2012-06-19 09:02:35
By Stephen King*
Από παντού ακούγονται αναστεναγμοί ανακούφισης. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας στην Ελλάδα, του οποίου ηγείται ο Αντώνης Σαμαράς, κατάφερε να προηγηθεί στις εκλογές της Κυριακής παρά την ενίσχυση της υποστήριξης προς την αριστερή συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Σαμαράς φαίνεται πως θα είναι ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Στην Αθήνα τα ΑΤΜ δεν θα στεγνώσουν από ρευστότητα, δεν θα υπάρξει ξαφνική επιστροφή στην δραχμή και ευτυχώς η Ελλάδα θα μπορέσει να πείσει ότι παραμένει σταθερά στους κόλπους της Ευρώπης. Το ευρώ θα ζήσει άλλη μία μέρα.
Ο κ. Σαμαράς θα προσπαθήσει τώρα να σχηματίσει μία κυβέρνηση συνασπισμού λίγο πολύ με όλους εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό συνεπάγεται ότι θα συμμετάσχουν τουλάχιστον η κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία και το σοσιαλιστικό κόμμα ΠΑΣΟΚ, που δεν είναι και οι καλύτεροι φίλοι. Μάχονται αλλήλους κατά τις λίγες τελευταίες δεκαετίες.
Παρόλα αυτά, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία ισχυρίζονται ότι είναι φιλοευρωπαϊκές παρατάξεις και υπέρ της λιτότητας. Κατά συνέπεια, οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας και ο ευρύτερος κόσμος θα μπορεί να αναστενάξει από ανακούφιση.
Εν μέσω αυτής της ευφορίας που αδιαμφισβήτητα θα κυριαρχήσει στις αγορές κατά τις επόμενες ημέρες, ορισμένα γεγονότα θα αγνοηθούν. Όπως ότι η Νέα Δημοκρατία φέρεται να είναι το κόμμα που έφερε την Ελλάδα σε αυτό το χάλι, καθώς είχε την εξουσία από το 2004 έως το 2009. Το ΠΑΣΟΚ είχε την εξουσία την περίοδο 2009 – 2011 και είχε την ευκαιρία να κάνει τα πράγματα σωστά.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όμως, η ελληνική οικονομία κατέρρευσε, αθετήθηκαν πολλές υποσχέσεις για μέτρα λιτότητας ενώ σταδιακά εξαντλήθηκε η υπομονή Γάλλων και Γερμανών, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι εάν η Ελλάδα δεν συμμαζευτεί, τότε οι μέρες της στην ευρωζώνη είναι μετρημένες. Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά, δεν έχει ιστορικό σε πολιτική συμμαχιών. Μπορεί όντως, να σχηματιστεί κυβέρνηση μετά τις εκλογές της Κυριακής, αλλά είναι διαφορετικό θέμα το πόσο θα επιβιώσει αυτή η κυβέρνηση.
Εν τω μεταξύ, ο κ. Σαμαράς αδιαμφισβήτητα θα προσπαθήσει να αναδιαπραγματευθεί τις υποχρεώσεις λιτότητας της Ελλάδας για μία ακόμη φορά. Ως προς αυτό, τα δύο κόμματα δεν διαφέρουν και πολύ από τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο κι αν αυτό εκνευρίζει τους Ευρωπαίους εταίρους. Η συνεχιζόμενη απογοήτευση της τρόικας με την Ελλάδα, αφορά το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις υποσχέσεις και την υλοποίησή τους, αναφορικά με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα λιτότητας.
Κατά συνέπεια, προτού υψώσουμε όλοι το ποτήρι με τη ρετσίνα πανηγυρίζοντας, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η Ελλάδα έχει ακόμη ένα βουνό να ανέβει. Είναι αλήθεια ότι υπήρξε σημαντική βελτίωση στη δημοσιονομική θέση της χώρας κατά τον τελευταίο χρόνο, αλλά εξακολουθεί να μην υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές, η οικονομία έχει ήδη συρρικνωθεί κατά 16% και αναμένεται περαιτέρω πτώση, ενώ οι πιστωτές περιμένουν περισσότερες μεταρρυθμίσεις από ότι έχουν ήδη δει.
