2013-02-08 14:26:18
Γράφουν οι ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΣΚΑΝΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ*
Με την επανάσταση των Νεότουρκων ο Κεμάλ προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις που ήταν πρωτοφανείς για ένα Ισλαμικό κράτος και ειδικά για την Τουρκία. Η πλειοψηφία του Τουρκικού λαού κατεχόταν από βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα και ήταν δύσκολο να καταλάβει και να προσαρμοστεί σε τέτοιες αλλαγές. Ο Κεμάλ ονειρεύτηκε και εγκαινίασε μια πολιτική εξευρωπαϊσμού και εκπολιτισμού θέλοντας να οργανώσει την Τουρκία κατά τα δυτικά πρότυπα. Κατάργησε το Ισλαμικό κανονικό δίκαιο, τη μαντήλα και το φέσι, το Ισλαμικό ημερολόγιο, τα μουσουλμανικά θρησκευτικά τάγματα καθώς και το αραβικό αλφάβητο αντικαθιστώντας το με το λατινικό.
Τηρώντας όσα δημιούργησε ο Κεμάλ, οι συνεχιστές της πολίτικης του δεν θέλουν και δεν θα επιτρέψουν την επιστροφή στο Ισλαμικό καθεστώς. Παρά τις μεταρρυθμίσεις και τη μεταμόρφωση της Τουρκίας σε ένα δυτικό κράτος, στο βαθμό που γινόταν φυσικά, πάντα υπέβοσκε η παλινόρθωση του Ισλαμισμού
. Με αυτόν τον τρόπο δημιουργούνται δυο αντίθετα ρεύματα οι λεγόμενοι Κεμαλιστές και οι Ισλαμιστές οι οποίοι και βρίσκονται στην εξουσία σήμερα. Η διαμάχη ουσιαστικά βρίσκεται στο ότι η σημερινή κυβέρνηση και κατ΄επέκταση οι Ισλαμιστές που εκπροσωπούν, πιστεύουν ότι ο Κεμάλ τραυμάτισε την τουρκική κοινωνία με την αλλαγή του ντυσίματος και της γλώσσας, αντίθετα οι Κεμαλιστές πιστεύουν ότι Ισλαμιστές αντιτίθενται στις τότε μεταρρυθμίσεις και στόχος τους είναι η δημοκρατία που ίδρυσε ο Ατατούρκ.
Με τη δημιουργία αυτού χάσματος και του διπολισμού στη γειτονική χώρα έχουμε μια σειρά από πραξικοπήματα το 1969 ,το 1971 και το 1980 κατά τα οποία οι στρατηγοί προσπάθησαν να εκδιώξουν από την εξουσία τους Ισλαμιστές προσπαθώντας ταυτόχρονα να περάσουν επιτυχώς στην Ευρώπη την άποψη ότι ο Κεμαλισμός σαν ιδεολογία συμβαδίζει με ένα σύγχρονο τουρκικό κράτος, πλην όμως η ιστορία τους διαψεύδει. Η σύγκρουση αυτή κορυφώθηκε όταν το 2010 αποκαλύφθηκαν από την τουρκική εφημερίδα Taraf τα σχέδια της λεγόμενης επιχείρησης" Βαριοπούλας" (balyoz) που χρονολογείται από το 2003. Από αυτό το σημείο και έπειτα αρχίζει μια διαδοχή από συνομωσίες και σενάρια περί αποσταθεροποίησης του καθεστώτος και δημιουργίας κρίσης με την Ελλάδα, ακόμα και την επικείμενη δολοφονία του οικουμενικού Πατριάρχη σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα akcam. Γίνεται λόγος για την Εργκένεκον[1], ένα δίκτυο από στρατιωτικούς, πολιτικούς και δημοσιογράφους που στην κατοχή τους βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες όπλων, πυρομαχικών και εκρηκτικών και σύμφωνα με τουρκικές εφημερίδες φέρονται να συνδέονται με τη “Βαριοπούλα”.
Απώτερος σκοπός του σχεδίου ήταν η αποσταθεροποίηση του καθεστώτος του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης των Ισλαμιστών και η επικράτηση εκ νέου των στρατιωτικών στα πολιτικά δρώμενα της Τουρκίας.Με την αποκάλυψη αυτών των σχεδίων και τις προσαγωγές που έγιναν των προσώπων που εμπλέκονται ξεκίνησε η δίκη τόσο για την υπόθεση “Εργκένεκον” , όσο και για τη “Βαριοπούλα”. Θα διεξαχθεί επίσης δίκη του φερομένου ως υπευθύνου για την απόπειρα δολοφονίας κατά του οικουμενικού Πατριάρχη[2] σύμφωνα με την Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης. Πλήθος αξιωματικών και άλλων προσώπων προσήχθησαν σε δίκη. Η παρακολούθηση της εξέλιξης αυτών των υποθέσεων όπως και των αποτελεσμάτων από τις δίκες είναι πολύ ενδιαφέρουσα ώστε να συναχθούν πολλά συμπεράσματα τόσο για την εσωτερική κατάσταση της σημερινής Τουρκίας, όσο και για τις σχέσεις των δύο χωρών.
Παρουσίαση της δίκης
Η δίκη για την επιχείρηση “Bαριοπούλα” και όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν μια απόδειξη των θεαματικών αλλαγών που συνέβησαν στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία επί κυβερνήσεως Ερντογάν. Ο άλλοτε πανίσχυρος τουρκικός στρατός που ήλεγχε πολλές φορές τα πολιτικά δρώμενα στην Τουρκία αποδυναμώθηκε και αυτό ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για τους Κεμαλιστές. Με την αποκάλυψη του σχεδίου και των επιμέρους τμημάτων που αποτελούνταν καθώς και μετά από τις έρευνες που έγιναν από τις τουρκικές αρχές 365 άτομα προσήχθησαν σε δίκη (οι 250 είναι υπό κράτηση) εκ των οποίων οι 14 ήταν εν ενεργεία αξιωματικοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, με την κατηγορία της απόπειρας επιβολής στρατιωτικού πραξικοπήματος.[3] Από τους συλληφθέντες ανώτατους αξιωματικούς οι 15 είναι του Στρατού Ξηράς και της Αεροπορίας και 12 είναι του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίοι υπηρετούνε σε κρίσιμα πόστα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το 10% των ανώτατων αξιωματικών του στρατού και του ναυτικού συνελήφθησαν. Η δίκη ξεκίνησε στις 16 Δεκεμβρίου 2010 και συνεχίζεται λόγω του μεγάλου αριθμού των προσαχθέντων.
Οι φερόμενοι ως εγκέφαλοι της υπόθεσης ήταν: οι πρώην επικεφαλείς των ενόπλων δυνάμεων, ο διοικητής 1ης Στρατιάς, στρατηγός Τσετίν Ντογάν ,ο αρχηγός του τουρκικού ναυτικού Οζντέν Ορνέκ , οι πρώην αρχηγοί της πολεμικής αεροπορίας, πτέραρχοι Χαλίλ Ιμπραήμ και Ιμπραχήμ Φιρτίνα οι οποίοι οδηγήθηκαν στις δικαστικές αίθουσες. Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν ότι έλαβαν μέρος σε οποιαδήποτε συνομωσία[4] και δήλωσαν ότι στις 5-7 Μαρτίου το 2003 διεξήχθη Σεμινάριο Σχεδίου Επιχειρήσεων στην 1η Στρατιά το οποίο χωριζόταν σε τέσσερα επιμέρους σχέδια. Στα πλαίσια της δίκης κατέθεσαν δυο πρώην αρχηγοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ο Χιλμί Οζκιόκ και ο Γιασάρ Μπουγιούκανιτ. Ο στρατηγός εν αποστρατεία Χιλμί Οζκιόκ, πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας της Τουρκίας, στην κατάθεση του στο δικαστήριο ως μάρτυρας, είχε δηλώσει πως «το σχέδιο είχε παρατραβήξει", καθώς χρησιμοποιούνταν τα πραγματικά ονόματα πολιτικών προσώπων».[5]Σύμφωνα με αυτά προβλεπόταν επιθέσεις σε τεμένη στην Τουρκία, επίθεση στον Έβρο, απόβαση σε συγκεκριμένα νησιά του Αιγαίου που βρίσκονται κοντά στα παράλια και πρόκληση έντασης με την Ελλάδα. Στους πρωταίτιους επεβλήθησαν ποινές κάθειρξης είκοσι ετών ενώ 37 από τους 365 αθωώθηκαν. Αποφασίστηκε να τεθούν επίσης υπό κράτηση άλλοι 6 κατηγορούμενοι που δικάζονταν και επίσης εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης σε βάρος άλλων 69 κατηγορουμένων.
