2018-08-01 11:37:01
Γράφει ο Γιάννης Αντωνιάδης*
Είναι γεγονός ότι το Μ.Τ.Σ. σήμερα έχει σοβαρότατο πρόβλημα ελλείμματος και ρευστότητας, με αποτέλεσμα να έχει ουσιαστική δυσχέρεια καταβολής των προβλεπόμενων παροχών (μέρισμα-Β.Ε.Α. κλπ), να αυξάνονται διαρκώς τα χρέη του φθάνοντας στα 350 εκ ευρώ και πάνω από όλα να απειλείται η βιωσιμότητα του.
Είναι επίσης γεγονός πως η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, φέρνει οργή και αγανάκτηση τόσο στους μερισματούχους αποστράτους, όσο και στους εν ενεργεία μετόχους. Επίσης οι τελευταίες μελέτες που έχουν κατατεθεί στην ηγεσία του ΥΕΘ.Α., αντιπαρέρχονται στην ουσία:
• Το μείζον πρόβλημα της αναστολής καταβολής του Β.Ε.Α. (ήδη η χρονική υστέρηση έχει ξεπεράσει τα 2 έτη), λόγω της χρήσης των χρημάτων του Β.Ε.Α. στο να πληρωθούν μερίσματα.
• Τη χρήση χρημάτων του ΕΚΟΕΜΣ για τον ίδιο ως άνω λόγο.
Παράλληλα, απουσιάζουν παντελώς σενάρια βιωσιμότητας του Ταμείου, υπό τα ισχύοντα ή αναμενόμενα οικονομικά μεγέθη (αυξομειώσεις μερισμάτων, κοινωνικών πόρων, εισοδημάτων μετόχων, πολιτικής αξιοποίησης ή πώλησης ακινήτου περιουσίας, αλλά και χρηματιστηριακών αξιών κλπ).
Είναι σαφές ότι το πρόβλημα δεν επιλύεται με την υιοθέτηση της εύκολής λύσης «μείωση των μερισμάτων και αύξηση των εισφορών». Επίσης δεν είναι δυνατό να γίνουν αποδεκτές οι λεγόμενες λύσεις ανταποδοτικού ή κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα, καθόσον με αυτό τον τρόπο απαξιώνονται τα Μετοχικά Ταμεία μετατρεπόμενα σε κοινό Ταμιευτήριο.
ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΕΩΣ ΕΔΩ
Το ΜΤΣ είναι ΝΠΔΔ εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης με δικό του προϋπολογισμό και όσον αφορά τις υποχρεώσεις του έναντι των ασφαλισμένων έχει κριθεί ως ταμείο ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ σύνταξης με αποφάσεις του ΣτΕ ενώ δεν είναι επικουρικό ταμείο ως προς τις υποχρεώσεις του κράτους έναντι αυτού.
Οι πόροι του Ταμείου προέρχονται από εισφορές των εργαζομένων (4% επί του βασικού μισθού και του επιδόματος χρόνου υπηρεσίας), από επιχειρηματική δραστηριότητα (ενοίκια κτιρίων, τόκοι καταθέσεων κ.λπ.) και από κοινωνικούς πόρους (κρατήσεις από εξοπλισμούς, εκτέλεση έργων κ.λπ.), οι οποίοι πρέπει να καλύπτουν το 46% των απαιτούμενων εξόδων του Ταμείου. Ο Κοινωνικός Πόρος προβλέπει ποσοστό 4% από το κόστος υλοποίησης του κάθε εξοπλιστικού προγράμματος να πηγαίνει στο αντίστοιχο Μετοχικό Ταμείο. Δηλαδή αν η Πολεμική Αεροπορία υλοποιήσει σήμερα εξοπλιστικό πρόγραμμα το 4% της αξίας του προγράμματος πήγαινε στο Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας. Το αντίστοιχο γίνεται με το Πολεμικό Ναυτικό και το Μετοχικό Ταμείο του Πολεμικού Ναυτικού.
Το 1852 αποφάσισε η τότε ελληνική κυβέρνηση να δημιουργήσει το Ταμείο Χηρών και Ορφανών του Στρατού, της Γραμμής της Οροφυλακής και της Χωροφυλακής. Τότε όλες οι παραπάνω πλευρές έβαλαν τον οβολό τους και δημιουργήθηκε ένα Ταμείο με κινητή και ακίνητη περιουσία που μετά ήταν δύσκολος ο διαχωρισμός τους.
Το 1959 καταργήθηκε ο Α.Ν. 2141/1939 που προέβλεπε αναλογική κατανομή των κοινωνικών πόρων στα Ταμεία (ΜΤΣ, ΜΤΝ και ΜΤΑ). Το αποτέλεσμα αυτού ήταν το ΜΤΣ να αδυνατεί έπειτα από λίγο να αντεπεξέλθει μόνο με τους κοινωνικούς πόρους του Σ.Ξ. στις αυξημένες υποχρεώσεις του, λόγω και του μεγάλου αριθμού των συνταξιούχων της ΕΛ.ΑΣ., οι οποίοι, πέραν της μικρής τους συμμετοχής στα έσοδα, ανέρχονται σήμερα στο 65%, έναντι 35% των συνταξιούχων του Σ.Ξ.
Το 1987 μετά την ενοποίηση της Χωροφυλακής (η οποία ασφαλιζόταν πάντα στο ΜΤΣ) με την Αστυνομία, αποφασίσθηκε με Προεδρικό Διάταγμα ότι θα ασφαλιζόταν στο ίδιο Ταμείο το 68% των ανδρών που θα εισέρχονταν στην ΕΛ.ΑΣ. και το υπόλοιπο 32% στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων. Με το νόμο 1911, άρθρο 27 προέβλεπετο ο διαχωρισμός του ΜΤΣ σε δύο Ταμεία, με το ένα να υπάγεται στο ΥΠΕΘΑ και το άλλο στο υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. Το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα προς τούτο δεν εξεδόθη ποτέ, λόγω της έντονης αντιδράσεως του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως.