Η ευρωζώνη εν τω μεταξύ, έχει τον δικό της Όλυμπο να κατακτήσει. Ενώ οι ελληνικές εκλογές απομάκρυναν την πιθανότητα μίας πρώιμης ελληνικής εξόδου, απλώς συγκαλύπτουν τις ρωγμές που δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια.
Η μάχη μεταξύ των πιστωτών του Βορρά – που μέχρι πρότινος ήταν υπερβολικά αισιόδοξοι – και των οφειλετών του ευρωπαϊκού Νότου που επένδυσαν σε δάνεια παρά πολύ ανόητα, αναμένεται να συνεχιστεί. Λόγω της κρίσης, τα επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη είναι πολύ χαμηλότερα από ότι αναμενόταν πριν από 5 χρόνια, καθιστώντας την κατάσταση πολύ πιο δύσκολη ως προς την αποπληρωμή των χρεών. Ότι κι αν πιστεύει κανείς για τη συμπεριφορά της Ελλάδας κατά τα τελευταία χρόνια, δεν είναι η μόνη χώρα που έχει πρόβλημα πρόσβασης στις αγορές.
Προ ευρώ, γνωρίζαμε τι θα συνέβαινε σε μία τέτοια κατάσταση. Οι χώρες του Νότου θα υποτιμούσαν τα νομίσματά τους συγκριτικά με τις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Η αξία του ισπανικού χρέους σε γερμανικά μάρκα θα μειωνόταν και η Ισπανία θα πετύχαινε «χρεοκοπία στα κρυφά» παράλληλα με μεγάλη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της.
Η ζωή εντός του ευρώ όμως, δεν είναι τόσο εύκολη. Κανείς, μέχρι τώρα, δεν έχει βρει μία πειστική απάντηση για τον χειρισμό των υπερβολικών χρεών ή για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού Νότου. Απουσία συναλλαγματικών κινήσεων τι προσαρμογή χρειάζεται; Η λιτότητα δεν έχει επιφέρει αποτέλεσμα, κανείς δεν θέλει ένα κύμα χρεοκοπιών και, προς το παρόν, οι Γερμανοί αντιδρούν στις δημοσιονομικές μεταφορές κεφαλαίων.
Στο τέλος του μήνα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν τα επόμενα βήματα ως προς τη διοίκηση της ευρωζώνης. Οι Γάλλοι θέλουν αρχικά τραπεζική ενοποίηση, υποστηρίζοντας ότι χωρίς αυτή τα προβλήματα της Ισπανίας – και η μετάδοση γενικότερα στις τράπεζες της ευρωζώνης – θα επιδεινωθούν. Η Γερμανία όμως, επιμένει πως η τραπεζική ενοποίηση είναι το πρώτο βήμα προς τη δημοσιονομική ενοποίηση. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να δημιουργηθεί κάποιου είδους πολιτική ενοποίηση.
Ενδεχομένως, η λογική να βρίσκεται στα γερμανικά επιχειρήματα. Η συγκυρία όμως, δεν τα ευνοεί. Ακόμη και μετά τις επιχειρήσεις μακροχρόνιας αναχρηματοδότησης και την στήριξη των ισπανικών τραπεζών, η φυγή των καταθετών από τις τράπεζες και των επενδυτών από τα κρατικά ομόλογα που υπονόμευσαν την ακεραιότητα του ευρώ, επιταχύνεται. Με το αποτέλεσμα των ελληνικών εκλογών, η διαδικασία ενδεχομένως να επιβραδυνθεί προσωρινά, αλλά δεν θα πρόκειται για χειρόφρενο.