Τρεις κατηγορούμενοι μεταξύ των οποίων βρίσκεται και ο ταξίαρχος Λεβέντ Ερσόζ εξαιρέθηκαν από την υπόθεση και θα δικαστούν ξεχωριστά.[6]. Παράλληλα με τη δίκη για τη “Bαριοπούλα” ξεκίνησε και η δικαστική διαδικασία διερεύνησης της υπόθεσης "Εργκένεκον", στο πλαίσιο της οποίας κατηγορείται μεταξύ άλλων ένας στρατηγός. Οι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι στην "Εργκένεκον" κατηγορούνται ότι είχαν στόχο να προκαλέσουν χάος στην Τουρκία για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση των ισλαμιστών. Το κατηγορητήριο αναφέρει ότι οι κατηγορούμενοι ήταν πρωταγωνιστές ενός σχεδίου που είχε στόχο την υπονόμευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και της διακυβέρνησης της Τουρκίας από τους ισλαμιστές. Οι δύο αυτές υποθέσεις έχουν συνδεθεί και η συνέχεια αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.
Παρουσίαση του σχεδίου
Το σχέδιο “Βαριοπούλα” χωριζόταν σε επιμέρους επιχειρησιακά σχέδια τόσο σε ξηρά, όσο σε αέρα και σε θάλασσα. Το πρώτο στάδιο του σχεδίου περιλάμβανε τη συγκέντρωση και αξιοποίηση των σχετικών πληροφοριών, το δεύτερο τη δημιουργία συνθηκών για επιβολή πραξικοπήματος, το τρίτο την πραγματοποίηση του πραξικοπήματος, το τέταρτο τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας και το πέμπτο την πραγματοποίηση βουλευτικών εκλογών. Έπειτα λοιπόν από τη συλλογή πληροφοριών, προβλέπονταν η δημιουργία συνθηκών αποσταθεροποίησης και ταραχών με την τοποθέτηση εκρηκτικών σε τεμένη στη Κωνσταντινούπολη, ούτως ώστε να επέλθει χάος και σαν αποτέλεσμα αυτών η επιβολή στρατιωτικού νόμου. Παράλληλα με αυτά σχεδιαζόταν ένταση με την Ελλάδα στη Θράκη με παρενόχληση των μεθοριακών περιπόλων ακόμα και εισβολή και κατάληψη του Βορείου Έβρου[7] με την απαραίτητη αεροπορική κάλυψη.
Ταυτόχρονα με αυτά θα λάμβανε μέρος το ναυτικό σκέλος της “Βαριοπούλας” που ονομάστηκε Suga που προέβλεπε απόβαση στη Λέρο, στις Οινούσσες και στους Φούρνους. Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που βγήκε στο φως της δημοσιότητας, γίνεται λόγος για “νησιά, νησίδες και βραχονησίδες η κυριότητα των οποίων δεν έχει μεταβιβαστεί με συμφωνίες στην Ελλάδα”[8]. Σε συνεδρίαση που διεξήχθη το Δεκέμβριο του 2002 σχετικά με το σχέδιο Suga "προτάθηκε να αξιοποιηθούν οι προστριβές που προκύπτουν ορισμένες φορές μεταξύ τουρκικών και ελληνικών αλιευτικών, γύρω από το νησί Ζουράφα". Επισημαίνεται επίσης ότι σκοπός ήταν η πραγματοποίηση εκτεταμένης επιχείρησης με στόχο τη Λέρο, με τη συμμετοχή ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων. Έτσι, θα διασφαλιζόταν η αντίδραση της Ελλάδας και το ξέσπασμα της κρίσης όμοιας με την κρίση στα Ίμια το 1996. Σχετικά με το αεροπορικό σκέλος της επιχείρησης με το όνομα "Οraj" στα ελληνικά ¨καταιγίδα¨, προβλεπόταν η κατάρριψη τουρκικού αεροσκάφους, είτε με το να αφήσουν ελληνικά μαχητικά να το κάνουν, είτε από τουρκικά μαχητικά με σκοπό τη δημιουργία έντασής με την Ελλάδα ισχυριζόμενοι ότι η ελληνική πλευρά κατέρριψε το αεροσκάφος. Ο πρώην αρχηγός της τουρκικής αεροπορίας Ιμπραήμ Φιρτίνα με ημερομηνία τον Φεβρουάριο του 2003 συνέταξε το σχέδιο με τον εξής τρόπο: « Θα φροντίσουμε ένα αεροσκάφος μας να καταρριφθεί από τα μαχητικά της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας .Αν δεν γίνει αυτό εφικτό, από τον «ειδικό στόλο» θα φροντίσουμε να πέσει ένα δικό μας αεροσκάφος. Θα κατασκευαστούν νέα στα μέσα ενημέρωσης πως το αεροσκάφος καταρρίφθηκε από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, για να παρουσιαστεί η αδυναμία της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης».