Με την από 31 Ιαν 1990 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας εγκρίθηκε η επιχορήγηση του Μ.Τ.Σ., από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Οικονομικών, με το συνολικό ποσόν των 5 δισ. δρχ «για κάλυψη δημιουργηθέντος ελλείμματος από την άσκηση κοινωνικής πολιτικής της Πολιτείας, χωρίς επιχορήγησή του». Εξ’ αυτών δόθηκαν 3,5 δισ. δρχ και το υπόλοιπο 1,5 δισ. δρχ (5,0 εκ. ευρώ) δεν έχει εισέτι δοθεί.
Σε εφαρμογή του Ν2913/2001 χορηγήθηκε μέρισμα στους «αποκατασταθέντες διοικητικά και συνταξιοδοτικά αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης» παρ’ ότι αυτοί δεν ευρίσκοντο σε ανταποδοτική σχέση, με ρητή δέσμευση του τότε Υπουργού Εθνικής Άμυνας ότι η επιβάρυνση του Μ.Τ.Σ. θα εκαλύπτετο από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (πρακτικά Βουλής). Η συνολική επιβάρυνση του Ταμείου έχει ανέλθει μέχρι σήμερα στο ποσόν των 4.366.000 ευρώ χωρίς να τηρηθεί η δέσμευση της Πολιτείας.
Με την εφαρμογή των νόμων 2838/2000 και 3016/2002 χορηγήθηκαν, στα πλαίσια κοινωνικής πολιτικής της Πολιτείας, μισθολογικές προαγωγές στους εν ενεργεία μετόχους και κατ’ επέκταση στους μερισματούχους με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του χορηγουμένου μερίσματος (π.χ. αστυφύλακας συνταξιοδοτούμενος ελάμβανε μέρισμα βαθμού ταγματάρχου – 231,62 ευρώ – και μετά την εφαρμογή των ως άνω νόμων λαμβάνει μέρισμα υποστρατήγου – 316,95 – ευρώ). Τούτο ασφαλώς ορθώς έγινε πλην δεν υπήρξε πρόβλεψη ανάλογης επιχορήγησης του Μ.Τ.Σ.
Την περίοδο 1990-2000 επιβλήθηκαν παρανόμως – σύμφωνα με τελεσίδικη δικαστική απόφαση – φόροι επί των εσόδων εκμετάλλευσης του Μεγάρου Μ.Τ.Σ. συνολικού ύψους 12.229.221 ευρώ, εκ των οποίων δεν έχουν εισέτι επιστραφεί 8.693.000 ευρώ (απώλεια εσόδων από τόκους της τάξεως 2-3 εκ. ευρώ).
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν έχει αποδώσει μέχρι σήμερα το Σαρόγλειο Μέγαρο (Πταισματοδικείο Αθηνών), παρ’ ότι έχει λήξει από το 1998 η μίσθωση αυτού από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου έναντι 595.977 ευρώ/έτος, η οποία μίσθωση είχε παραταθεί μονομερώς με απόφαση του Υπουργείου Δικαιοσύνης μέχρι το 2001. Η μη παράδοση του Σαρογλείου Μεγάρου είχε ως αποτέλεσμα:
α) την αποτυχία, κυρίως εξ’ αυτού του λόγου, δύο προσπαθειών αξιοποίησης του Μεγάρου που θα απέφεραν έσοδα της τάξεως 1,5-2 εκ. ευρώ/έτος.
β) τη μη αναπροσαρμογή από το1998 του μισθώματος στα σημερινά επίπεδα που ισχύουν στην περιοχή.
Εκτιμώμενη απώλεια εσόδων, από τη διαφορά μισθωμάτων και τόκων, ύψους 15 εκ. ευρώ συνολικά.
Το Μ.Τ.Σ. προέβη,την περίοδο 1995-2000 με έγκριση της στρατιωτικής και πολιτικής ιεραρχίας, σε εκποίηση ακίνητης περιουσίας ύψους 44.459.904 ευρώ και ρευστοποίηση μετοχών της Γ.Τ.Ε. αξίας 49.889.948 ευρώ.
Το 1999 δόθηκε ένα αρκετά σοβαρό ποσό από τα αποθεματικά του για τη στήριξη της μετοχής της Γενικής Τράπεζας. Το ΜΤΣ συνολικά είχε εκταμιεύσει για αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου της ΓΤΕ έως το 2000, ποσό 225.000.000 ευρώ περίπου, και το 2001 επανήλθε με αίτημα αύξησης μετοχικού κεφαλαίου από το ΜΤΣ 75.000.000,00 ευρώ σε δύο δόσεις 25.000.000,00 το 2002 και 50.000.000,00 ευρώ το 2003, αιτία που οδήγησε στην αναζήτηση νέου ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ με πώληση σημαντικού μέρους των μετοχών του ΜΤΣ
Με την απώλεια του ελέγχου Γενικής Τράπεζας, το ΜΤΣ έφτασε το 2004 να κατέχει μόνο το 10,4% των μετοχών της (από 38,57% μέχρι τότε), για να έχει αμέσως μετά τη γνωστή τύχη των μειοψηφιών από τις διαδοχικές αυξήσεις κεφαλαίου που ξεκίνησε η Societe Generale. Το 2005 στην αύξηση κεφαλαίου που αποφάσισε η γαλλική τράπεζα το ΜΤΣ, προκειμένου να διατηρήσει το ποσοστό του (10,44%), αναγκάστηκε να δανειστεί από την Alpha Bank 10.400.000 ευρώ, ποσό που ακόμη οφείλει. Το 2007, το ΜΤΣ δεν μπόρεσε να συμμετάσχει σε μία νέα αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας, με αποτέλεσμα το ποσοστό της να πέσει στο 5,44%. Στην επόμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, που αποφάσισε πάλι η Societe Generale, το ποσοστό του ΜΤΣ περιορίσθηκε σε μόλις 1,6%. Η πώληση των μετοχών της Γ.τ.Ε. στις αρχές του 2004 απέφερε μονο 34 εκ. ευρώ (36εκ. – 2 εκ. ευρώ περίπου η αμοιβή Συμβούλων πώλησης)
Πέραν των ανωτέρω, οι διορισθείσες, κατόπιν πολιτικών επιλογών, Διοικήσεις της Γενικής Τράπεζας την οδήγησαν, παρά την προνομιακή σχέση της με τις Ε.Δ. και το προσωπικό των Ε.Δ. και της ΕΛ.ΑΣ., σε σταδιακή απαξίωση με χορηγήσεις επισφαλών επιχειρηματικών και καταναλωτικών δανείων, διόγκωση των λειτουργικών εξόδων, υπέρμετρες προσλήψεις προσωπικού, περιττά έξοδα διαφημίσεων, επιχορηγήσεις συλλόγων και υψηλές αμοιβές προσωπικού. Επιπλέον με υψηλές αμοιβές Συμβούλων πώλησης της Τραπέζης,τις οποίες μάλιστα χρέωσαν εξ’ ολοκλήρου στο Μ.Τ.Σ.
