεσαι ήδη εκπαιδευμένος σε αυτόν τον τομέα. Υπάρχει η εμπορική ταρίχευση, η οποία είναι πολύ διαφορετική από την ιατρική ταρίχευση και θα έλεγα πως είναι πιο «στρωτή». Μπορεί απλά να δούλευες σε ένα γραφείο τελετών ως μαθητευόμενος και με τον καιρό να έμαθες την δουλειά δίπλα σε κάποιον επαγγελματία του χώρου. Όταν μιλάμε για την ιατρική ταρίχευση όμως, έχεις ήδη τη γνώση και έχεις εκπαιδευτεί από έναν επαγγελματία ταριχευτή. Είναι μια αρκετά εξειδικευμένη ικανότητα».

Στο δωμάτιο που συνορεύει με τον χώρο όπου κρατούνται τα πτώματα, βρίσκεται μια τάξη όπου λαμβάνει χώρα η πιο θεωρητική διδασκαλία. Εδώ, συναντά κανείς τεράστια και ακριβά μοντέλα που αναπαριστούν τους πνεύμονες, τον ανθρώπινο εγκέφαλο και άλλα μέρη του σώματος. Υπάρχουν επίσης δεκάδες κουτιά, γεμάτα από διατηρημένα ανθρώπινα μέλη. Εγκέφαλοι, καρδιές, χέρια, τα συγκεκριμένα λέγονται «pro-sections» και χρειάζονται τη γνώση ενός ειδικού για να προετοιμαστούν.

Στην περίπτωση του χεριού, ένα ειδικά εκπαιδευμένο μέλος του προσωπικού έκοψε το χέρι στα κατάλληλα σημεία, έτσι ώστε να αποκαλυφθούν οι απαραίτητοι ιστοί, οι τένοντες και οι μύες. Είναι συναρπαστικό να τα βλέπεις, πόσο μάλλον να τα κρατάς στα χέρια σου - ειδικά ο εγκέφαλος, που είναι το μέρος του σώματός που περνάει τις περισσότερες αλλαγές κατά τη διάρκεια της ταρίχευσης, καθώς αυξάνεται αισθητά το βάρος του.

Το να σε περιτριγυρίζει τόσο έντονα ο θάνατος, ακόμα και σε ένα τόσο κλινικό περιβάλλον, επηρεάζει αυτούς που δουλεύουν εδώ;

«Δεν μπορώ να μιλήσω για κάποιον άλλον, αλλά προσωπικά μου φάνηκε περίεργο στην αρχή και δεν εννοώ με κάποιον μακάβριο τρόπο. Το λέω πιο πολύ από την άποψη ότι σχεδόν σε συναρπάζει το περιβάλλον», λέει ο διευθυντής του κέντρου.

«Στην πορεία όμως και σχετικά γρήγορα, γίνεται κι αυτό μια ρουτίνα: είσαι εκεί για να φροντίζεις τα pro-sections, για να φροντίζεις τα πτώματα, αλλά πρέπει να τους φέρεσαι με σεβασμό. Τόσο το προσωπικό όσο και οι φοιτητές ενημερώνονται όταν κάποιος έχει δωρίσει το σώμα του. Είναι προνόμιο να μπορείς να κάνεις μια ανατομική εξέταση, σε ένα σώμα που κάποιος δώρισε».

Την επόμενη φορά που επισκέφτηκα την σχολή, βρέθηκα μπροστά σε ένα μάθημα σε εξέλιξη. Βρήκα περίπου 20 σπουδαστές στην αίθουσα ανατομίας -με ένα πτώμα ανά 5 με 6 σπουδαστές- να προσπαθούν να βρουν τα νεύρα και τα αγγεία στην περιοχή των γλουτών. Ενημερώθηκα ότι για πολλούς από τους παρευρισκόμενους σπουδαστές, αυτήν ήταν η πρώτη εμπειρία τους με ένα πτώμα.

Η εμπειρία δεν ήταν κάτι που μπορούσε να αντέξει εύκολα η 23χρονη Gemma.