Δηλώσεις στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας
Κατά μυστηριακό τρόπο τον Ιανουάριο του 2010 η εφημερίδα Taraf,η οποία υποστηρίζεται από τους Ισλαμιστές, ξεσκέπασε τις βλέψεις και τα σχέδια του Ανώτατου Στρατιωτικού Επιτελείου της Τουρκίας παρουσιάζοντας ένα κείμενο 5.000 σελίδων στο οποίο εμπεριέχονταν οι πολιτικές και στρατιωτικές κινήσεις που αφορούσαν τη διασφάλιση της κοινωνικοπολιτικής θέσης των Κεμαλιστών.[9]Αυτή η αποκάλυψη ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας της τουρκικής πολιτικής Ηγεσίας και της τουρκικής Υπηρεσίας πληροφοριών “Milli Istihbarat Teskilati”, η οποία απετέλεσε το κύριο όργανο καθυπόταξης της τουρκικής στρατιωτικής ελίτ[10] ,αναλαμβάνοντας τις όποιες έρευνες και ανακρίσεις των κατηγορουμένων με μεγάλη επιτυχία. Το περίεργο στην υπόθεση είναι πως η ‘αποκάλυψη’ της εφημερίδας έγινε ένα μήνα πριν την επίσημη ανακοίνωση για τις συλλήψεις που πραγματοποιήθηκαν Φεβρουάριο σε συνδυασμό με τις δηλώσεις Ερντογάν για την εκτενή δημοσιογραφική έρευνα της εφημερίδας που βοήθησε το έργο της Αστυνομίας. Κατά τη διάρκεια της δίκης παρότι οι Κεμαλιστές διέθεταν αρκετή επιρροή στα Ανώτατα Δικαστήρια βρέθηκαν με την πλάτη στον τοίχο. Οι εισαγγελείς είχαν ζητήσει ποινές έως και 20 ετών κάθειρξης για ορισμένους από τους κατηγορούμενους, που υποστηρίζουν ότι δεν έλαβαν μέρος σε συνωμοσία αλλά απλώς συζητούσαν "σενάρια" περί αποσταθεροποίησης σε ένα σεμινάριο στο πλαίσιο ασκήσεων. Στα πλαίσια της δίκης κατέθεσαν οι δυο πρώην αρχηγοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ο Χιλμί Οζκιόκ και ο Γιασάρ Μπουγιούκανιτ. Ο στρατηγός εν αποστρατεία Χιλμί Οζκιόκ, πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας της Τουρκίας, στην κατάθεση του στο δικαστήριο ως μάρτυρας, είχε δηλώσει πως «το σχέδιο είχε παρατραβήξει", καθώς χρησιμοποιούνταν τα πραγματικά ονόματα πολιτικών προσώπων»." Όταν η κυβέρνηση Ερντογάν ήρθε στην εξουσία, προκλήθηκε φόβος κυρίως λόγω των παλαιών δράσεων τους, φοβήθηκα κι εγώ. Κάποτε εμείς οι στρατηγοί, κάνουμε ανταλλαγή απόψεων. Σε μια από αυτές ειπώθηκε και το "πραξικόπημα". Αλλά αυτό ειπώθηκε ως μία από τις πιθανότητες δράσης".[11] Μετά και κατά την διάρκεια της δίκης οι κατηγορούμενοι κατήγγειλαν την απόφαση του Δικαστηρίου αλλά και τους Δικαστές αφήνοντας να εννοηθεί ότι επηρεάστηκαν από την κοινή γνώμη και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μετά την ολοκλήρωση της δίκης ο στρατηγός Γιασάρ Μπουγιούκανιτ αρνήθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων οι οποίοι επανέλαβαν δηλώσεις της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας περί προχειροδουλειάς και εσφαλμένων αποφάσεων.[12]
Τα κατευθυνόμενα από την Ισλαμική ελίτ μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν πετύχει τον σκοπό τους ώστε να καθοδηγήσουν την κοινή γνώμη αλλά και να πετύχουν την πολιτική απομόνωση των στρατιωτικών. Οι ίδιοι οι Δικαστές μέλη του Κεμαλιστικού Κινήματος με κοινή καταγωγή από την Πόλη και την Σμύρνη με τους κατηγορούμενους δεν θα ήταν σε θέση να προστατεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης τους ομοϊδεάτες τους. Εκτός όμως από την ίδια την πορεία της δίκης και τις δηλώσεις των αξιωματικών ενδιαφέρον παρουσιάζει και το πλήγμα που δέχθηκε η οικογένεια Dogan ,μία από τις επιφανέστερες οικογένειες στην Τουρκία με επιρροή στα τηλεοπτικά μέσα και στις τράπεζες είδε τον ανώτατο αξιωματικό Cetin Dogan πρώην Διοικητή της 1ης Στρατιάς να διώκετε από το Ανώτατο Δικαστήριο. Οι αξιωματικοί με θέση κατώτερη από τους στρατηγούς απλά τάχθηκαν μαζί με τις δηλώσεις των ανωτέρων τους και υποστήριξαν πως οι πιέσεις που δέχεται το δικαστικό σώμα και το πολιτικό σύστημα δεν επιτρέπουν να αποδοθεί πραγματική δικαιοσύνη.
Υπόθεση Ηλιάκη και αντίδραση της Ελληνικής πλευράς
Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην γείτονα σε διάφορα επίπεδα ,θα ήταν σκόπιμο να εκτιμηθεί και η ελληνική στάση ,σε μία υπόθεση που αφενός έθιγε τα κυριαρχικά της δικαιώματα και αφετέρου έδινε την δυνατότητα να πληγεί η Τουρκία σε πολιτικό επίπεδο διεθνώς.Κατά την διάρκεια λοιπόν της εξέλιξης των αποκαλύψεων η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε μία σειρά από διαμαρτυρίες προς το Τουρκικό Κράτος υποστηρίζοντας πως με τα σχέδια πολέμου που αποκαλύφθηκαν παραβιάζεται το άρθρο 2 του Χάρτη του Ο.Η.Ε. περί Διακηρύξεως Πολέμου[13] καθώς οι Ένοπλες Δυνάμεις δεσμεύουν το κράτος απέναντι στην Διεθνή Κοινότητα. Τα εκτενέστατα στρατιωτικά σχέδια που παρουσίασε στο ευρύ κοινό η εφημερίδα Taraf σε συνδυασμό με τα διπλωματικά επεισόδια που θα δημιουργούνταν με τεχνητό τρόπο παραβιάζουν σειρά από διεθνείς κανόνες. Το σύμφωνο του Ο.Η.Ε για τα ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα στο άρθρο 1 περιγράφει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, πως όλα τα κράτη μέρη θα αναλάβουν θετική δράση για να διευκολύνουν την πραγματοποίηση του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση, αναπτύσσοντας φιλικές σχέσεις και σχέσεις συνεργασίας συνδράμοντας στην Διεθνή Ειρήνη και κατανόηση[14].
Οι σχεδιασμένες επιθέσεις σε Θράκη και Δωδεκάνησα και η μόνιμη κατοχή τμημάτων της ελληνικής επικράτειας θα έπρεπε να προβληθούν ως μία γενικευμένη και συνεχής αμφισβήτηση τόσο στους διεθνείς οργανισμούς όσο και στο N.A.T.O.Κατά την διάρκεια της Δίκης των κατηγορουμένων στρατιωτικών το βασικό ερώτημα είναι γιατί η Ελλάδα δεν ζήτησε να παραστεί δια αντιπροσώπου[15] ως μέρος που θίγεται, τόσο από τις πράξεις των κατηγορουμένων, όσο και από τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το άρθρο 20 της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου περιγράφει την απαγόρευση της πολιτικής προπαγάνδας αναφέροντας πως η πολεμική προπαγάνδα απαγορεύεται με νόμο, καθώς επίσης και κάθε υποκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας που βασίζεται σε εθνικό ,φυλετικό, θρησκευτικό μίσος[16]. Εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα που θα είχε η ελληνική πλευρά με το να παραστεί στην Δίκη μπορούμε μόνο να θεωρήσουμε πως αυτά θυσιάστηκαν στην αποκλιμάκωση της έντασης και στην υποβάθμιση του γεγονότος.
Εάν εξετάσουμε την υπόθεση συνολικά η μόνη ελληνική αντίδραση που συναντάται τοποθετείται στα χρονικά της υπόθεσης Ηλιάκη[17] και πιστώνεται στον Α/ΓΕΕΘΑ Π. Χηνοφώτη που υποστήριξε πως όταν είδε τις οθόνες των ραντάρ να "κοκκινίζουν" έσπευσε να προλάβει τα χειρότερα: Σε επικοινωνία που είχε με την τουρκική στρατιωτική ηγεσία και πιο συγκεκριμένα τον Γ.Μπουγιούκανιτ, του είπε ευθέως ότι "Για κάθε τουρκικό μαχητικό που θα σήκωνε η Τουρκία η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα σήκωνε δύο και ότι οποιαδήποτε κίνηση αν έκανε η τουρκική πλευρά η Ελλάδα θα απαντούσε άμεσα με ανάλογα μέτρα εις διπλούν".Μετά από αυτές τις δηλώσεις και την επικοινωνία των δυο Αρχηγών Επιτελείων η περιοχή γέμισε από τουρκικά μαχητικά καθώς και από το Πολεμικό Ναυτικό της Τουρκίας. Όπως αποδείχτηκε αργότερα όλη η υπόθεση εξελίχθηκε γύρω από το Σχέδιο Βαριοπούλα και τα παιχνίδια υψηλού στρατιωτικού σχεδιασμού της γείτονας χώρας. Τελικά η αποκλιμάκωση της έντασης συνοδεύτηκε από την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών και τις υποδείξεις για την διασφάλιση της τάξης μέσα στην Συμμαχία. Ο ελληνικός τύπος παρουσίασε το γεγονός αρχικά ως μία βλάβη του αεροσκάφους για να μετριαστεί η αγανάκτηση της κοινής γνώμης από την μετριοπαθή ελληνική αντίδραση, όμως στην συνέχεια αποκαλύφθηκε η κατάρριψη του.