Με νόμο το 2001 καταργήθηκαν τα έσοδα από τους «κοινωνικούς πόρους», μέσω των κυρίων προμηθειών εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Τις περιόδους 2001 έως και 2004 δόθηκαν αυξήσεις στα μερίσματα πολύ πάνω από τον πληθωρισμό ήτοι 9,12,14 και 15%, όταν ο πληθωρισμός «έτρεχε» κοντά στο 5%)
Το 2006 έγινε μία πλήρης μελέτη από την εταιρεία Deloitte, με τις προτάσεις της οποίας η βιωσιμότητα του ΜΤΣ εξασφαλιζόταν μέχρι και το 2018. Από τότε και μέχρι σήμερα, το μόνο που έγινε ήταν αλλεπάλληλες συσκέψεις, χωρίς καμία κατάληξη ή απόφαση, με αποτέλεσμα το ΜΤΣ -που τα τελευταία 20 χρόνια επιβίωνε εκποιώντας ακίνητα και κινητές του αξίες- να φτάσει στο σημερινό σημείο αδυναμίας ανταποκρίσεως στις υποχρεώσεις του έναντι των μετόχων του.
Το 2008, η διοίκηση του Ταμείου υπέβαλε στην πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία συγκεκριμένες προτάσεις. Κεντρικό στοιχείο των προτάσεων ήταν η ένταξη του ΜΤΣ στο σύστημα επικουρικής ασφαλίσεως, με συμμετοχή του Δημοσίου ως εργοδότη, και ενοποίηση των Ταμείων των Ε.Δ., όπως γίνεται με πλήθος ομοειδών Ταμείων.
Τον Ιανουάριο του 2010, σε συνέντευξη -με τη συμπλήρωση τριών μηνών από της αναλήψεως της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση- ο ΥΕΘΑ κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι καταβάλλονται προσπάθειες για αναδιάρθρωση του συστήματος και ότι η λύση ήταν αναμφίβολα ένα μετοχικό ταμείο των Ε.Δ. και ένα για το ένστολο προσωπικό του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
α.Η διάρθρωση Μετόχων-Μερισματούχων.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
ΜΕΤΟΧΟΙ
ΜΕΡΙΣΜΑΤΟΥΧΟΙ
ΑΝΑΛΟΓΙΑ
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ
50.370
20.551
2,45:1
ΕΛΑΣ
35.566
35.798
0,99:1
ΣΥΝΟΛΟ
85.936
56.349
1,52:1
β. Υπάρχει χρέος του ΜΤΣ ύψους 340 εκατ. Ευρώ.
γ. Ο μέσος όρος εισροής στο ΜΤΣ από κρατήσεις μισθοδοσίας του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. για το μέρισμα ανέρχεται σε 1.900.000€ περίπου ενώ του Σ.Ξ. σε 2.550.000€.
δ. Εκπεφρασμένη πολιτική βούληση είναι να μην επιχορηγούνται τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης από τον κρατικό προϋπολογισμό.
ε. Πέραν του ΜΤΣ για τους μερισματούχους που προέρχονται από τον Σ.Ξ υπάρχει και το ΕΚΟΕΜΣ που είναι ο φορέας αλληλεγγύης μεταξύ των ε.ε & ε.α συναδέλφων. Από το 2006 το ΕΚΟΕΜΣ «δανείζει» το ΜΤΣ για την καταβολή των μερισμάτων
στ. Για το ΒΕΑ, υπάρχουν 12.500 εκκρεμούσες αιτήσεις. Το Μτς δεσμεύθηκε να αρχίσει από Ιαν 2011 η καταβολή με ρυθμό περίπου 200 ΒΕΑ/μήνα κατ’ απόλυτο σειρά προτεραιότητας” Δηλαδή 2.400 τον χρόνο, γεγονός που σημαίνει ότι οι ήδη υφιστάμενες αιτήσεις θα ικανοποιηθούν σε βάθος 5ετίας.
ζ. Από 1-1-2011 μειώθηκε το μέρισμα του ΜΤΣ κατά 25%. ενώ αυξήθηκε το ποσοστό κράτησης για του μετόχους κατά 1%.
ΜΕΤΡΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ/ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ
Με κυρίαρχο στόχο την εξυγίανση και ουσιαστική ανάκαμψη του Ταμείου απαιτούνται δύο απλές κινήσεις:
• Άμεση εκπόνηση νέας επικαιροποιημένης αναλογιστικής μελέτης βιωσιμότητας και
• Να εξετασθούν και να προωθηθούν για νομοθετική ρύθμιση μια σειρά από μέτρα, που θα βοηθήσουν το Ταμείο, να αρχίσει να αναπνέει, χωρίς να ασφυκτιά.
Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να είναι:
• Εισαγγελική έρευνα για να εντοπισθούν τυχόν μη σύννομες και μη επωφελείς για το ΜΤΣ ενέργειες Διοικήσεων και μεμονωμένων ατόμων, ώστε να ακολουθήσουν οι κατά Νόμο σχετικές διεκδικήσεις.