«Προσωπικά έχω σοκαριστεί λίγο. Το βρίσκω λίγο πιο δύσκολο από όσο θα περίμενα. Νομίζω πως πρέπει να μπορείς να διαχωρίσεις το άτομο από το σώμα, αλλά νομίζω πως δεν το έχω καταφέρει ακόμα. Θα το καταφέρω όμως», είπε γελώντας νευρικά.

Η μυρωδιά ήταν αρκετά έντονη και δυσάρεστη, αλλά δεν ήταν μια μυρωδιά σήψης. Επρόκειτο για τη μυρωδιά των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνταν στη διαδικασία της ταρίχευσης. Η φορμαλδεΰδη εξακολουθεί να είναι η βασική ουσία που χρησιμοποιείται στο ταριχευτικό υγρό, ενώ η αντι-μυκητιασική ουσία της φαινόλης, πλέον αφαιρείται μιας και θεωρείται επικίνδυνη.

Αν και καταγράφονται κάποια επεισόδια ζαλάδας και εμετού, οι περισσότεροι σπουδαστές δείχνουν αρκετά ενθουσιασμένοι.

«Νιώθω ότι έχουμε φτάσει σε ένα νέο επίπεδο γνώσης και κατανόησης μέσα στις τελευταίες δύο ώρες», λέει χαμογελώντας ο 23χρονος Oscar. «Το νιώθεις και πολύ πιο αληθινό. Στο μέλλον με ενδιαφέρει να γίνω χειρούργος. Βέβαια, διατηρώ ανοιχτές τις επιλογές μου, αλλά αυτή η διαδικασία με έχει κάνει να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι αυτό που κάνουμε για το μέλλον».

Τον ρώτησα να μου πει αν τώρα, που ήξερε τι συμβαίνει στα σώματα που δωρίζονται, θα δώριζε και εκείνος το σώμα του στους μελλοντικούς γιατρούς και χειρουργούς.

«Πάντα ήθελα να δωρίσω το σώμα μου στην ιατρική επιστήμη. Έχοντας μιλήσει σε νεαρούς γιατρούς και άλλους φοιτητές της ιατρικής, ξέρω πολύ καλά πόσο μεγάλη σημασία παίζει αυτή η διαδικασία στη μετάδοση της ιατρικής γνώσης. Οπότε ναι, νομίζω ότι σίγουρα θα δώσω το σώμα μου στην ιατρική επιστήμη».

Καθώς το σκέπτομαι, εντυπωσιάζομαι με την γενναιότητα του να παραδίδεις πλήρως το σώμα σου μετά τον θάνατο, έτσι ώστε αυτό να προσφέρει κάτι τελευταίο στον κόσμο. Μαθαίνεις με τόσο ιδιαίτερο τρόπο το σώμα σου -ουσιαστικά με το σώμα σου έχεις την στενότερη σχέση της ζωής σου- που το να δίνεις αυτό σου το κομμάτι προς όφελος των φοιτητών και των ιατρών του μέλλοντος, είναι μια πραγματικά πανέμορφη πράξη.

Από την αρχή ως το τέλος, οι άνθρωποι που αναμειγνύονται με τη διαδικασία της δωρεάς σώματος είναι κοντά στον θάνατο. Βέβαια, γίνεται απλά ένα κομμάτι της ρουτίνας μετά από λίγο, αλλά το να σου δίνεται η δυνατότητα να δουλεύεις με τα σώματα εκείνων που επέλεξαν να κάνουν μια τελευταία ευγενή πράξη είναι ένα πραγματικό προνόμιο. Προσωπικά, δεν μπορώ να πω ότι είμαι σίγουρος για το αν θέλω να μου πετσοκόψουν τους γλουτούς οι όποιοι μελλοντικοί γιατροί, αλλά ελπίζω πως μια ημέρα θα μπορέσω κι εγώ να αποκτήσω το θάρρος αυτών των ανθρώπων που χάρισαν το σώμα τους στην επιστήμη, προσφέροντας κάτι σημαντικό με την τελευταία τους ανάσα.
Πηγή
Tromaktiko