Επίλογος και συμπεράσματα
Αναλογιζόμενοι τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην γείτονα χώρα , θα πρέπει να τις μελετήσουμε στο βαθμό που αυτές επηρεάζουν τόσο την Τουρκια όσο και εμάς τους ίδιους ως ένα κράτος άμεσα ενδιαφερόμενο στην υπόθεση που αναλύσαμε παραπάνω. Αυτή η ανάλυση θα πρέπει να είναι ουσιαστική διότι η Τουρκία πραγματοποίησε μία στροφή 180 μοιρών όσον αφορά την κοινωνική της δομή αλλά και λειτουργία ως κρατικού μορφώματος. Για πολλά χρόνια η Τουρκία είχε αποτινάξει από πάνω της ,ελέω Ατατούρκ, την οθωμανική της χροιά και πορευόταν στο διεθνές γίγνεσθαι καθοδηγούμενη από το χέρι του βαθέως κράτους. Πλέον απαλλαγμένη από το βραχνά των αδάμαστων Ενόπλων Δυνάμεων της, αναβαθμίζει την εσωτερική αλλά και την εξωτερική πολιτική της. Το γεγονός ότι η ευρύτερη τουρκική κοινή γνώμη βασιζόταν ανέκαθεν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για θεματολογία που αφορούσε εθνικά ζητήματα, δεν μπορεί παρά να επιβεβαιωθεί και από αυτή την περίπτωση. Σήμερα η εικόνα που δίνει ο Τύπος προς τα έξω είναι πως μία στρατιωτική ελίτ που ηττήθηκε στην μάχη με το κράτος και τους θεσμούς της, στην προσπάθεια της να ελέγχει τη χώρα.[18] Νικητής προφανώς αναδεικνύεται ο Τούρκος ηγέτης Ερντογάν και οι μυστικές τουρκικές υπηρεσίες, οι οποίες αναλαμβάνουν να διασφαλίσουν την σημερινή Τουρκία στην πορεία της στον 21ο αιώνα. Το κατά πόσον δεν ήταν γνωστές στο παρελθόν οι μεθοδευμένες κινήσεις της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας και τα σχέδια της τόσο για το Αιγαίο και την Θράκη, όσο και για τις ευρύτερες ελληνοτουρκικές σχέσεις, φαντάζει αδιανόητο. Επίσης η συνολική πορεία της υπόθεσης από την αποκάλυψη της, μέχρι και την δίκη των αξιωματικών της υπόθεσης Βαριοπούλα προκαλεί το θαυμασμό, λαμβάνοντας υπόψη την ίδια την φύση της υπόθεσης. Μέσα σε αυτή την ενορχηστρωμένη μετάβαση από τον Κεμαλισμό στον Ισλαμισμό η Ελλάδα παρακολούθησε τις εξελίξεις χωρίς να είναι σε θέση να διασφαλίσει το δικό της μέλλον. Αυτός ο ραγιαδισμός που παρουσιάζει η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι που στοιχίζει σε βάθος χρόνου στην ίδια, αλλά και την εικόνα της χώρας μας. Κατά πόσον η τουρκική διπλωματία θα είχε αφήσει, χωρίς καν να ακουμπήσει ένα τέτοιο ζήτημα να το διαχειριστεί η ελληνική πλευρά από μόνη της είναι ένα γεγονός που θα πρέπει να μας αφυπνίσει. Η πολιτική των μηδέν προβλημάτων με τις γείτονες χώρες που βασίζεται η εξωτερική πολιτική του ισλαμικού κόμματος δεν ταιριάζει απόλυτα με τα ελληνικά δεδομένα και αξιώσεις στην ευρύτερη περιοχή. Ίσως και στο Υπουργείο Εξωτερικών μας να δέχθηκαν με ανακούφιση αυτή την αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό που.
Αυτό που θα πρέπει να αναρωτηθεί όμως εύλογα κανείς είναι κατά πόσον η Τουρκία είναι πλέον μια αλλαγμένη και συνεννοήσιμη χώρα [19] , η οποία είναι σε θέση να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της τόσο για να ακουλουθήσει ευρωπαϊκή πορεία, όσο και για να εξασφαλίσει την ομαλότητα στις σχέσεις με τα γειτονικά της κράτη.
[1] http://www.turkishgreeknews.org/tr/node/8202
[2] http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2010/09/blog-post_6458.html#ixzz110iq07Bc
[3]. http://www.crime.gr/3536/articles/toyrkia--varies-katadikes-gia-tin-ypothes/article.aspx
[4] http://gdailynews.wordpress.com/2010/12/16/%CE%BE%CE%B5%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CE%B7-%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%C2%AB%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B1%C2%BB-%CF%83/
[5] http://www.onalert.gr/stories/Ti_htan_to_sxedio_Bariopoyla__BALYOZ
[6] http://www.trtgreek.com/trtworld/gr/newsDetail.aspx?HaberKodu=992cb061-f733-45e9-90bb-013daf12b06e
[7] http://www.enet.gr/?i=news.el.article&;id=124812
[8] http://www.protothema.gr/politics/article/?aid=101800
[9] Περιοδικό Stratfor.Άρθρο Islam, Secularism and the Battle for Turkey’s Future. 23 August 2010.
[10] Η M.I.T. οργανώθηκε σταδιακά από χωροφύλακες, κατώτερους αξιωματικούς και απλούς πολίτες πιστούς στο Ισλαμικό Κίνημα και αποτελεί πλέον τον προστάτη της Τουρκικής Δημοκρατίας. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. www.mit.gov.tr/eng/tarihce.html.
[11] http://www.onalert.gr/stories/Ti_htan_to_sxedio_Bariopoula_BALYOZ
[12] Webtv.hurriyet.com.tr./2/38965/0/1/yasar-buyukanit-tan-balyoz-yorumu.aspx.
[13] http://hosting01.vivodinet.gr/unhcr/protect/files/CONVENTIONS/UNCHARTERETC.pdf
[14] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα, σελ 84
[15] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα σελ 386
[16] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα σελ 99
[17] Την 26η Μαΐου 2006 μετά από αερομαχία το αεροσκάφος του Ηλιάκη δέχθηκε μοιραίο χτύπημα από το πτερό ενός τουρκικού μαχητικού F-16.
[18] Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός αν αναλογιστούμε τον ισλαμικό χαρακτήρα του κυβερνώντος κόμματος και την προσπάθεια της Τουρκίας να αναδειχθεί ηγέτιδα δύναμη στον μουσουλμανικό κόσμο και ταυτόχρονα δημοκρατική στον Δυτικό.
[19] Βασίλειος Μαρκεζίνης, Η Ελλάδα των Κρίσεων ,εκδοτικός οίκος Λιβάνη, σελ.204
* Οι ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΣΚΑΝΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ είναι μεταπτυχιακοί φοιτητές του τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ.
InfoGnomon
Με την επανάσταση των Νεότουρκων ο Κεμάλ προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις που ήταν πρωτοφανείς για ένα Ισλαμικό κράτος και ειδικά για την Τουρκία. Η πλειοψηφία του Τουρκικού λαού κατεχόταν από βαθύ θρησκευτικό συναίσθημα και ήταν δύσκολο να καταλάβει και να προσαρμοστεί σε τέτοιες αλλαγές. Ο Κεμάλ ονειρεύτηκε και εγκαινίασε μια πολιτική εξευρωπαϊσμού και εκπολιτισμού θέλοντας να οργανώσει την Τουρκία κατά τα δυτικά πρότυπα. Κατάργησε το Ισλαμικό κανονικό δίκαιο, τη μαντήλα και το φέσι, το Ισλαμικό ημερολόγιο, τα μουσουλμανικά θρησκευτικά τάγματα καθώς και το αραβικό αλφάβητο αντικαθιστώντας το με το λατινικό.