• Η μεταφορά των κρατήσεων των συντάξεων των αποστράτων για ΕΑΣ (ΛΑΦΚΑ), υπέρ των αντίστοιχων Μετοχικών Ταμείων
• Η επαναφορά των «ανταποδοτικών κοινωνικών πόρων» στα προγράμματα εξοπλισμού κύριων προμηθειών,
• Η καθιέρωση ουσιαστικού ανταποδοτικού τιμήματος υπέρ Μ.Τ.Σ., για όποιο ακίνητο-στρατόπεδο μεταβιβάζεται σε ΝΠΔΔ και ΟΤΑ από το ΤΕΘΑ,
• Η τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας που «επιβάλλει» την τήρηση των αποθεματικών σε λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδας και η δυνατότητα του Ταμείου να τηρεί και έτερο λογαριασμό σε άλλη Τράπεζα με ευνοϊκότερους όρους.
• Ο επανέλεγχος των καταβαλλομένων μερισμάτων, ώστε να βρεθούν και να κοπούν τυχόν αχρεωστήτως καταβαλλόμενα λόγω θανάτου-αλλαγής οικογενειακής κατάστασης,
• Η καθιέρωση κράτησης υπέρ του Μ.Τ.Σ. και εις βάρος των Τραπεζικών Ιδρυμάτων και πιστωτικών Οργανισμών, από τα υπέρ αυτών τοκοχρεολύσια των δανείων που παρακρατούνται από τη μισθοδοσία του στρατιωτικού και πολιτικού Προσωπικού του ΥΕΘΑ
• Η καθιέρωση κράτησης στα Τιμολόγια των ΔΕΚΟ που πληρώνει το ΥΕΘΑ και αντίστοιχη καθιέρωση κράτησης στο σύνολο των προμηθειών που διενεργούν τα αρμόδια Υπουργεία για την ΕΛ.ΑΣ.,
• Η εξεύρεση νέων πόρων-κρατήσεων στα πρότυπα αντιστοίχων φορέων, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ (π.χ. καθιέρωση «μετοχικόσημου» στις αιτήσεις προσλήψεων ΕΠΟΠ,ΕΜΘ, στις αντίστοιχες αιτήσεις εισαγωγής στις Στρ. Σχολές, στις μονιμοποιήσεις εφέδρων-στρατευσίμων, στις κλήσεις της ΕΛ.ΑΣ. κλπ),
• Η εξέταση έκδοσης πιστωτικής κάρτας Μετοχικού Ταμείου Στρατού (κατ’ αντιστοιχία των καρτών που κυκλοφορούν όπως η DYNAMIC και άλλες) σε συνεργασία με τράπεζα που θα προσφέρει το καλύτερο πακέτο, η οποία θα διανεμηθεί σε όλους τους μετόχους και μερισματούχους του Μ.Τ.Σ.,
• Η εξέταση έναρξης συνεργασιών με αναγνωρισμένες ΑΕΔΑΚ και κτηματομεσιτικές εταιρείες για την βέλτιστη αξιοποίηση του χαρτοφυλακίων και της ακίνητης περιουσίας του Μ.Τ.Σ,
• Η απαίτηση επιστροφής από το Δημόσιο, του συνόλου των απαιτητών χρεών/ αχρεωστήτως εισπραχθέντων φόρων,
• Επανεξέταση της σκοπιμότητας των αμφιλεγόμενης ανταποδοτικότητας κρατήσεων υπέρ ΝΙΜΤΣ μεταφορά τους στο Μ.Τ.Σ.
• Άνοιγμα του «φακέλου ΝΙΜΤΣ» και εκπόνηση σχεδίου για την αναβάθμιση του ΝΙΜΤΣ και όχι για το ξεπούλημα – εκχώρηση του στο Δημόσιο.
• Η εναρμόνιση – εξίσωση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των στρατιωτικών και των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ,
• Αλλαγή λειτουργίας του βοηθήματος τέκνων (ΒΕΑ) και επανακαθορισμός των όρων λειτουργίας του βοηθήματος τέκνων από το 2011, με τη σύσταση ειδικού λογαριασμού με λογιστική αυτοτέλεια και σε ένα σύστημα καθορισμένης εισφοράς(τήρηση ατομικών μεριδίων για κάθε τέκνο)
•Η προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για την ανασύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΜΤΣ, με την αναλογική συμμετοχή εκλεγμένων εκπροσώπων των μερισματούχων και όχι «διορισμένων» από την ηγεσία του εκάστοτε Υπουργείου και
• Η εναρμόνιση – εξίσωση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των στρατιωτικών και των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ, με προοπτική να ακολουθηθεί η πολιτική χορήγησης μερισμάτων και υπολογισμού των μεριδίων αυτών, στα πρότυπα του ΕΚΟΕΜΣ (διανομή κάθε χρόνο του 90% των εσόδων του προηγούμενου, αναλογικά).
_____________________________
* Ο κ. Ι. Αντωνιάδης είναι Μέλος Δ.Σ. ΑΝΕΑΕΔ και ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Σ.Σ.Α.Σ.
(ΠΗΓΗ: elzoni.gr)
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ: Στο σκαμνί οι διοικήσεις που διέλυσαν το Μετοχικό Ταμείο Στρατού [ΠΛΗΡΕΣ ΑΡΘΡΟ - ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ]
staratalogia
Είναι γεγονός ότι το Μ.Τ.Σ. σήμερα έχει σοβαρότατο πρόβλημα ελλείμματος και ρευστότητας, με αποτέλεσμα να έχει ουσιαστική δυσχέρεια καταβολής των προβλεπόμενων παροχών (μέρισμα-Β.Ε.Α. κλπ), να αυξάνονται διαρκώς τα χρέη του φθάνοντας στα 350 εκ ευρώ και πάνω από όλα να απειλείται η βιωσιμότητα του.
Είναι επίσης γεγονός πως η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, φέρνει οργή και αγανάκτηση τόσο στους μερισματούχους αποστράτους, όσο και στους εν ενεργεία μετόχους. Επίσης οι τελευταίες μελέτες που έχουν κατατεθεί στην ηγεσία του ΥΕΘ.Α., αντιπαρέρχονται στην ουσία:
• Το μείζον πρόβλημα της αναστολής καταβολής του Β.Ε.Α. (ήδη η χρονική υστέρηση έχει ξεπεράσει τα 2 έτη), λόγω της χρήσης των χρημάτων του Β.Ε.Α. στο να πληρωθούν μερίσματα.