Τα καλά νέα είναι ότι δεν επίκειται άμεσα έξοδος της Ελλάδας. Η δομική ακεραιότητα της ευρωζώνης παραμένει αλώβητη, προς το παρόν τουλάχιστον. Ο φόβος της διάσπασης θα σβήσει και το sell off των ομολόγων χωρών της περιφέρειας θα πρέπει να ανατραπεί.
Τα περισσότερα από τα μεγάλα ερωτήματα όμως, μένουν αναπάντητα. Μπορεί να επιβιώσει μία νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση; Ίσως όχι. Μπορούν τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους; ναι, αλλά με πολύ αργό ρυθμό.
Εν τω μεταξύ θα χρειαστούν μία χείρα βοηθείας από τους Γερμανούς φορολογούμενους; Ναι, αλλά το Βερολίνο δεν θέλει να πληρώσει το λογαριασμό.
Πρέπει να απαντηθεί και ένα μικρότερο ερώτημα: Θα μπορέσει ένας κυβερνητικός συνασπισμός υπό τη Νέα Δημοκρατία να διαχειριστεί πραγματικά το επώδυνο φάρμακο που ζητά η Τρόικα; Η ιστορία μας δείχνει το αντίθετο. Φοβού τους Έλληνες ψηφοφόρους και δώρα φέροντες.
*O Stephen King είναι επικεφαλής οικονομικής ανάλυσης της HSBC Group.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
Από παντού ακούγονται αναστεναγμοί ανακούφισης. Το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας στην Ελλάδα, του οποίου ηγείται ο Αντώνης Σαμαράς, κατάφερε να προηγηθεί στις εκλογές της Κυριακής παρά την ενίσχυση της υποστήριξης προς την αριστερή συμμαχία του ΣΥΡΙΖΑ. Ο κ. Σαμαράς φαίνεται πως θα είναι ο νέος πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Στην Αθήνα τα ΑΤΜ δεν θα στεγνώσουν από ρευστότητα, δεν θα υπάρξει ξαφνική επιστροφή στην δραχμή και ευτυχώς η Ελλάδα θα μπορέσει να πείσει ότι παραμένει σταθερά στους κόλπους της Ευρώπης. Το ευρώ θα ζήσει άλλη μία μέρα.
Ο κ. Σαμαράς θα προσπαθήσει τώρα να σχηματίσει μία κυβέρνηση συνασπισμού λίγο πολύ με όλους εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό συνεπάγεται ότι θα συμμετάσχουν τουλάχιστον η κεντροδεξιά Νέα Δημοκρατία και το σοσιαλιστικό κόμμα ΠΑΣΟΚ, που δεν είναι και οι καλύτεροι φίλοι. Μάχονται αλλήλους κατά τις λίγες τελευταίες δεκαετίες.
Παρόλα αυτά, ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία ισχυρίζονται ότι είναι φιλοευρωπαϊκές παρατάξεις και υπέρ της λιτότητας. Κατά συνέπεια, οι Ευρωπαίοι εταίροι της Ελλάδας και ο ευρύτερος κόσμος θα μπορεί να αναστενάξει από ανακούφιση.
Εν μέσω αυτής της ευφορίας που αδιαμφισβήτητα θα κυριαρχήσει στις αγορές κατά τις επόμενες ημέρες, ορισμένα γεγονότα θα αγνοηθούν. Όπως ότι η Νέα Δημοκρατία φέρεται να είναι το κόμμα που έφερε την Ελλάδα σε αυτό το χάλι, καθώς είχε την εξουσία από το 2004 έως το 2009. Το ΠΑΣΟΚ είχε την εξουσία την περίοδο 2009 – 2011 και είχε την ευκαιρία να κάνει τα πράγματα σωστά.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όμως, η ελληνική οικονομία κατέρρευσε, αθετήθηκαν πολλές υποσχέσεις για μέτρα λιτότητας ενώ σταδιακά εξαντλήθηκε η υπομονή Γάλλων και Γερμανών, οι οποίοι προειδοποίησαν ότι εάν η Ελλάδα δεν συμμαζευτεί, τότε οι μέρες της στην ευρωζώνη είναι μετρημένες. Η Ελλάδα από την άλλη πλευρά, δεν έχει ιστορικό σε πολιτική συμμαχιών. Μπορεί όντως, να σχηματιστεί κυβέρνηση μετά τις εκλογές της Κυριακής, αλλά είναι διαφορετικό θέμα το πόσο θα επιβιώσει αυτή η κυβέρνηση.