Τηρώντας όσα δημιούργησε ο Κεμάλ, οι συνεχιστές της πολίτικης του δεν θέλουν και δεν θα επιτρέψουν την επιστροφή στο Ισλαμικό καθεστώς. Παρά τις μεταρρυθμίσεις και τη μεταμόρφωση της Τουρκίας σε ένα δυτικό κράτος, στο βαθμό που γινόταν φυσικά, πάντα υπέβοσκε η παλινόρθωση του Ισλαμισμού
Με τη δημιουργία αυτού χάσματος και του διπολισμού στη γειτονική χώρα έχουμε μια σειρά από πραξικοπήματα το 1969 ,το 1971 και το 1980 κατά τα οποία οι στρατηγοί προσπάθησαν να εκδιώξουν από την εξουσία τους Ισλαμιστές προσπαθώντας ταυτόχρονα να περάσουν επιτυχώς στην Ευρώπη την άποψη ότι ο Κεμαλισμός σαν ιδεολογία συμβαδίζει με ένα σύγχρονο τουρκικό κράτος, πλην όμως η ιστορία τους διαψεύδει. Η σύγκρουση αυτή κορυφώθηκε όταν το 2010 αποκαλύφθηκαν από την τουρκική εφημερίδα Taraf τα σχέδια της λεγόμενης επιχείρησης" Βαριοπούλας" (balyoz) που χρονολογείται από το 2003. Από αυτό το σημείο και έπειτα αρχίζει μια διαδοχή από συνομωσίες και σενάρια περί αποσταθεροποίησης του καθεστώτος και δημιουργίας κρίσης με την Ελλάδα, ακόμα και την επικείμενη δολοφονία του οικουμενικού Πατριάρχη σύμφωνα με την τουρκική εφημερίδα akcam. Γίνεται λόγος για την Εργκένεκον[1], ένα δίκτυο από στρατιωτικούς, πολιτικούς και δημοσιογράφους που στην κατοχή τους βρέθηκαν μεγάλες ποσότητες όπλων, πυρομαχικών και εκρηκτικών και σύμφωνα με τουρκικές εφημερίδες φέρονται να συνδέονται με τη “Βαριοπούλα”.
Απώτερος σκοπός του σχεδίου ήταν η αποσταθεροποίηση του καθεστώτος του Κόμματος Ανάπτυξης και Δικαιοσύνης των Ισλαμιστών και η επικράτηση εκ νέου των στρατιωτικών στα πολιτικά δρώμενα της Τουρκίας.Με την αποκάλυψη αυτών των σχεδίων και τις προσαγωγές που έγιναν των προσώπων που εμπλέκονται ξεκίνησε η δίκη τόσο για την υπόθεση “Εργκένεκον” , όσο και για τη “Βαριοπούλα”. Θα διεξαχθεί επίσης δίκη του φερομένου ως υπευθύνου για την απόπειρα δολοφονίας κατά του οικουμενικού Πατριάρχη[2] σύμφωνα με την Εισαγγελία της Κωνσταντινούπολης. Πλήθος αξιωματικών και άλλων προσώπων προσήχθησαν σε δίκη. Η παρακολούθηση της εξέλιξης αυτών των υποθέσεων όπως και των αποτελεσμάτων από τις δίκες είναι πολύ ενδιαφέρουσα ώστε να συναχθούν πολλά συμπεράσματα τόσο για την εσωτερική κατάσταση της σημερινής Τουρκίας, όσο και για τις σχέσεις των δύο χωρών.
Παρουσίαση της δίκης
Η δίκη για την επιχείρηση “Bαριοπούλα” και όλα αυτά τα γεγονότα αποτελούν μια απόδειξη των θεαματικών αλλαγών που συνέβησαν στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία επί κυβερνήσεως Ερντογάν. Ο άλλοτε πανίσχυρος τουρκικός στρατός που ήλεγχε πολλές φορές τα πολιτικά δρώμενα στην Τουρκία αποδυναμώθηκε και αυτό ήταν ένα μεγάλο πλήγμα για τους Κεμαλιστές. Με την αποκάλυψη του σχεδίου και των επιμέρους τμημάτων που αποτελούνταν καθώς και μετά από τις έρευνες που έγιναν από τις τουρκικές αρχές 365 άτομα προσήχθησαν σε δίκη (οι 250 είναι υπό κράτηση) εκ των οποίων οι 14 ήταν εν ενεργεία αξιωματικοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, με την κατηγορία της απόπειρας επιβολής στρατιωτικού πραξικοπήματος.[3] Από τους συλληφθέντες ανώτατους αξιωματικούς οι 15 είναι του Στρατού Ξηράς και της Αεροπορίας και 12 είναι του Πολεμικού Ναυτικού, οι οποίοι υπηρετούνε σε κρίσιμα πόστα των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων. Το 10% των ανώτατων αξιωματικών του στρατού και του ναυτικού συνελήφθησαν. Η δίκη ξεκίνησε στις 16 Δεκεμβρίου 2010 και συνεχίζεται λόγω του μεγάλου αριθμού των προσαχθέντων.
Οι φερόμενοι ως εγκέφαλοι της υπόθεσης ήταν: οι πρώην επικεφαλείς των ενόπλων δυνάμεων, ο διοικητής 1ης Στρατιάς, στρατηγός Τσετίν Ντογάν ,ο αρχηγός του τουρκικού ναυτικού Οζντέν Ορνέκ , οι πρώην αρχηγοί της πολεμικής αεροπορίας, πτέραρχοι Χαλίλ Ιμπραήμ και Ιμπραχήμ Φιρτίνα οι οποίοι οδηγήθηκαν στις δικαστικές αίθουσες. Οι κατηγορούμενοι αρνήθηκαν ότι έλαβαν μέρος σε οποιαδήποτε συνομωσία[4] και δήλωσαν ότι στις 5-7 Μαρτίου το 2003 διεξήχθη Σεμινάριο Σχεδίου Επιχειρήσεων στην 1η Στρατιά το οποίο χωριζόταν σε τέσσερα επιμέρους σχέδια. Στα πλαίσια της δίκης κατέθεσαν δυο πρώην αρχηγοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ο Χιλμί Οζκιόκ και ο Γιασάρ Μπουγιούκανιτ. Ο στρατηγός εν αποστρατεία Χιλμί Οζκιόκ, πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας της Τουρκίας, στην κατάθεση του στο δικαστήριο ως μάρτυρας, είχε δηλώσει πως «το σχέδιο είχε παρατραβήξει", καθώς χρησιμοποιούνταν τα πραγματικά ονόματα πολιτικών προσώπων».[5]Σύμφωνα με αυτά προβλεπόταν επιθέσεις σε τεμένη στην Τουρκία, επίθεση στον Έβρο, απόβαση σε συγκεκριμένα νησιά του Αιγαίου που βρίσκονται κοντά στα παράλια και πρόκληση έντασης με την Ελλάδα. Στους πρωταίτιους επεβλήθησαν ποινές κάθειρξης είκοσι ετών ενώ 37 από τους 365 αθωώθηκαν. Αποφασίστηκε να τεθούν επίσης υπό κράτηση άλλοι 6 κατηγορούμενοι που δικάζονταν και επίσης εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης σε βάρος άλλων 69 κατηγορουμένων.