• Τη χρήση χρημάτων του ΕΚΟΕΜΣ για τον ίδιο ως άνω λόγο.
Παράλληλα, απουσιάζουν παντελώς σενάρια βιωσιμότητας του Ταμείου, υπό τα ισχύοντα ή αναμενόμενα οικονομικά μεγέθη (αυξομειώσεις μερισμάτων, κοινωνικών πόρων, εισοδημάτων μετόχων, πολιτικής αξιοποίησης ή πώλησης ακινήτου περιουσίας, αλλά και χρηματιστηριακών αξιών κλπ).
Είναι σαφές ότι το πρόβλημα δεν επιλύεται με την υιοθέτηση της εύκολής λύσης «μείωση των μερισμάτων και αύξηση των εισφορών». Επίσης δεν είναι δυνατό να γίνουν αποδεκτές οι λεγόμενες λύσεις ανταποδοτικού ή κεφαλαιοποιητικού χαρακτήρα, καθόσον με αυτό τον τρόπο απαξιώνονται τα Μετοχικά Ταμεία μετατρεπόμενα σε κοινό Ταμιευτήριο.
ΠΩΣ ΦΤΑΣΑΜΕ ΕΩΣ ΕΔΩ
Το ΜΤΣ είναι ΝΠΔΔ εποπτευόμενο από το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης με δικό του προϋπολογισμό και όσον αφορά τις υποχρεώσεις του έναντι των ασφαλισμένων έχει κριθεί ως ταμείο ΕΠΙΚΟΥΡΙΚΗΣ σύνταξης με αποφάσεις του ΣτΕ ενώ δεν είναι επικουρικό ταμείο ως προς τις υποχρεώσεις του κράτους έναντι αυτού.
Οι πόροι του Ταμείου προέρχονται από εισφορές των εργαζομένων (4% επί του βασικού μισθού και του επιδόματος χρόνου υπηρεσίας), από επιχειρηματική δραστηριότητα (ενοίκια κτιρίων, τόκοι καταθέσεων κ.λπ.) και από κοινωνικούς πόρους (κρατήσεις από εξοπλισμούς, εκτέλεση έργων κ.λπ.), οι οποίοι πρέπει να καλύπτουν το 46% των απαιτούμενων εξόδων του Ταμείου. Ο Κοινωνικός Πόρος προβλέπει ποσοστό 4% από το κόστος υλοποίησης του κάθε εξοπλιστικού προγράμματος να πηγαίνει στο αντίστοιχο Μετοχικό Ταμείο. Δηλαδή αν η Πολεμική Αεροπορία υλοποιήσει σήμερα εξοπλιστικό πρόγραμμα το 4% της αξίας του προγράμματος πήγαινε στο Μετοχικό Ταμείο Αεροπορίας. Το αντίστοιχο γίνεται με το Πολεμικό Ναυτικό και το Μετοχικό Ταμείο του Πολεμικού Ναυτικού.
Το 1852 αποφάσισε η τότε ελληνική κυβέρνηση να δημιουργήσει το Ταμείο Χηρών και Ορφανών του Στρατού, της Γραμμής της Οροφυλακής και της Χωροφυλακής. Τότε όλες οι παραπάνω πλευρές έβαλαν τον οβολό τους και δημιουργήθηκε ένα Ταμείο με κινητή και ακίνητη περιουσία που μετά ήταν δύσκολος ο διαχωρισμός τους.
Το 1959 καταργήθηκε ο Α.Ν. 2141/1939 που προέβλεπε αναλογική κατανομή των κοινωνικών πόρων στα Ταμεία (ΜΤΣ, ΜΤΝ και ΜΤΑ). Το αποτέλεσμα αυτού ήταν το ΜΤΣ να αδυνατεί έπειτα από λίγο να αντεπεξέλθει μόνο με τους κοινωνικούς πόρους του Σ.Ξ. στις αυξημένες υποχρεώσεις του, λόγω και του μεγάλου αριθμού των συνταξιούχων της ΕΛ.ΑΣ., οι οποίοι, πέραν της μικρής τους συμμετοχής στα έσοδα, ανέρχονται σήμερα στο 65%, έναντι 35% των συνταξιούχων του Σ.Ξ.
Το 1987 μετά την ενοποίηση της Χωροφυλακής (η οποία ασφαλιζόταν πάντα στο ΜΤΣ) με την Αστυνομία, αποφασίσθηκε με Προεδρικό Διάταγμα ότι θα ασφαλιζόταν στο ίδιο Ταμείο το 68% των ανδρών που θα εισέρχονταν στην ΕΛ.ΑΣ. και το υπόλοιπο 32% στο Μετοχικό Ταμείο Πολιτικών Υπαλλήλων. Με το νόμο 1911, άρθρο 27 προέβλεπετο ο διαχωρισμός του ΜΤΣ σε δύο Ταμεία, με το ένα να υπάγεται στο ΥΠΕΘΑ και το άλλο στο υπουργείο Δημοσίας Τάξεως. Το σχετικό Προεδρικό Διάταγμα προς τούτο δεν εξεδόθη ποτέ, λόγω της έντονης αντιδράσεως του υπουργείου Δημοσίας Τάξεως.
Με την από 31 Ιαν 1990 απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας εγκρίθηκε η επιχορήγηση του Μ.Τ.Σ., από τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Οικονομικών, με το συνολικό ποσόν των 5 δισ. δρχ «για κάλυψη δημιουργηθέντος ελλείμματος από την άσκηση κοινωνικής πολιτικής της Πολιτείας, χωρίς επιχορήγησή του». Εξ’ αυτών δόθηκαν 3,5 δισ. δρχ και το υπόλοιπο 1,5 δισ. δρχ (5,0 εκ. ευρώ) δεν έχει εισέτι δοθεί.