Εν τω μεταξύ, ο κ. Σαμαράς αδιαμφισβήτητα θα προσπαθήσει να αναδιαπραγματευθεί τις υποχρεώσεις λιτότητας της Ελλάδας για μία ακόμη φορά. Ως προς αυτό, τα δύο κόμματα δεν διαφέρουν και πολύ από τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο κι αν αυτό εκνευρίζει τους Ευρωπαίους εταίρους. Η συνεχιζόμενη απογοήτευση της τρόικας με την Ελλάδα, αφορά το διευρυνόμενο χάσμα ανάμεσα στις υποσχέσεις και την υλοποίησή τους, αναφορικά με τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα λιτότητας.
Κατά συνέπεια, προτού υψώσουμε όλοι το ποτήρι με τη ρετσίνα πανηγυρίζοντας, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι η Ελλάδα έχει ακόμη ένα βουνό να ανέβει. Είναι αλήθεια ότι υπήρξε σημαντική βελτίωση στη δημοσιονομική θέση της χώρας κατά τον τελευταίο χρόνο, αλλά εξακολουθεί να μην υπάρχει δυνατότητα πρόσβασης στις αγορές, η οικονομία έχει ήδη συρρικνωθεί κατά 16% και αναμένεται περαιτέρω πτώση, ενώ οι πιστωτές περιμένουν περισσότερες μεταρρυθμίσεις από ότι έχουν ήδη δει.
Η ευρωζώνη εν τω μεταξύ, έχει τον δικό της Όλυμπο να κατακτήσει. Ενώ οι ελληνικές εκλογές απομάκρυναν την πιθανότητα μίας πρώιμης ελληνικής εξόδου, απλώς συγκαλύπτουν τις ρωγμές που δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο ή τρία χρόνια.
Η μάχη μεταξύ των πιστωτών του Βορρά – που μέχρι πρότινος ήταν υπερβολικά αισιόδοξοι – και των οφειλετών του ευρωπαϊκού Νότου που επένδυσαν σε δάνεια παρά πολύ ανόητα, αναμένεται να συνεχιστεί. Λόγω της κρίσης, τα επίπεδα οικονομικής δραστηριότητας στην Ευρώπη είναι πολύ χαμηλότερα από ότι αναμενόταν πριν από 5 χρόνια, καθιστώντας την κατάσταση πολύ πιο δύσκολη ως προς την αποπληρωμή των χρεών. Ότι κι αν πιστεύει κανείς για τη συμπεριφορά της Ελλάδας κατά τα τελευταία χρόνια, δεν είναι η μόνη χώρα που έχει πρόβλημα πρόσβασης στις αγορές.
Προ ευρώ, γνωρίζαμε τι θα συνέβαινε σε μία τέτοια κατάσταση. Οι χώρες του Νότου θα υποτιμούσαν τα νομίσματά τους συγκριτικά με τις χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Η αξία του ισπανικού χρέους σε γερμανικά μάρκα θα μειωνόταν και η Ισπανία θα πετύχαινε «χρεοκοπία στα κρυφά» παράλληλα με μεγάλη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς της.