Τρεις κατηγορούμενοι μεταξύ των οποίων βρίσκεται και ο ταξίαρχος Λεβέντ Ερσόζ εξαιρέθηκαν από την υπόθεση και θα δικαστούν ξεχωριστά.[6]. Παράλληλα με τη δίκη για τη “Bαριοπούλα” ξεκίνησε και η δικαστική διαδικασία διερεύνησης της υπόθεσης "Εργκένεκον", στο πλαίσιο της οποίας κατηγορείται μεταξύ άλλων ένας στρατηγός. Οι φερόμενοι ως εμπλεκόμενοι στην "Εργκένεκον" κατηγορούνται ότι είχαν στόχο να προκαλέσουν χάος στην Τουρκία για να υπονομεύσουν την κυβέρνηση των ισλαμιστών. Το κατηγορητήριο αναφέρει ότι οι κατηγορούμενοι ήταν πρωταγωνιστές ενός σχεδίου που είχε στόχο την υπονόμευση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και της διακυβέρνησης της Τουρκίας από τους ισλαμιστές. Οι δύο αυτές υποθέσεις έχουν συνδεθεί και η συνέχεια αναμένεται με μεγάλο ενδιαφέρον.
Παρουσίαση του σχεδίου
Το σχέδιο “Βαριοπούλα” χωριζόταν σε επιμέρους επιχειρησιακά σχέδια τόσο σε ξηρά, όσο σε αέρα και σε θάλασσα. Το πρώτο στάδιο του σχεδίου περιλάμβανε τη συγκέντρωση και αξιοποίηση των σχετικών πληροφοριών, το δεύτερο τη δημιουργία συνθηκών για επιβολή πραξικοπήματος, το τρίτο την πραγματοποίηση του πραξικοπήματος, το τέταρτο τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας και το πέμπτο την πραγματοποίηση βουλευτικών εκλογών. Έπειτα λοιπόν από τη συλλογή πληροφοριών, προβλέπονταν η δημιουργία συνθηκών αποσταθεροποίησης και ταραχών με την τοποθέτηση εκρηκτικών σε τεμένη στη Κωνσταντινούπολη, ούτως ώστε να επέλθει χάος και σαν αποτέλεσμα αυτών η επιβολή στρατιωτικού νόμου. Παράλληλα με αυτά σχεδιαζόταν ένταση με την Ελλάδα στη Θράκη με παρενόχληση των μεθοριακών περιπόλων ακόμα και εισβολή και κατάληψη του Βορείου Έβρου[7] με την απαραίτητη αεροπορική κάλυψη.
Ταυτόχρονα με αυτά θα λάμβανε μέρος το ναυτικό σκέλος της “Βαριοπούλας” που ονομάστηκε Suga που προέβλεπε απόβαση στη Λέρο, στις Οινούσσες και στους Φούρνους. Σύμφωνα με το σχετικό έγγραφο που βγήκε στο φως της δημοσιότητας, γίνεται λόγος για “νησιά, νησίδες και βραχονησίδες η κυριότητα των οποίων δεν έχει μεταβιβαστεί με συμφωνίες στην Ελλάδα”[8]. Σε συνεδρίαση που διεξήχθη το Δεκέμβριο του 2002 σχετικά με το σχέδιο Suga "προτάθηκε να αξιοποιηθούν οι προστριβές που προκύπτουν ορισμένες φορές μεταξύ τουρκικών και ελληνικών αλιευτικών, γύρω από το νησί Ζουράφα". Επισημαίνεται επίσης ότι σκοπός ήταν η πραγματοποίηση εκτεταμένης επιχείρησης με στόχο τη Λέρο, με τη συμμετοχή ναυτικών και αεροπορικών δυνάμεων. Έτσι, θα διασφαλιζόταν η αντίδραση της Ελλάδας και το ξέσπασμα της κρίσης όμοιας με την κρίση στα Ίμια το 1996. Σχετικά με το αεροπορικό σκέλος της επιχείρησης με το όνομα "Οraj" στα ελληνικά ¨καταιγίδα¨, προβλεπόταν η κατάρριψη τουρκικού αεροσκάφους, είτε με το να αφήσουν ελληνικά μαχητικά να το κάνουν, είτε από τουρκικά μαχητικά με σκοπό τη δημιουργία έντασής με την Ελλάδα ισχυριζόμενοι ότι η ελληνική πλευρά κατέρριψε το αεροσκάφος. Ο πρώην αρχηγός της τουρκικής αεροπορίας Ιμπραήμ Φιρτίνα με ημερομηνία τον Φεβρουάριο του 2003 συνέταξε το σχέδιο με τον εξής τρόπο: « Θα φροντίσουμε ένα αεροσκάφος μας να καταρριφθεί από τα μαχητικά της Ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας .Αν δεν γίνει αυτό εφικτό, από τον «ειδικό στόλο» θα φροντίσουμε να πέσει ένα δικό μας αεροσκάφος. Θα κατασκευαστούν νέα στα μέσα ενημέρωσης πως το αεροσκάφος καταρρίφθηκε από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία, για να παρουσιαστεί η αδυναμία της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης».
Δηλώσεις στρατιωτικής και πολιτικής ηγεσίας της Τουρκίας
Κατά μυστηριακό τρόπο τον Ιανουάριο του 2010 η εφημερίδα Taraf,η οποία υποστηρίζεται από τους Ισλαμιστές, ξεσκέπασε τις βλέψεις και τα σχέδια του Ανώτατου Στρατιωτικού Επιτελείου της Τουρκίας παρουσιάζοντας ένα κείμενο 5.000 σελίδων στο οποίο εμπεριέχονταν οι πολιτικές και στρατιωτικές κινήσεις που αφορούσαν τη διασφάλιση της κοινωνικοπολιτικής θέσης των Κεμαλιστών.[9]Αυτή η αποκάλυψη ήταν αποτέλεσμα της συνεργασίας της τουρκικής πολιτικής Ηγεσίας και της τουρκικής Υπηρεσίας πληροφοριών “Milli Istihbarat Teskilati”, η οποία απετέλεσε το κύριο όργανο καθυπόταξης της τουρκικής στρατιωτικής ελίτ[10] ,αναλαμβάνοντας τις όποιες έρευνες και ανακρίσεις των κατηγορουμένων με μεγάλη επιτυχία. Το περίεργο στην υπόθεση είναι πως η ‘αποκάλυψη’ της εφημερίδας έγινε ένα μήνα πριν την επίσημη ανακοίνωση για τις συλλήψεις που πραγματοποιήθηκαν Φεβρουάριο σε συνδυασμό με τις δηλώσεις Ερντογάν για την εκτενή δημοσιογραφική έρευνα της εφημερίδας που βοήθησε το έργο της Αστυνομίας. Κατά τη διάρκεια της δίκης παρότι οι Κεμαλιστές διέθεταν αρκετή επιρροή στα Ανώτατα Δικαστήρια βρέθηκαν με την πλάτη στον τοίχο. Οι εισαγγελείς είχαν ζητήσει ποινές έως και 20 ετών κάθειρξης για ορισμένους από τους κατηγορούμενους, που υποστηρίζουν ότι δεν έλαβαν μέρος σε συνωμοσία αλλά απλώς συζητούσαν "σενάρια" περί αποσταθεροποίησης σε ένα σεμινάριο στο πλαίσιο ασκήσεων. Στα πλαίσια της δίκης κατέθεσαν οι δυο πρώην αρχηγοί των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων ο Χιλμί Οζκιόκ και ο Γιασάρ Μπουγιούκανιτ. Ο στρατηγός εν αποστρατεία Χιλμί Οζκιόκ, πρώην αρχηγός του γενικού επιτελείου εθνικής άμυνας της Τουρκίας, στην κατάθεση του στο δικαστήριο ως μάρτυρας, είχε δηλώσει πως «το σχέδιο είχε παρατραβήξει", καθώς χρησιμοποιούνταν τα πραγματικά ονόματα πολιτικών προσώπων»." Όταν η κυβέρνηση Ερντογάν ήρθε στην εξουσία, προκλήθηκε φόβος κυρίως λόγω των παλαιών δράσεων τους, φοβήθηκα κι εγώ. Κάποτε εμείς οι στρατηγοί, κάνουμε ανταλλαγή απόψεων. Σε μια από αυτές ειπώθηκε και το "πραξικόπημα". Αλλά αυτό ειπώθηκε ως μία από τις πιθανότητες δράσης".[11] Μετά και κατά την διάρκεια της δίκης οι κατηγορούμενοι κατήγγειλαν την απόφαση του Δικαστηρίου αλλά και τους Δικαστές αφήνοντας να εννοηθεί ότι επηρεάστηκαν από την κοινή γνώμη και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Μετά την ολοκλήρωση της δίκης ο στρατηγός Γιασάρ Μπουγιούκανιτ αρνήθηκε να απαντήσει στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων οι οποίοι επανέλαβαν δηλώσεις της ανώτατης στρατιωτικής ηγεσίας περί προχειροδουλειάς και εσφαλμένων αποφάσεων.[12]