Σε εφαρμογή του Ν2913/2001 χορηγήθηκε μέρισμα στους «αποκατασταθέντες διοικητικά και συνταξιοδοτικά αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης» παρ’ ότι αυτοί δεν ευρίσκοντο σε ανταποδοτική σχέση, με ρητή δέσμευση του τότε Υπουργού Εθνικής Άμυνας ότι η επιβάρυνση του Μ.Τ.Σ. θα εκαλύπτετο από τον Κρατικό Προϋπολογισμό (πρακτικά Βουλής). Η συνολική επιβάρυνση του Ταμείου έχει ανέλθει μέχρι σήμερα στο ποσόν των 4.366.000 ευρώ χωρίς να τηρηθεί η δέσμευση της Πολιτείας.
Με την εφαρμογή των νόμων 2838/2000 και 3016/2002 χορηγήθηκαν, στα πλαίσια κοινωνικής πολιτικής της Πολιτείας, μισθολογικές προαγωγές στους εν ενεργεία μετόχους και κατ’ επέκταση στους μερισματούχους με αποτέλεσμα τη σημαντική αύξηση του χορηγουμένου μερίσματος (π.χ. αστυφύλακας συνταξιοδοτούμενος ελάμβανε μέρισμα βαθμού ταγματάρχου – 231,62 ευρώ – και μετά την εφαρμογή των ως άνω νόμων λαμβάνει μέρισμα υποστρατήγου – 316,95 – ευρώ). Τούτο ασφαλώς ορθώς έγινε πλην δεν υπήρξε πρόβλεψη ανάλογης επιχορήγησης του Μ.Τ.Σ.
Την περίοδο 1990-2000 επιβλήθηκαν παρανόμως – σύμφωνα με τελεσίδικη δικαστική απόφαση – φόροι επί των εσόδων εκμετάλλευσης του Μεγάρου Μ.Τ.Σ. συνολικού ύψους 12.229.221 ευρώ, εκ των οποίων δεν έχουν εισέτι επιστραφεί 8.693.000 ευρώ (απώλεια εσόδων από τόκους της τάξεως 2-3 εκ. ευρώ).
Το Υπουργείο Δικαιοσύνης δεν έχει αποδώσει μέχρι σήμερα το Σαρόγλειο Μέγαρο (Πταισματοδικείο Αθηνών), παρ’ ότι έχει λήξει από το 1998 η μίσθωση αυτού από την Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου έναντι 595.977 ευρώ/έτος, η οποία μίσθωση είχε παραταθεί μονομερώς με απόφαση του Υπουργείου Δικαιοσύνης μέχρι το 2001. Η μη παράδοση του Σαρογλείου Μεγάρου είχε ως αποτέλεσμα:
α) την αποτυχία, κυρίως εξ’ αυτού του λόγου, δύο προσπαθειών αξιοποίησης του Μεγάρου που θα απέφεραν έσοδα της τάξεως 1,5-2 εκ. ευρώ/έτος.
β) τη μη αναπροσαρμογή από το1998 του μισθώματος στα σημερινά επίπεδα που ισχύουν στην περιοχή.
Εκτιμώμενη απώλεια εσόδων, από τη διαφορά μισθωμάτων και τόκων, ύψους 15 εκ. ευρώ συνολικά.
Το Μ.Τ.Σ. προέβη,την περίοδο 1995-2000 με έγκριση της στρατιωτικής και πολιτικής ιεραρχίας, σε εκποίηση ακίνητης περιουσίας ύψους 44.459.904 ευρώ και ρευστοποίηση μετοχών της Γ.Τ.Ε. αξίας 49.889.948 ευρώ.
Το 1999 δόθηκε ένα αρκετά σοβαρό ποσό από τα αποθεματικά του για τη στήριξη της μετοχής της Γενικής Τράπεζας. Το ΜΤΣ συνολικά είχε εκταμιεύσει για αυξήσεις Μετοχικού Κεφαλαίου της ΓΤΕ έως το 2000, ποσό 225.000.000 ευρώ περίπου, και το 2001 επανήλθε με αίτημα αύξησης μετοχικού κεφαλαίου από το ΜΤΣ 75.000.000,00 ευρώ σε δύο δόσεις 25.000.000,00 το 2002 και 50.000.000,00 ευρώ το 2003, αιτία που οδήγησε στην αναζήτηση νέου ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΕΠΕΝΔΥΤΗ με πώληση σημαντικού μέρους των μετοχών του ΜΤΣ
Με την απώλεια του ελέγχου Γενικής Τράπεζας, το ΜΤΣ έφτασε το 2004 να κατέχει μόνο το 10,4% των μετοχών της (από 38,57% μέχρι τότε), για να έχει αμέσως μετά τη γνωστή τύχη των μειοψηφιών από τις διαδοχικές αυξήσεις κεφαλαίου που ξεκίνησε η Societe Generale. Το 2005 στην αύξηση κεφαλαίου που αποφάσισε η γαλλική τράπεζα το ΜΤΣ, προκειμένου να διατηρήσει το ποσοστό του (10,44%), αναγκάστηκε να δανειστεί από την Alpha Bank 10.400.000 ευρώ, ποσό που ακόμη οφείλει. Το 2007, το ΜΤΣ δεν μπόρεσε να συμμετάσχει σε μία νέα αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου της τράπεζας, με αποτέλεσμα το ποσοστό της να πέσει στο 5,44%. Στην επόμενη αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου, που αποφάσισε πάλι η Societe Generale, το ποσοστό του ΜΤΣ περιορίσθηκε σε μόλις 1,6%. Η πώληση των μετοχών της Γ.τ.Ε. στις αρχές του 2004 απέφερε μονο 34 εκ. ευρώ (36εκ. – 2 εκ. ευρώ περίπου η αμοιβή Συμβούλων πώλησης)
Πέραν των ανωτέρω, οι διορισθείσες, κατόπιν πολιτικών επιλογών, Διοικήσεις της Γενικής Τράπεζας την οδήγησαν, παρά την προνομιακή σχέση της με τις Ε.Δ. και το προσωπικό των Ε.Δ. και της ΕΛ.ΑΣ., σε σταδιακή απαξίωση με χορηγήσεις επισφαλών επιχειρηματικών και καταναλωτικών δανείων, διόγκωση των λειτουργικών εξόδων, υπέρμετρες προσλήψεις προσωπικού, περιττά έξοδα διαφημίσεων, επιχορηγήσεις συλλόγων και υψηλές αμοιβές προσωπικού. Επιπλέον με υψηλές αμοιβές Συμβούλων πώλησης της Τραπέζης,τις οποίες μάλιστα χρέωσαν εξ’ ολοκλήρου στο Μ.Τ.Σ.