Η ζωή εντός του ευρώ όμως, δεν είναι τόσο εύκολη. Κανείς, μέχρι τώρα, δεν έχει βρει μία πειστική απάντηση για τον χειρισμό των υπερβολικών χρεών ή για την έλλειψη ανταγωνιστικότητας του ευρωπαϊκού Νότου. Απουσία συναλλαγματικών κινήσεων τι προσαρμογή χρειάζεται; Η λιτότητα δεν έχει επιφέρει αποτέλεσμα, κανείς δεν θέλει ένα κύμα χρεοκοπιών και, προς το παρόν, οι Γερμανοί αντιδρούν στις δημοσιονομικές μεταφορές κεφαλαίων.
Στο τέλος του μήνα, οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες για να συζητήσουν τα επόμενα βήματα ως προς τη διοίκηση της ευρωζώνης. Οι Γάλλοι θέλουν αρχικά τραπεζική ενοποίηση, υποστηρίζοντας ότι χωρίς αυτή τα προβλήματα της Ισπανίας – και η μετάδοση γενικότερα στις τράπεζες της ευρωζώνης – θα επιδεινωθούν. Η Γερμανία όμως, επιμένει πως η τραπεζική ενοποίηση είναι το πρώτο βήμα προς τη δημοσιονομική ενοποίηση. Κατά συνέπεια δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς να δημιουργηθεί κάποιου είδους πολιτική ενοποίηση.
Ενδεχομένως, η λογική να βρίσκεται στα γερμανικά επιχειρήματα. Η συγκυρία όμως, δεν τα ευνοεί. Ακόμη και μετά τις επιχειρήσεις μακροχρόνιας αναχρηματοδότησης και την στήριξη των ισπανικών τραπεζών, η φυγή των καταθετών από τις τράπεζες και των επενδυτών από τα κρατικά ομόλογα που υπονόμευσαν την ακεραιότητα του ευρώ, επιταχύνεται. Με το αποτέλεσμα των ελληνικών εκλογών, η διαδικασία ενδεχομένως να επιβραδυνθεί προσωρινά, αλλά δεν θα πρόκειται για χειρόφρενο.
Τα καλά νέα είναι ότι δεν επίκειται άμεσα έξοδος της Ελλάδας. Η δομική ακεραιότητα της ευρωζώνης παραμένει αλώβητη, προς το παρόν τουλάχιστον. Ο φόβος της διάσπασης θα σβήσει και το sell off των ομολόγων χωρών της περιφέρειας θα πρέπει να ανατραπεί.
Τα περισσότερα από τα μεγάλα ερωτήματα όμως, μένουν αναπάντητα. Μπορεί να επιβιώσει μία νομισματική ένωση χωρίς δημοσιονομική και πολιτική ενοποίηση; Ίσως όχι. Μπορούν τα κράτη του ευρωπαϊκού Νότου να βελτιώσουν την ανταγωνιστικότητά τους; ναι, αλλά με πολύ αργό ρυθμό.
Εν τω μεταξύ θα χρειαστούν μία χείρα βοηθείας από τους Γερμανούς φορολογούμενους; Ναι, αλλά το Βερολίνο δεν θέλει να πληρώσει το λογαριασμό.
Πρέπει να απαντηθεί και ένα μικρότερο ερώτημα: Θα μπορέσει ένας κυβερνητικός συνασπισμός υπό τη Νέα Δημοκρατία να διαχειριστεί πραγματικά το επώδυνο φάρμακο που ζητά η Τρόικα; Η ιστορία μας δείχνει το αντίθετο. Φοβού τους Έλληνες ψηφοφόρους και δώρα φέροντες.
*O Stephen King είναι επικεφαλής οικονομικής ανάλυσης της HSBC Group.
ΠΗΓΗ: FT.com
Copyright The Financial Times Ltd. All rights reserved.
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Συμφωνία συνεργασίας Πούτιν - Ομπάμα για τη Συρία
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Για 15 υπουργεία πάει ο Σαμαράς
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