Τα κατευθυνόμενα από την Ισλαμική ελίτ μέσα μαζικής ενημέρωσης είχαν πετύχει τον σκοπό τους ώστε να καθοδηγήσουν την κοινή γνώμη αλλά και να πετύχουν την πολιτική απομόνωση των στρατιωτικών. Οι ίδιοι οι Δικαστές μέλη του Κεμαλιστικού Κινήματος με κοινή καταγωγή από την Πόλη και την Σμύρνη με τους κατηγορούμενους δεν θα ήταν σε θέση να προστατεύουν καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης τους ομοϊδεάτες τους. Εκτός όμως από την ίδια την πορεία της δίκης και τις δηλώσεις των αξιωματικών ενδιαφέρον παρουσιάζει και το πλήγμα που δέχθηκε η οικογένεια Dogan ,μία από τις επιφανέστερες οικογένειες στην Τουρκία με επιρροή στα τηλεοπτικά μέσα και στις τράπεζες είδε τον ανώτατο αξιωματικό Cetin Dogan πρώην Διοικητή της 1ης Στρατιάς να διώκετε από το Ανώτατο Δικαστήριο. Οι αξιωματικοί με θέση κατώτερη από τους στρατηγούς απλά τάχθηκαν μαζί με τις δηλώσεις των ανωτέρων τους και υποστήριξαν πως οι πιέσεις που δέχεται το δικαστικό σώμα και το πολιτικό σύστημα δεν επιτρέπουν να αποδοθεί πραγματική δικαιοσύνη.
Υπόθεση Ηλιάκη και αντίδραση της Ελληνικής πλευράς
Λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στην γείτονα σε διάφορα επίπεδα ,θα ήταν σκόπιμο να εκτιμηθεί και η ελληνική στάση ,σε μία υπόθεση που αφενός έθιγε τα κυριαρχικά της δικαιώματα και αφετέρου έδινε την δυνατότητα να πληγεί η Τουρκία σε πολιτικό επίπεδο διεθνώς.Κατά την διάρκεια λοιπόν της εξέλιξης των αποκαλύψεων η Ελλάδα θα μπορούσε να προχωρήσει σε μία σειρά από διαμαρτυρίες προς το Τουρκικό Κράτος υποστηρίζοντας πως με τα σχέδια πολέμου που αποκαλύφθηκαν παραβιάζεται το άρθρο 2 του Χάρτη του Ο.Η.Ε. περί Διακηρύξεως Πολέμου[13] καθώς οι Ένοπλες Δυνάμεις δεσμεύουν το κράτος απέναντι στην Διεθνή Κοινότητα. Τα εκτενέστατα στρατιωτικά σχέδια που παρουσίασε στο ευρύ κοινό η εφημερίδα Taraf σε συνδυασμό με τα διπλωματικά επεισόδια που θα δημιουργούνταν με τεχνητό τρόπο παραβιάζουν σειρά από διεθνείς κανόνες. Το σύμφωνο του Ο.Η.Ε για τα ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα στο άρθρο 1 περιγράφει το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση, πως όλα τα κράτη μέρη θα αναλάβουν θετική δράση για να διευκολύνουν την πραγματοποίηση του δικαιώματος των λαών στην αυτοδιάθεση, αναπτύσσοντας φιλικές σχέσεις και σχέσεις συνεργασίας συνδράμοντας στην Διεθνή Ειρήνη και κατανόηση[14].
Οι σχεδιασμένες επιθέσεις σε Θράκη και Δωδεκάνησα και η μόνιμη κατοχή τμημάτων της ελληνικής επικράτειας θα έπρεπε να προβληθούν ως μία γενικευμένη και συνεχής αμφισβήτηση τόσο στους διεθνείς οργανισμούς όσο και στο N.A.T.O.Κατά την διάρκεια της Δίκης των κατηγορουμένων στρατιωτικών το βασικό ερώτημα είναι γιατί η Ελλάδα δεν ζήτησε να παραστεί δια αντιπροσώπου[15] ως μέρος που θίγεται, τόσο από τις πράξεις των κατηγορουμένων, όσο και από τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το άρθρο 20 της Οικουμενικής Διακήρυξης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου περιγράφει την απαγόρευση της πολιτικής προπαγάνδας αναφέροντας πως η πολεμική προπαγάνδα απαγορεύεται με νόμο, καθώς επίσης και κάθε υποκίνηση διακρίσεων, εχθρότητας ή βίας που βασίζεται σε εθνικό ,φυλετικό, θρησκευτικό μίσος[16]. Εκτιμώντας τα πλεονεκτήματα που θα είχε η ελληνική πλευρά με το να παραστεί στην Δίκη μπορούμε μόνο να θεωρήσουμε πως αυτά θυσιάστηκαν στην αποκλιμάκωση της έντασης και στην υποβάθμιση του γεγονότος.
Εάν εξετάσουμε την υπόθεση συνολικά η μόνη ελληνική αντίδραση που συναντάται τοποθετείται στα χρονικά της υπόθεσης Ηλιάκη[17] και πιστώνεται στον Α/ΓΕΕΘΑ Π. Χηνοφώτη που υποστήριξε πως όταν είδε τις οθόνες των ραντάρ να "κοκκινίζουν" έσπευσε να προλάβει τα χειρότερα: Σε επικοινωνία που είχε με την τουρκική στρατιωτική ηγεσία και πιο συγκεκριμένα τον Γ.Μπουγιούκανιτ, του είπε ευθέως ότι "Για κάθε τουρκικό μαχητικό που θα σήκωνε η Τουρκία η Ελληνική Πολεμική Αεροπορία θα σήκωνε δύο και ότι οποιαδήποτε κίνηση αν έκανε η τουρκική πλευρά η Ελλάδα θα απαντούσε άμεσα με ανάλογα μέτρα εις διπλούν".Μετά από αυτές τις δηλώσεις και την επικοινωνία των δυο Αρχηγών Επιτελείων η περιοχή γέμισε από τουρκικά μαχητικά καθώς και από το Πολεμικό Ναυτικό της Τουρκίας. Όπως αποδείχτηκε αργότερα όλη η υπόθεση εξελίχθηκε γύρω από το Σχέδιο Βαριοπούλα και τα παιχνίδια υψηλού στρατιωτικού σχεδιασμού της γείτονας χώρας. Τελικά η αποκλιμάκωση της έντασης συνοδεύτηκε από την παρέμβαση των Ηνωμένων Πολιτειών και τις υποδείξεις για την διασφάλιση της τάξης μέσα στην Συμμαχία. Ο ελληνικός τύπος παρουσίασε το γεγονός αρχικά ως μία βλάβη του αεροσκάφους για να μετριαστεί η αγανάκτηση της κοινής γνώμης από την μετριοπαθή ελληνική αντίδραση, όμως στην συνέχεια αποκαλύφθηκε η κατάρριψη του.