Με νόμο το 2001 καταργήθηκαν τα έσοδα από τους «κοινωνικούς πόρους», μέσω των κυρίων προμηθειών εξοπλιστικών προγραμμάτων.
Τις περιόδους 2001 έως και 2004 δόθηκαν αυξήσεις στα μερίσματα πολύ πάνω από τον πληθωρισμό ήτοι 9,12,14 και 15%, όταν ο πληθωρισμός «έτρεχε» κοντά στο 5%)
Το 2006 έγινε μία πλήρης μελέτη από την εταιρεία Deloitte, με τις προτάσεις της οποίας η βιωσιμότητα του ΜΤΣ εξασφαλιζόταν μέχρι και το 2018. Από τότε και μέχρι σήμερα, το μόνο που έγινε ήταν αλλεπάλληλες συσκέψεις, χωρίς καμία κατάληξη ή απόφαση, με αποτέλεσμα το ΜΤΣ -που τα τελευταία 20 χρόνια επιβίωνε εκποιώντας ακίνητα και κινητές του αξίες- να φτάσει στο σημερινό σημείο αδυναμίας ανταποκρίσεως στις υποχρεώσεις του έναντι των μετόχων του.
Το 2008, η διοίκηση του Ταμείου υπέβαλε στην πολιτική και τη στρατιωτική ηγεσία συγκεκριμένες προτάσεις. Κεντρικό στοιχείο των προτάσεων ήταν η ένταξη του ΜΤΣ στο σύστημα επικουρικής ασφαλίσεως, με συμμετοχή του Δημοσίου ως εργοδότη, και ενοποίηση των Ταμείων των Ε.Δ., όπως γίνεται με πλήθος ομοειδών Ταμείων.
Τον Ιανουάριο του 2010, σε συνέντευξη -με τη συμπλήρωση τριών μηνών από της αναλήψεως της εξουσίας από τη νέα κυβέρνηση- ο ΥΕΘΑ κ. Βενιζέλος ανέφερε ότι καταβάλλονται προσπάθειες για αναδιάρθρωση του συστήματος και ότι η λύση ήταν αναμφίβολα ένα μετοχικό ταμείο των Ε.Δ. και ένα για το ένστολο προσωπικό του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
ΤΑ ΔΕΔΟΜΕΝΑ
α.Η διάρθρωση Μετόχων-Μερισματούχων.
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ
ΜΕΤΟΧΟΙ
ΜΕΡΙΣΜΑΤΟΥΧΟΙ
ΑΝΑΛΟΓΙΑ
ΣΤΡΑΤΟΣ ΞΗΡΑΣ
50.370
20.551
2,45:1
ΕΛΑΣ
35.566
35.798
0,99:1
ΣΥΝΟΛΟ
85.936
56.349
1,52:1
β. Υπάρχει χρέος του ΜΤΣ ύψους 340 εκατ. Ευρώ.
γ. Ο μέσος όρος εισροής στο ΜΤΣ από κρατήσεις μισθοδοσίας του προσωπικού της ΕΛ.ΑΣ. για το μέρισμα ανέρχεται σε 1.900.000€ περίπου ενώ του Σ.Ξ. σε 2.550.000€.
δ. Εκπεφρασμένη πολιτική βούληση είναι να μην επιχορηγούνται τα ταμεία επικουρικής ασφάλισης από τον κρατικό προϋπολογισμό.
ε. Πέραν του ΜΤΣ για τους μερισματούχους που προέρχονται από τον Σ.Ξ υπάρχει και το ΕΚΟΕΜΣ που είναι ο φορέας αλληλεγγύης μεταξύ των ε.ε & ε.α συναδέλφων. Από το 2006 το ΕΚΟΕΜΣ «δανείζει» το ΜΤΣ για την καταβολή των μερισμάτων
στ. Για το ΒΕΑ, υπάρχουν 12.500 εκκρεμούσες αιτήσεις. Το Μτς δεσμεύθηκε να αρχίσει από Ιαν 2011 η καταβολή με ρυθμό περίπου 200 ΒΕΑ/μήνα κατ’ απόλυτο σειρά προτεραιότητας” Δηλαδή 2.400 τον χρόνο, γεγονός που σημαίνει ότι οι ήδη υφιστάμενες αιτήσεις θα ικανοποιηθούν σε βάθος 5ετίας.
ζ. Από 1-1-2011 μειώθηκε το μέρισμα του ΜΤΣ κατά 25%. ενώ αυξήθηκε το ποσοστό κράτησης για του μετόχους κατά 1%.
ΜΕΤΡΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ/ΕΞΥΓΙΑΝΣΗΣ
Με κυρίαρχο στόχο την εξυγίανση και ουσιαστική ανάκαμψη του Ταμείου απαιτούνται δύο απλές κινήσεις:
• Άμεση εκπόνηση νέας επικαιροποιημένης αναλογιστικής μελέτης βιωσιμότητας και
• Να εξετασθούν και να προωθηθούν για νομοθετική ρύθμιση μια σειρά από μέτρα, που θα βοηθήσουν το Ταμείο, να αρχίσει να αναπνέει, χωρίς να ασφυκτιά.
Τέτοια μέτρα θα μπορούσαν να είναι:
• Εισαγγελική έρευνα για να εντοπισθούν τυχόν μη σύννομες και μη επωφελείς για το ΜΤΣ ενέργειες Διοικήσεων και μεμονωμένων ατόμων, ώστε να ακολουθήσουν οι κατά Νόμο σχετικές διεκδικήσεις.