Επίλογος και συμπεράσματα
Αναλογιζόμενοι τις εξελίξεις που έλαβαν χώρα στην γείτονα χώρα , θα πρέπει να τις μελετήσουμε στο βαθμό που αυτές επηρεάζουν τόσο την Τουρκια όσο και εμάς τους ίδιους ως ένα κράτος άμεσα ενδιαφερόμενο στην υπόθεση που αναλύσαμε παραπάνω. Αυτή η ανάλυση θα πρέπει να είναι ουσιαστική διότι η Τουρκία πραγματοποίησε μία στροφή 180 μοιρών όσον αφορά την κοινωνική της δομή αλλά και λειτουργία ως κρατικού μορφώματος. Για πολλά χρόνια η Τουρκία είχε αποτινάξει από πάνω της ,ελέω Ατατούρκ, την οθωμανική της χροιά και πορευόταν στο διεθνές γίγνεσθαι καθοδηγούμενη από το χέρι του βαθέως κράτους. Πλέον απαλλαγμένη από το βραχνά των αδάμαστων Ενόπλων Δυνάμεων της, αναβαθμίζει την εσωτερική αλλά και την εξωτερική πολιτική της. Το γεγονός ότι η ευρύτερη τουρκική κοινή γνώμη βασιζόταν ανέκαθεν στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης για θεματολογία που αφορούσε εθνικά ζητήματα, δεν μπορεί παρά να επιβεβαιωθεί και από αυτή την περίπτωση. Σήμερα η εικόνα που δίνει ο Τύπος προς τα έξω είναι πως μία στρατιωτική ελίτ που ηττήθηκε στην μάχη με το κράτος και τους θεσμούς της, στην προσπάθεια της να ελέγχει τη χώρα.[18] Νικητής προφανώς αναδεικνύεται ο Τούρκος ηγέτης Ερντογάν και οι μυστικές τουρκικές υπηρεσίες, οι οποίες αναλαμβάνουν να διασφαλίσουν την σημερινή Τουρκία στην πορεία της στον 21ο αιώνα. Το κατά πόσον δεν ήταν γνωστές στο παρελθόν οι μεθοδευμένες κινήσεις της τουρκικής στρατιωτικής ηγεσίας και τα σχέδια της τόσο για το Αιγαίο και την Θράκη, όσο και για τις ευρύτερες ελληνοτουρκικές σχέσεις, φαντάζει αδιανόητο. Επίσης η συνολική πορεία της υπόθεσης από την αποκάλυψη της, μέχρι και την δίκη των αξιωματικών της υπόθεσης Βαριοπούλα προκαλεί το θαυμασμό, λαμβάνοντας υπόψη την ίδια την φύση της υπόθεσης. Μέσα σε αυτή την ενορχηστρωμένη μετάβαση από τον Κεμαλισμό στον Ισλαμισμό η Ελλάδα παρακολούθησε τις εξελίξεις χωρίς να είναι σε θέση να διασφαλίσει το δικό της μέλλον. Αυτός ο ραγιαδισμός που παρουσιάζει η ελληνική εξωτερική πολιτική είναι που στοιχίζει σε βάθος χρόνου στην ίδια, αλλά και την εικόνα της χώρας μας. Κατά πόσον η τουρκική διπλωματία θα είχε αφήσει, χωρίς καν να ακουμπήσει ένα τέτοιο ζήτημα να το διαχειριστεί η ελληνική πλευρά από μόνη της είναι ένα γεγονός που θα πρέπει να μας αφυπνίσει. Η πολιτική των μηδέν προβλημάτων με τις γείτονες χώρες που βασίζεται η εξωτερική πολιτική του ισλαμικού κόμματος δεν ταιριάζει απόλυτα με τα ελληνικά δεδομένα και αξιώσεις στην ευρύτερη περιοχή. Ίσως και στο Υπουργείο Εξωτερικών μας να δέχθηκαν με ανακούφιση αυτή την αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό που.
Αυτό που θα πρέπει να αναρωτηθεί όμως εύλογα κανείς είναι κατά πόσον η Τουρκία είναι πλέον μια αλλαγμένη και συνεννοήσιμη χώρα [19] , η οποία είναι σε θέση να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της τόσο για να ακουλουθήσει ευρωπαϊκή πορεία, όσο και για να εξασφαλίσει την ομαλότητα στις σχέσεις με τα γειτονικά της κράτη.
[1] http://www.turkishgreeknews.org/tr/node/8202
[2] http://infognomonpolitics.blogspot.gr/2010/09/blog-post_6458.html#ixzz110iq07Bc
[3]. http://www.crime.gr/3536/articles/toyrkia--varies-katadikes-gia-tin-ypothes/article.aspx
[4] http://gdailynews.wordpress.com/2010/12/16/%CE%BE%CE%B5%CE%BA%CE%AF%CE%BD%CE%B7%CF%83%CE%B5-%CE%B7-%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%C2%AB%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B1%C2%BB-%CF%83/
[5] http://www.onalert.gr/stories/Ti_htan_to_sxedio_Bariopoyla__BALYOZ
[6] http://www.trtgreek.com/trtworld/gr/newsDetail.aspx?HaberKodu=992cb061-f733-45e9-90bb-013daf12b06e
[7] http://www.enet.gr/?i=news.el.article&;id=124812
[8] http://www.protothema.gr/politics/article/?aid=101800
[9] Περιοδικό Stratfor.Άρθρο Islam, Secularism and the Battle for Turkey’s Future. 23 August 2010.
[10] Η M.I.T. οργανώθηκε σταδιακά από χωροφύλακες, κατώτερους αξιωματικούς και απλούς πολίτες πιστούς στο Ισλαμικό Κίνημα και αποτελεί πλέον τον προστάτη της Τουρκικής Δημοκρατίας. Για περισσότερες πληροφορίες βλ. www.mit.gov.tr/eng/tarihce.html.
[11] http://www.onalert.gr/stories/Ti_htan_to_sxedio_Bariopoula_BALYOZ
[12] Webtv.hurriyet.com.tr./2/38965/0/1/yasar-buyukanit-tan-balyoz-yorumu.aspx.
[13] http://hosting01.vivodinet.gr/unhcr/protect/files/CONVENTIONS/UNCHARTERETC.pdf
[14] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα, σελ 84
[15] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα σελ 386
[16] Νάσκου Περράκη ,Μηχανισμοί Προστασίας Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ,εκδόσεις Σάκκουλα σελ 99
[17] Την 26η Μαΐου 2006 μετά από αερομαχία το αεροσκάφος του Ηλιάκη δέχθηκε μοιραίο χτύπημα από το πτερό ενός τουρκικού μαχητικού F-16.
[18] Ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός αν αναλογιστούμε τον ισλαμικό χαρακτήρα του κυβερνώντος κόμματος και την προσπάθεια της Τουρκίας να αναδειχθεί ηγέτιδα δύναμη στον μουσουλμανικό κόσμο και ταυτόχρονα δημοκρατική στον Δυτικό.
[19] Βασίλειος Μαρκεζίνης, Η Ελλάδα των Κρίσεων ,εκδοτικός οίκος Λιβάνη, σελ.204
* Οι ΓΙΑΝΝΑΚΟΥΔΗΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ, ΚΑΣΚΑΝΗΣ ΑΓΓΕΛΟΣ είναι μεταπτυχιακοί φοιτητές του τομέα Διεθνών Σπουδών της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ.
InfoGnomon
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Βέροια: Σύλληψη εμπόρου ξυλείας για χρέος 1,6 εκατ. ευρώ προς το Δημόσιο
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Έτσι «αποκεφάλισαν» επίτιμο πρόξενο της Κύπρου στη Βόννη
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