• Η μεταφορά των κρατήσεων των συντάξεων των αποστράτων για ΕΑΣ (ΛΑΦΚΑ), υπέρ των αντίστοιχων Μετοχικών Ταμείων
• Η επαναφορά των «ανταποδοτικών κοινωνικών πόρων» στα προγράμματα εξοπλισμού κύριων προμηθειών,
• Η καθιέρωση ουσιαστικού ανταποδοτικού τιμήματος υπέρ Μ.Τ.Σ., για όποιο ακίνητο-στρατόπεδο μεταβιβάζεται σε ΝΠΔΔ και ΟΤΑ από το ΤΕΘΑ,
• Η τροποποίηση της σχετικής νομοθεσίας που «επιβάλλει» την τήρηση των αποθεματικών σε λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδας και η δυνατότητα του Ταμείου να τηρεί και έτερο λογαριασμό σε άλλη Τράπεζα με ευνοϊκότερους όρους.
• Ο επανέλεγχος των καταβαλλομένων μερισμάτων, ώστε να βρεθούν και να κοπούν τυχόν αχρεωστήτως καταβαλλόμενα λόγω θανάτου-αλλαγής οικογενειακής κατάστασης,
• Η καθιέρωση κράτησης υπέρ του Μ.Τ.Σ. και εις βάρος των Τραπεζικών Ιδρυμάτων και πιστωτικών Οργανισμών, από τα υπέρ αυτών τοκοχρεολύσια των δανείων που παρακρατούνται από τη μισθοδοσία του στρατιωτικού και πολιτικού Προσωπικού του ΥΕΘΑ
• Η καθιέρωση κράτησης στα Τιμολόγια των ΔΕΚΟ που πληρώνει το ΥΕΘΑ και αντίστοιχη καθιέρωση κράτησης στο σύνολο των προμηθειών που διενεργούν τα αρμόδια Υπουργεία για την ΕΛ.ΑΣ.,
• Η εξεύρεση νέων πόρων-κρατήσεων στα πρότυπα αντιστοίχων φορέων, ΝΠΔΔ και ΝΠΙΔ (π.χ. καθιέρωση «μετοχικόσημου» στις αιτήσεις προσλήψεων ΕΠΟΠ,ΕΜΘ, στις αντίστοιχες αιτήσεις εισαγωγής στις Στρ. Σχολές, στις μονιμοποιήσεις εφέδρων-στρατευσίμων, στις κλήσεις της ΕΛ.ΑΣ. κλπ),
• Η εξέταση έκδοσης πιστωτικής κάρτας Μετοχικού Ταμείου Στρατού (κατ’ αντιστοιχία των καρτών που κυκλοφορούν όπως η DYNAMIC και άλλες) σε συνεργασία με τράπεζα που θα προσφέρει το καλύτερο πακέτο, η οποία θα διανεμηθεί σε όλους τους μετόχους και μερισματούχους του Μ.Τ.Σ.,
• Η εξέταση έναρξης συνεργασιών με αναγνωρισμένες ΑΕΔΑΚ και κτηματομεσιτικές εταιρείες για την βέλτιστη αξιοποίηση του χαρτοφυλακίων και της ακίνητης περιουσίας του Μ.Τ.Σ,
• Η απαίτηση επιστροφής από το Δημόσιο, του συνόλου των απαιτητών χρεών/ αχρεωστήτως εισπραχθέντων φόρων,
• Επανεξέταση της σκοπιμότητας των αμφιλεγόμενης ανταποδοτικότητας κρατήσεων υπέρ ΝΙΜΤΣ μεταφορά τους στο Μ.Τ.Σ.
• Άνοιγμα του «φακέλου ΝΙΜΤΣ» και εκπόνηση σχεδίου για την αναβάθμιση του ΝΙΜΤΣ και όχι για το ξεπούλημα – εκχώρηση του στο Δημόσιο.
• Η εναρμόνιση – εξίσωση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των στρατιωτικών και των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ,
• Αλλαγή λειτουργίας του βοηθήματος τέκνων (ΒΕΑ) και επανακαθορισμός των όρων λειτουργίας του βοηθήματος τέκνων από το 2011, με τη σύσταση ειδικού λογαριασμού με λογιστική αυτοτέλεια και σε ένα σύστημα καθορισμένης εισφοράς(τήρηση ατομικών μεριδίων για κάθε τέκνο)
•Η προώθηση νομοθετικής ρύθμισης για την ανασύνθεση του Διοικητικού Συμβουλίου του ΜΤΣ, με την αναλογική συμμετοχή εκλεγμένων εκπροσώπων των μερισματούχων και όχι «διορισμένων» από την ηγεσία του εκάστοτε Υπουργείου και
• Η εναρμόνιση – εξίσωση υποχρεώσεων και δικαιωμάτων των στρατιωτικών και των στελεχών της ΕΛ.ΑΣ, με προοπτική να ακολουθηθεί η πολιτική χορήγησης μερισμάτων και υπολογισμού των μεριδίων αυτών, στα πρότυπα του ΕΚΟΕΜΣ (διανομή κάθε χρόνο του 90% των εσόδων του προηγούμενου, αναλογικά).
_____________________________
* Ο κ. Ι. Αντωνιάδης είναι Μέλος Δ.Σ. ΑΝΕΑΕΔ και ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΑΠΟΦΟΙΤΩΝ Σ.Σ.Α.Σ.
(ΠΗΓΗ: elzoni.gr)
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ: Στο σκαμνί οι διοικήσεις που διέλυσαν το Μετοχικό Ταμείο Στρατού [ΠΛΗΡΕΣ ΑΡΘΡΟ - ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ]
staratalogia
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΜΟΙΡΑΣΤΕΙΤΕ
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Επίσκεψη Δημήτρη Αναγνωστάκη και Κωνσταντίνου Τσουβάλα στη Φθιώτιδα
ΕΠΟΜΕΝΟ ΑΡΘΡΟ
Τόνι Σφήνος: Σχολιάζει το "My Man Can"!
ΣΧΟΛΙΑΣΤΕ
![Στα χέρια ενός γίγαντα η Χρυσή Γέφυρα που αποπλανεί το Βιετνάμ [photos]](https://images.newsnowgreece.com/117/1172868/sta-xeria-enos-giganta-i-xrysi-gefyra-pou-apoplanei-to-vietnam-photos-1-124x78.jpg)
